Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 44, 29 October 1864 — Page 1
KA
NUPEPA KUOKOA
Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.
BUKE III. HELU 44. HONOLULU. OKATOBA 29. 1864. NA HELU A PAU 153.
" KA NUPEPA KUOKOA."
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU
I kela Poaono keia Poaono.
$2.00 no ka makahiki, ME KA HOOKAA MUA MAI.
NA OLELO HOOLAHA — aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00 ; alua komo ana, he $1.50 ; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia mai ana e pai.
KANIKAU — he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi — penei : he 25 lalani. $1.00 ; 50 lalani, $2.00 ; a pela'ku.
KA UKU NO NA OLELO HOOLAHA — ka uku pepa, a me ka uku o ka Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia e hookomo mai no ma ka leta, a hoouna mai i ka Luna Pai.
O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO — aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa. H. M. WINI, (Luna Pai.)
KA " NUPEPA KUOKOA."
Is published in Honolulu
EVERY SATURDAY, $2.00 per annum...........in advance,
ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00 ; twice for $1.50 ; and $2.00 for one month ; all advertisements must be paid for in advance.
KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line. PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher. ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of
foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until fully paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.
H M. WHITNEY.
Publisher.
Volume I and II of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.
Persons having complete sets of the above, can have them exchanged for bound Volumes, by paying $2.00 each.
KE AU KAMEHAMEHA V.
MAK — MUA.
PALAPALA HOIKE
A KE
Kuhina Waiwai
IMUA O KA AHAOLELO O KA M. H. 1864.
KEENA WAIWAI, ] SEPATEMABA 15, 1864. ]
Ma ke kauoha a ka Moi, a e like hoi me ka Pauku 44 o ke Kumukanawai, nolaila, ke waihoia'ku nei imua o ka Hale Ahaolelo, me ka haahaa, i keia palapala e hoakaka ana no na dala o ke Aupuni.
I. —NA LOAA.
Eia na loaa o ka waihona o ke Aupuni iloko o ka manawa helu dala mai ka la 1 o Aperila, 1862, a hiki i ka la 31 o Malaki, 1864 : No na Dute, - - - $201,541 20
" Kalepa Kuloko - - 57,354 30
" Auhau " - - - - 131,729 05
" Dala Hoopai, - - 30,019 38
" Uku malalo o ke Kana-
wai, - - - - - 19,243 41
" Loa Aupuni, - - 94,436 06
" Kela loaa keia loaa, - 154,363 81
Ka huina o na loaa a pau, e ———
like me ka papa A (aoao 9.) $688,687 21
II.— NA LILO.
A iloko oia manawa i oleloia maluna, eia na Lilo, e like me na mea i hoike pakahiia ma ka papa B, (aoao 10,) penei :
Koena Dala mai ka M. H. 1861 — 1862, 42 82
No ko ka Moi ponoi, - - $56,993 26
Oihana Kalaiaaa, - - - 124,346 02
" no ko na Aina E, - - 20,975 38
" Waiwai - - - - 101,958 81
" Kaua, - - - - - 39,875 23
" Hoonaauao, - - 34,813 51
" Kanawai, - - - 56,459 14
No kela lilo keia lilo, - 230,649 75
———
Dala ma ka waihona, Maraki 31,
1864. - - - 22,583 29
——— $688,687 21
III.— KA AIE O KE AUPUNI.
Ma ka la 1 o Aperila, 1864, o ka aie o ke Aupuni ua like ia me - - - - - - - - - $187,889 26 A i keia wa ua - - -166,649 09
Nolaila ua hoemiia - $21,240 18 A ke kuhikuhi nei au ia oukou, ma ka papa C, (aoao 17,) i hui pu ia me keia palapala hoike, malaila e maopopo ai no kela a me keia auka aie aupuni e waiho nei.
