Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 31, 30 July 1864 — MOOLELO KUAUHAU O KA HANAUNA O NA 'LII MAI KA PO MAI, A PUKA MAI I KA MOI KAMEHAMEHA V. [ARTICLE]

MOOLELO KUAUHAU O KA HANAUNA O NA 'LII MAI KA PO MAI, A PUKA MAI I KA MOI KAMEHAMEHA V.

Eka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe :—E oluoiu paha oe e hookomo iho i keia wahi ukana ma kahi kaawale o kou kino holookoa, i ike mai ai ko kaua mau hoa puni " Moolelo kahiko o ka hanauna o na'Lii mai ka po mai, a puka ia Kamehameha V." Auhea hoi oukou e ka poe noiau ma ka imi ana i nei mea he " Kuauhau mai kahiko mai; " a me ka poe kahiko e noho ana ma ka Mokupuni o Hawwii o Palena, a me Maui o Kaulahea, a me Lanai o Mopua, a me Molokai o Ola'i, a me Oahu o Manouii, a me Kauai o Manokea, a me Niihau o Mano-opu-paipai, nana hoi i hanau mai o Manokalanipo ke Alii o Kauai. Oke kupuna no nei o na'Lii mai ka po mai, a hiki mai i ko kakou Moi Aloha Lahui e noho nei. Ua halawai aku nei ko oukou mau kiionohi me ka " Mookuauhau Alii a Kaulainamoku i hoopuka ia ma ka Nupepa Kuokoa." A eia mai hoi ka'u « Moolelo Kuauhau o ka hanauna o na'Lii mai ka po mai. a puka i Ka Moi Kamehameha V.," a na oukou ia e nana iho 1 ka mea i pololei, me ko'u manao i ka mea i hoopuka mua ia ua pono paha, aole paha, a pela hoi keia, ua pono paha aole paha, aia me oukou ko'u manao lana. Penei ka haina. O Kahiko ke kane, o Kupulanakehau ka wahine, hanau aku ka laua keiki o Wakea : Hoi ae hoi o Kukalaniehu noho ia Kahakauakoko; hanau o Papa ke keiki. i 0 Wakea ma laua o Papa na Kupuna o' Hawaii nei; oia no hoi na Kupuna o no'Lii, na kane me na Wahine. O Wakea kai noho aku ia Papa ka wahine; hanau o Hoohokukalani ke keiki. Hoi ae hoi o Wakea nohoia Hoohokukalani ka wahine; hanau o Haloa ke keiki. O Haloa kai noho aku ia Hinamanouluae ka wahine, hanau o Waia ke keiki. Hoi ae hoi o Waia noho ia Huhune lea wahine ; hanau o Hinanalo ke keiki. O Hinanalo kai noho aku ia Haunuu J»a wahine; hanau o Nakehili ke keiki. Hoi ae hoi o Nakehili a noho ia Haulani ka wahine ;hanau o Wailoa ke keiki. O Waiioa kai nohoaku ia Hikawaopuaianea ka wahine; hanau o Kio ke keiki. Hoi ae hoi o Kio a noho ia Kamole ka wahine; hanau o Ole ke keiki. O Ole kai noho aku ia Hai ka v*ahine; hanau o Pupue ke keiki. Hoi ae hoi o Pupue a noho ia Kamahele ka wahine ; hanau o Manaku ke keiki. O Manaku kai noho aku ia Hikohaale ka wahine ; hanau o Kahiko ke keiki. Hoi ae hoi o Kahiko a noho ia Kaea ka wahme; hanau o Luanuu ke keiki. O Luanuu kai noho aku ia Waamaukele ka wahine; hanau o Kii ke keiki. Hoi ae hoi o Kii a noho ia Ulu ka wahine ; hanau o Nanaulu ke keiki. O Nanaulu kai noho aku ia Ulukou ka wahine ; hanau o Nanamea ke keiki. 