Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 28, 9 July 1864 — Page 1

Page PDF (1.40 MB)

KA
NUPEPA KUOKOA
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII
BUKE III. HELU 28. HONOLULU, JULAI 9, 1864. NA HELU A PAU 137.

 

" KA NUPEPA KUOKOA."
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU
I kela Poaono keia Poaono.
$2.00 no ka makahiki, ME KA HOOKAA MUA MAI

 

NA OLELO HOOLAHA — aole i oi mamua o 10 laina no ka hoo­puka hookahi ana, $1.00 ; alua komo ana, he $1.50 ; hoo­kahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hookahi a pau e hoounaia mai ana e pai.

KANIKAU — he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka papa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi — penei : he 25 lalani, $1.00 ; 50 lalani, $2.00 ; a pela'ku.

KA UKU NO NA OLELO HOOLAHA — ka uku pepa, a me ka uku o ka Kanikau e haawiia no ma ka lima o na luna o ke

Kuokoa, a i oleia e hookomo mai no ma ka leta, a hoouna mai i ka Luna Pai.

O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO — aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia kona mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa. H. M. WINI, (Luna Pai.)

 

KA " NUPEPA KUOKOA."
Is published in Honolulu
EVERY SATURDAY, $2 00 per annum...........in advance,

ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1 00 ; twice for $1 50 ; and $2.00 for one month ; all advertise­ment must be paid for in advance. KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line. PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.

ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives,will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.

H. M. WHITNEY.
Publisher.

Volume I and II of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.

Persons having complete sets of the above, can have them exchanged for bound volumes, by paying $2.00 each.

 

Ka make ana o J. Kaanehe.

 

He wahi Moolelo no Joshp Kaanehe i ma­ke aku nei i ka la 25o Iune, o keia makahi­ki, ma Kaumakapili kona wahi i make ai.

Ua hanau J. Kaanehe ma Kailua, Kona, Hawaii, A. D. 1835, a ua komo i ke kulaha­nai o Hilo, a ua noho malaila, eha makahiki kona noho ana, a hoopuka ia mai i ka A. D. 1852, ia puka ana mai ona, lilo oia i kumu kula no Kawela, a ua mare ia i ka malama o Mei la 24 o ka A. D. 1852, a he kaikamahi­kana e ola nei.

He kane aloha wahine a malama no hoi iloko o na kau pilikia, a i ka A. D. 1862 loaa oia i ka mai, a mai ia wa mai kona loaa ana i ka pilikia a hiki wale i kona make ana'ku nei i keia mau la. Ke haku nei au i wahi mele Kanikau nona.

