Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 32, 6 August 1864 — Page 3
| This text was transcribed by: | Bonita R Reardon |
| This work is dedicated to: | Knowlege of Hawaii |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
E. Spark , alaila, huki aela oia i ka hae o ka Hema, a ki mai la he poka mahope iho a ka moku ana i kii mai ai e hoopio, a kiia aela no hoi kekahi poka mahope ae. A no ka poholua koke ole mai o ua moku nei, nolaila, kipu ia mai la mawaena o ka moku, a mai ia manawa, poholuaka moku, a holo mai la kekahi waapa mai ka moku kipi mai, a lawe pio aku la i ka moku E. Spark, a kauoha aela no hoi ke Kapena e holo aku me kana mau pepa iluna o ka moku Felorida. Pio iho la ua moku nei, a ua laweia paha i Bamuda.
Komo na kipi i Marilana.
Komo ae nei he 25,000 koa kipi malalo Gen. Breckenridge, a me Gen. Ewell (Iwela,) iloko o ka mokuaina o Marilana, a ua hoopuehu liiliiia ka lehu o kapuahi a ka Akau, eia poe. Ua pau ia lakaou kekaki mau alanui kaahao i ke puhiia i ke ahi, ame ka hana inoia no hoi, pela na alahaka, ame kekahi mau hale; a ua lawe pu aku lakou i ka holoholona – Lio, Bipi, ame na mea e ae he nui wale, a ua nui ka poino i loaa i na poe Akau iloko o ia manawa a kipi i komo ae ai iloko o ia mokuaina, oia hoi ka la 4 o Iulai iho nei. Ma ka le 9 ae, hoounaia mai he mau koa aupuni mai Wasinetona mai, malalo o Gen. Lew Wallace, a halawai me ka puali kipi ma ka maliwai Monokase, a ua hoopuehuia lakou e na kipi, u ua emi hope aku na koa aupuni ma Balatimoa. Ua nui na mea ai i loaa i na kipi ame na pomaikai e ae no hoi.
Ka Puali a Grant.
Aohe no he mea hou i ikea iho nei no ka puali kaua aupuni malalo o ka Mea Kaulana Gen. Grant. Ke noho la no oia imua o Pitapuga, ame Rikemona. He mea kupanaha no ia Gen. Grant, aohe ona makemake e hoikeike wale i kana mau mea i manao ai e hana’ku, e like no me kona kii ana e hoopio ia Vikibuga, pela no keia e hana mai nei i neia manawa.
Ka Puali a Sherman.
Ua halawai hou ma ka puali a Gen. Samana o ke aupani me ka pomaikai ma ka mokoaina o Geogia, a ke nee aku nei oia i Atalanata, Geogia.
Kenetuke.
Ua weheia ka pono palapala kuu kino ma ka mokuaina o Kenetuke, a ke waiho nei ia mokuaina malalo o ke kanawai koa, mainuli o ke kauoha ka Paresidena o Amerika Huipuia.
No Europa.
Ua halawai mai nei ka halawai hope loa iwaena o na aoao kaua ma Geremania, ma ka la 6 o Iune, a ua holo ole na mea i manaoia, nolaila, e kaua hou ana no. Ua hoouna aku la o Perusia, he kauoha i kona Luna Alihikaua, e hoomaka koke i ke kaua kue.
Ua haiia mai, ua hiki aku he elua mokukaua kipi ma Cherbourg, me ka hai aku e kakali ana laua no ka moku aupuni i pio ai o Alabama, oia hoi ka mokukaua Kearsarge.
E halawai ana ka Emepera o Rusia, me ka Moi o Perusia ma Kasatona, ame ko laua mau alii ukali no hoi. Ua mamaoia he ano nui no ko ia halawai ana.
Ua kauoha aela ke Keena Kaua o Enelani, e hoomakaukau koke ia na lako kaua ame na kahiko koa, uo na koa he 30,000.
Ua nui ka pioo o ka lehulehu me ke kulanakauhale o Madarida Sepania, no ka loheia aua’ku o na mea e hauaia nei ma Peru.
Ia Lima.
E ka Nupepa Kuokoa E; Aloha oe: -- Ua halawai mai me au na olele a Lima, a ke kanaka i maa na lehelehe i ka hakukole, ame ka henehene, a e hapai ana ia ia iho, e i aua, “Lima hana, Lima miki i na hana pono, Lima hooikaika i na hana maikai. E kuu mau hoa o ka iu o ka la, i ka makani wehe olauniu, pee pakaiaulu koholalele, i ke kahua kaua o Bulu Rana, aloha oukou. Aole anei he mea hilahila ka hapai ana o ke kanaka ia ia iho, oiai aole i hooko maoli ia i kana mea e kamailio nei? H hilahila hilahila, hilahila loa.
O ka mea no ka ia i lilo ai o ua o Lima i kahunapule no ka Apana o Kapaliiuka, nele ai o Lahiau, ela no ka noka miki no i ka hana pono. A ku ai ka hale laau o ua o Lima e poho elemu la malalo o ka makuahonowai, no ka hooikaika no ka i na hana maikai, a oia no hoi ka mea e ulu mai nei na eka ko o Halauia, ame na kau papa loi o Iole. O ka lima hana paha keia i ku ai ka mahanahana i Kauai.
