Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 36, 3 September 1864 — Kumumanao. [ARTICLE]

Kumumanao.

HEAHA LA NA MKA I HOOIKAIKA N? l OLE Al KA IKAPANUl O NA KANAKA O KF!IA LaHUI MA KA HANA ? I KE Kiilohana Pookela o ka Lahui Hawaii e; Aloha oe:—Ua halawai mai au nie ua iini pau ole a ka inanao, e koi mai ana ia'u ine he ipo la. E hoopuka akea ae i kekahi mau mea kupono e hoomnnao iho ai ku'u Lahui. Oia hoi kela mau lala-ni huaolelo e kau ae la ma ke poo o keia kukulu manao ana. Ina he mea oluoluia ia e kou Lunahooponopono e hookomo iho i keia wahi Episetole, ma kahi kaawale o kou kino holookoa. Oiai hoi; —O ka makamua no keia o ko kaua halawai ana, a o ka hiki mua hoi o ko'u hookauwa ana'ku ia oe iloko o keia mau makahiki okoa au e naue hoolai nei, ma na kapa kahakai lailai wale o keia mau Ailana. Ma keia mea la, he kakau manaoana. Oia hoi keia. (( Heaha la na mea i hooikaika nui ole ai ka hapa nui o na kanaka o keia Lahui ma ka hana ? " Aole au e olelo ana a e kamailio ana hoi i keia mea, no ka Lahui holookoa no a pau ; no ka mea, ua maopopo lea no, He poe hooikaika no kekahi ma ka hana. A nolaila no ke kuonoono a me ke ulakolako o ko lukou noho ana ; he hapa uuku nae ia o ua Lahui nei, aka, o ka

hapa nui ea ; he poe hooikaika nui ole lakou ma ka hona. Pela ka ike na. A ina pela, he ninau kupono keia e noono ai. 1. O ka hoopunahele o na makua o keia Lahui i na keiki a lakou, aole haawi a kuhikuhi ia lakou i ka hana. Ke manao mai nei au, he kumu maopopo keia o ka hooikaika nui ole ana o keia Lahui, ka hoopunahele i na ivahi keiki a lakou, aole he haawi iho i wahi hana ; i mea e makaukau ai kela keiki i ka hana no na la e hiki mai ana. Manao mai paha lakou " o ka hoohana ia ana o ka lakou mau keiki, lie mea ia e inoino ai a e Iiiki wawe ole ai paha ka ulu ana o ko lakou mau kino." Aka ea, ke hai nei au he manao kuhihewa ia. Aia palia kekahi mau makua me ka laua keiki, a hala kekahi manawa. Ia'ku la ka makuakane i kana keiki. " E haele hoi paha kaua i ka hana." O ka pane maila no ia o kahi makuwahine, me ka i ana. " Aole no ka hoi oe e hele i kau hana ; hoounauna hoi keia wahi kanaka e hoounauna ai." A pela no hoi ka makuaknne i na na ka makuwahine ka hoounauna i ke keiki e hele i ka liana. Ma keia mea, ua akaka lea ; ua alai ia, a ua keakea ia hoi ka hoohana ia o kela keiki e kona mau makua. No ke aha la Aole anei no ka hoopunahele o na makua i kela keiki e hookamalani ? Oia no. A no ia hoohana ole ia o na keiki mai ka wa uuku mai. Aole e hiki i kela keiki ke hooikaika ma ka hana i kona wa e nui ai; a ina e mare aku oia i ka wahine, me ia ano hemahema no i loaa ia ia, Ke olelo nei au, aole paha e nele ke kunukunu ia e na wahi makuwahonowai; pau palia kahi kanaka Palaualelo, molowa, noho wale iho no ; a pela aku. No ke aha keia ? Aole anei nau e ka makua e hoopunahele ana i kau keiki a laa ke kunukunu ia la e na makuwahonowai ? Ina e nana aku kakou i na keiki a na haole. e ike lea no kakou, mai ko lakou wa uuku mai, ua hoohana mau ia lakou e ko lakou mau makua. Aole olelo ko lakou mau makua. " He lulii ke keiki; mai hoohana oe i ke keiki; " no ka mea, ua maopopo lea no ia lakou, o ka hoowalea ana i na keiki ma ka hana, he mea ia e hiki ai i na keiki ke hooikaiku ma ka hana i ko lakou wa e nui ai. Uaike lea au i keia mea uia keia kahua a'u e noho nei. I kekahi manawa hana o'u a me o'u mau hoa. A no ka hemahema o kekahi o ko'u mau hoa hou ma ka hana. Ninau aku la au. Heaha ke kumu o kou hemahema ma keia hana? fOia hoi, ka mahiai Pane mai la kela me ka i ana, " Aole no o'u hoohana ia e ko'u mau makua nm keia hana." Nolaila, hoomanao ae la au ; o na makua io no ka ke kumu *o ka hooikaika nui ole o ka hapa nui o na kanaka o keia Lahui ma ka hana. Aole nae pili wale no keia kamailio ana a'u i o'u mau hoa keikikane wale no v Ia oukou no hoi kekahi e o'u mau kaikuahine opiopio wale o ua Lahui nei. Nolaila, auhea oe e ka makua e hoopunahele ana i kau keiki ? £ ao i kau keiki i ka hana. No ka mea Eia ka ka mea mana loa ia Adamu. " Me ka hou o kou inaka e ai ui oe i ka ai a hiki i kou wa e r hoi hom aku ai i ka lepo." j * | <2. O Ua h»aheo. He mea nui keia ! u iwaenai o na kanaka o keia Lahui; a ke | m anao mai nei au, oia kekahi kumu o ka j ir: hooikaika nui ole o ka hapa nui o na ka-1