O ke kanawai i hooholoia ma ka la 23 o Aukake, M. H. 1862, e ae aku ana i ke Kuhina Waiwai e hoaie i na dala he 100,000, i mea e pono ai ka Waihona Aupuni, ua hookoia ia Kanawai, a nolaila, ua hoemiia 3 hapahaneli o na uku panee maluna o na aie Aupuni. I mea e hookaa aku ai ka uku hoopanee maluna o kekahi hapa o ia $100,000 i aie ia, i ka manawa hookahi me ka hookaa ana i ka uku panee maluna o na Bila Aie mua, nolaila, ua mahuahua na lilo, i oi aku i na dala i manaoia e ko'u mua, a me ka Ahaolelo. Ua hookaawaleia e ia Aha Hanohano, $38,279, no ka aie Aupuni, a i mea e hoolawa ai i $3,991 56, ua hana au e like me ka Pauku 5 o ka Bila Kalaiwaiwai, a ua hoihoi aku au malalo o na Aie Aupuni i kela mau dala he 3,991 56, koena uku Kuhina i hoolilo ole ia..
Iloko o na makahiki elua i hala, ua hooliloia $42,270 56, no ka uku panee maluna o ka Aie Aupuni, a iloko o na makahiki elua e hiki mai ana, o na dala he 33,660, oia ka e lawa ana no ia uku panee.
Ke hai aku nei au, a ua maopopo e no hoi, ua hookaa kokeia na Bila Aie me ka uku panee pu, i ka manawa i oleloia ai. Ma ia aie, ua hoohikiia ka inoa maikai o ka lahui okoa, a he mea pono ole, a ua hiki ole hoi ke waiho hemahema ia.
Ua uku ia ka aie i ka Moi Wahine kanemake, he $17,000, a pela hoi ka aie maluna o ka Oihana Wai.
Iloko o keia mau makahiki elua e hele nei, e hiki ana i ka manawa e hookaa aku ai i na Bila Aie, e like me $16,600. $2,500 i pau ai kona manawa i ka la 7 o Aperila, ua kaa. 4,000 e pau ana kona manawa i ka la 28 o Feb., 1865, ua kaa e ia iloko o Maraki a me Sepatemaba. 2,000 e pau ana kona manawa i ka la 18 o Okatoba e hiki mai ana, ua kaa e ia iloko o Sepatemaba. $8.500 — nolaila, ua koe $8,100 Bila Aie e ukuia'i iloko o ka manawa iwaena o keia wa me ka la 30 o Maraki, 1866. Ua pomaikai keia hookaa e ana o ka aie ma ka hoemi ana o ka uku panee, a me ka hoolilo ana hoi i ke dala iwaena o ka lehulehu, i ka wa e waiho wale ana iloko o ka waihona, a i nele hoi ka poe kalepa.
Ma ka uku e ana i ka aie o ke Aupuni i ka Moi Wahine kanemake, ua koe ka uku panee he - - - $3,230 00 Ma ka hookaa e ana i na aie e ae, ua hookoe uku panee, - 810 80
Huina - - - $3,540 80
Ma ka hopena o ka'u hoike ana no na makahiki elua i kaa hope ae nei, ke nonoi aku nei au ia oukou, e noonoo no na haawina ku i ka wa, i hookaawaleia e ka Ahakukamalu, mamuli o ka make ana o ko kakou Moi i minamina nui ia, Kamehameha IV., a me kana keiki, ka Haku o Hawaii, a no kekahi mau pilikia e ae. Eia ua mau haawina'la : No ka hoolewa ana i ke kupapau
o ka Haku o Hawaii, - $4,569 62 No ka hoolewa ana i ke kupapau
o ka Kamehameha IV., - 17,897 11 No na lilo o na hoike i hoounaia
aku ma Kalifonia, - - 1,000 00 No ke kokua ana i ka Hale Mai
Moi Wahine, - - - 2,000 00 No ka Ilina Alii, - - 3,500 00
$28,966 73
A ke poloai haahaa aku nei, i ka Bila Hoapono no ia mau dala.