Minamiua ole no nae o ua o Lima i na aina ona i haawi ae nei in Kuia ma, “Ia Kekaula o Makanikahio,” koe o Paukunui i ua o Lima, “Ia Kekapa o Ohanaula,” koe ka moku o Lanai no ka wahine a ua o Lima no E. Kam. “la Kuia o Kalhi,” koe o Kahua no ka makuahine, “Ia Kahalewai o Halaula,” koe o Kapakai no na keiki, “Ka Luna o keia hui o Puehuehu,” koe o Hamohamo no Kaukuna ka mea nana i olelo wahahee, ua olelo ka ka poe o ka Ahahui e haawi i he okuekue i ka poe lakon i hoino ai. He keu ka wahahee o kaukuna.
A no na mohu kalepa. Aole hoi ona moku kalepa i lilo ae nei, no na moku o ua o Lima i koe, i keia la aku nei la, ku mai ana ia kalepa papa o ua Lima, e 8 la o ka hoolei ana i ka papa, ku ka puu, kea hua o ua me he pap o ua Lima ole wale, kuai aku makou i papa aole he loaa, aia ka a ku hou mai ka moku kalepa o ua Lima, ke mea mai nei ka o ua o Lima, he mau la ku mai keia, ua ninau aku mahou i ka inoa, ua hai mai o Makaukiu eha kia. Aia ma Oahu ai nei la kekahi mau moku kalepa, o Mokulua, o Mokolea, o Mokolii, o Moualoa he nui no na moku e ai, kukulu iho nei i hale e waiho ai k ukana, o ua mau moku la, ua paa, o Kalaikiola ka ino o kekahi hale, o Pili kekahi hale.
“He Ahahui keia i hoowahawahaia e ka hapanui o ko Kohala nei, hookahi no kumu nui o ka hoowahawahaia, o D. K. Naiapaakai, me ka hoino maoli ia no, ma ona wale na ia i lilo ai keia ahahui i mea hoowahawahaia, no ka mea, nana maoli, no i kukulu i keia ahahui. A he kanaka no i hoino maoli ia e Lima ame ka poe me ia.”
Eia ka hope o kuu manao, ua hai iho nei o ua o Lima, no ka olelo o ka poe o ka ahahui e haawi i ke okuekue oka puaa na ka poe a lakou i hoino ai, ke hai nei au me ka oiaio. Aole i kamaiho ia pela, no ka manao enemi wale no ia. ELima mukuku hokae ipukai, ame Lima haleu elemu, iki, o ku i ka nalo hope ena.
Na ka Ahahui hanohano o Kohala Akau.
Na Palapale
Na Pono Hou a na Kuhina
I MANAO AI E HAAWI MAI
I kela hebekoma, ua nana kakou i kekahi o na pono a na Kuhina i imi ai no ka lahui Hawaii, oia hoi o ke kapae ana i ka “noho like” ana o na kanaka. Aia ma ka pauku 1 o ke Kumukanawai hou a lakou, kahi i kapaeia na huolelo “a e noho like hoi.”
E nan hou kakou ma keia kumukanawai hou, e imi hou i n pono a na Kuhina i hoolimalima ia e na dala o ka lehulehu, i huli ai no keia iahui.
Peneia ka pauku 4, Kumukawai hou, koe nae na huaolelo i kau hi-o ia:
“Pauku 4. E hiki no i no kanaka a pau ke akoakoa malie, me ka hoolako ole i na mea kaua, e kukakuka pu no ko lakou mau pono; (e ao aku i ko lalou Poeikahoia,) a e nonoi aka i ke Alii. a i ka Ahaolelo i ke Aupuni, e wehe i ko lakou mau pilikia.”
No ke aha la i kapae ai na Kuhina i keia mau olelo, “e ao aku i ko lakou Poeikohoia?” Makau paha lakou o hiki auanei i ka wa e alakai hewa ia paha kekahi Lunamakaainana, e kahea leo nui mai paha na haku nana i koho ia ia e hoi mai a e kupaa muli o ka lakou pono?
Heaha la ke ano o na Lunamakaainana? Aole anei lakou i kohoia e hoike ma ka Ahaolelo i ka manao o ka lehulehu? Ina pela, no ke aha la i kapaeia keia mau huaolelo o ke Kumukanawai o ka M. H. 1852, e ae ana i na kauoha “e ao aku i ko lakou Poeikohoia?”
O ka pauku 19 o ke Kumukanawai kahiko, ua haalele loa ia, penei ua pauku la:
“Pauku 19. Ekoho no na kanaka a pau ma na mea a ke Kanawai i haawi ai, ma ka balota.”
Eia paha ke kuinu o ke kapae ia ana o keia pono nui a na makaaianana, mai ke Kumukanawai aku. I kau ia i Kanawai e koho na kanaka me ka leo, a i ole ia me ka o lima ana, i ka lakou mau Lunamakaainana. I ike ia ma ke akea ka mea a kela kanaaka keia kanaka i koho ai, a i kiki i ka poe waiwai a me na Kumu ke hooponopono ma ka lakou mana i ke koho ana a e hooweliweli paha i na kanaka ilihune.
I keia wa he hiki no i na kanaka ke huna i ka lokou makemake, me ka hoike ole ake ia hai i k lakou mea imanao ai e koho; a ma ka helu ana o ha balota ma ka pahu malaila wale no i akaka ai ka makemake o ka lehulehu.