0 Ulu hoi kai nohoaku ia Punui ka wahine ; hanau o Nana, o Kapulani, o Nanaie na keiki. Hoi ae hoi o Nanaie a noho ia Kahaumokukuleia ka wahine ; hanau o Nanaikalani ke keiki. O Nanaikalani kai noho aku ia Kekauilani ka wahine; hanaa o Waikulani ke keiki. Hoi ae o Waikulani a noho ia Kauilaianapa ka wnhine; hanau o Kuheleimoana ke keiki. O Kuheleimoana kar nohoakaia Mapunaiaala ka wahine; hanau o Konohiki ke keiki Hoi ae hoi o Konohiki a noho īa Hikaululena ka wahine; hanau o Wawena ke keiki. O Wawena kai noho aku ia Hinamahuia ka wahine; hanau o Akalana ke keiki. Hoi ae hoi o Akalana a noho ia Hinakawea ka wahine; hanau o Mauimua, o Mauihope, o Mauikiikii, o Mauiakalana na keiki. O Mauiakalana kai noho aku ia Hinaakeaiohaia ka wahine; hanau o Lanaamaoa ke keiki. Hoi ae hoi o Lanaamaoa a noho ia Hinaikapaukua ka wahine ; hanau o Lanakuae ke keiki. O Lanakuae kai noho aku ia Kahaukuhonuaka wahine ; hanau o Lanakaoko ke keiki. Hoi ae hoi o Lanakaoko a noho ia Kahihiokalani ka wahine; hanau o Heleipawa ke keiki. O Heleipawa kai noho aku ia Kookooku ka wahine; hanau o Hulumalailani ke keiki. Hoi ae hoi o Hulumalailani a noho ia Kookookumaikalani ka wahine; hanau o Aikanaka ke keiki. O Aikanaka kai noho aku ia Hinahanaia- < kamalamn ka wahine; hanau o Puna, o i Hema na keiki. Hoi ae o Puna a noho ia Hainalu ka waKioe; hanau oUa ke keiki. 0 Hema kai noho aku ia Ulamahahoa ka wahine; hanau o Kahai ke keiki. Hoi ae hoi o Kahai a noho ia Koolaukahili ka wahini; hanau o Wahieloa ke keiki. O Wahieloa kai noho 9kti ia Hinaulu ka wahine; keikk Hoi ae hoi o fjlinakeka ka : wahine; hanau o Luanuu lpieikK

O Luanuu kai noho aku ia Kapokuleiula ka wahine ; hanau o Kamea ke keiki. Hoi ae hoi o Kamea a noho ia Popomaili ka wahine; hanau o Pohukaina ke keiki. O Pohukaina kai noho aku ia Huahuakapolei ka wahine; hanau o Hua ke keiki. Hoi ae hoi o Hua a noho ia Hikimoluolea ka wahine; hanau o Pau ke keiki. O Pau kai noho aku ia Kapohakia ka wahine; hanau o Huanuikalalailai ke keiki. Hoi ae hoi o Huanuikalalailai a noho ia Kapoea ka wahine ; hanau o Paumakua ke keiki. Hoi hou ae o Huanuikalalailai a noho ae ia Molehai ka wahine; hanau o Kuhelani ke keiki. O Paumakua kai noho aku ia Manokalililani ka wahine; hanau o Haho ke keiki. Hoi ae hoi o Haho a noho ia Kauilaanapa ka wahine ; hanau o Palena ke keiki. O Palena kai noho aku ia Hikawainui ka wahine; hanau o Hanalaanui ke keiki. Hoi ae hoi o Hanalaanui a noho ia Mahuia ka wahine ; hanau o Lanakawai ke keiki. O Lanakawai kai noho aku ia Kalohialii ka wahine ; hanau o Laau ke keiki. Hoi ae hoi o Laau a noho ia Kukamolimolialoha ka wahme; hanau o Pili ke keiki. O Pili kai noho aku ia Hinaauaku ka wahine; hanau o Koa ke keiki. Hoi ae hoi o Koa a noho ia Hinaaumai ka wahine; hanau o Ole ke keiki. O Ole kai noho aku ia Hinamailelii ka wahine; hanau o Kukahou ke keiki. Hoi ae hoi o Kukahou a noho ia Hinakeuki ka wahine ; hanau o Kaniuhi ke keiki. O Kaniuhi kai noho aku ia Hiliamakani ka wahine ; hanau o Kanipahu