Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 35, 27 August 1864 — Page 4
| This text was transcribed by: | Kuiokalani Lee Gapero |
| This work is dedicated to: | Timothy Kapua Gapero |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Na Pono Hou a na Kuhina
I MANAO AI E HAAWI MAI.
HELU 5
I ka hoopau ana i keia mau helu palapala, e nana ae kakou i hope a e houluulu i na pono a na Kuhina i manao ai e kaili aku, ma ka hana maalea ana i Kumukanawai hou a me na olelo hoomalimali, e i ana, he mau pono hou ka lakou i manao ai e haawi mai.
Akahi: Ua lawe ae lakou i na hua olelo noho like, mailoko ae o ka puku 1.
Alua: Ua lawe ae lakou i na hua olelo e ae ana i na Makaainana e ao aku i ko lakou mau Lunamakaainana i koho ia no na mea a lakou i makemake ai, a i manao ai he pono no ke aupuni.
Akolu: Ua kapae loa lakou i ka Pauku 19, e haawi ana i na kanaka ka pono e koho ma ka balota ana.
Aha: Ua manao lakou e haawi i ka Moi ka mana e hoopau i ke kuikahi mare o kekahi o ka ohana Moi, ke ku ole ia mare ana i kona makemake, a e hoonele i ka mea e mare kue ana i kona makemake i kona kuleana iloko o ka Noho Alii.
Alima: Ua mano lakou e hoonoho mai i elua mau kiu iloko o ka Hale Ahaolelo o ka Poeikohoia.
Aono: Ua manao lakou aia a hiki aku ka loaa a ke kanaka i kekahi palena i hoomaopopoia ma ka helu ana o na dala, alaila hiki i na kanaka ke koho ia ia i Lunamakaainana.
Ahiku: Ua hookomo lakou ma ka lakou Kumukanawai hou i keia mea hou, aia a hiki aku ka loaa a ke kanaka i kela makahiki keia makahiki i kekahi palena i hoomaopopoia ma ka puu dala, alaila hiki ia ia e haawi i balota no ka Lunamakaainana ana i makemake ai; a ina i emi kona loaa malalo o ia palena, a ina he kanaka ilihune ia, alaila, e nele no oia i ka pono o ke koho ana. E auhau ia ana no na kanaka ilihune, a loaa uuku paha, aka, e hoonele loa ia ka lohea o ko lakou leo ma ka hana kanawai ana.
Awalu: E hoonele ia ka Hale Ahaolelo o ka Poeikohoia i ka uku. O ka uku mile o ka holo ana a me ka hoi ana oia wale no ko lakou uku.
Aiwa: Ua manao lakou e hiki ke hoopauia ka noho ana o kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, a Aha kakau paha, ma ka olelo ae like i hooholo ia e elua hapakolu o na Hale Ahaolelo elua, ke apono ka Moi.
Na pono nui no keia a eiwa i haawiia mai e na Kuhina ma ka nui launa ole o ka lokomaikai o ko lakou mau naau. Aka, ke manao nei makou e lohe ana kakou i ka olelo pane mai a na Makaainana e olelo ana i na Kuhina lokomaikai a kakou penei; "Ke hoike aku nei makou ia oukou i ka mahalo nui no ka oukou imi ikaika loa ana, ma ka hohonu o ko oukou aloha i ka pono o ka lehulehu; aka, i ko makou nana ana, o na mea a oukou i kapa ai he mau pono, aole no ia he mau pono io. A nolaila, ua minamina loa no makou i ko oukou luhi make hewa i ko oukou huli ana ia mau pono, a ke manao nei makou e waiho aku no, na oukou ia mau pono, a o makou na Makaainana, ke hoopaa nei no i na pono kahiko, a na Moi i aloha ia, o na hanauna i make aku nei, i haawi mai ai."
Mai kuhihewa iki kakou e na Makaainana o ka manao maoli a na Kuhina, oia keia; e kaili aku i na pono a me ka mana a oukou a e hoihoi i ka mana i ka Moi a me ka Aha Kuhina; e hoohaiki i na pono a na Makaainana, a e hoomahuahua i ka mana a ka Moi a me na Kuhina. A ina e hooholoia keia Kumukanawai hou, o ka hope no ia o ia hooholo ana. Oiai ka wa he pono ia oukou e hoike nui aku oukou i ko oukou manao no keia mau mea. E na Elele Makaainana, ke haka pono aku nei na maka o keia lahui a pau ia oukou, a ke kiai pono nei.