He pono uuku anei keia a na Kuhina i manao ai e kaili aku?
Eia kekahi pauku o ke Kumukanawai hou; e nan kakou.
“Pauku 23. Aole no e ku i ke Kanawai ka mare ana o kekahi o ka Ohana Moi o Hawaii nei, ina hoi he hooilina ia no ka Lei Alii malalo o ke Kanawai, me ka ae ole o Ka Moi e noho an ia manawa. O ka mea a pau o ka Ohana Moi i hana i ke kuikahi mare ma ia ano, e lilo k lakou mare ana i mea ole; a o ka mea i hana ia kuikahi mare, e hiki no ke kapaeia kona kuleana i ka Noho Alii mamuli o ka hoolaha ia ana pela e Ka Moi. Mahope iho oia hoolaha ana, e hooloi ia ke kuleana Moi o ka mea i hana ia hewa i ka hooilina mahope iho ona, e like me he mea la ua make ka mea nana i hana ia hewa.”
Ua pili pono loa keia pauku ia Victoria Kamamalu Kaahumanu, ka hooilina no ka Noho Alii e noho nei.
Nani maoli ke aloha o na Kuhina i ko kakou Kama Alii Wahine Kiekie o Hawaii nei i aloha nui ia, i ko lakou haawi ana i ka Moi ka mana e hooponopono ai i kona mare kane ana i hiki ole ia ia ke mare i kane nana ke ae ole ka Moi. A ma e mare oia i ke kane a ka Mei i makemake ole ai, alaila, e hiki ke kapaeia kona kuleana i ka Noho Aile. Kainoa o ka Moi, oia ke kaikuane, a o Victoria Kamamalu Kaahumanu ke kaikuahine. Hookahi no o lua makuakane, a hookahi hoi makuahine, a ua noho hooilina like laua no ka Lei Alii a Kamehameha III. Ua noa i ke kaikunane ka Moi e mare i ka wahine ana i makemake ai me ke keakea ole ia e lona kaikuane a me na mea a pau. Pela hoi i ka nana’ku, ua pono i ke kaikuahine e mare i ke kane ana i makemake ai, a i aloha ai paha me ke keakea ole ia. Eia ka “e noho keakea kumu ole” io ia ko kakou Aliiwahine opio, mamuli o ka maalea o ke alakai hewa ana a keia poe Kuhina o na aina e, i hoolimalima dalaia.
Eia hou kekahi pauku o ke Kumukanawai hou e pili ana i an Kuhina.
“Pauku 43. E hoonohoia ko lakou mau Keena Oihana ma kahi e noho ai ke Aupuni; maluna o lakau pakahi ka hewa o ka hana a ko lakou mau hope me na Kakauolelo. E hiki no i ka Moi e koho i elua o lakou e noho iloko o ka Hale o ka Poeikohoia, i ka wa i akoakoa ai ka Ahaolelo kau Kanawai, a e hoike ake laua i ko laua ike no na mea e pili ana i ka lakou oihana, he kupono i ka hanohano o ka Moi, me ka hana o ke Aupuni; a e hiki no ia laua ke hai i ko laua mahao ma na mea imua o ka hale, aole nae e hiki ia laua ke koho.”
Ke ake nei no paha na Kuhina e kokua pu me na Lunamakainana ma ke kamailio ana no ko lakou uku, a no ka hoolilo ana i na dala i loaa mai na makaainana mai ma na auhau. Aole pela i ha kau Ahaolelo Aupuni o na makahiki i hala ae nei. Ua holo pono na hana a pau a ka Poeikohoia me ke keakea ole ia a me ka paio ole me na Kuhina. Ua aneane hala nae paha ia wa maikai o ka holo oluolu ana o na hana a pau o ke Aupuni, ke ko ka makemake a ka poe e hoopilikia nei a e hookahuli nei i ke ano o ke Aupuni.
Ma ka nana ana i ka paio ino @ana a keia Aha Kuka a Ku Moi I kahea ai malaila no kakou e ike ai i ke ano o na kau Ahaolelo Aappuni e hiki mai ana, ke ae ia ka noho pu ana o na Kuhina me na Lunamakaainana!
“Auwe ka poino o ka aina i keia mau hana!
Auwe ka poe kau ina Kanawai hewa,
A me ka poe kakauolelo, i kakau i ke kekee;
I kipaku i ka poe kaumaha, mai ka hoopono ia’ku.
A kaili aku hoi i ka pono o ko’u poe kanaka.”
Na’u na Noholike
He inoa no Kekaa
No ka pali o Kaholo ke aloha – la,
I ke ku kilakila maikai – la,
Hull aku ke alo i ka moana – la,
I ke ohe makani Maa-a –la.
Ua aa ka manao e ike – la,
I ka lai o Kaunolu – la,
Inu aku i ka wai o Paao – la,
I ka wai opunui hoi – la,
E walea ka wwahine ilaila – la,
I ke kui pua kou i lei – la,
Nana i ka ia-a hiialo – la,
Ke hana liilii ianei – la,
E na kupa hoi olaila – la,
Na keiki kamaaina – la,
Me Kaneapua i ka lae – la,
Lae o Mapuna i ke kai – la,
Ko mai kaupula e uwali – la,
O Kekaa no hoi ke inoa – la.
Mrs. Haaheo.