ke keiki. Hoi ae hoi o Kanipahu a noho ia Alaikauakoko ka wahine; hanau o Kalapana ke keiki. | O Kalapana kai noho aku ia MakeamalaI maihanae ka wahme ; hanau o Kahaimoeleaikaaikupou ke keiki. Hoi ae hoi o Kahaimoeleaikaaikupou a noho ia Kapohakauluhailaa ka wahine ; hanau o Kalaunuiohua ke keiki. O Kalaunuiohua kai noho aku ia Kaheka ka wahine ; hanau o Kuaiwa ke keiki. Hoi ae hoi o Kuaiwa a noho ia Kamuleilani ka wahine; hanau o Kahoukapu, a me Hukulani, a me Manauea na keiki. O Kahoukapu kai noho aku ia Laakapu ka wahine; hanau o Kauholanuimahu ke keiki. Hoi ae hoi o Kauhahwuīmaha a noho ia Neula ka wakine ; hanau o Kiha ke keiki. O Kiha kai noho aku ia Waoilea ka wahine; hanau o Liloa ke keiki. Hoi ae hoi o Liloa a noho m Pinea ka wahine; hanau o Hakau ke keiki, Hoi iho o Liloa a noho ae ia Akahi ka wahine; hanau o Umi ke keiki. Noho hou ae o Liloa ia Kulamea ka wahine ; hanau o Kapunanahuanuiaumi, a me Nohoanaaumi; oke koLu keia o kana mau wahine me na keiki eha. O Umi nae kai lawe ae i na wahine elua nana, a iloko oia mau wahine i ioaa mai ai na keiki elima. PēNEI KA HAINA. j O Umi kai noho aku ia Kapukini ka wahine; hanaa o Keliiokaloa, a o Kapukini, a me Keawenuiaumi, oia na keiki me ia wahine. Hoi ae hoi o Umi a noho ra Piikea ka wahine, no Maui ia'Lii, o ke kaikuahine o Kihapiilani; hanao- na ia w.ihine o Aihakoko.; ame Kumalaenuiaumi. Oia na keiki mai- J loko ae o nei mau Ahi. O Keliiokaloa kai noho aku ia Makuahiopalaka ka wahine; hanau o Kukailani ke keiki. Hoi ae hoi o Kukailani a noho ia Kaohikiokalani ka wahine ; hanau o Kaikilani he Alii wahine, a o Makakaualii aku na keiki. O Makakaualii kai noho aku ia Kapuka> mole ka wahine ,* hanau o iwikauikauai ke keiki. Hoi ae hoi o KeawenuiaUmi a neho ia Koihalawai ka wahine; hanau o Kanaloakuaana ke keiki. O Kanaloakuaana kai noho aku ia Kaikilani ka wahine ; hanau o Keliiokalani, he wahine, a o Keakealani aku, a me Kalanioumi na keiki. Hoi ae o Keakeaīani a noho iho i kona , Kaikuahine ; hanau o Keakamahana ke keiki. j O lwikauikauai kai noho aku ia Keakaj mahana ka wahine; hanau o Keakealani ke keiki. Hoi ae hoi o Kanaloakapulehu a noho ia Keakamahana ka wahine; hanau o Keawe ke keiki. O Kaneikauaiwilani kai noho aku ia Keakealani ka wahine ; hanau o Kalanikauleleiaiwi kē keiki. • Hoi ae hoi o Keawe a noho ia Kalanikauleleiaiwi ka wahine; hanau o Keeaumoku ke keiki. O Keeaumoku kai noho aku ia Kamakaimoku ka wahine; hanau o Kalanikupuapaikalaniaui ke keiki. Hoi ae hoi o Kekelaa noho ia Haae ka wahine; hanau o Kekuiapoiwa ke keiki. O Kalanikupuapaikalaninoi kai noho aku ia Kekuiapoiwa ka. wahine; hanau o Kamehameha I. ke keiki. Hoi ae hoi o Kamehameha 1., a noho ia Kaleikauikaalaneo ka wahine; hahaa o Ka. mehameha IL, ke keiki. Hoi ae hoi Kaleikanikaalaneo a noho aku me Kekuokalani; hanau o Kauikeaouli Kamehameha 111., ke keiki.

