Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 39, 24 September 1864 — Ka Rula Maikai e malama oi KE KANE I KANA WAHINE. [ARTICLE]

Ka Rula Maikai e malama oi KE KANE I KANA WAHINE.

E Kk Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe : —He wahi ukana ka'u e hooili aku nei ia oe, a nau ia e lawe aku ma na wahi a pau au e hele ai, eia no ia. Pehea la e hiki pono ai i ke kane ke malama, a ke hoolako hoi i aahu kupono no ka ipu palupalu ?

E na makamnka a me na hoa o ka hale luhi o ka ike, ua loaa c>nei kaoukou Eva, ('wahine?) ina ua loa<>, pohea kou lioo* lako ana i aahu kup<»no no kau wahiue? I mai paha lakou la, ka poe mea waliine makolukolu, penei: " Nana'kuoe a, a ke silika annpa ula, e hinuhinu maikai ani, kuai mai oe, a loaa mai ia, huii ae oe ma o, i ka hulu-hipa pua liilii la, a loua mai ia, kuai mai oe i \Vailiula anapanapa, a lohilohi lilelile, a ioaa mai hoi ia, kuai aku oe i pahoehoe, i mea pulahinu pua a ka ua o Hilo, a loaa niai ia, kuai aku oe i nahenahe, he holoku maikai ia, hahaoa piha ka pahu, ki a paa, a hoihoi mai oe ia'u." Pela iho la ka hoolako ana la i ka aahu kupono no ka wahine. Pela io anei ? Ke hoole mai nei kekakahi poe, aole pela ka liana a kekahi kane. Aka hoi, aole no i like ka manao o kela kane keia kane, ma ka hoolako ana i ka anhu no knna wahine, he okoa ka kekahi, a he okoa no hoi ka kekahi. O ka hoolako ana a kekahi mau kane i aahu noka lakou mau wahine, ua like no me ka mea i oleloia malumi'e nei, e kuai ana i na mea hinuhinu lilelile, kumukuai pokeokeo, ka mea hoi nana e iioomaloo i ka eke, i hoiliiliia me ka luhi no na la he nui, ina he poe uiakolako, ua hana no e like me na mea i oleloia maluna. Aole nae o'u manao e hoohewa, a ku hoohalahaia aku ma keia kamaiiio ana, i ka poe waiwai, a ulakoiako iioi, aole loa, no ka mea, ua hiki pono no ia lakou ke hana pela. Aka, ua makemake au e kamaiiio aloha aku ma keia kukulu manao ana, j ka poe haahaa iho, e like me a'u nei, no ka mea, ua ike au a nui wale, i ka poe o ko*u papa, e hana ana e like me ka poe kiekie, oia hoi ka poe waiwai. O ua p«>e ia o ko'u papa la, ka poe uuku o kahi loaa iioko o ka makahiki, ua hoo. i

iifo aku la i ua wahi Hoaa uuku la i na lole kumukuai nui. a ua ioaa mai !a ia, a ua pau loa na wahi elala oloko o ka eke, ua maioo, ua mimino, a alualu loa kahi eke. I ka loaa ana mai o ua wahi lole kumukuai nui nei, hookahi wale no ia, koe ka nui o na hemahema e ae, pilikia no, aole loa no e pau ka nolio ilikole ana, ina pela ke ano o ka hooiiio ana aku i kahi ioaa uuku, e like me keia, he mau da!a ka'u he ($2O 00) n-e ae ia ka'u wuhine, i holoku silika, a i ole ia, i hoioku waiiiula, a i o!e ia, i holoku pahoehoe, kuaiia aku la ua iwaknlua da!a nei i ka holoku silika, pnu ioa, hookahi no ia holoku, o ka pau aku ia no ia, maloo kahi eke. Eia ka ninau, "Ua nui anei ka pomaikni e ioaa mai aua ia wahi iioioku hookahi, a ua pau ioa anei kekahi mau hemahema e ae oua wahine nei ? " Aole ! Aole ioa no! ! Ua nui ioa na hemaliema e ae i koe e pili ana i ke kino o ua wahine In, aole nae e hiki, ua pau loa na wahi dala i kahi lole hookaiii, koe ka nui o na heinahema e ae o ua wahine ia. Ina pa!m e hooiiloia, ia iwakalua da!a ma na aahu kupono, alaiia, ua nui ka po* maikai i ioaa, alaiia hoi, ua iioemi iho ka nui o kona mau hemahema, a nui ka pomaikai e ioaa. E iike me keia. Ina e kuui ia kela iwakaiua dala i mau holoku kaiakoa, e loaa na holoku kalakoa maikai ekolu, a eha paha, a koe aku no ke dala. No ka mea, elua dala me hapalua no kekahi tnau holoku kalakoa, ina ekolu hoioku, ua like me ehiku dala me hapalua ; alaila, ua nui ke <lala i koe, hiki no ke kuai i holoku kalepa, i niumuku, i kanma, i wnhi hainaka, a'me kahi mau mea e ae; a pau pono ua mau dala nei, alaila, ua nui na mea i loaa mai, pomaikai hoi, a ua nui hoi na hemahema liiiii i ka hoopauia. Ina pela kakou e ka poe o lalo e hana'i, (ka poe uuku hoi o kahi loaa,) alaila, aole kakou e uoho mau ma ka noho'na ilikole, ka noho ana kakou i makemake ole ai. Llua mau kina nui o ko kakou hoolilo ana'ku i ka kakou wahi loaa uuku, ma ka mea kumukuai nui. Eia ka mua: 1. Ua mau no ka ilihune, aole e emi iho ka nui o ko kakou mau hemahema piiikino. Q.. Hewiea e pohu ai, a e piikoi ai ka manao i ka puni n ni, a puni hinuhintt>j* a noioko mai olaila, he lalani huakai e he!e like ana, i paa ma ia lima hookahi; oia hoi, o haakei, o hookano, o hoohie, o kamaioi, o haaheo, o hukihukiku, o alualu ole iho, o piikoi, o piunna,