I puupehe aku ko mai – la,
Kela moku au i ke kai – la,
Ke pauma nei i ka moana – la,
Me he manu la ia e au nei – la,
O ka hone ae a Kamaiki – la,
Ikiiki wale au ia Naha – la,
I ke alo haliu i ka makani – la,
I ka ehukai a ka Moae – la,
Ho ae ke olu i Lopa – la,
I ka malu o ka niu o laila – la,
E pipio lua ana i ke one – la,
I ke one alohi i na maka – la,
Ehuehu ka uka o ke koa – la,
A he koa nui no o inei – la,
A he kamaeu hoi nolaila – la,
No ke awa lai o Awakee – la,
Ko mai kaupalu e uwali – la,
O Kekaa no hoi he inoa – la.
Mrs. Kahele
Aia ko mai i Kaena – la,
I ka honunee o Polihua – la,
I ka uka o Keahiakawelo – la,
Ke lehua kamahao i ke kula – la,
Ke kuiia nei e ka manu – la,
I lei kahiko no Kekaa – la,
Huli aku ke alo i ka mauna – la,
O ka nee mai a ka na noe – la,
Kipu ko olua i ke anu – la,
I mehana i ka lau Akolea – la,
I ka wai olu o Kaiholena – la,
Oia wai noho i ka palai – la,
Ko mai kaupalu e uwali – la,
O Kekaa no ho he inoa – la.
Mrs. Kahoohuli.
Pelekane, Honokohau, Imlai 19, 1864.
He inoa no Keanookalani.
He mai keia no ia nei la,
Ehai ka inoa i lohe la,
O Keanookalani he inoa la,
Kamaiki oi a Laakapu la,
A Kameaikina he makua la,
E makana ko mai i ka ona la,
I ke kapena hoi o ka moku la,
I laweia aku a Farani la,
I ke Aupuni nui ikaika la,
I ke Kini nui keaea la,
Nana e kui-ke mai loko la,
Pau na papa-ku o ke kui la,
Ko mai ka la e mamaua la,
A makaukau na koa la,
Hoonoho mai ke kaua la,
K-e na kaa pukuniahi la,
Ko mai pu kaupoohiwi la,
Ke puai mai nei ka uwahi la,
Ke huila mai nei ka paea la,
Ko mai alohi wai gula la,
Ke welu mai nei na lima la,
Ke hoaka mai nei na pahi la,
Ma na aoao o na lioa la,
Ke kalai nei na koa la.
Me na papale mahiole la,
Lohe e aku nei Tureke la,
Ai ae ka eu i ka moana la,
Kau e ka li ia uka la,
Ua anapuniia Europa la,
He kahua noho Italia la,
No Perusia ke aloha la.
I ke kii mai a Lusini la,
Aohe Kini nui ikaika la,
E like aku me Bonepate la,
Nana i nome mai Makao la,
Ko mai puhi paka opuma la,
Ke lohiau nei ke kino la,
Lohi ia mai luna o ka moku la,
Me na palekai o hope la,
Na kui-ne-ki hoi olalo la,
I pau ka hohono kepau la,
O ka huli hoi nei i ka home la,
Huli aku ke alo i ka hikina la,
I ke one hanau o ka makua la,
I ka wai hu o ka uila la,
Ilaila ko mai e holo ai la,
Kaweleia mai i pau la,
I olu pono iho oi nei la,
Hain ka inoa ua lai la,
O Keanookalani he inoa la.
L. Kahoohuli.
Honokahau, Iulai 19,1864.
He nui na leta a na makamaka i hiki mai, a e paiia ana no ke kaawale ka pepa.
Pau i ka ili. – Pau mai nei i ka iliia he ekolu moku Kalepa, ma ka aina Lepomanu. Ua like paha ka nui o ka waiwai i poho me $300,000.
Ninau. – Ina paha e makemake ka Moi Kamehameha V., e hana ponoi i ke Kumukanwai nona iho, a e hookiki ia mea, me ke kahea ole i na mana nui e ae o ke Aupuni, owai la ka mea nana e hoole mai.
KEPA HAULE!
UA HAULE HE WAHI KEPA UUKU MA ke alanui Nuuanu, mai Kaopuaua, a hikii Kaalaa,
mawaena o la mau wahi ka haule ana. E ukuia ka mea nana e loaa ia ia KEPA, he ELUA DALA ME HAPALUA ($250,)
ke hoihoi mai ia mea ma ka Halekuni Buke o H.M. WIPI.
141-2t
MAU LIO E KUDALAIA’NA.
E KUAI KUDALAIA’NA HE MAU LIO ma
Puulaoa, Hawaii,
ma ka la 20 o Augate e hiki mai ana:
He KanaHiku ka nui o na Lio!
Lio kane, Lio wahine, a me na Lio keiki. Oia koi ka waiwai o ka Ahahui Hanai Holoholona, a Mahiai o Wimea, Hawaii, a o kei mau Lio a pau, he mau LIO MAIKAI, he mau keiki na na Lio Kea, LAUREL ame OREGONA.
Ekuaiia ana ma ka manawa i oleloia maluna, me ka hoopanee ole ia.
Luna Hooko o ka Hui Hanai Holoholona a me M., o Waimea.