Kuu kane mai ka makani Moae o Koolau,
Mai ke kai kapi lua i na pali,
Pulu ke oho o ka hinahina,
Kuu hoa lei keiki he kane,
     Auwe kuu kane ! kuu kane hoi !
Kuu kane nana opua o ka lani,
I ka lani no ka ua waele e no ke pulu olalo,
Waele e ka mala ino a ke aloha,
O kuu aloha ia ke ulupuni mai nei,
     Auwe kuu kane ! kuu kane hoi — e !
E ano wale mai ana no ia'u Maemae hale,
Kahi a mau e noho ai me kuu kane,
Oia wahi anoano kanaka ole,
Hoolaukanaka i na hoa'loha,
     Auwe kuu kane ! kuu kane hoi — e !
Kuu kane mai ka pihe uwa lua o Kauhihi,
Mai ke ili nehe la e ke Awanui,
Mai ka wai auau la i Ohuawai,
Mai ka piina wela e Kaulanahoe,
     Auwe kuu kane ! kuu kane hoi — e !
Kuu kane mai ka malu lauki o Hamakua,
Mai ka wehi palai po i ke ala,
Mai ka wai kau ha ai o ka aina,
I ka waha ka wai pau ka heekai,
     Auwe kuu kane ! kuu kane hoi — e !
Kuu kane mai Ziona Luakini,
Mai ka papa Sosaete hone leo lea,
E wawalo ana i ka lau o ke kuikui,
E kui ae ana au a paa i ko aloha,
     Auwe kuu kane! kuu kane hoi—e !
Auwe kuu kane o Kalamela hale !
Oia halepula puia i ko aloha,
Mai ke kula loa la e Paauhau,
Mai ke kai waluwalu ili o Paawela,
     Auwe kuu kane ! kuu kane hoi — e !
Kuu kane mai ke alawai o Mahiki,
Mai ka puukolea kulai kanaka,
Hina ka malihini, aka mai i ka akolea.
Kuu hoa hele o ia nahele mehameha,
     Auwe kuu kane ! kuu kane hoi — e !
Kuu kane mai ka ua ula o Waimea,
Mai ka ua kikohu ula i ke pili,
I pili ia e maua ia kula wela i ka la,
Oia kula panoa wai ole,
     Auwe kuu kane ! kuu kane hoi — e !
Kuu kane i ka malu niu o Puako,
Mai ka makani Olauniu pili o ke kaha.
Mai ke a wela o Pohakuloa,
Mai ka piina la o Kahilinai,
     Auwe kuu kane ! kuu kane hoi — e !
Kuu kane i ka lai o Kailua,
Mai ka pohu malino a Ehu,
Mai ka hemolele o ka pokii a Umi,
Auwe ka mea aloha o ke kane,
     Auwe kuu kane ! kuu kane hoi — e !
Kuu kane mai ka malu o ka Hopitala.
Mai na kikee alanui o Honolulu,
Hele ka paku e lulu ai o ke kane,
Auwe ka mea aloha o ke kane,
     Auwe kuu kane ! kuu kane hoi — e !
Ua hele kuu kane kuu puuhonua,
Kuu opu malumalu o ka ino,
Ua huna nalo na maka i Hiikua,
I kua au i hope no ke aloha,
     Auwe kuu kane ! kuu kane hoi — e !
Mrs. K. J. KAANEHE.
Honolulu, Oahu, June, 29.1864.

 

Aberahama Linekona.

 

Ma kela pule aku nei, ua hoike aku makou i ke kii ame kekahi wahi moolelo no Gen. John C. Fremont, kekahi mea e ma­naoia nei e lilo i Paresidena no Amerika Huipuia, a ua hoike pu aku no hoi makou i ko Aberahama Linekona hookohu houia ana i Paresidena e ka Ahahui Elele o ka aoao Rupublikana ma ka lakou halawai ana mai nei ma Balatimoa, no ka noonoo ana i ka mea kupono e lilo i mea e noho ai ma ka Noho Paresidena o Amerika Huipuia; a no ia mea makou i pai hou iho ai i kona kii i keia pule, i ike hou mai ai kakou a pau iaia. Ua manaopaa ia e lanakila ana no o Linekona ma keia kau koho ae e hiki mai ana ; no ka mea, ua nui no ka hilinai ana o na makamaka oiaio a pau o ke aupuni, mamuli o kona akamai ame kona imi mau no hoi i ka pomaikai o ka lahui Amerika. A eia hou no hoi keia kumu e hooikaika loa ai o na makamaka e ke aupuni no Linekona, no ka maka'u o hoohioloia na pono e waiho nei ma ke ano o ka hoonohonoho ana i na Luna hooko o ke aupuni, a ua manaoia no hoi, e lilo ana ia mau hoololi ana i mea e okomo mai ai i ka poino ame ka pilikia i ka aoao aupuni, me ka hoopomaikai aku no hoi i na kipi.

He mea oiaio no, ina e komo mai ka mea e ma ka noho Paresidena o Amerika Huipuia, alaila, aole no e nele ke komo mai o kekahi mau luna aupuni hou, a e hala ana kekahi manawa i ka hoomakaukau ana, me ka hoomaamaa ia lakou iho no na oihana e waihoia ana ia lakou, a oia manawa i lilo mamuli o ka hoomaamaa ana, he mea nui no ia nana e hooemi hope i ka pomaikai o ke aupuni.

Ua heluhelu no kakou i ko Linekona moolelo ma ka kakou nupepa nei, iloko o kona kau i noho mai nei ma ka noho kiekie o ke aupuni Amerika, a ua ikea iho no hoi e ka poe noiau a pau, he kanaka oia i kupono no kahi ana e noho mai nei, a, no keia kau pi­likia no hoi o ia aupuni maikai ; a me he mea la no hoi, ua ku no i ka pomaikai o Amerika Huipuia ke koho hou ana ia ia i Paresidena no ia aupuni.