IV.— NA LOAA I MANAOIA.
No ka mea, ua maopopo i ko'u noonoo ana, he pono ole ke hoaie hou i keia wa, a e lawa pono ana na loaa ma na auhau e kau nei no na lilo o ke Aupuni, ke hooponoponoia me ka noiau, nolaila, ke hoike aku nei au ia oukou i ko'u manao, penei ka nui o na loaa a me na lilo o ke Aupuni iloko o na makahiki elua e hiki mai ana :
Na loaa i manaoia iloko o 1864, 1866, e like me ka papa " D," (aoao 17,) oia - $519,730 00 Koena ma ka Waihona, Aper. 1,
1864, - - - - 22,583 29
Huina, - - - $542,313 29
Na lilo i manaoia, e like me ka
papa " E." (aoao 21,) - $503,342 71
Ua noonoo ia no na loaa me na lilo me ke akahele, a me ka holo pono e like me ka mea i hiki. He hakalia ka hoomaopopo oiaio ana i na loaa o ka Hale Dute, no ka mea, he mea ia e loli pinepine ana mamuli o ke ano o ke kalepa ana mai na aina e mai. Ua haahaa loa na dute a kakou e ohi nei malalo iho o ka mea i kau ia ma kahi i hoouka ia'ku ai ko kakou mea kuai, aka, i ko'u manao, aole no he pono ke hoololi koke ia, no ka mea, o ka hoano e koke ana i na dute, he mea ia e kapekepeke ai ke kalepa ana, aole no hoi e pono ke hoomaopopo ole ia ka pilikia ano e. Aole pela ko kakou ano i neia wa.
He pono nae ke hoololi i ke ano o na auhau kuloko. Ma kela kau Ahaolelo paha e hoike ia'ku ai imua o oukou i na hoololi i manaoia, me ka noonoo nui ia nae mamua, a e hooponopono ia, i mea e kau oluolu ia maluna o na mea he nui, aka, me ke kaumaha ole.
Ke lawe nei au i kekahi mau olelo a ke kanaka kaulana i ka noiau ma ka oihana hooponopono waiwai aupuni, Mi. M'Culloeh :
" Aole o kakou i manao i ke kaumaha o ke ea, no ka mea, ke kaomi like nei ia ma kela wahi keia wahi o ke kino a puni ; a pela hoi i ka hapai ana i ka mea kaumaha e ke kanaka, he hiki wawe ke hapai ka auamo nui a koikoi, ke hooponopono ia a kau liilii ia. E laa no me ka oihana auhau, i hoomaopopoia me ke akamai, e loaa mai ai ke dala mai na wahi he lehulehu, aole no ia e kaumaha ana, ko ole i hanaia mawaho o ka rula kupono. Aka, ina he kakaikahi na auhau, he mau auhau nui nae, alaila, ua hookupu ia kekahi hapa o ka lehulehu e oi aku ana mamua o ko kekahi, a nolaila, ua kapakahi a ua kaumaha hoi."
Ma ko lakou launa mau ana i kela la keia la me ka poe kalepa, ua hana ko kakou mau luna dute me ka hoolaulea, a ua malama loa lakou o lilo na kanawai o ke dute i mea kaumaha. A ua maopopo no hoi, he kumu no ia e malamaia'i ua mau kanawai la e na mea a pau. Ua apono aku au i keia noho oluolu ana, aka, ke hai aku nei au maanei, ua hoopukaia ke kauoha liki loa, e hooko pololei ia na kanawai e pili ana i ka hoopae malu ana i ka waiwai a me na hana kolohe e ae ma ka oihana dute, a ua makaukau keia oihana e kokua ikaika i kona mau luna i ko lakou iini ana e hoomalu pu i na pono o ka Waihona Aupuni a me ka poe kalepa hoopololei.