Eia hoi,o Kamehameha IV., a me Kamehameha V., ua puka ae laua mailoko mai o Kinau-lani-nui, ka mea i hoea mailoko mai 0 ko Kamehameha 1., puhaka ponoi, nana hoi nei mau Lani e Noho nei; he mau Alii nei i puka mailoko ae o ka Laau Alii o ko Hawaii nei mau Pae Moku ; he laau hoolaha 'Lii, mailoko mai o laila na'Lii inai ka po mai, a pili aku mahope o Kahiko, ka makuakane o Wakea. Auhe oukou e ka poe e heluhelu ana i nei Mookuauhau, e noonoo pu ae kakou i ke kumu e ulu ai o ka hanauna Alii, a lilo loa'ku 1 ka wowo, i mea e mau ai ka hanauna Alii a hiki i ka hopena o ka kakou mau mamo. Aole hoi no ka hanauna Alii wale ka mea a kakou e nookoo ai, no kakou pu a pau, no ka me, ke ike nei kakou i ke emi ana o na'lii, a me na Makaainana pu aku no. A no ka loaa ana i ko kakou Moi ka. haohao ana i kona Lahuikanaka, nolaila, ke imi mai nei oia i ke kumu e ola ai o kona Lahui. No ka mea, e nana ae kakou i ka wa kahiko, oiai e noho ana o Mailikukahi, he Alii ma Oahu nei, nono na kanaka i oi'ku mamua o ka Menehune ; aole e emi aku, ua pii mai ka hanauna o na'Lii a me na kanaka ia manawa. Iloko o nei Moolelo ka hoonohonoao ana o na'Lii Aiaupuni : O keia Alii o Mailikuakahi, he Kupuna-kuakolu o Kukaniloko, he Kupuna-kuahiku hoi no Manokalanipo, a pela mai a hiki mai i nei wa : Oia ka ke Kupuna kanakolukumamalima, o Ka Moi Kamehameha V. Nona ka Aha Kapu o Pupuikiwaialamea, 0 ka Aha Kapu ia o ke Alii, he Aha ia mai ka po mai, o Nonohua ka Aha imua e kau ai, ke ala ia o ka hoailona Kapu o ke Kahuna. No Kamehameha 111., keia Aha—a hiki mai ia Kamehameha V. Eia hoi, o Ahaula, he Aha no ia no ke Alii, oia ka wa īa Kukanainai ke Kupuna kualima o Kahiko Kupuna o Wakea, mai laila mai ia Aha, he hou mai nae ia, mai ke kanaka mii kinohi mai, mai laih mai keia Aha. E ike oukou a pau o ka hoonohonoho ana keia o na'Lii Aiupuni, a me na mea kahiko. Ke i ae nei hoi kekahi poe, "ke emi aku nei ka hanauna o na'Lii a me na kanaka pu aku no," ina pela ka oiaia, o ka hoonalo ana 1 na mamo Alii a me na kanaka, alaila, e hia ka hoi mea aloha, o ke Aupuni a me na y hii, a me na Makaainana, ka niea a Kamehameha I, i nai ai no kana Mau Moopnna, ao ka mea, ke noho nei kakou i na Panalaau a Kamehameha 1., mai Hawaii a Kauai; aka, ke i mai nei o Kamehameha 1., aia a pau a'u mau hanaua elima, aiaila pau i ka nai ia kuu pono i imi ai no a'u mau Moopuna." Ke mahalo nei au no ia mau huaolelo, no ka mea. ke popoi mai nei na ale o ka moana Pakipika nei ma kona mau aoao, ao« le e hiki mai, ke hiolo mai nei hoi na Lani, ke koo aku nei oia me na welelau o na Pololu ma kona mau lima a pan, a hakuia i mau hua mele penei: "■ I nui keaho e Kalaninuiawailualani, Lani muka o Haloa, No Haloakalani i noa iho nei, Aohe wahi kapu, Ua hoi o Kalani a Maui, Hoi no a ka pohu iki i Hauola, Hoi a na vraieha a Mauoni i Kanaha, Wai Kalani ma ka hale i Kaopuaua, He hale kulaia kapu no Kalani, O Kalaninuiainoa Mokuhikaaala, Ai noanui o Kalaniwaiakua ka inoa-e-o-e." O ke alii no keia nana e hele ka moku, a nana e ku ka aina, nana e kaa ka la, o ke alii no keia nana e kaa o Kahualoa, mai Hawaii o Palena, a Kauai o Manokea, ke kupuna o Manokalanipo. E ola ka Moi ke Alii, me na 'Lii ame ka poe Kiekie, ka poe hanohano ame na Lahuikanaka a pau. Me ka mahalo no, P. S. Pakele. Kakanoni, Kipahulu, Maui, lulai 18, 1864.