Eia nae ka mea i loli ae i keia koho ana, oia hoi ka Hope Paresidena o ANDY JOHNSON o Tenesi, o Mr Hamlin ka mea i noho Hope Paresidena iloko o na makahiki eha i kaahope ae. O keia mea i kohoia mai nei i Hope Paresidena, he kanaka no oia i hooma­ka i ka imi naauao, mai ke kulana haahaa loa, a o kana hana i ao ai, oia no ke kela humuhumu lole. A ma keia manawa nae ua ae oia a he Kiaaina hou no ka moku aina o Tenesi; a he mea no hoi i hoike mai ma kana mau hana, a me kana mau olelo, i kona makamaka oiaio ana no ke Aupuni a me ke Kumukanawai o ke Aupuni o Amerika Huipuia. A e like me ko Amerika Huipuia ha­na ana, me ka hooikaika nui ana e imi i ka pomaikai kino a me ka pomaikai uhane o keia Lahuikanaka, pela no makou i ake aku ai me ka manao lana, e hoi e hoopomaikai ia mai oia, ma ke kohoia ana o ka poe kupono i Paresidena nona.

Ua hoike mai oia iloko o kona kau i noho Paresidena mai nei i kona kupono ma ia wahi iloko o keia kau pilihua o ke Aupuni Amerika Huipuia. Eia hou no keia mea nana e hoaiai pono mai i ka helehelena o kona puuwai, oia hoi kona haawi ana i na dala he elima hanere ia Rev J. Kekela ma, mailoko ae o kona uku ponoi, no ko lakou hoopakele ana i ke ola o Mr Whalon a makou no i hoike ai mamua'ku nei; ma ia mea, ua ikea kona makemake e haawi i ka haawina kupono no na mea a pau i hana i ka maikai. He mau mea liilii keia nana e hoike mai i ke ano nui o ko ke kanaka naau.

 

" Mai Hawaii o Keawe — a Kauai
O MANOKALANIPO."

 

E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE.— He mea oluolu anei no ka " Lahuikanaka i sila ia" imua o ke ao nei, ma ka noho ana i kauli­ke ma na mea a pau me ko na Aupuni nui a ka launa ole; i ane hiki ole ka hoomaopo­po ana'e i na mile o ka loa me ka laula, a o ko lakou mau mile kuea he peekue a me ka manoanoa. O ko lakou mau kanaka, he mau miliona o na miliona, a he lehu o na lehu, he helelei o na helelei,— ma ka helu Hawaii. Hewa no ka i ka wai ua mea he nui o kanaka.

Aole anei oe i hoomanao ia Beritania Nui. Mahea mai ia inoa i kapaia'i kela aina o Be­ritania Nui ? Ke i mai nei, he wahi hauma­na kula au, no ka nui o na kanaka a me ka aina, kokoke elua haneri umi miliona kana­ka (210,000,000. E nana i kona mau aina ma Amerika a me Aferiki hema, a ma Inia­komohana me Nuholani, (e ninau nae ka poe ike ole i ka Palapala Honua no ka Poe­poe i ka poe i ike)— Ua ike anei oe i ke Ku­lanakauhale nui o ke ao nei, e hai mai ? E halo na maka a e ike ia Iedo ma Iapana, eli­ma miliona (5,000,000) kanaka.

E ninau no Amerika Huipuia. E hia la o na makahiki i hala ae mai ka la i kauia'i ka Hae kikokiko i na Hoku, a ka (a i hoo­maka'i ke kaawale kaua ? He kanawalu ku­mamalima — A o na kanaka hoi, ua kokoke iwakalua kumamahiki (27,000,000) miliona. Oia elua haneri kanahakumamaha (244) makahiki wale no mai ka hehi ia ana o kona lepo e ka ilikeokeo o Beritania.

A, pela no anei kou kulana ? ma ka nui o ka aina ? na kanaka ? ka ulu ana'e o na ka­naka e mahuahua'i ? Aole ! Aole loa !! Ke emi nei ilalo, a ilalo nalo loa iho. Aka nae hoi, nani ke onioni o keia wahi Aupani uuku imua o na Aupuni Nui o ke ao nei. A mehe mea la ke moe uhane mai nei lakou no keia Papahonua. E hilahila anei ke pane ae he momi waiwai loa keia imua o ko lakou mau kiionohi — a o ka Edena hoi o na moku o ka Pakipita nei ?

