Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 45, 5 November 1864 — Page 3
| This text was transcribed by: | Arnold Hori |
| This work is dedicated to: | Tatsuo Hori of Kurume and Kamuela |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
ko auwae. I loa no paha--aaai ae ka makasila i ka wai inika maluna o ka pepa, pehu e ko nuku, ko ihu, ke lehelehe eueu &c. i Kauai.
Ke olelo mai nei no oe, "i ka naku o E. K. W. iwaena o ka uluhe." Kupono ia oleio au, nou iho no, he mea ike ole i kau mea e kamailio mai nei. I mai paha ae, "heaha ko'u ike ole." Eia, aia ma ka hoomaka ana o kau kakau ana, penei: "E ke Kapena o ke Kuokoa e; eu honi kaua:" O Wini no paha ka mea au i kapa ai, he Kapena, no ke Kuokoa: Ka mea hoi au i olelo ai, eu honi olua. Hele pela kau olelo kohu ole imua o makou.
Aole paha he wahi makemake iki o Wini e, e honi me oe; aia nae paha, ma ka umiumi oe o Whitney e honi aku ai. Kohu ole ka olelo ana pela, hilahila ole nohoi. Oia olelo ana au pela ea, o ko naku makapo ana ia iwaena o ka ulune i lono mai oe e J. W. G. Kaianukunui.
Ke olelo mai la no oe, "i ka naau punalua, omo koko lili, mahaoi, &c." Ua ku oe i ka pana a E. K. W., nolaila , puka mai kau mau olelo hoino, a hailiili, me ko manao paha, e keeo iho o E. K. W. Aole wahi mea a mikomiko iho o Edward K. W., he hoolai wale no kai ala hana ma ka olu hale o Hanakauluna.
Nolaila ea, oia mau wahi olelo hoinooino au la ea, nakinaki ae a paa, o mau ae ma ko ihu, i mea hoohonihoni.
Ke olelo mai nei no oe, "Ina e pohuhu aku ka uwahi mai Wailuku aku nei hehu mai ka! na keiki kinai ahi o Kauai puhi leno." Mai manao mai pela, o hoka auanei. A oe e ana kahi keiki o Puna, o ka La hiki ma Hanakauluna, e a-lu wale mai no oukou a, a-oe alualu ana o E. K. W. No Puna ia aia no i Puna o Kaueleau, kahi o kaala paa, pehi no auanei ua E. K. W. nei la, pa no i ko lakou la auwae, o ka hana wale ke kapakahi o ka lehelehe lalo.
Nolaila, i pohuhu aku ka uwahi no Hanakauluna ea, mai kii mai e kinai, a oe pio ko laila uwahi ia oe, a ia lakou la aku hoi ina oe e hoopaa e kii mai e kinai, ke olelo mua aku nei au ia oe, e wiu ana ko lauoho a e paele ana ou maka i ka uwahi o Hanakauluna.
Ma ka lua o kou manao, ua mahalo au ia manao ou, i kou hoohalahala ana mai no na inoa o lakou ia. Aka, eia ka mea pane aku ia oe malaila, ua manao anei oe, he hope ole ko na mea a pau a ke kauaka i hana'i i olelo ai, i noonoo ino ai, i kuko ai, &c? Ina pela kou manao, a o no oe e kala i lalau ai.
Eia hoi, ua manao paa mua ia no keia e ke Akua, e kalaia imua o ka lehulehu. Pela i oleloia ma ka Baibala ; o na mea huna a pau a kanaka i hana'i, e kalaia ana maluna o ke kaupaku, i lono mai ko-o a me ko-o nei; i na paha maanei e hana'i kela kekahi alaila, o ka huai pau ana'ku, i o aku.
Nolaila, ke olelo nei o E. K. W., ua pohole ko lae, ko opu, ko naau, &c.