naka o keia Lahui ma ka hana, no ka mea, aia ma keia mea ka hilinai nui ana 0 kekahi poe, a no ko lakou manao nui ma keia hana uso ole. O ka haalele aku la no ia i kahi elemakule makuakane e hooikaikaana i ka hana, a me kahi luahine makuwahine i hele a papalua ke oho 1 ka hoomanawanui ana i ka inea o nei mea la he hana. Aka hoi; o ua mea haaheo nei, hele wale aku la no, hookahi hana loaa, o ka hookano ; he hao npaihi wale no. " Paa luna paa lalo, paa puapuamoa, wahi a ka olelo." Aohe ike wale iho-e o na hoa. A i hoi aku hoi i ka hale; o kahi ai no i loaa i na wahi makua nawaliwali, o kahi ai iho la no ia e ai ai. Aloha wale.

Nolaila, ia oukou e o'u mau hoa o ke kuakoko hookahi; ealaae ae kokua like i ke kipaku aku ia mea ino mai o kakou aku. E kui ka hele me ka naau haahaa. O kau mai auanei maluna iho o ko kakou mau poo iho, kela mea i olelo ia mai e Solomona 29: 23, " O ka haaheo o ke kanaka, oia ka mea nana ia e hoohaahaa iho. E pili hoi ka hanohano i ka mea haahaa o ka naau."

3. O ka lilo nui o na kunaka ma na hana lealea. O kekahi keia ona hana pookela loa, a ua Lahui nei o knua, o keia au e noho mai nei. Ake olelo nei au ; aole ralio like o ka lealea ana o keia Lahui, me ka lealea ana o na Lahui e ae. He lealea no kona haole, i ka wa kupono no nae, a pau koke ae no, aka, o ka lealea ana o ua Lahui nei o kaua, ka noke iho la no ia apo ka la, aao ka po. No ka mea hoi, he nui wale na hana lealea i huna ia. Eia kahi; o ka hula, inu bia, inu binita, a me na mea like.

Aia a lohe ia ae. " Aia ka hula lea o mea. Nana iho oe lea, a he nui no hoi na rnea ona malaila." O l>a hele nui aku la no ia o na kane, na wahine, a me na keiki, ma ia hana loaa ole. Me ka haalele iho i na wahi hana kupono i loaa ma ko lakou inau lima. A ma keia komo iiuikau ana o na kane a me na wahine iloko oia mau hana lealea. Liio aku ka wahine a kekahi i kekahi, a pela no hoi ke kane a kekahi i kekahi. A ina paha oe e ninau aku i kekahi kane, a i oie ia, i kekahi wahine paha. " Auhea ka hoi kau kane ?' O ka pane mai ia no ia ine ke ano kakana ; " Aole au i ike ia ia, heaha la ia mea i keia kaikamahine, he lehu paha a i ole ia, iie opala paha? " A peia wale aku. No ia mea, ua lilo nui kekahi poe i ka ulaia, ka moiowa, palaualelo, a heaha la hoi ? Aole anoi keia he kumu o ka hooikaika nui ole o ka hapa nui o na kanaka o keia Lahui ma ka hana ? Ke ae nei au. Oia no. Nolaila, ke haliu aku nei au imua o oukou e na niaknmaka ponni o kuu Lahui, me ka puuwai i piha i ke kaumaha a me ke aloha Lahui. I ka poe na a pau o ka oaoa oolea, a me ka poe no hoi a pau o ka aoao palupaiu. Aoie anei he inea pono ia kakou e ala ae, a e hapai i na hana hiki ia kakou ; me ke pale aku i na mea e keakea ai, a e alai ai hoi i ko kakou lilo ana i poe hooikaika ma ka hana? hooia aku nei au me ka i ana ; ua, pono, a o ka pono loa no hoi ia. A he mea ia e lilo ai ka Lahui o kaua i Lahui hooikaika ma ka hana, ke kumu o na pomaikai a pau. Ua lawa keia. Me ka mahalo. I. Anahua. Lahainaluna, Maui, Aaug. 26, 1864.