Ke ninau nei makou ia oukou, pehea la ke ano o ka oukou hana ana: Aia anei a ae elua hapakolu o na Elele, a elua hapakolu o na 'Lii, a apono mai ka Moi, alaila, e lilo anei keia Kumukanawai hou i Kumukanawai no ka aina: Aia anei i ka ae o ka hapa nui e lilo ai keia i Kumukanawai no ka aina? Ua ike no makou ma ka Pauku 105 o ke Kumukanawai o ka M. H. 1852, aia a ae elua hapakolu o kela Hale Ahaolelo keia Hale Ahaolelo o ka lua o na kau Ahaolelo, alaila, lilo kekahi hoololi i Kumukanawai. Pela anei keia hana ana i keia aha ano e a oukou e noho nei.
Aka, o keia kaili ana i keia mau pono a pau a kakou i helu iho nei, he hewa uuku no ia, eia ka hewa nui: O ka haalele ana i ke alanui i hoomaopopoia no ka hooholo ana i na hoololi o ke Kumukanawai. O ka makani e hina ai kekahi mau hale, a e make ai kekahi mau mea kanu, he poino no ia; aka, o ke olai nui oia ka mea e pilihua ai na naau o na kanaka.
Ke hele mai ka powa a puhi i kuu hale i ke alii, he poino no ia no'u, aka, o ke kahi ana mai o ke ahi a Pele, a pau kuu aina i ka aiia, oia ka poino nui i oi loa aku. Ina i pau ka hale i ke ahi, he hiki no ke kukulu hou ia, aka, ina e pau pu ka hale a me ke kahua hale i ka aiia e Pele, auhea ka pono i koe? Pela hoi keia hana ana. Ina e hooholo loa keia Ahakuka i Kumukanawai hou, o ka lilo no ia o ke kahua kahi i kukuluia'i na pono Kivila a pau o keia lahui.
Noho no a hiki hou mai ua Moi la, e imi hou ana ia i Kumukanawai hou e kupono ana i kona makemake. E kahea no paha oia i Aha Elele e kukakuka me ia a e hookahuli i keia Kumukanawai, a hana hou i Kumukanawai hou. Ina i ae ia, he mana ko keia Aha Kuka e hana i Kumukanawai mamuli o ko lakou makemake, na wai e hoole i kela aha i ua mana la?
A pela e ike ai na hanauna e hiki mai ana, ua kukulu kakou i ko kakou aupuni maluna o ke one.
Na'u na Noholike.
He ninau Helu o na Alopeke he 12.
I ka makahiki 1850 ke kaua ana o Tuleke, Farani, ame Beritania, i ke aupuni o Rusia; mahope iho o ka pau ana o ke kaua, huipu ae la na Generala o na aoao kaua mamuli o ka lakou mau oihana.
Pane mai la ke Generala o Farani imua o ke Generala o Beritania. "O ka nui o ko'u mau koa i make, o ka huina ia o na elau o na pu ame na owili pauda o ko'u mau koa, alaila, he hapakolu ia o ko'u mau koa, alaila, he hapakolu ia o ko'u mau koa i eha, aka, i na i hoonoho ia ko'u mau koa e ola ana i ka huinakolu, a o ko'u mau koa i ka poai hapalua, alaila, he p + 5 na koa o'u i make, a ehia e ola ana?"
I mai la ke Generala o Beritania i ko Rusia Generala, "O ko'u mau koa i make he 1/3 ia o na pahikaua e pili ana ma ka aoao o na koa e ola ana, ke koena o ko'u mau koa e ola ana i ka manawa kaua ole. Aka, i na i hookomoia ko'u mau koa e ola ana ma ka poaha poepoe, alaila, e piha pono kekahi halelole huinahalike i na koa kaua lio o'u, a ina i hookomoia ko'u mau koa ma ka waha o na pukuniahi, alaila, e emi aku ko'u mau koa iloko o ka huina palua o na kahei pu, a me na pililakeke koa - alaila, he 1/16 ia o na koa i make a eha e ola ana ia manawa a pau."