Ma ka hooponopono ana no na lilo, ua makemake nui na Kuhina o ka Moi, me ke kokua ana mai a oukou, e hoomalu ia ka rula o ka pakiko o ka hoolilo ana, aole o ka pakela lilo. Ina i malama ole ia ia rula, alaila, e ilihune ana ke kanaka waiwai loa, a e poho loa ana ka lahui kuonoono.
Aole au i manao he pono ke hoomahuahua i na auhau i keia manawa, no ka mea, ina e kaumaha na auhau, alaila, he mea ia e lohi ai na hana lima a me ka mikiala iwaena o na kanaka. A he mea pono ole loa i ke aupuni ke hoopilikia i na ano mahiai e ikea nei, aka, e kokuaia ma na ano a pau i hiki ai, a e wehe i na mea e keakea ana i ka holo mua o na oihana loaa o ka lehulehu. O ka lilo nui i na kanaka i ka oihana mahiai, he mea ia e hoemi ai i na ano auwana a me ka palaualelo.
V.— NO KE KOMO MAI A ME KA HOOUKA'KU.
O ka nui o ka waiwai mai na aina e mai i komo mai ma keia Aupuni iloko o ka 1862 a me 1863, ua like ia me $2,173,732 92, a iloko o na makahiki elua mamua, $1,984,858 62, nolaila, ua $188,874 30 ka oi. A o ko kakou waiwai i hooukaia'ku i na aina e, ua oi loa aku, ua $397,043 43 ka oi, a iloko o ka makahiki 1863, ua oi aku ka nui o ko kakou waiwai i hooukaia'ku i na dala he 1,000,000. A he mea hauoli keia, no ka mea, ua loaa keia mahuahua ana o ka waiwai i hooukaia'ku ma na mea i ulu maoli ma keia paeaina, a o ka hoouka hou ia ana o na waiwai o na aina e, ke mau nei kona nui e like me na makahiki a pau mai ka makahiki 1849 mai, oia hoi iwaena o ka $200,000 a me ka $300,000 i kela a me keia makahiki.
O ka hooukaia ana'ku o ke Ko, ke mau nei ka hoomahuahua ana. Ma ka makahiki 1862, ua like ka nui o ke Ko i hooiliia'ku i na aina e, me 3,005,603 paona ; ma ka 1863, ua 5,292,058 paona ; a iloko o na mahina mua ewalu o ka l864, ua hiki aku i na paona 8,068,498. A iloko hoi o ia manawa no, ua hookomoia mai me ke dute ole i na hao wili ko e like ka nui o kona waiwai me $127,182 99, eiwa hapaumi ia o ka waiwai iloko o na mea hao wili i hookomo dute ole ia malalo o ka Pauku 517 o ke Kanawai Kivila.
Iloko o ka makahiki i kaahope ae nei, o ka nui o ka waiwai i hookomoia mai he $1,175,493 25, a o ka nui o ka waiwai i hooukaia'ku, he $1,025,852.84. Ua aneane he umi hapahaneri o na waiwai i hookomo mai, i hookuu ia na dute. E manaoia auanei ua kiekie loa keia puu dala dute i hookuu wale ia, ina hoi e noonooia i na dute e kauia nei ma na aupuni e ae, aka, i ko'u manao, ua pomaikai no mamuli o keia hooluolu ana i na dute. Ma keia nae, ke hoike aku nei au, no ka hemahema o ka heluhelu ana o ka Pauku 517, oia hoi ka mahele eono, nolaila, ua ulu mai ke kanalua a me ke kuhihewa, a ua palapala pinepine iwaena o keia oihana me ka poe kalepa, i mea e hoomaopop ai ka mea i manaoia e ka poe nana i hooholo ia kanawai. He pono ke hoopau ia mau mea e kanalua ai, i mea e hoopololei a e akaka lea, i na ano o na kanawai a pau e pili ana i ka oihana waiwai. .E hoikeia'na imua o oukou, he papa helu hou i hoomakaukauia o na waiwai i kupono ke hookomoia me ke dute ole, a ke lana nei ko'u manao, e apono ia'na e oukou.