A, pehea la kakou mai Hawaii o Keawe a Kauai o Mano. E moe lolii no anei ke alo­ha iloko o ke kanaka ? E hele no ka manao i-o-ia nei, me ka hoomanao ole ae o kou huinahelu he uuku loa ? Aole pela kakou e po­no ai.

He mea maikai anei e kunana hookanalua ka mea, a mau mea, ka ohana a me ka La­huikanaka, nona ke ola ma ka puapua ? wahi a ka olelo ? He mea makehewa anei ia Pele ma (ka wahine o kalua,) ka malama­lama ana i na nanahu ahi, i ka wa i piha'i kalua o Kilauea, i ke kino ao-ua o Kamapuaa i kumu e aa'i ke ahi a Lonomakua ? aole pa­ha ea ?

He pono ole anei i ke koena o keia Lahui e kukakuka, e ohumuhumu pu i mea e lana ae ai kahi waakino onei hanauna ? Pela ka kou manao ea ? Ina pela o oe ka kekahi e hoohihi nei i ke koena o nei Lahui i ke kau­la o ka makona ! o ke aloha ole, ka nonohua — a ka opu keemoa nohoino i noho'i.

Aole anei i hoomaopopo houia mai e Solo­mona. " He mea nani i ke Akua ke huna i kekahi mea, a he mea nani i na'Lii ke imi aku."

Ua akaka loa ae la ka hana a ke kanaka e imi aku * * * kupuno i ke koena Hawaii, e imi i ola ka Lahui, O ka imi like ka pono, imi pu " mai Hawaii o Keawe a Kauai o Mano." E like me ke poomanao. A mai ole­lo ae, " aia iloko o ka mea ia ia ka manao, he makehewa e imi."

" He lealea kalakalai he manumanu ka loaa.'' He mea uuku anei keia i manao ole ia'i ? O ka emi ana o ka Lahui, aole anei i maopopo i ko ke Akua manao no nei mea he kanaka —" E hoohua ae olua, a e hoolaha ae hoi, e hoopiha i ka honua"— E hiki anei i ka naauaoio ke i mai, ua pau ka pili ana o keia olelo — aole pili no ka Lahui Hawaii ? He kanalua ko'u i ka hiki ana — No ka mea, " o ke kanaka maikai, lawe mai no ia i ka waiwai maikai mai loko mai ona * * *."

Ina pela ka manao o ka mahiai i kona ka­nu ana a hookahe i ka wai, he kanalua'i no ka maopopo ole o ka ke Akua olelo ana mai ia ia ; e hooulu ana au i kau mea kanu — e hua nui loa ana, he naaupo loa ia, ke pe-la. Ua maopopo loa ko ke Akua manao e hoo­ulu a hua i ka hua, aka, i na kanu ole ia, a hoomau wai ole ia — pehea la e hua ai ? He ulu a hua iho hoi.

Nolaila, ma ka li-a o ko'u uhane e lia nei, he maka'u au ke hooili aku i keia i ke Akua, o loaa paha auanei e paio ana i ka mea na­na i hana.

He lana loa ko'u manao, e hiki no ke ka­mailio nui no ka Lahui. Oiai, o ke kanaka ka mea pookela loa o na mea a ke Akua i hana'i — kai hanaia ma ke ano kuli ke mea ia ; ma ka haawina oi loa he uhane — ka mea hoohalike oleia; kai haawiia i luna pili kino i hoa ike pu a kuka pu ; i luna hooko, a hooko ole; ke ike pu, (Lunaikehala,) oia lu­na ka Ilamuku no ke kino holookoa. A ma ia kauoha kiekie a ke Akua *— a me na haawina hemolele oi loa, i loaa mai i nei mea he kanaka, ua hiki ke hooko i ke kauoha — e hoohua ae olua * *— O ka mea nui a uuku paha i hoololi ae i na pomaikai e loaa mai ana, a nele paha i ka loaa ana mai i ke kaa mawaho o ke kupono. He nui no na mea e pomaikai ai ke kanaka, aka nae, i oi aku a emi paha, e poino ana no ia ilaila. He mea maikai loa ka mahu i ka moku­mahu, a he hikiwawe loa no hoi kona holo ana, aka, ina e oi aku ka ikaika o ka mahu imua o ka ikaika, o ka pahu-mahu, e naha auanei, a o ka pilikia no ia. A ina hoi he uuku iho ka mahu, a emi ka ikaika i ko ke ea nee ana mai, holo ole hoi ka moku, a pi­likia hou no ilaila, no ka mea, e alawa ae no ia Kilauea. A pela no hoi ka ai, oia ka mea oi loa e kokua ana i ke kino ma keia noho ana; a ina e oi aku ka ai ana i ke ku­pono, hiki ole i na io paahana iloko o kou opu ke hooponopono, koe ka hana u-ha, lilio, hokuku mai, nanahu mai ka opu, a uuku no hoi ka ai ana'ku, hakahaka ino ka opu, ole­walewa, moe ole ka po. Na ou hoa o Puu­panoa yes-sir* mai keia wahi a ka haole.