Ku mai la ke Generala o Rusia, a pane mai i ke Generala o Farani ame Beritania, "O ka nui o ko'u mau koa i eha, he 1/7 ia o na kamaa o ko'u mau koa i nalowale loa, aka, i na i hookomoia ko'u mau koa i ka poai loihi o na mahiole kalali o olua; alaila, ua emi papalua olua i ka hora 1 1/2 o ke ahiahi, aka, i na i hookomoia ko olua mau koa a pau loa i Sewatefolo, a o ko'u mau koa i Makekao; alaila, e kananaia olua e a'u ma ke ana kaupaona puaa, aka, o ko'u koena koa i koe, aia no iloko o na pukikamaa o ko olua hoa Generala, a o ko'u mau koa a pau loa, he 1/6 ia o na poo o na koa o olua i holo, a o ko'u mau koa kaua lio, he W 2/x P3 o na koa e ola ana."
E na pua pua rose nani o Baredelina, ehia na koa i make a eha, a e ola ana a i nalowale loa, o na aoao kaua a ekolu? Na kekahi Aego.
G. P. Keluhune.
Pauoa, Honolulu, Aug. 8, 1864.
Ninau Helu.
Ia'u e noho ana maloko o ka Hale hana sopa i ka la a Kilauea i holo aku nei, oia hoi ka la 15 o Augate nei. Ike aku la wau i ka On a oia hale e hahao ana i ke sopa iloko o na pahu like ole elua, penei ke ana o kekahi pahu ame kekahi:
He 20 kapuai ka loa, 5 kapuai ka laula o lalo, he 3 kapuai ka laula o luna, a he 10 kapuai ka hohonu. Ehia kapuai paa o ia pahu? A he pahu paailiono like kekahi, he 8 kapuai o ka aoao hookahi, ehia kapuai paa o ia pahu? A ina i hapalaia ua mau pahu la i ka puna, 2 1/3 kapuai ka manoanoa. Ehia kapuai paa puna oi o kekahi pahu mamua o kekahi pahu?
Me ka lana no o ko'u manao, e loaa ana no i na keiki hana pahu o Keomolewa. A he aha la ia i na keiki o ka malu ulu o Lele e noho nei ma Honolulu nei. He opala no ia, a ina he opala, e wiki oukou, o hai e ia mai e na keiki o ka ua hoope puahala o Upeloa e noho mai la i ka lai o Punahoa Hilo.
Na S. W. M. Kanuku.
Leleo, Honolulu, Augate 16, 1864.
La Hoihoi Ea.
Ma ka la 1 o Augate nei, malama ia e na hoahanau o Manoa, i ka Ahaaina nui i ike ole ia mamua maanei, no ka hoihoiia ana mai o ka Ha Hawaii, o ka Iwakaluakumamakahi o ka hoomanaoia ana e ko Hawaii nei. No ke kupono ana o ka la 31 o Iulai i ka la Sabati, nolaila, ua hoomanaoia ma ka Poakahi, Aug. 1.
Na mea ai i hoomakaukau ia. Ua kau ia na mea ai a pau maluna o na papakaukau elua, he 72 kapuai ka loa pakahi o laua, maluna no olaila na mea ai a pau o kela ano keia ano, a i kupono i ka Iwi-hilo o ke kanaka Hawaii. E hoike ana i ka loaa ana o keia pomaikai ia lakou, a me ko lakou mau Alii.
Ke kai ana mai o ka huakai. Ma ka hora 2 o ke ahiahi, kai mai na huakai he elua, mauka mai kekahi, a makai mai hoi kekahi, o ko lakou nui, he 120, a hiki ma kahi i hoomakaukauia ai na mea ai a pau, alaila ku mai la ka poe Himeni, a mele mai la i kekahi Himeni i hakuia no ia la, a eia no ia malalo nei:
1 O ka la hoihoi keia,
I malama ia ai,
O ka hoihoiia ana mai,
O ka Have Hawaii.
2 Ke ai nei kakou,
Na hoa luhi a pau,
O ua uka anu nei,
Me ka olioli pu no.
3 Na ke Akua mai hoi,
Na lako no a pau,
E ai pu a pau ae,
Na mea i hoolakoia.