Iloko o ka makahiki i kaahope ae nei, ua hoomaka ia ke koi ana e hoohui ka palapala hooiaio o ke Kanikela ma ka palapala hoike waiwai i hookomoia mai mai na aina e mai. Ua kau ia keia rula i mea e hoomaopopo ai ka like ole o ke dala gula me ke dala pepa o Amerika Huipuia, a malaila e kaulike ai no ka poe kalepa i lawe mai i ko lakou waiwai mai Amerika mai. O ka palapala hoolaha i hoopukaia i ka la 18 o Aperila, 1863, ua oluolu kona ano a ua like ke kau ana ; i na manawa a pau i koiia'i e hoihoi i na dute, ua hooko koke ia no. Aka, ke manao nei au, e pono ke hoakea ia keia rula, a e koi i ka palapala hooiaio e hui pu ia me na papa hoike a pau o ka waiwai i hookomoia ma ka Hale Dute, a e hoakaka ia ma ia palapala hooiaio, no ke kumukuai o ia waiwai ma ka aina e. Ua maopopo loa ma keia Keena, ua kakauia na waiwai ma ka papa helu ma ke kumukuai haahaa loa, malalo hoi o ke kumukuai oiaio e loaa'i ma kahi i laweia mai ai. A malaila, ua poho keia Aupuni ma ke dute, a ua poino no hoi ke kanaka kalepa hoopololei, nana i uku i ke dute kupono maluna o ka waiwai hookahi no ke ano me ko kekahi i uku mai ka hapa wale no o na dute oiaio. Aole nae i ike pinepine ia na ano epa e like me ia, aka, he naauao kakou i ko'u manao, ke papa loa ia, a e kapae ia ka mea e konoia ai kela hana, ke hiki. E hoomakaukauia ana a e waihoia'na imua o oukou he Bila Kanawai i mea e pono ai ka Waihona Aupuni, a e hoomalu ai ke kalepa ana me na aina e ; a me kekahi Bila Kanawai hoi e malu ai na hoailona kalepa.
No ka hoomahuahua ana o ka mahi ko, a no ka lilio, aneane hoi e nele i ke dala i kekahi manawa, nolaila, ua hoomanao ia kekahi poe mahi ko a me ka mahiai, he pono no i ka oihana waiwai ke hoolilo aku i kela manawa keia manawa i ke dala, me ka hoopilikia ole nae i ke aupuni, me na palapala hoopaa kupono no hoi, i mea e pau ai na pilikia ku i ka wa no ka nele i ke dala iwaena o ka lehulehu. Ke makemake nei au e kokua nui i ka oihana mahiai, aka, ke hoike aku nei au i ko'u manao, ina i hanaia e like me ka mea i hoikeia maluna, alaila, he pono ole loa, a e ko ole ana hoi ka mea i makemake ia. Aole no he waiwai nui ko keia Aupuni e hoaie mai ai i na mea a pau e noi ana i ke dala a e waiho mai ana i ka palapala hoopaa ; aole hoi he pono ke haawi aku na kekahi luna o ke aupuni e wae ia a e kohoia ka mea pono e haawi aku ai ia lakou ke dala. Eia wale no ka pono i ko'u manao, e hana e like me ka mea i hanaia i ka malama o Ianuari i hala aku nei, i ka wa hoi i mahuahua ai ke dala ma ka waihona, a i kakaikahi nae mawaena o ka poe kalepa. Penei ka hana ana ia manawa, 1.— Ua hooleia ka lawe ana i na dala i laweia mai e waiho iloko o ka Waihona Aupuni, a malaila, ua hoihoiia ke dala iwaena o ka lehulehu, kahi i nele. 2.— Ua hookaaia i na manawa a pau i hiki ai i na Bila Aie o ke Aupuni. 3.— Ua hookaa koke ia na dala a pau a ka waihona i aie ai. Oia ka mea e hiki ai, a ua maopopo paha i na mea a pau, oia wale no ka mea kupono.