A pela no ka pili ana o ka ke Akua kau­oha maluna o na io elua i hoohuiia — Ke ha­ohao nui nei nae kakou no ka uuku o ka hanu ana o ko kakou hanauna, emoole no a ua emi ano e loa, a ina pela mau aku e hoo­emiia ai, e ike aku no ko kakou mau maka, e emi iho ana ka huinahelu malalo iho o ke­ia wa i na ono makahiki elua mahope ae o ka hiki ana mai o keia ono makahiki ae. He mea no hoi i maopopo ma ka oi mau o na make imua o na hanau. O na make o ka Apana 4 a me ka 5 o Kauai nei i ka hapaha mua o ka makahiki e hele nei, mai ka la 1 o Ianuari, a hiki i ka la mua o Aperila, he 23, a o na hanau e 8 wale no, aneane e pa 3 po­no ka make i ka hanau. A me ia no paha ka pakeu o na make ma na apana a pau eko­lu o keia mokupuni ia hapaha.

Aole anei pela no ka oi mau o na make ma na moku o kakou i ko na hanau ? Mai lama paha e oluolu ana ka Papa Hoonaauao e waiho mai i ka huina o na make a me na hanau o ka lua makahiki, mai kela Ahaole­lo o ka A. D. 1862, a hiki i ka Ahaolelo o keia A. D. 1864. He mea no nae i maopo­po, o na make no ka oi aku i na hanau. Au­we ! Ka manaonao lihaliha pakuikui i ka emi io o kakou.

He oiaio, o ke kuhikuhi aku i na kumu i emi ai ka lahui i hope ka lilo loa, i na kaua a Kamehameha 1, ia Hapuu, Mokuohai, Ke­paniwai, a pela aku. A ke kau Okuu. Aole ia he mea e kanalua ai ko kakou manao ma ka noonoo ana no kakou iho, aole hoi e hoo­pau ia ka ke Akua kauoha ilaila, ke ole e nele i na io elua i hoohuiia.

Ma ka ike ana i na manao koikoi a ku io maoli no iloko o ka hooiaio aloha lahui, i hoike akea mai ai kela mea keia mea pakahi i ke kumu a mau kumu o kona uhane i ma­ka-moe ai. He olelo Kauai o maka-moe, a ua like pu me makemake.

A no ka mea hoi, o ua mau kumu la i ho­ikeia mai ai e ka poe noiau a ka naauao i hue mai nei, mai ka waihona koiuiu i haa­wiia mai ai e ka lani, e nonoho mai nei ma Hawaii o Keawe, a Kauai o Manokalanipo. A no ka mea, ua kulike ka lakou mau mea i huai mai iluna o ke kahua hookahi, me he mea o ua mau manao ola; ua aoao pu ia ka like ke kulike maoli no; a i mea e kulike loa ai, ua komo poko iloko o na mea i hoikeia malalo iho.

1. I malama ia ka pono o ke Akua i ma­huahua ka lahuikanaka.— Iloko olaila, ua komo me ka hoohalahala ole ka manao o kuu hoa, oia no hoi o Sema Kahaule —* &c., a me na olelo hooilina a ke ka-ea-ea o Kuhi­mana, Kapalama, Oahu, e moe lolii mau nei ma kahi moe no ka mai,— malia paha o ka hanu hope ia o kona ea, a he pono maoli no hoi ke oluolu mai ka mai o kona kino — i ha­nu pau mai ai oia i ka apana elua o kana olelo. He oiaio nae, o ka malama ole ia o ka olelo Uhane a me kona kanawai Lani.