Eia na mea e maopopo ai ua pohole io:
1. O ka hailiili ana mai nei.
2. O ka hoinoino ana mai la, a me na wahi olelo hoonaukiuki, a pela'ku no.
3. O ka nui ana'e o ka nuku, a me ko laila poo, oia o lehelehe ma.
E pono oe e hele iloko o na hale-kauka, i loaa o na laau e hoemi iho ai i ko nuku. Nolaila, o kau mau wahi olelo, he opala hoomaemaeia no ko makou hale hoolainamoka ; a o kekahi mau wahi olelo au, ua maikai no; aka, ua mulea nae i ko a wili pu ana mai la, me ko mau wahi olelo hoinoino , a hailiili a pela'ku no.
Nolaila, ke olelo nei no au ia oe me ke kanalua ole, mai hoomaneoneo mai oe ia E. K. W., o unahinahiia'ku oe mai ke poo a ka hiu, holo wale iho oe aohe unahi; no ka mea, eia no au la me ka opihi, he mea unaunahi no ka i-a nui a me ka i-a liilii.
Eia hoi, ua ike ka hoi oe ua pehu ko nuku, e uumi malie ia iho no hoi paha, a emi iho; aole, walaau e mai nei oe, ike lakou la i ka nui o ko nuku; i ku paha i ka nalo lemu oioi?
O E. K. W. mai no na, ke keiki o ka la puka i Haehae, aole ia e ana ia oe, a ia lakou la ae, ke hakukole mai, a ke hoonaukiuki mai hoi, aole loa; i na oe e hakukole mai, a me lakou la ae, ike mai oe i na manao hiwahiwa o E. K. W. e kiawe malie aku ana i ka ili o ke kai, me he ua koko la i awilipuia me na kulu wai liilii o ka lewa.
Nolaila, hookahi wale no pono ia oe, o ka hoemi i ko nuku a uuku; aole ma ke hoomaneoneo mai, o kapili hou ia'ku ua nioi, o ka hana ana'ku ia, paumi ae ka nui o ko nuku mamua o kela nui mua.
Ina oe e pane hou mai ana ea, ua maopopo ia'u, ua nui hou ko nuku, a ua pohole hou ko lae, alaila kani e ae ka a-ka a E. K. W. E ku ae au maanei, a ike hou ae au i ka nui o ka nuku oi ala. Me kisa papalina.
E. K. WAHINEHUHU.
Ko Waialua mea hou!
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE ME KA MAHALO:--No ko Waialua mea hou o keia mau la ka'u e kamailio aku nei i lono mai oukou. Aia o Waialua ma ke Komohana Oahu nei, he Apana ia (Kalana.) Ua kaulana ia Kalana, no kona pohu i ka wa e puka mai ai ka la, a me kona kapoo ana, a he mauna kaulana no hoi, i kapaia kona inoa "Mauna o Kaala." Ua mamao ua ia mai Honolulu mai, he 30 mile, malaila no i noho nui ai na'Lii i ka wa mamua'ku nei i ke kua laau-ala (Iliahi.) Elua loko i-a kaulana malaila. "Ukoa a me Lokoea." He aina oluolu no hoi o ka noho ana, he maikai kona mau kula a palahalaha no hoi. Ua uliuli maikai kona mau kuahiwi, a nui no hoi na hua ai malaila (kuahiwi.)
Ina la mamua aku nei, ua hoomakaia e kukulu i halekuai, e S. N. Emerson, nui ko makou mahalo me ka olioli ia hale, ua lako pono oloko i na waiwai kuai o na ano a pau. A pomaikai ko Waialua ia halekuai. A mahope mai, ua waiho o S. N. Emerson i hana, a ua iilo ia hana ia Akao Pake kekahi. Ua kanu nui ko Waialua poe i ka raiti, a no ke emi ana o kona kumukuai, ua waiho ko Waialua poe ia hana. Ua hoomaka o W. Kamalani o me S. N. Emrson i ke kanu ko i keia manawa, ke ulu mai nei lakou me na lau lipolipo nani, a ke hoomakaukau mai nei na hale e pono ai oia oihana. Ua kanu no hoi kekahi poe e ae i ke ko, mamuli o ko W. Kamalani paipai i hana, ua kanu nui no hoi ko Waialua nei poe i ka Pulupulu, a ke kuai nei lakou ia mea me Henery M. Wini, ka mea kuai Pulupulu o Honolulu. Ua loaa ke dala a kekahi poe mamuli o ka lakou hooko ana. I ka nana'ku, e nui ana paha na Pulupulu ekanu ia ana i keia mua'ku.
