Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 28, 9 July 1864 — No ka Mare ana. [ARTICLE]

No ka Mare ana.

E ka. Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe:—O ke kauna keia o ko'u kamailio ana no keia kumumanao, oiai hoi, ua ulu mahiehie ka manao e kamailio aku i ka lehulehu nokeia hana hanohano la o ka mare. Ua ike a iho nei mamua, elua mau rula i puka no mahope iho o ka mare ana, a me kekahi mau mea pili pu me ia mau rula, nolaila, ke waiho aku nei au i ka rula 3, a me ka 4. 3. E noho paa, e noho pono oe e ke kane me kau puali, a hala ae ka huina o na la ola nei, pela no hoi ka wahine. Mai noho hookamani ke kane i kana wahine, aole hoi ka wahine i ke kane. A i kaawale ke kane mai kana wahine aku no kekahi manawa, mai kapae iki oe e ka wahine me kekahi kanaka e aku, no ka mea, o ka mea ia e kekee ai ka manao, e kuhuluku ai, e hailepo ai, e makawelawela ai, e ooki puu ai me ke kanikani a me ka lipi, e ahele kaula ai ma ka puu, a nui wale aku; pela no hoi ke kane, mai ae aku i kana mea e kipa ae ma o, ke kaa wale ia mai kana wahine mai, aka, e imi a e hana na aoao elua i ka mea e oluolu like ai.

Ē na hoa aloha a me na makamaka, a i komo kakou i ka noho kaulua ana ea, mai hana me ka hookamani e like la me kekahi wahine, o Lapuwale kona inoa, i ka hana hookamani ana i kana kane me ka lokoino maoli; a penei nae hoi ia wahi moulelo: la! Lapuwale e moe pu ana me kana kane, ua waiho ia kona hiu ma kahi e, a o kona poo aia me ke kane ma ka uluna hookahi; a ia laua e moe pu ana pela, ike ke kane i ka oni o ke poo, ninau aku la ia, " he aha ka mea oni o kou poo ?" A lohe ka wahine no keia ninau a ke kane, wauwau ae la kona mau lima me ka olelo ana, "he maneo." A no ka oni mau no o kona poo, ninau hou no ke kane i ke kumu o ka mau loa o ka oni ana, a pane mai no hoi ka wahine e like no me kana pane mua. A no ka haohao no hoi o ke kane no ka mau loa o keia oni ano e, nolaila hoi, huli ae la oia me ke kino holookoa o kana wahine, aia ka ! he nahesa wela e pili mai ana malalo o kana wahine, a oia nahesa e pao mai ana malalo, ke kumu nana i hoomau i ka hoonioni pinepine ana i ke poo o kana wahine naau lokoino. Ma keia mea no, ua ike ia ka hookamani lokoino o keia wahine i kana kane, aole nae oia wahine wale, he lehulehu loa o lakou, ua jke pu no kakou i ke ano mau o ka wahine Hawaii. Ma kela wahi moolelo ae la, eia ka mea ao mai ia kakou i na kane, ka poe hoi e ma-

nao ana e hana pololei ana ma ka mare ana, mai lawe mai i ka wahine ano like me keia Lapuwale, a me na wahine hoii ano like pu me ia ma keia ano, o alakaiia auanei kakou e kona mau aoao ino, a lilo hoi i poe lapuwale e kuewa ana ma ka aina, lio ka mea hoi, he mana nui ko ka wahme e kauo ia oe ma kona mau aoao pahee, a ina he ano pono ole ka wahine, alaila, e lilo holookoa ana oe ma ko iala aoao, a he mea hiki hoi ia ia ke pulumi mai i kou mau manao a hoopio iho, me he kukui la i pio imua o ka makani nui. " E ike ia kakou hookanaka, o kipa hewa ke aioha i ka ilio."

4. E malama loa ke kane ia ia iho na kana wahine mare, a pela no hoi ka wahine na kana kane mare ; aole nae oka maiama no ka wa loaa wale no, a hiki mai i ke kau o ka nele, o ka haalele no ia, a piikoi hou aku la ka manao i ka mea hou, aohe pono pela; e malama no i ka wa loaa me ka wa nele, i ka wa maikai a me ka pilikia, i ke kau wi me ke kau maona, a peia aku. O ka haalele ana i keia ao a me na pono a pau o keia ola ana, a iho aku oe i ka hale lua o ka aoao mau o ka honua, alaila, o ka pau ka hoi ia oka malama ana. Olelo iho paha. kekahi me ka ekemu ana, "aole pili keia ia'u, ua pili no ia i ke Kahunapule, no ka mea, oia ke kanaka i oleleia, e kane ana na ka wahine hookahi, e noho maemae ana, a kaawale no hoi i ka aoao pono ole ; a owau nei la, he kane no wau na na wahine he lehulehu, a hiki hoi ia'u ke huipa aku i na wahine a lehulehu wale e like me ko'u manao, a he aha la ia ?"

Ke pane aku nei no hoi wau ia oe e ka mea e ekemu ana pela, no ka mea, ina pela kou manao, alaila, e kapa aku no wau ia oe me ke kanalua ole, he popoki kane huelo loihi oe o ka nahelehele, no ka mea, e popoki kane ana ia na na popoki wahine he lehulehu ma ka nahelehele, a i ole ia, he kao kane hoi, no ka mea, e kane ana ke kao kane hookahi na na kao wahine he lehulehu; a o kona pii ana maluna o na kao wahine he lehulehu, nole no oia e hilahila i na kao eae he kinikini wale e nana mai ana ia ia a me kana mau ano hana hoi a pau, no ka mea, ua ano like a pau i ka naaupo. Aole pela ke ano o ke kanoka i hanaia'i ho kiekie wale aku kē kanaka i ko na holoholona a me na manil o ka lewa, a o ke ano i loaa i na holoholona, aole ia na ke kanaka, nolaila, mai hoomahui ke kanaka e hana e like me na holoholona. Eia hoi, i na he-pono ko ke kanaka pii ana maluna o kela wahine keia waWne, ua makehewa ke Kanawai o ke Akua e papa ana i ka moekolohe ; aka, aole nae pela. Ua makepono no, nolaila, mai manao ke kane Kahunapule ole, e hoopale ae i ke Kanawai o ke Akua, i kumu nana e manao ai e hana'ku e like me na holoholona, o loaa auanei oia e paio ana i ke Akua. E na hon, e na makamaka, na kaikuaana hoi oka pono, a me lakou la ae no hoi; e nana pu mai no kakou, o ka mare ana, he hana nui a hanohano hoi; nolaila, i mea e nani ai, e hana me ke akahele a me ka noonoo pono. Aole e loaa ka ohana maikai ma ka %onua nei, ke ole i malama pono ia ka mare ana; oka ohana a mau ohana paha i malamaia ka noho mare ana, oia ka ohana maikai maoli; a ma kahi i noho ai ia ohana maluhia a maemae wale hoi, a hua nui hoi a me ka hoopomaikai ana i ka aina, kahi a ua ohana la i noho ai. Ke manao nei hoi au, o kekahi kumu paha keia e hoemi iho nei i ka Lahui o kakou, aole puka nui mai na keiki i ka poe e mare mai nei, he uuku loa ke puka mai, he nui loa ka hele aku ; he ma'u loa no hoi na Kaikamahine a Keawe la, kainoa paha o ka hui ana'e nei o kamalii o kua kauila o Puukapele, e loaa ana la hoi kahi keiki, he ole loa aku ka hoi ia, aohe wai mea a loaa iki. Ua nui ae la keia. Me ka mahalo. E. K. W AHINEHUHU | Wailuku, Maui.