Ina paha i hui na mea mahi ko a pau a e kukulu i Baneko no lakou iho, a me ko lakou poe hope, i mea e kokua ai kekahi i kekahi, i kela a me keia manawa i ikeia'i he pono, a e hooponopono ia ua Baneko nei e like me na Baneko ano like ma Europa, a me Amerika, alaila, e lilo ana ia he mea e pono nui ai ka poe mahi ko me ka mahiai iwaena o kakou. Ua hiki no hoi ke kokua ikiia e ke aupuni ka Baneko o ia ano, a e waiho malaila i ke kauwahi dala no ka manawa pokole paha.
Aole no i makemake ko kakou Moi a me kona poe Kuhina e kuai lilo aku i na aina Aupuni e koe nei, aka, e aho no e hoolimalimaia me ka makepono no ka poe e hoolimalima mai ana. Aole nae e hiki ke hooliloia keia i rula paa. Ke nonoi aku nei au ia oukou, e noonoo ia keia kumu manao, penei : O na dala a pau e loaa mai ana no na aina i kuai liloia'ku, e hookaawaleia i mea e kuai ai a loaa mai na Bila Aie Aupuni, a o ka uku panee maluna o ia mau Bila Aie, e hoolilo ia i mea e kokua ai i ka lawe ana mai i poe paahana ma ka mahi ai, oia hoi ka mea i nele nui e noho nei. O kela mau Bila Aie, oia no na Bila e waiho ia nei i ka poe nona ia, a e kuaiia'na e ke Aupuni. Ma ia ano e pau ai na hemahema o ke Aupuni malalo o ka aie hope ana, ma ka hookaa i ka hapa nui o ia aie i kekahi manawa i akaka ia, aole ma ka uku makahiki ana ; a o ka lilo ana o ka aina, e pani ia me ka puu dala, e hoomahuahua mau ana, i hiki ke hooliloia i mea e pomaikai ai ka poe uku auhau, ma ka hoolako ana ia lakou i na kanaka hana mai na aina e mai.
Me ka ae o ka Moi, ke hoike aku nei au ia oukou i keia kumu manao, a ina i aponoia e oukou, e hookoeia pela na dala i loaa mai no na aina aupuni ma Niihau, i mea e hookumuia'i i puu dala ku i ka wa, ke manao nei au he mea pono ke hana pela, a e hoopau ka hoolilo ana aku i ka waiwai o na hanauna e hiki mai ana i mea e pomaikai ai ka hanauna e noho nei. A e waiho ana imua o oukou kekahi Kanawai i hoomakaukauia no neia mea, a na oukou ia e noonoo.
O ko kakou oihana auhau, aole no i pono loa kona holo ana, a i kekahi manawa, ua haule na auhau malalo o ka mea kupono. Ina i pakele kekahi aole i uku i kona auhau, alaila, ua kau hou ia ke kaumaha maluna o ka poe i hookaa pololei i ko lakou. Ua noonoo nui au i ke ano o ko kakou oihana auhau, ua palapala pinepine au me na Luna Kakau a me na Luna Ohi, o kela a me keia apana, a nolaila, eia ka mea i maopopo ia'u — o ka poho mau, no ka loaa ole mai o ka auhau lio, ua kokoke iwakalua-kumamalima hapahaneri ; ma ka auhau ilio, he kanakolu hapahaneri ; no ka haalele i kahi i noho ai o na kanaka i ka wa e kakau ana a e ohi ana i na auhau, ua poho hou ia he umi hapahaneri.
Ke makemake nui nei au e noonoo ia keia mea e oukou e like me ka mea kupono. Ma ke Aupuni i hooko ia, e pono ke pale aku i na auhau a pau i oi aku i ka mea e lawa ai, a nolaila, e malama ku io ia na kanawai o na loaa o ke Aupuni, a e ohi ia me ka hakalia ole na auhau a pau.
