Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 40, 1 October 1864 — He olelo pane ia J. A. Nahaku KA ELELE O KAANAPALI. [ARTICLE]

He olelo pane ia J. A. Nahaku KA ELELE O KAANAPALI.

1 ka 41 Nupepa Kuokoa," ame kou mau Luna Hooponopono, aloha oukou :—E oluolu oukou e hookipa ia keia leo mamua o na mea leo e ae, a e hoonohoia ia ma kekahi poo o ka oukou papa kaukau.

Ua ike nuiia ma kou kino o ka la 10 o Sepatemaba, o keia Buke 111, aoao 3, lana 2 mai ka hema aku, " He olelo pane i na Makaainana o Kona Hema, Hawaii," i ka * hakahaia eJ. A. Nahaku, ka x Elele waha o-o o Kaanapali o na la i hala aku.

Ua kikoi ia, ua kumakaia, ua hoehaia mai ko makou naau me ka walania ma kona kukulu manao ana, mai ka mua a ka hope. E olelo ana, " E akahele oukou o kn i ke a-u, ka i-a nuku oi, e hoopono ka hele i ka uka o Puna, e nihi ka hele mai hoolawehala." Eia ka ninau iua Elele ia o ka ua Nahua o Kaanapali, o ke aha la ko makou mea na Makaainana o Kona Hema e ku ai i ka nuku o ke a-u, a no ke aha Ia ka hoopono a me ka nihi i ka uka o Puna ? Nahaku—e ! Ua manao anei oe ua hemahema a ua hawawa ko makou ao ana i ko makou Luna Elele (O. H. Guliek) o na la i hala ? Aole ! aole loa no.

Penei wale no ko makou ao ana, E hooi- i kaika oe i hoololi Kumukanawai ia kē Ku- | mukanawai. . I£„Lupaa oe ma ka Pauku j 105 o ke Kumukanawai, a no I ka pono o ka hoololi ana, ame ka aha nana.v e hoololi. E lilo ke Kumukanawai i kahua no kou mau wawae, a mahea iho la ko makou ao hewa ana i ka Elele o makou e hele i Honolulu e hoohiki lalau ai ? E Nahaku—e, aole i pono kau ninau kikoi. Ua ike no nae paha oe mawaho o ka ili manoanoa o ua buke la ea ? A ma ua ili manoanoa la n» o na kanawai i na kanawai ea ? Kupanaha ! Pela no kou ike ana i kau poi kalo, inawaho no o ka umeke ? ame kou wai e inu ai, mawaho no o ka huewai ea ? I ninau hookano ai oe, " Mawano nae paha oka ele manoanoa oua Buke la ea ?" Ku | no hoi ka uahi. i

E Nuhaku 3, elele kaulana o Kaanapali o na la i hala, aole i ike ia kou kino a me kou helehelena,akā,o kou inoa, aole i helu ia no ka papa 1 ame 2, o ka poe maikai, ua hohono oe. He moe hewa paha na ko Kaanapali mau makaainana i koho ai ia oe i elele no na la i hala ? Aka nae, ua ike ia ka laau ma kona hua ; aole o makou manao, ua ku no, a ua like no pela, he maopopo loa ia makou noia kulana no oe, aole no ke kulana o ka poe maikai, pela i hoike mai kou waha i ke ano o kou naau. Aka, aole o makou*waie kau i pane 0-0 mai nei, ua pau loa makou a me ko kakou Luna Hooponopono Nupepa i ka hapala pu ia e oe. Penei ka manao pe* pa. "No ko mnkou mahalo ana i keia mau olelo ao a na Makaainana o Kona Hema Hawaii i ko lakou elele, a no ke ku like loa o ko lakou manao me ko makou manao paa, nolaila, ua hookomo makou i keia palapala ma na kowa o keia Nupepa !" Aia la ? aole i hookomo ia no ke ao lalau.

Ke ninau nei no ua Elele waha mikomiko la o Kaanapali, uma ka pauku hea kahi e olelo ana e hoohiki na Elele ? " Eia ka haina. 41 Ma ka Pauku 779 oke Kanawai Kirila, aka, aole i olelo ia he Elele." A e like me ka rula mau i waena o na Aha hana Kanawai, a Kau Kanawai a pau o keia Aupuni. Penei ka heluhelu ana o ua Pauku ia, 14 O kela hoa keia hoa o ka Hale o ka poe i kohoia mainua o kona noho paa ana iloko o ua Hale la, e hoohiki oia, a e kakau inoa oia ika psijppala hoohiki," penei: "Ke hoohiki nei au imua o ke Akua mana loa, e kokua oiaio au i ke.Kumukanawai a rae na Kanawai o ko Hawaii Pae aina, a e hana me ka pololei a me ka ewaewa ole i na hana ku pono i ka mea koho ia e na Makaainana, a e kakau inoa ia ia paiapala hoohiki, alaiia, e waiho ia no ia i ke Kakauolelo o ka Hale."

O keia hoohiki ana ka mnkou i ninau ai ia, malia nae paha ua manao oe i ke ano o keia Pauku, ua pili wale no i na Lunamakaainana, aole i pili i na Luna Elele kekahi; aole i ol«lo ia ma keia Pauku ke ano o ka inoa oihana. Aka, ua hoike akeaia penei: *' Poe i kohoia e na Makaainana." nao nei anei oe na ka Moi oe i koho, aole

na na Makaainana o Kaanapali, i hoohiki ole ai oe e iike me ua Pauku la; pela kau olelo: Ua alakai ia ka !oe e kou Lunaikehala īho, ooe ka o oukou kai alakai hewa ia e ko Lunaikehala iho, malia paha ua hooleuli oe a pakike i kona ao ana i kekahi manawa, i paupauaho ai ko Lunaikehala e alakai pololei ia oe.

Ke ninau hou mai nei no ua Elele oi kelakela nei o Maui Komohana, " Ma ka pauku hea la kahi e olelo ana, na ka Lunakanawai Apana o Kau, Hawaii, e hoohiki i na Elele ? " E Nahaku e ! E nana nui no oe me ka noonoo i ka pauku 779 o ke Kanawai Kivila, aole no i oleloia iloko o ua pauku la ka mea nana e hoohiki ika Poeikohoia. A, owai ia ? Aki nae, penei ka mea i hana mau ia iwaena o na hana kanawai a me na olelo kanawai o keia Aupuni, " E hoohikiia imua 0 kekahi Lunakanawai a Luna kupono paha Ike kanawai." Owai la ia ? Kahaha! Kupanaha no hoi oe, kuhi anei oe o hai ke pa i keia mau ala au i pehi mai nei. Kupono ioa ia oe keia mau olelo, a penei no ia : 44 Ku pouli io no hoi ke aloha o Kanehoa, Aohe eu i ka hana a ke anu, O ka mea elieli i kn lua, e haule oia iloko olaila, 0 ka mea uneune i na pohaku, e eha oia ia lakou, 1 hewa ka honua i ka lele mua ana." E J. A. Nahaku e, ua kupono a kohu loa no ia oe keia mau pohaku au i paki mai nei, no ka mea, o oe iho la no oukou kai hu-he-wa ma kahi o Kalalau. Eia hoi kekahi, aneane aole no paha i like ka manao o na maakainana o Kaanapali me kou manao, aole nae hoi e hiki, ua lilo ae la ka mana ia oe, 41 Ua-hala i ka Puulena, aia i Hilo. Ko oukou makamaka me ka mahalo, John S. Kekukahiko. Ilonojruicaiy Kona H., Hawaii, Bept. 30, 1864.