141-2t
OLELO HOOLAHA
EIA MA KA PA AUPUNI MA NAnakuli, Waianae, na holoholona hele hewa i hookomoia mai, a kua kudala ia ana ma ka Poaha, ola ka la 11 o Augate, ke ano me ka hao malao nei.
1 Bipi wahine eleele, hao PR AJ ak,. M NI
1 Lio wahine kukaenalo hoa 88 NX
1 Lio kane ulaula, hao KB FM
1 Lio kane ulaula, aole hao.
1 Lio kane lokia hao PM N
1 Lio kane ulaula, hao manamana ano e
2 Lio kane eleele, hao manamana ano e
1 Lio kane lokia, hau KU H
1 Lio wahine eleele me ke keiki, hoo N—f
KAMAKI MIKI, - Luna Pa Aupuni. Nanakuli, Waianae, Aug.4 1864 141-1t
OLELO HOOLAHA
EIKE AUANEI NA KANAKA A PAU, na mea waiwai maloko o ka waiwai o Luka, no Na Wilwili Kauai, i make aku nei, o ka poe i aiela, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakaou e hele mai a e hoike mai ia Augate e hiki mai ana, i ka hora 9 or kakahiaka. Ia manwa e hooponoonoia ka mee waiwai a Naiwi & Kauhi, na luna hooponoponoia waiwai a ka mea i make, a e hoike mai paha i kanwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona i ole e hookoia ua mee waiwai la, a e hoopauia ka hana a ua mea hooponopono waiwai la.
H. A. Widemann,
Lunakanawai Kaapuui o ka Apana Eha
Nawiliwili, Iulai 29, 1894 141-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI OWAU E Kahinu Nahau, no ka hookohu in ia i luna hooponopono waiwai o NAHAU, no Waioli, Kauai, i make aku nei: Nolaila, na hokeia i na kanaka o pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka ia 26 o Augate, i ka hora 9 o kakahika, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hooiohe i ka oiaio o keia nui ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolekole ma Hanlei, Kauai.
H.A WIDEMANN,
Lunakawai Kaapuni o ka Apana Eha.
Nawiliwili Iulai 29, 1864 141-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI OWAU E Puehu, no ka hookohu ia ia ilun hooponopono waiwai o PUALI, no Kealia, Kauai, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Piakahi, oia ka la 29 o Augate, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Nawiliwili, Kauai.
H.A. WIDEMANN,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Eha.
Nawiliwili, Iulai 20, 1864. 141-2t
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA NOIIA MAI OWAU E Nahau, no ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o PIOMANU, no Wailua, Kauai, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pan loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 29 o Augate, i ka hor 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hooluhe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me nea mea hoole i koikeiam aia ma ka Hale Hookolokolo ma Nawiliwilw Kaui,
H. A. WIDFMAN,
Lunakanawai Kaaouni o ka Apana Eha.
Nawiliwili, Julai 29, 1864 141-2t
OLELO HOOLAHA.
UA HOOPII MAI O KAWAHA PUKAI (w.)KUE i kana kana kana mare ia I, no Hilo mamua , e hooki i ko laua mare ana, no ka haalele wale ana ame ka nalowale ana no na makahiki ekolu o I. E hanaia keia hoopii ma ka Aha Kaapuni ma Hilo, i ka la eono Sepatemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaiil
D.H. HITCOCK,
Clerk Circuit Court.
Hilo, Augate 3 1864, 141-2t
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei, e J.W. Makanoanoa, , e hooialo ia ka palapala kauoha hope loa a WALAWALA (k,) no Honuaula, Kona Akau, Hawaii, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na mea a pau, ke pili, o ka Poanono, oia ka la 27 o Augate, 1864, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe ana i ka mea i nonoi ia mai, a me ka poe hoole e hoikeia’k@; aia ma ko’u Keena Hookolokolo ma Onouli Nui, Kona Hema, Hawaii, kahi e hana ai.
C.F. Hart,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu.
Onouli Nui, Kona H., Havaii, Iulae 30, 1864, 141-2t
OLELO HOOLAHA
FIEE AUANEI NA MEA A PAU MA KEIA MEA, OWAU o ka mea nona ka inoa malalo nei, Hope o Kauaha, hooilina o Haupu, o Lahaina, i, make mamua. Ke kahea aku nei oia ma ke akea, no ka poe i aie mai ia Haupu, e hookaa mai lakou i ko lakou aie ia’u, a me ka Haupu i aie aku ai ia hai, me ke kakau i kona inoa ma ia aie, e hiki no ia’u ke hookaa ia aie. E loaa no auma Puunau-iki, Lahaina, o ka la 16 o keia malama no, ina hiki ole mai kekahi mea aie i haiia i ka la maluna, aole no au e uku ia aie o Haupu, a ina ian i hiki ole mai kekahi mea i aie mai ia Haupu, alaila, e hoopii no au imua o ka Lunkanawai Hoomalu o Lahaina.
G.L. LUHILEA.
Hope o Kuaha.
Honolulu, Augate 3, 1864, 141-1t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI OUKOU E KANAKA A pau, owau o ka mea nona ka inoa malaio nei, ke papa’ku nei au i na kanaka a pau loa, mai noho oukou a kii e wawahi i kuu poo-wai, a me ka Una, e waiho ana ma Hilo, Hawaii, ma ke kahawai o Pukihae. O kona o Hahaloloa, ina o ka mea kue ie keia olelo, e uku no $600 no ka wawahi hookahi ana, e lilo kela olelo i kanawai pau no ia wahi,i kona la e laha ai ma ka nupepa Kuokoa.