4 Eia ke waiho nei,
Makaukau no ka ai,
E leu pu mai oukou,
Na makaikai a pau.
5 O ka la no keia,
Hui pu mai kakou,
Na kamaaina a pau,
Me na Malihini pu.
6 Eia na mea hou,
I maa ole mamua
Na hupa kai-u-e hoi,
E naue hoolai nei.
7 Ke hiolo nei e ka nani
I hoolako mua ia,
Mea ole na lilo nui,
Ia kakou a pau.
8 Ke iho nei e ka nani,
Mai na pali uka mai,
I-e-i-e me ka palai,
Awili pu me ka olioli.
A pau keia mele ana, alaila, ku mai o P. Naone, pule, a pau ka pule ana, o ka hoomaka iho la no ia o ka ai ana. Ua hoopiha pono ia elua hapakolu o keia mau papa aina i na kamaaina, a o na hapakolu i koe, ua hoopihaia i na poe ili keokeo mai ke kaona mai, a pau ka lakou ai ana, he hapalua hora paha ka loihi. Ia manawa koke no, kahea ia na malihini, a ua piha pono loa na papa aina, ua ai lakou me ka manao maikai. A ua hoopihaia pu ia ka poe nana keia ahaaina me na malihini i ka olioli, no ko lakou ai ana a inu aloha pu ana, no ka la i hoihoiia mai ai ka Have o ke Aupuni Hawaii. A ma keia la nae, ua hoopiha pono ia ka lani i na ao panopano, a haule mai no ka mea mau, oia ka ua, maluna o na hupa e kaiu-e hoolai ana, a me ka lehulehu hoi a pau e haiamu ana ilaila. Ua hoomau no Luna o keia ahaaina i ka hookipa ana i na malihini, a hiki i ka hora 4, aole no i kanalua ka manao o na Luna, ua hoi aku no kekahi poe me ka hookipa ole ia, aole no na Luna ia hewa, no lakou no, no ka makemake e ike i kekahi mea ano hou i hanaia ma ia la.
O ka nui o na lilo no keia ahaaina, no na mea a pau e pono ai ka ahaaina, ua like me $500 00.
A ma ka hora 4 1-2 o ke ahiahi, ua hookuuia ka ahaaina, a ua mele hou mai kekahi mau haumana o ke kula o Kahehuna, i kekahi mele olioli, no ka hookuu ana i ka ahaaina, a eia no ia malalo nei:
1 He aloha no ke awawa,
O Manoa la,
Ke noho mai la iuka,
Ke hoopuluia mai la no nae,
E na kulu wai o ka rain kuahine.
Rain kuahine,
Rain kuahine o Manoa.
2 Oia Green wale hoi,
A'u i noho ai,
Ke kahikoia mai la e ka ohu,
Ke halii mai la la i na pali,
Ke kilihune mai la no ka rain kuahine,
Rain kuahine,
Rain kuahine o Manoa.
3 O ka pua hoe o ka lehua,
Kau e aloha nei,
I ka luaiele a na manu,
Ke hooleleiia mai la no nae,
E na kulu wai o ka rain Kuahine,
Rain Kuahine,
Rain Kuahine o Manoa.
4 He aloha no ia uka iuiu,
Ia uka paa i ka noe,
Ke kiaiia mai la e na manu,
E hoi e ke u-i o Manoa, ua ahiahi,
Ke kilihune mai la no ka rain Kuahine,
Rain Kuahine,
Rain Kuahine o Manoa.
O ka pau ana keia o na mea i hanaia ma keaa la. Me ka mahalo.
S. Proud.
Kakauolelo o ka Ahaaina Hui.
Manoa, Aug. 2, 1864
Pilikia ka Leta o Koloa.
Imua o ke Kuokoa ke Aloha:: Malia o hiki ia oe ke aihamu iho me ke koena ole, a huai puka nui aku i ka hokeo makani a Laamaomao imua o ka hookapuhi Luna Leta Nui. O makou iho na ouo kuono o ka Apana o Koloa, mokupuni o Kauai, oiai e haawe ana i ka pilikia, ame ke kaumaha o na naau, no na leta a makou e hiamoe loihi ana ma ko oneia "Post Office."