NA KE AKUA E HOOLA I KA MOI A NUI NA MAKAHIKI.
C. DE VARIGNY,
Kuhina Waiwai.
Manao mahalo i ka mahina ko
NANE AIAI O NEI MAU PO IHO NEI.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE : — Ka pukuniahi e nei ana i na moku, ka mahina hiki aloalo o ke Aupuhi Hawaii nei ; ka Hokuloa malamalama o na kai ewalu, ka opua hiki i na hebedoma a pau O ka maka mua keia o ko'u hookauwa ana'ku ia oe e Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii nei : oiai ua kono ia mai au e ka " Mahina hiki konane o nei mau mau po iho nei ;" ke oluolu ia nae e kou Lunahooponopono e hookomo iho ma kahi kaawale o kou kino holo okoa ; oia hoi keia, " Manao mahalo i ka mahina konane aiai o nei mau po iho nei."
Oiai no ia'u e hoolai ana ma ko'u wahi bona hausi, e hoolono ana au i ka halulu a na kaa a me na leo kanaka ; oiai ua hookuu ia'ku na kukuna olinolino malamalama o ka la ma ka ili-hua-lala o ka moana kai lipolipo ; a ua o mai hoi na kukuna konane aiai o ka mahina. A no ia hookuu ana mai a ka mahina i kona mau kukuna konane aiai maikai ma ka honua nei ; naue iho la au ma na huina alanui o ke Kulanakauhale Alii nei, a i ko'u hoomaka ana'ku e hele ma ua mau huina alanui nei, ua lawa i ka maka ke nana ae ma kela kapa alanui keia kapa alanui ; ka ua mea he haiamu o na kapa alanui i na kanaka, o na kane na wahine, a me no opuu rose maikai o Salona, a me na pua hoi o ke kihapai o Edena. No ka mea, ua o pono mai na kukuna konane ai-ai maikai o ka mahina i ko lakou mau papalina, aohe mea o lakou i hoonalo ia'ku e ka mahina ma na alanui o ke Kaona (Kulanakauhale.)
Me he mea la nae, o ke konane maikai ana o ka mahina ; oia ka mea nana e kau-o ka makemake o ka naau o na kaikamahine maka palupalu, a me na keiki puusani opiopio e hoohuikau ia lakou ma na huina alanui o ke Kaona ; me ka mamao e haalele i ka poli pumehana o ka makua. A nolaila, ua manao iho au, oia kekahi kumu hewa o keia Lahui ? a me ke emi ana o na hanauna i keia wa ? No mea, ua hui aku a hui mai na kane a me na wahine ma kahi hookahi, a he kumu hewa ia me ka pono ole ? koe nae ka poe maikai o ka hele ana ma na huina alanui.
A o ke kumu iho la no ia o ko'u hookauwa ana'ku ia oe e ka " Pukuniahi e nei ana i na moku," me kuu manao mahalo aku ia oe e ka Hoku-au o ke ka-i, ke hapai aku oe i nei mau hunahuna manao ma na wahi i lawa i kou kino puuna-ni o ke Aupuni Hawaii nei.
A o ke kumu no hoi o ko'u manao mahalo ; oia no hoi ka hoaiai pono ana iho o na kukuna konane ai-ai o ka mahina ma ka ili o ka honua nei i nei mau po aku nei. No ka mea, ua moakaka maikai iho kona nani ai-ai ma kela wahi keia wahi o ka honua, a me na wahi a pau o ke Kulanakauhale Alii nei ; a ua lawa i ka maka ke halo ae mao a maanei o ua Kaona lai nei, me he ao malumalu la i uhi ia iho maluna o na kukuna wela o ka la i ke awakea, ka ua mea he konane maikai o ka mahina. Eia no nae ke kumu konane maikai o ka mahina ; no ke kau wahi ao malumalu ole maluna o kona mau kukuna malamalama, a oia no hoi ke kumu i holo-lea loa'i o kona konane ai-ai mai-