Eia kekahi, elua halekuai o Waialua nei i keia mau la, a ua hoopiha loa ia ko laua mau rumi i na waiwai kalepa o na ano a pau, nani ko Waialua nei pomaikai! ua mau no hoi o Waialua nei e ku mau ia mai e na moku liilii lewe ukana, nui no hoi no moku i poino i keia aina. Pehea la ka pono? penei paha; e loaa mouo hoopuka moku, na ka Ahaolelo e noonoo, oiai lakou e noho ana.
He aina mahiai no o Waialua nei, ua hiki no ia lakou e uha-i mamuli o na mahiai haole. Nui no na hua i kanuia e lakou, a kuai ia'ku, i na makahiki i kaahope ae nei. O ka pepeiao-laau kekahi waiwai kuai a lakou.
Oia iho la ka'u mea hou o Waialua nei e hai aku ia oe, a mahope e hai hou aku no au i ke koena. Me ka mahalo.
S. KANOA.
Waialua, Oahu, Sep. 1, 1864.
No na makuahine malama
PONO OLE I NA KEIKI
Ua kamailio aku au ia oukou e na makuahine ma ka Helu 43 o ka Nupepa Kuodoa; no ko oukou malama pono ole i na keiki.
No ka mea, ke ike maka maoli ia'ku nei no i keia mau le ke kaheawai ana o na keiki a kakou ma na alauni e haiamu ana me na hua sinitini ma na lima. E eku mau anei ko lakou mau lima i ka lepo i kela la keia la? a mailoko ae no oia ki-o lepo, o ke komo aku la noia i na halekula, a i ka pau ana o ke kula a hoi aku na keiki ma ko lakou mau hale iho, aole paha he ike mai o na makuahine i ka ekaeka o na wahi palaka o na keiki, a wehe ae hoi a lumai aku i ka wai, a holoi iho hoi me ko sopa, i mea e maemaeai ka hele ana mai i ke kula i kela la keia la. Aole oia wale no ka hana a ka makuahine, o ka hoomaemae ana i ke poo ma ka ak-o ana i ka lauoho, no ka mea, i ka nana'ku i na keiki, loloa launa ole mai ka lauoho o na keikikane, me he mau Kahu Pele la o ka wa kahiko. O kekahi hana a ka makuahine, o ke ao aku i na keiki ma na hana kupono, o ka aua aku i na keiki e noho ma ka hale a hiki mai ka wa kupono, alaila, hele i ke kula, aka, ina e hookuu wale aku oe e ka makuahine i kau mau keiki e hele ma ko lakou manao wale no, alaila, e manao mai no auakei kau mau keiki, he makuahine oluolu oe i ka lakou mau hana, alaila, o ko lakou hoolanakila loa mai la noia maluna ou. A mahope aku, e ike ai oe i ka hookiekie mai o na keiki maluna ou.
O kekahi hana au e ka makuahine, o ka humuhumu i ke kapa o kau mau keiki, o kaike aku i ka nahaehae a me ka weluwelu o na wahi aahu, e hana koke i na wahi i nahaehae a paa, i ole ai e waiho wale mai ka ili o ke keiki ma ka pukupuka o ka lole.