Ke kukini mama keia mea he leta, aka, ma keia hale leta, ua kikii a hala na kuaua mua ame na kuaua hope o ka ike ana i keia mea he leta. A nolaila, ina he mea e hai ai ka naau waliwali o ke Kahu Leta Nui; a o kona ukali paha, e kukulu mai i pou ha-na kupono no ka oihana kiai leta, he mea i kupa ma ka olelo Hawaii ame ka olelo Beritania.
He ekolu hebedoma ka maloohaha ana, aohe wahi pikawai olu i hoomau iho i ka Edena o ka naau, oiai e hemo ole ana na lima o ka hale leta, e paa ana i na kuahao o ke ki ame ka laka. Ma keia keena no o Charles F. Newmann, aia nae oia i Honolulu.
O ka Hale Leta ma Koloa nei, aia ma kekahi keena hana o Robert W. Wood, he mea maikai paha no ka naau aloha, i kuea iliwaiia o ke Kahu Luna Leta Nui, e noi aku i puu dala i ka Ahaolelo no ka Hale Leta o Koloa; oiai aole e moe ke poo o ke keiki hiwahiwa iluna o na uha o ka makuakane kolea, ua pepehi ia e ka leo, a hakukoi ke akeniau.
He kauna ka'u mau leta ma keia hale leta, 1 leta o Honolulu, 1 o Makawao, 2 o Kohala Akau, a ua hai mai i ka loohia ana i ka haiki pilikia, ka aneane e olokaa aku i ka waha o ka honaa, a pela mai ka olelo a kekahi leta, oiai ua kakau ia i ka la 17 o Iune, M. H. 1864, nolaila, ke hoowahawaha nei au ano la i ka Hope Luna Leta o Koloa nei, oia o Sandford Dole. I ka la 5 o Iulai, loaa ia'u keia mau leta i haiia maluna, ua lawa i ka pilikia keia apana ma ia ano, ua hinawenawe na mea e oilo ae ana malalo o kona malu. Nolaila, oia ka pilikia la e ka Luna Leta Nui, o ka ho-a imu mai kou a uwahi ae, ola keia kini ke a mai la ke ahi-e! Me ke aloha.
J. W. G. Kaia.
Koloa, Kauai, Aug. 5, 1864
Ka puni Lealea ma Hanapepe.
E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe: Ua hoeueuia mai ko'u manao e hoolaha aku i keia mea ino ma ko kakou nupepa, oia hoi na hua e kau ae la maluna. "Ka puni lealea ma Hanapepe." He mea hana mau ia no keia aina, o ka makemake i ka lealea, mai na makahiki okoa elua a'u i noho mai maanei, a o ke kolu keia, a ke hoomahuahua loa mai nei.
Eia na ano hula a pau ke hanaia nei, hula pahu, ipuwai, kilelei, kalaau, a pela aku. Nui na kanaka i hele e nana i keia mea, na wahine me na keiki, aia malaila ko lakou olioli nui, a ua nui wale ka poe i aoia i ka hula, ua pau loa na hoahanau ekalesia ma ia hana lapuwale, elua wale no paha hoahanau i koe, pela ko'u ike ana.
Ina e hula ma kahi o Wahineaea, pau loa ilaila na kane ame na wahine; pani ku na puka o na kauhale, o ka hele no ia a poeleele hoi mai, eia ka lakou mau olelo, "maikai no hoi o mea i ka hula, he kinikohu ia la, maikai ke kuhi ana o na lima, me ke au ana no o na wawae, a me ka lewa ana o na hope," a ua hele nui mai na kamalii kumakahiki a pau o Koloa e nana i ka hula, ame ka hookupu ana i ke dala i ke kaikamahine a Wahineaea, a ua hoopaiia lakou e Kauai ka Lunakanawai apana. Pela no ma kahi o Kaulaloa, aia ma Kamokupapa, ua hele nui na kanaka nia ia mau wahi.
O ka inu i na mea on a kekahi, he inu uala nei ma ia hale aku ia hale aku, me ka lehulehu nui loa, o ka mea aama wale hoi ia, ka punee ana ia hale aku ia hale aku. He nui ka haunaele ma keia aina. e on a ana me ka hikaka ma ka auwai a ma ke alanui, e huro ana me ka walaau nui ma ka po. A ua puka mai ka huaolelo kuamuamu ame na olelo hilahila haumia wale, a me ka olelo hailiili i ke Akua nui o ka lani, e like me na olelo ino a ka poe Holokahiki.