George William Kamoku.
Puueo-ka, Hilo, Hawaii, Iulai 21 1864. 141-2t*
E HOOPUKA IA ANA
MA
KA POALUA, AUGATE I, a 2,
KA
HIMENI HOOLEA HAWAII!
PAI HOU IA! HOONUI IA!
A ME
KA HOOPONOPONO IA!
HE 400 AOAO!
UA PAI HOU IA IHO NEI KA
BUKE HIMENI HOU,
a ua hoomakaukauia e kuai koke ake.
U hoomahuahua ia’ku keia buke, me na Himeni Hou he nui loa, he 400 ka nui o na aoao.
No ia mea, ua hoomahuahuaia aku ke kumukuai o ka buke hookahi, penei:
HIMENI humuhumuia me ka lole, $0 50 Keneta
HIMENI humuhumuia me ka ili, 100 “
Auhea oukou, e ka poe haipule, e ake ana e ao a e mele aku i na mele hou o Ziona, e hele mai, a e loaa no ia ouku keia buke, aia ma ka Hale Kuai Buke o
H.M. WINI.
Ina e makemake kekahi mea, e pai no au i kona inoa ma ka aoao o kona buke Himeni, me na hua Gula, i ka uku no ia hana ana, he HAPAHA dala, (25 keneta.)
Honolulu, Iulai, 30, 1864.
AINA KUAI! AINA KUAI!
KA MEA MAKEMAKE KUAII na Aina i hoikeia malolo, a i kekahi Apana paha, e pono no ke hele mai i ka mea nona ka inoa ma Ialo. Eia na Aina e kuaiia ana:
Alaenui, Ahupuaa, Kipahulu, Maui.
Waiiama, “ “ “
Mumuku, Ili Honokowai, “
Kapuakea, Ahupuaa, Lahaina, “
Puako, 8 Apana, “ “
Panaewa, 5 “ “ “
Akiaiole, 3 “ “ “
Kuhua, 7 “ “ “
Kuholilea, 1 “ “ “
Hanakea, Aina Kula, “ “
Kamanoni, Ahupuaa, Kona, Molokai
Kapualei “ “ “
Kumueli, “ “ “
Wawaia, “ “ “
He mau Pahale ma Lahaina, a he mau Bipi a me na Lio ma Molokai. Okoa no ke kumukuai o na mea kanu e ulu ana ma na aina ma Lahaina.
E haawi koke ia ka Palapala Hoolilo i ka manawa e kaa mai ai ke daia.
Ma ke kauoha a L. Haalelea,
J. W. H Kauwahi.
Honolulu, Iulai 28, 1864. 140-1ni
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai
o KANAKAHAIOLA (w,)}
no Honolulu,
E IKE AUANEINA KANAKA A PAU, NA mea waiwai maloko o ka waiwai o KANAKAHAIOLA (w.) no Honolulu i make aku nei, o ka poe i aieia, o ka poe pili kino, pili i aha ma kahi ano e ne, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho im@a o ka Mea Hanohano G. M. Robertson kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale l Honolulu, i ka Poai na, oia ka ia 16 o Augate e hiki mai ana,i ka hora 10 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia ka mee waiwai a Napipi, ka luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona i oie e hookoia ua mee waiwai la, a e hoopauia ka hana a ua mea hooponopono waiwai ia.
L. McCully,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Iulai 27, 1864. 140-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai
o Kolii (w,) }
no Wailuku, Maui, *
E IKE AUA NEI NA KANAKA A PAU, NA mea waiwai maloko o ka waiwai o KOLII, no Wailuku, Maui, i make aku nei, o ka poe aieia, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho imua o ka Mea Hanohano G. M Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aaha Kiekei, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Ponono, oia ka la 20 o Augate e hiki mai ana, i ka hora 10 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia moo waiwai a Kaliko (w,) ka luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio koua i ole e hookoia ua moo waiwai ia, a e hoopauia ka hana a ua mea hooponopono waiwai ia.
L. McCully,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekei.
Honolulu, Iulai 27, 1864
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai
O Kuheahia (k,)}
no Ewa, Oahu
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU,NA mea waiwai maloko o ka waiwai o KUHEAHIA, no Ewa, Oahu, i make aku nei, o ka poe aieia, o ka poe pili kino, a piii ma kahi paha ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho imua o ka Mea Hanohano G. M. Roaertson. kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poaono 20 o Augate e hiki mai ana, i ka hora 10 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia ka moo waiwai a Kanealoi, ka luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai paha i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona i ole e hookoia ua moo waiwai ia a e hoopauia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai la. L. McCully,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Iulai 27, 1864. 140-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai
o Enoka Kawailepolepo}
no Palawai, Lanai.