Eia kekahi hana kunono ia oukou e na makuahine, o ka haawi aku i na olelo oluolu i ka oukou mau keiki, aole pono ke ao aku i ka oukou mau keiki me na olelo hoonaukiuki, o huhu auanei lakou a haawi mai i na olelo ino imua o oukou, i mea no kakou e eh-a'i ka naau a me ka manao. Nolaila, ua kauoha maopopoia oukou e na makuahine Hawaii e malama pono i na keiki, a ina oukou e malama pono io i na keiki, alaila, e ike maopopoia mai no oukou e ke Aupuni, he poe malama io no i na keiki a oukou me he dala la i waiho ia iloko o ka oukou mau pahu. He mea makepono ko kakou malama ana e na makuahine i na keiki, aole pono ia kakou ke manao, ua poho a ua makehewa ko kakou malama ana i na keiki. No ka mea, o na keiki, oia no kekahi o ko kakou io a me ko kakou koko, a o na lili a kakou e manaoia ua lilo ko na pono kino kuloko a me na pono lilo kuwaho o na keiki, he mau mea uuku wale iho noia; aka, o ko kakou hoaoia ana mai e hookanaka makua ma ka malama ana i ka kakou mau keiki, he mea nui a he mea makamae noia.
Oiai ke pii ae nei ke Aupuni a me kana mau hana ma ke ano hoomaemae i kona kino a me kona palapu, e like me ia e manao wale ia aku nei. Ua oi loa aku ko kakou pomaikai e na makuahine i ka malama ana i na keiki, mamua o ko kakou hoopunahele ana i na ilio a kakou.
Ma ko'u ike aku i kekahi mau makua, e malama loa ana i na ilio, a o na keiki hoi, ua hoohemahema ia i kekahi manawa. No ka mea, i kekahi manawa, e hele ana kekahi makuahine me kana mau keiki liilii ma ke alanui, a me kana wahi ilio no hoi, a o na keiki liilii hele no laua malalo, a o ka ilio hoi, ua hiiia oia e kona kahu maluna e like me ka hii ana i ke keiki i kona wa uuku loa. Kupanaha maoli ka manao ana o na makua e hana ana pela i ka lakou mau keiki.
E olelo mai paha auanei ua mau makuahine nei, no ko makou ilihune no hoi paha, nolaila, aole no hoi e hiki ke malama aku i na keiki, i ku no hoi paha ka malama aku i na keiki i ka lako, he hemahema ka hoi mahea hoi auanei e lako ai.
E ka makuahine hoomaunauna i kau keiki a mau keiki paha, o kou aloha ole, oia iho la no ke kumu i hemahema ai ke keiki.
Ma ka nana'ku iloko o na Buke a na Lunahelu auhau o kela Apana Helu keia Apana Helu, he mau haneri dala e lilo ana i kela makahiki keia makahiki no na ilio.
Aole anei o oukou e na makuahine kekahi i haawi i ke dala no ka ilio?
Ina o oukou kekahi e na makuahine i haawai i ka oukou mau dala no ka ilio, e maopopo auanei ko oukou aloha ole i ka oukou mau keiki, no ka mea, ina i lilo ke dala i ka ilio. Pehea na keiki, e mau no anei ka hele mai me na wahi welu nahaehae i ke kula i kela la keia la? Nui no ko'u kaumaha no kekahi mau makuahine, no ka hooponopono ole i na keiki, lilo wale no paha kahi makuahine i ka pepa, aole hooponopono i kona mea i luhi ai. Noaila, mai hoomaunauna oukou e na makuahine i na keiki, no ka mea, aole i like ke keiki me ka ilio, he noonoo ko ke keiki, aole uhane o ka ilio. Ma keia mea, mai kipa hewa ke aolha i ka ilio e na makua.
(Aole i pau.)
MAKE.
Sept. 12, ma Kapalaoa, Puuanahulu, Kona Akau, make o Kaluahine w, he pupule kona i make ai.
Sept. 21, ma Kiholo, Kona Akau, make o Kualaula w, he pehu kona mai i make ai.