Aole e hiki i na makai o keia aina ke hopu, no ko lakou maka'u o make i ka anaanaia, no ka mea, no Hanapepe nei ka "puhipuhi baka a iho aku." A o ka Loio o Kaulei kona inoa, ke maka'u nei lakou o hoopiiia eia imua o ka Lunakanawai apana, a he nui wale ka poe e noho manuahi nei, nolaila, ua piha loa keia aina i na mea hoowalewale a Satana, a ke ulu nui nei ka hewa ma keia aina, a e hai hou aku paha wau mahope, no ka emi ana ame ke pio loa ana o ka pono maanei. Me ka mahalo no,
S. Papiohuli.
Hanapepe, Aug. 4, 1864.
Palapala Hoike Makahiki a ka Puuku
O ka Papa o ka Ahahui Euanelio Hawaii
Kahi i loaa mai ai i na dala i oleloia malalo, a me na oihana e lilo ai ia mau dala.
No na aina e:
Dala i koe mai o ka Ahahui Misionari, $1,918 60
Ekalesia ma Kawaiahao, Honolulu, 241 67
Ekalesia ma Kaumakapili, Honolulu, 100 00
Mahina hui hou Ekalesia Alanui Papu, Hon. 33 70
Ekalesia ma Ewa, Oahu, 36 75
Na Mr. Bean, 5 00
Na Mr. J. T. Waterhouse, 10 00
Ekalesia ma Lahaina, Maui, 150 00
Ekalesia ma Hilo, Hawaii, 700 00
Ekalesia ma Kaneohe, Oahu 50 00
Na kanaka Hawaii ma Koloma, Kalaponi, 76 60
Ekalesia Euanelo mua, ma Kapalakiko, 200 90
Ahahui Keiki Misionari, Honolulu, 225 00
Ekalesia ma Makawao, a me kona kahu, 60 50
Ekalesia ma Koloa, Kauai, 71 45
Ekalesia ma Waimea, Kauai, 30 55
Na Mr. Kanepu, Honolulu, 1 00
Ekalesia ma Waioli, Kauai, 133 12
No ka Mea Hanohano John Li, 3 87
Kahi kihei, i kuaiia, 6 00
Na Ekalesia ma Hamakua ame Kohala hema, 100 00
Ekalesia ma Kona hema, Hawaii, 150 00
Na keiki a Rev. J. D. Paris, 15 00
Ekalesia ma Waialua, Oahu, na J.S. E. 22 75
Na Mrs. M. S. Rice, Lihue, Kauai, 12 00
------- $4,353 56
No ka oihana oloko:
Na ka Ahahui ma Bosetona, 1,187 50
Mahina hou hui, Ekalesia Alanui Papu, Hon. 34 68
Ekalesia ma Kaumapili, Kaumapili, Hon. 22 35
------- 1,144 51
No ka waihona okoa:
Ahahui Keiki Misionari, honolulu, 225 00
Ekalasia ma Kohala, Hawaii, 200 00
Na Kauka C. H. Wetmore, Hilo, 25 00
Ekalesia ma Kau, Hawaii, 220 00
Mahina hou hui, Ekalesia Alanui Papu, Hon. 37 91
Ekalesia ma Waialua, Oahu, na Rev. M. Kuaea 21 50
------- 729 41
No ka oihana Paipalapala:
Na ka Ahahui ma Besetona, 375 00
Ekalesia ma Hilo, Hawaii, 100 00
Ekalesia ma Kohala, Hawaii, 100 00
No na buke i kuaiia, Rev. E. W. C., 90 00
Mahina hou hui, Ekalesia Alanui Papu, Hon. 56 30
No ka Hoku Loa, 29 75
No na buke kuaiia, Rev. B. W. P. 60 00
-------- 811 05
No na Kula Kaikamahine:
Na ka Ahahui Bosetona, 350 00
Mahina hou hui, Ekalesia Alanui Papu, Hon, 52 06
-------- 404 06
No na Kula Kahunapule:
Na ka Ahahui ma Bosetona, 100 00
Mahina hou hui, Ekalesia Alanui Papu, Hon. 40 12
-------- 140 12
No kekahi mau kanaka ma Maikonisia koena aie, na G. Haina a me D. Kapali, 91 28
No ka halawai makahiki o ka Ahahui Euanelio:
Na ka Ahahui ma Bosetona, 400 00
Ka huina, $8,171 99
Eia na Lilo.