O na kumu iho la no ia i emi ai keia la­hui — Ma ia malama ole i pau ai ka nui o ka poe Iseraela, e puka ana mai Aigupita mai i ka make ma ka waonahele, a koe o Kalepa a me Iosua. He weliweli hoi ke hoomanao ae i na hoopai nui maluna o ke ao nei * * i ka wa i monona Iesu luna, a keehi mai la. A pela io no paha i emi ai keia lahui, ma ia hemahema like me ko lakou.

2. A pono ka noho ana — E mahuahua hou ka lahuikanaka — Komo pono iloko o nei kumu na manao koikoi a na Komite, Kumumanao o Maui Hikina, e noho ana ma Hana a me Kaupo, a me ka lakou la ae — ina e hiki io pela, e pau na huikau a pau, * * kahi i manao ia malaila e ale ia nei keia lahui e ka Liona an-a ole he kao-kao — A maia mau mea no la elua, ua ae kanalua ole mai na Kalaiaina kahiko o ka honua nei (o Kai no Farani, me Wasinetona no Amarika Hui­puia,) a pela no ka manao o na Kalaiaina e ae.

Ina pela io ea, e weheia auanei na Kumu­wai o keia Lahui (na wahine,) wahi a Ka­hauanu Wahinehuhu, o Kumukahi Puna Hawaii ; Helu 21 o ke Kuokoa.

A i mea e hookoia'i ia mau kumu nui elua i Alanaia imua — Elua wale no wahi e hiki ai. 1. O ka noonoo maoli iho no. 2. O na Ka­nawai maikai.

O keia ka haawina i kaawale a i like ole ai ke kanaka me na holoholona ; ua ike no ke kanaka i pono — me ka pono ole — A i hu­li pono mai ia noonoo ana, ua kaohiia koloko ilaila. Mahea la e loaa'i ia mea ma keia honua ? Ina pela, he ia ia no Niihau, a no Kahoolawe paha. Aka, i akahele iho — a kui ka hele na ka naau haahaa — E nana i ke

ANIANI KILOHI O NEI NOHO'NA.

A pela, ua hoi mai ka manao, a ke kupono Kaui-lani a ka haahaa. I hoike no keia — e nana ia Paulo, i ka puka ana'ku o na manao uilani — hoi mai kona manao a ka haahaa, akahi no ia a uwe iho.

" Auwe hoi au ke kanaka poino. Nawai la au e hoopakele ae i ke kino nana keia make ?"

A i mea e pau loa ai ia hemahema ; ua hookauia me na Kanawai kupono, aole e hi­ki i na kanaka e noho pu me ke Kanawai ole ma neia noho'na.

Maia lala e hiki i ka Ahaolelo e noonoo koke ae a e hoomakaukauia he mau Kana­wai " Hoola Lahui."

A maia mea nohoi ua ae kanalua ole ka manao i na olelo a ka mea Kaulana ma ka Ahaolelo wale no kahi e hoolaiai'i ka Lahui.

A ua ku paha ia lakou ke poo manao, no ka mea, ua huiia lakou mai kela pea a keia pea o ka aina.

A ke hoomanao ae nei au me ka minami­na i kekahi mau hua olelo a ko kakou Moi Aloha i hai oleloai ma Lanihuli, Mei 28.

" Ke ake nei au e ike'ku ko'u mau maka i ko'u Lahuikanaka e mahuahua ana ma ka hanau a me ka noho ana i like me ko na ha­ole. A ke manao nei au e hoomaka ko­ke ae i mau kula hana no na keiki ; i hui pu me kona ike palapala, a pela paha e loaa'i i ko'u Lahui ka noho'na lako a kuonoono."

Oia na manao Alii Kiekie a ko kakou Moi Aloha.

KAMEHAMEHA V.

O ke kokua pu ae ka pono i ko kakou Moi — He nui na manao e ae a Ka Moi.

Ia kakou keia mai Hawaii — a Kauai, hoo­koe aku o Niihau. Me ka mahalo no.

E. H. PAULO.
Kealaakapono, Koolau, Kauai. Iune, 1864.