NO KA MEA, UA NOOIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, kekahi o na Lunakaoawai o ka Aha Kiekie, e MANAOHIA (w,(no ka hookohu ia ia ia Luna Hooponopono waiwai o Enoka Kawailepolepo. no Palawai Lanai, i make aku nei: Nolaila ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 15 o Augate, 1864, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me ua mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. McCully,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Iulai 18, 1864. 140-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai
o Kaumauma, }
no Kapalama,
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. robertson kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie e KAEHA (w,) no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono waiwai o Kaumauma (w,) no Kapalama, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kauaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 23 o Augate, 1864, i ka hora 10 kakahiaka, oia ka ia a me ka hora i oleleiano ka hoolohe i ka olaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. Mc Cully,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Iulai 30, 1864. 140-2t
OLELO HOOLAHA
NO KE KOHOIA ANA O KA MEA NONA ka inoa malao e ka Hon. Abr. Fornander, i Luna waiwai no ka waiwai o KAIHUMAU, o Wailaku, i Maui i make aku nei. Nolaila, o ka poe a pau i ale, a me ka poe a pau i aieia, e hoike koke mai i ko lakou mau kuieana (ma kona wahi) imua ona. W.H. HOAPILIKAAUWAI.
Luna waiwai no ka waiwai o Kaihumau.
Wailuku, Maui, Augate 2, 1864, 141-1m
OLELO HOOLAHA.
NO KA HOOIAIO IA ANA MAI O KA MEA nona ka inoa malalo e ka Hon. Ab. Fornander, i Luna Hooko Kauoha o R.P.BRACY, (Kele,) he haole no Kula, Makaa koke mai lakou, a o ka poe hoi i aieia, e hoike mai i ko la kau kuleana, mamua o ka la 2 o Novemaba, 1864.
J.D. HAVECOST.
Luna Hooko Kauoha o R. P. Bracy, (Kele.)
Wailuku, Maui, Augate 3, 1864. 141-2m.
MAKEMAKE IA!
KE KELEAWE amo KA HAO KAHIKO, a e ukuia no ke Kumukuai kiekie iea. E ninau no ma ka HALE HANA HAO ma ULAKOHEO.
127-@
PULUPULU!
A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUAI aku i ka pulupulu, penei:
PULUPULU i pau ka waeia, 20 kou. no ka paoua.
PULUPULU ma ka anoano i wae oleia, o ken. no paoua.
E lawe no au i ka welu lole a me ka pulupulu i uku no ke Kuokoa. H.M. WINI.
100-2m Luna Pai o ke Kuokoa
A.F. JUDD,
ALAPAKI, (oia ke keiki a Kauka,
LOIO!
Ma ke kihi o ke Alanui Papa, a me Kalepa.
Honolulu, Oahu, Iune 30, 1864 136-3m
E HOOLIMAKIMAIA ANA!
HE UMI EKA AINA KANU KO MAIKAI, he Elua Auwai me ka wai e kahe ana iluna o ua aina nei, me ka hoopulu mau ana. E hoolimalimaia ana no na makahiki ELIMA a oi aku, a emi u ai paha. E niaau ia
E. R. SAURIN,
(138-1m) Ma ka Hale Humu Lole o J. McColgan.
A.W.B. NAHAKUALII,
He Loio! A he Kokua!
AIA KONA KEENA OIHANA LOIO MA ka hale waiho Ipukukui Mahu, ma ke Alanui Maunakea, makai iho o Leberty Hall, (Lepekaholo.) Ua makaukau ola e kokua ia oukou ma na mea a pau a oukou e makemake ai e hoopii iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, ma na mea hiki ia ia ke kokua ia oukou, a @a makaukau oia e kakau i ko oukou mau Palapala, oia na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, Palapala Moraki, Palapala Aelike, Palapala Hooillo, Palapala, Hoopaa, a me na palapala o keia ano keia ano, e hana no oia i na mea a pau e like me ko oukou makemake. A ke kahea aku nei oia ia oukou a pau, e kipa mua mai oukou i @na la, a mahope i na Lolo e ae. E ninau no la la, no ka uku oluolu.
Honolulu, Iulai 23 1864. 140-6mt*
OLELO HOOLAHA.
E IKE MAI AUANEI NA MEA A PAU. O ka olelo Hoolaha a PUAA HAOLE, kuu kane mare, ana hoi e hooiaha nei nolu ke pano nei au aoie he oiaio, no ka mea, o Puaa Haole ke kuleana i noho ai maua ma ka hale o P. Naue, nona ka makemake i noho ai maua ianei a hala @a malama, a he nui ko poe ikemaka, nana no i haalele iho nei ia’u ianei. Ela hou, aole ou a me P. Naue i loaa pono ia Puaa Iaole, a ne na ikemaka e ae, o hana ana i kekahi hewa ma ke aho kolohe, a i kekahi kumu hewa e ae paha, a like me kana e kaena nei, a o ke kumu nui o kona hoopuka ana i na olelo me keia ke a@o, he lili, a me ka huhu hala ole. Eia hou, aole no i pau ko’u kuleana Hoko o ka waiwai o kuu kana mare, oiai hoi aole no pauko maua berita mare, hiki no ia’u ke aie aku a @ui ma ka inoa o kuu kane mare, a nana ponoi no e hookaa, mai kanalua o@kou no kona hoolaha ana. Eia hou no, na’u no i malama i ko maua ola, a mo ka ohana, iloko o na makahiki eono o ko Puaa Haole mai ana, owau ponoi no ke mahiai, kahu imu, iawai a, malama holoholona, a mau hana e ae, he opala i@ hoi na hana a ka wahine, oia hoi ka humuhumu, holoi, aiana, ulanamoena, malama hale, a meka ohana a peiaaku.