Oka. 14, ma Kawaihae, Kohala Hema, make o S. W. Paneku k, he piva ame ka hano kona mai i make ai.
Oka. 22, ma Kewalo-kai, Honolulu, Oahu, make o Mrs. Ana W. Kanakaole, he eha iloko o ka opu, ame ke kuna kona mai i make ai.
Oka. 13, ma Kamaile, Waianae. Oahu, make o Kapnlani w.
Oka. 19, ma la wahi no, make o Pupue k.
OLELO HOOLAHA
E KUAI KUDALAIA ANA NA LIO 8 ma ka Pa Aupuni
Ma Waiawa, Ewa, nei, ke hiki aku i ka Poalima, oia ka la 11 o Novemaba, hora 9 oia la, ke ano o ka lio ame ka hao kuni malalo nei. 1 Lio kane eleele lae keokeo hao ano e. 1 Lio kane eleele kiko keokeo ma ka lae, hao akua R 1 Lio kaue eleele kuapuka hao akau ++ DL ELI hao hema K) 1 Lio kane hulupala lae keokeo hao akua MK hao hema ano e. 1 Lio kane ahinaahina keokeo kua puka, hao akau )( hao hema ano e. 1 Lio wahine ahinahina hao hema ano e. 1 Lio wahine ulaula lae keokeo, hao akau WW 1 Lio wahine ahinaahina, haa akau (H.
J. KAHAUOLONO, Luna Pa Aupuni.
Waiawa, Ewa, Oka. 31, 1864. 154-2t
OLELO HOOLAHA.
EIA MA KA PA AUPUNI NEI MA Kaelepulu,
eono lio. 1 Lio kane hulupala lae kea, hao lou puka. 1 Lio kane eleele ua maheleia ka pepeiao. 1 Lio wahine ulaula, hoa AF. 1 Lio kalakoa, hao manamana auo e. 1 Lio wahine eleele hao ano e. 1 Lio wahine keokeo, aole hao. E kii koke mai o hala na la he 15 nele oukou i ka Ilo ole, no ka mea, e kuda aia ana ma ka la 12 o Nov., oia ka Poaono e hiki mai ana. E hele mai oukou ia la me ke dala i loaa na lio maikai la oukou.
JOHN PALE, Luna Pa Aupuui.
Kaelepulu, Koolaupoko, Oahu, Oka. 28, 1864. 14-1t*
OLELO HOOLAHA.
HE AINA KUAI
--A KA--
LUNA HOOPONOPONO WAIWAI!
MA KE KAUOHA O Jon. G. W. KENUAY, Lunakanawai Kaapuni o Hilo, Hawaii, e kuai ana maua i Kuleana, oia no ka hapalua mahele ole ia a J. Keahi, i make aku nei, iloko o kekahi apana aina e waiho nei ma Puna, Hawaii, a na knhikuhi ponoia maloko o ka Palapaia Sila Nui o ke Aupuni, HELU 1011 iloko o kela apana 452 eka. Ma ka la 24 o Novemaba, 1864, i ka hora 12 o ke awakea, ma ka hale o Lainaholo, ma Kaimu, Puna. Hawai, kahi e kuaila ai.
D. H. HCTCHCOEK.
S. KipI,
154-3t Na Luna Helu Waiwai o J. Keahi.
LOI KALO ame ka AINA KULA!
EKUAHA ANA.
E KUAIIA ANA HE EHA (4) EKA AINA e waiho ana i kahi hookahi, e kuai pau ia, a i ole ia, e kuaiia ma ka eka hookahi, he Aina Kalo ame ka Aina Kula, aia ke waiho la ma Kawaiki, e pili koke ana me ka hale noho o Mr Banard (Kakauolelo o ka Aha Kiekie.) O keia kekahi o na aina momona loa ma keia mokupuni, a ua lako hoi i ka wai, a ua kupono hoi no ke kanu ana i ke Ko, Pulupulu, ame ka Laiki. E ninau ia
MR. BARNARD,
ma kona Halenoho, a i ole ia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu.