Elua no hoi mau pono nui o ko kakou hoolilo nna'ku i ko kaknu wahiloaa uuku ma na mea kupono. Eia ka mua : 1. Ua haule iho ka noho'na ilikole ia kakou n.alalo, a ua pii ae kakou maluna ae ona. Ua lako pono iki hoi, ua pale ia'ku hoi ka ilikole, a ua hoemiia hoi ka nui o ko knkou mau hemahema lnlii. 2. E loaa ke akahai a me ka manao oluolu ina mea i loaa ; ina he nui, ina he iki, ina he nani. a he ino. 0 na keikikane a me na kaikamahine i ao pono ia, a i malama pono ia hoi mamuii o ke ano o keia mau ru!a ; ua akaliai, a ua haahaa ka manao, ma na mea e loaa mai ana, ina he nui, ina he iki; i na he hiuuhinu, a hinuhinu ole, &c. s A o ka mea i ao ole ia pela, aole ona oluolu ke loaa ia ia ka mea e nani ole ai, a puka koke mai kana mau oleio hoowahawaha, a mau olelo like pu hoi pela. Nolaiia, ma ia mau mea i kamailio ia'ku la, a i weheweheia'e la hoi, ua pono ke ike mai i na rula no ka hoolako ana i aahu kupono no ka wahine. Aoie nae keia mau rula la, no lakou la'e; (no ka poe puolo daia nui.) aoie, no kakou no, no ka poe pakuikui o kahi loaa. 1. A i manao oe e hoolako i kau wahine i aahu nona e uhi ai i kona kino, e kuai i mau kapa kupono, e lawa ponoai, aole lawa kapakahi. Oia hoi he wahi kalekoa, papamu paha, a kelepa hoi, oia na kapa kupono e hiki pono ai ke malama aku i ka wahine, me kahi loaa uuku ; mai kuai i ka lole nui o ke kumukuai, o lawa pono ole auanei; no ka mea, he puolo nui ka wahine, a-oe paa mai i kahi puolo ae a puolo. aia a pakolu a papaha ka puolo ana, alaila paa, i ole pela ea, puka ke kai o ka moa i ka lahilahi o ka laulau ; " i ae he maloohaha no ia laulau moa." Maioohaha ka! ka lahilahi oka puolo. Aole & iike me ko kaua ko ke kane, o ko luna no o ko lalo, nalo no ; hao ae*no kahi kaiiki, kulukulu ka piipii o Waiehu, me he koa kiai la ma ka puka pa o Hale Alii, ka ua mea he kalali. 1 mai paha auanei kahi hoa o ko'u papa, " Aole no e mea, he paakiki no ka'u

wahine, e ake no e kuai i siiika, i weiowelo; aohe makemake i ke kalakoa."

He oiaio no ia, a oia palia ko kaua pilikia,e I«)ihi ai ko kaua ai i ka iini aku i hookoia'i kona makemnke kiekie. Aka, e nonoi aku no oalia ia ia me ke aloha, e haaieie ia manao onn ; a i oiuolu inai ke- j la. he pomaikai maoli ia. | Oia no kekahi kumu a na wahine e | haaleie mai nei i na kane, noho pu iho ia me ke kane-a o ka loaa ole ona mea maikai, o ka olelo koaea iho la no ia me ka i ana, " Lapuwale kane, a oe ka ! e aahuia kahi siiika-a inake e aku." Nolaiia, ku ae la no ia » hele i ka auwana. Auwe ! aloha ino, Ina pela ke līoakoolua, E manao kiekie a haakei, E aho no e kuu aku, Ke huli ole a olu mai, I ko kaua m»i ana'ku. Ua luiii ae nei ke kino i ke knkau ana i neia mea he manao, e aho e hoomaha ae. Ua uhi mai ka malu oka hekuawa o kuu home. E. K. JVa Wai Eha, Jllaui, Sep. 12, 1864.