KENAO, PUAA, HAOLE.
Hauula, Koolaouloa, Oahu, Iulai 15, 1864 140-3t*
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e MANA, no ka hooiaio i na palapala kauoha o Kala (w.) no Heeia, Koolaupoko, Oahu, i make aka nei: Nolaiia, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 16 o Augate, 1864, ia ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleioia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, ala ma ka iiale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. McCULLY
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Iulai 26, 1864.
OLELO HOOLAHA
UA HOOPII MAI O DEVISI, KUEI I KAna wahine mare ia KANUIHEANA, no kona haaleia wa@makahiki @ hooki i ko @ hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano R. G. Davis kekahi Lunkanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 15 o Augate, i ka hour 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. McCULLY,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Iulai, 23, 1864. 140-2t
OLELO HOOLAHA
UA HOOPII MAI O LUAU k. KUE I KANA wahine mare ia KEALOHA, no Kau mamua, e hooki i ko laua mare ana no ka haalele wale no na makahiki ekolu o Kealoha i kana kane mare. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano G. M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka ia 20 o Augate, ia ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma honolulu, Oahau.
L. McCULLY.
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Iulai 29, 1864. 140-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei, e KAONOHIMAKA, no ka hooiaio ana i ka palapala kauoha a Nawahine (w,) o Lahaina, Maui, i make aku nei: Nolaila, ke hoikela nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 22 o Augate, 1864, ia ka hora 10 o kakahika, oia ka la a me ka hora i oleioia no ka hoolohe i ka oiaia o keia palapala kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ko’u Keena Hookolo ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Iulai 21, 1864. 140-3t
OLELO HOOLAEA
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei, e KULE no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono ia ka waiwai o I, o Lahoaina, Maui, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia in kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 29 o Augate, 1864. i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oieioia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ko’u Keena Hookolokolo ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Iulai 21, 1864. 140-3t
OLELO HOOLAHA!
NO KA MEA, UA NOIIA MAI AU E NAIAailua w, wahine a J. Keahi, no Hilo, Hawaii, i make, me ka waiho iho i ka palapala hoolina, aole nae i haila no hope hooponopono waiwai o’u ma ua palapala hooilina nei, e haawi aku i ia na ka hookohu ana i iuna hooponopono waiwai no J. HEAHI. Nolaila, e ike auanei na kanaka a pau loa, ke pili, e ka Poalu , oia ka la 23 o Akake, 1864, ika hora 10 o kakahiaka; oia ka la a me ka hora i oleloia, no ka hoolohe ana i ka oiaio o ka palapala kauoha a ka mea i make, ola hoi o J. Keahi a me ke koho ana i na luna hooponopono, aia ma kuu hale noho ma Piopio, Hilo, Hawaii, ko’u keena haua.
G. S. KENWAY, Lunakanawai, Kaapuni.
Hilo, Hawaii, Iulai 25, 1864, 140-3 t
OLELO HOOLAHA.
I KA POE MEA WAIWAI, KE HAI aku nei au ma keia Olelo Hoolaha, mai haoie mai oukou i ka’u wahine mare, ia KENAO PUAA HAOLE, aole au e hokaa i kona mau aie a pau, no ka mea hoi, ua haalele mai keia ia’u a ua lilo aku me ke kane manuahi, aia hoi ma Hauula kahi i noho ai ma ka hale o ke kane, ke noho kane ia a wahine hoi laua, nolaila, ua weliweli hooua au, no kuu lohe ana mai, ua hole ake kekahi poe me ka olelo aku, pono no i kuu wahine ke ale, a na’u no ka e hookaa, oia! e kaawale ana maua, noiaila, ke papa mua aku nei au ia oukou, mai hoaie aku ia ia, o poho auanei oukou, no ka mea @oi@ e hokaa i ka aie a ka wahine lalau, aole e ioaa ia ia ka hapako@ o kuu waiwai. Keike ia e na Makai i keia oieio hooiaha a’u i na e ike oukou i kuu wahine mare, oia o Ken@o Puaa Haole, e ia laua ma ke ano moekolohe; a e iile@o au i hoike no ia hana, a e ninau io iho no auanei oukou ma ka iho, “Heaha ko Kenoa kuleana malaila?” Ua ike ae ia ia’u mau kauna oieio, me oukou ka wikani, me a’u ka hauhoa aku mai hookipa oukou i ka wahine lalau e palaualelo ano. Ke hooko nei @ i kou manao me he Liona la no ka waoakua.
J.PUAA HAOLE.
Kapaka, Helemehameha, Iune 24, 1864. 136-5t
HOOPANEE HOU NO!
O KE KUAI KUDALA A KA ILAMUKU i ka Bipi, a me ka @ie, ma Waianae, no hoopaneeia, a hiki i ka ma@ e hooiaha hou ia’au ai. E hoolaha hou ia @(How many?) a me ka @ e kudala ia’i ma keiaa hope aku.
@. G. PARKE, I@,
Honolulu, Iulai 16, 1864. 130-3t
HUITA! HUITA! HUITA!
E UKU NO KA MEA NONA KA INOA malalo, $1.25 keneta ne ia @ ikai, hookaa, koke ia no ke dala i ka wa e loaa mai ai ka @
S. SAVIDGE
140-3t, Hale Mahu Wili P@