Honolulu, Nov. 1, 1864. 154-4t
AINA KUDALA!
E KUAI KUDALAIA ANA HE MAU HALE ame na AINA KALO me ka AINA KULA, ma kahi noho o Mr. Barnard, ma ka Poalua. Nov. 29, ma ka hora 12 awakea, he 8 1/4 eka aina, ame ka halenoho e nohoia nei e Mr. Barnard, ame na eka aina kalo 4, e pili koke la no, he aina kupono no ke kanu Ko, Laiki, a me ka Pulupulu. Aohe kaumaha o ke kumukuai.
H. W. SEVERANCE (Sevarana.)
154-3t* Luna Kudala.
Kiakahi e Kuaiia Ana.
O KA MOKU KIAKAHI 'UNION' I kapiliia ma Waikane, a ua ane hou loa no, u alako i na pea hou, na Likini, a noho liu iki, ke makemakeia nei e kuaila aku. Ua ane hiki na tona o kona nui i ka elima (4 ame 78 95,) a he moku maikai loa no hoi. Ina aole e kuaiia mamua o ka la 23 o Novemaba, alaila, e kuai kudalaia ma Honolulu, ma ka hora I? o ia ia. O ka poe e makemake ana e ninau no na mea e pili ana i ua moku la, e ninau i ka mea nona ka moku ia L. Y. Squires ma Waikane, a i ole ia ia
H. W. SEVERANCE (Sevarana.)
154-3t Luna Kudala.
OLELO HOOLAHA
Ma ka Waiwai }
o KAOHE, }
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU. NA mea waiwai maloko o ka waiwai o Kaohe, no Ewa, I make aku nei, o ka poe i aiela, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho, imua o ka Meg Hanohano o G. M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poakahi, oia ka la 21 o Novemaba e hiki mai ana, i ka hora 10 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia ka moo waiwai a KAOHE ALUA, ka Luna Hooponopono Waiwai a ka mea i make, a e hoike mai I kau wahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona i ole e hookoia ua moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai ia.
L. McCULLY,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Oahu, Nov. 4, 1864. 154-2t
Ha ke Aupuni.
HE KANAWAI
NO KA HOOKAA ANA I NA LILO O KA
AHAOLELO KAU KANAWAI O 1864.
E HOOHOLOLA e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko
Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo
kau Kanawai o ke Aupuni :
E hookaawaleia na dala eono kaukani (6,000) noloko ae o ka Waihona Aupuni, i mea e uku ai i na lilo o ka Ahaolelo kau Kanawai o 1864.
Ua aponoia i keia la 18 o Okakopa, 1864.
KAMEHAMEHA R.
HE KANAWAI
E HIKI AI I KE KUHINA WAIWAI E HOOKAA
AKU I KA POE HANA O KE AUPUNI
I KO LAKOU MAU HAAWINA DALA A
ME KA LILO NO KE OLA O NA KANAKA
PAAHAO, A HIKI I KA WA E HOOHOLO
IA KA BILA HAAWINA.
E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko
Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo
kau Kanawai o ke Aupuni:
PAUKU 1. Ke haawiia aku nei na ke Kuhina Waiwai ka mana e hookaa aku noloko mai o ka waihona waiwai o ke Aupuni i na haawina dala o kela mea keia mea o ka poe hana o ke Aupuni i ko lakou uku kupono a me ka lilo no ke ola o na paahao, a hiki i ka manawa e hooholo loa ia ka Bila Haawina.
Ua aponoia i keia la 20 o Okakopa, 1864.
KAMEHAMEHA R.