I na aina e;
No Fatuhiwa, $2,170 87
No Maikonisia, 972 60
-------- $,143 47
No ka oihana oloko, 1,021 69
Ka waihona okoa, kela mea keia mea:
No ka keena o ka Papa, 128 72
Pai ana ka olelo hoolaha, 3 00
Na buke no ka puuku a me ka kakauolelo, 15 25
Paa ana i na palapala, 2 00
na kuke aupuni, ma ka moku "Artic" 10 00
-------- 158 99
No ka paipalapala, 374 50
Kula kaikamahine, 326 00
Kula kahunapule, 100 00
$5,124 65
Koena ma ka lima o ka Puuku, 3,047 34
--------$8,171 99
Na dala i koe, no na oihana, penei:
No na aina e, 1,210 09
No ka oihana oloko, 222 82
No ka waihona okoa, 570 42
No ka oihana paipalapala, 426 55
No na kula kaikamahine, 76 06
No na kula kahunapule, 40 12
No kahi mau kanaka ma Maikonesia, 91 28
No ka halawai makahini, 1864, 400 00
-------- $3,047 34
E. O. Hall, Puuku.
Ua nanaia keia papa hoike maluna, a ua aponoia.
No ka Hokuloa. I. Bartlett, Luna hooiaio buke dala
Pulupulu!
A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUAI aku i ka pulupulu penei:
PULUPULU i pau i ka waeia, 20 ken. no ka paona.
PULUPULU me ka anoano i wae oleia. 6 ken. no paona.
E lawe no au i ka welu lole a me ka pulupulu i uku no ke Kuokoa.
100-2M
H. M. WINI.
Luna Pai o ke Kuokoa
A. F. JUDD,
ALAPAKI, (oia ke keiki a Kauka,
LOIO!
Ma ke kihi o ke Alanui Papu, a me Kalepa.
Honolulu, Oahu, Iune 30 ,1864
136-3m.
HALE PAI KII.
MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA
"NUPEPA KUOKOA,"
Emi ka uku no ke kii. E paiia no ke kii iluna o ke ANIANI a me ka PEPA.
E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.
142-6.
H. L. CHASE (Keiki.)
Mea Pai Kii.
J. P. HUGHES.
MEA HANA NOHO LIO!
AIA MA AKA HALE KUAI O KA MEA nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane a he Noholio Meleka, a me na Noholio Wahine, o na ano a pau, na Noho Paniolo Nu Hou.
Na Hao Waha a me na Kepa o na ano a pau,
Na Kaulawaha, a me na mea e pono ka lio,
Na Ili Kauo o na ano a pau,
Na Hao Keehi,
Na Palaki Lio,
Na Kahi Lio,
Na Eke Ili,
Na Huipa.
A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na Lio a me na Kaaholo, a e kuai ana no ia mau mea,
NO KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA!
Aia no ke waiho mau nei malaila na Pela Mauu.
O na Pela Pulu, na Pela Hulu a me Pela Uwaea. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.
Ua hanaia no Kaa Lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi.
Ua hana ho ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai.
E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i ka'u oihana. E loaa no wau ia oukou ma Monikahaae, ma ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papu.
J. P. Hughes.
Honolulu, Sept. 17, 1862
100-1y
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE.
Ma Honolulu.
J.T. GOWER. - Makawao, Maui
J.D. HAVEKOST. - Wailuku, Maui.
C.H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J.W. SMITH - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO
NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe,
A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka moi wahine,a me na mea like.
Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la ahiahi. E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku,ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aole a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na
Laau Kunu a Kauka Jayne,
hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai
KUNU, NAHU, a me ke ANU,
a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU? AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
--------
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne. Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka
Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE,
A Kauka JAYNE,
e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI.
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
MAI KUNA,
MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai
PUHA.
ALAALA,
KAOKAO, PUUPUU, PEHU,
KUNAKUNA, Hanene, Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana
LAAU HOOMAEMAE KOKO.
88-1y.