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA. UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei, e Aheony, no ke kohoia ana he Luna Hooponopono Waiwai no ka waiwai o D. K. H. KAPONO, no Aapueo, Kula, mokupuni o Maui, i make aku nei: Nolaila, ke hoikeia nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poaha, oia ka la 1 o Dekemaba, 1864, i ka hora 11 o kakahiaka, ma Lahaina, oia ka la a me ka hora e hooiohe ia kela noi ana a me na mea kue i hoike ia.
ABR. FORNANDER,
Luna kanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 28, 1864. 154-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei, e Waha, no ke kohoia ana he Luna Hooponopono Waiwai no ka waiwai o HAKIKI. no Waikapu, mokupuni o Maui, i make aku nei: Nolaila, ke hoikeia nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poalima, ola ka la 2 o Dekemaba, 1864, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hooloheia ana kela noi ana a me na mea kue i hoikeia, aia ma ko'u keena ma Lahaina kahi e hana ai.
ABR. FORNANDER,
Luna kanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 28, 1864. 154-3t
OLELO HOOLAHA.
UA HOOPII MAI O Kapeleaumoku (w) KUE I kana kane ia Kiaipa, no Puna, Kauai mamua, e hoole i ko laua mare ana no ka haalele wale ana no na mukahiki 16 o Kiaipa i kana wahine nare. E hanala kela hoopii imua o ka Mea Hanohano R. G. Davis, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 22 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L McCULLY,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Oahu, Nov. 2, 1864. 154-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai }
o PUAHIKI k,}
no Kailua. }
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R.G. Davis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Kalama w, no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono waiwai o PUAHIKI, no Kailua, Koolaupoko, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 22 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikela, nia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L McCULLY,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Oahu, Oka. 29, 1864. 154-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai }
o KALA w, }
no Heeia. }
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R.G. Davis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Keakuamanaole (k,) no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o KALA (w,) no Heeia, Keolaupoko, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 22 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahika, oia ka la a me ka hora i oleioia no ka hoolohe i ka oiaio o kela palapala kauoha, a me keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L McCULLY,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Oahu, Oka. 29, 1864. 154-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai }
o KULAILUA,}
no Kaneohe. }
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, Lunakauawai o ka Aha Kiekie e Hoopii (w.) no ka hookohu ia ia i Lana Hooponopono waiwai o KULAILUA (k,) no Kaneohe, Koolaupoko, Oahu i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili o ka Poalua, oia ka la 22 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka ia a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oialo o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L McCULLY,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Oahu, Oka. 29, 1864. 154-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Job. Kahema, no ka hooiaio i na Palapala KaKauoha o J. KEANIHO, no Honolulu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 7 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L McCULLY,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Oahu, Oka. 26, 1864. 153-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai }
o MEHEULA, }
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lanakanawai o ka Aha Kiekie e Mele Kailahi, e lilo i hope no Inehele, Luna Hooponopono no ka waiwai o MEHEULA k, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ko pili, o ka Poakahi, oia ka la 14 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookoiokoio ma Honolulu, Oahu.
L McCULLY,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Oahu, Oka. 27, 1864. 154-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIA MAI KA MEA noa ka inoa malalo nei, e Kamai, no ke kohoia ana he Luna Hooponopono Waiwai no ka waiwai o WAAHIA. no Makalei, Hana, Mokupuni o Maui, i make aku nei: Nolaila, ke hoikeia nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 18 o Novemaba, M. H. 1864, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora 6 hoolohe ia noi ana a me na mea kue i hoike ia, aia ma Puuiki, Hana, kahi e hana ai.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 8, 1864. 152-3t
OLELO HOOLAHA.
MA KA HOOIAIO ANA O KA MEA HANOhano R. G, Davis, kekahi o na Lunakanawai Kiekie ia'u i Luna Hooponopono Waiwai e A.Kane. no Honolulu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, o ka poe i pili a i kuleana pu ma ka waiwai, a i aia aku oia ia hai, a aie mai hoi lala, e hoike mai imua o'u ma ka Poalua, la 22 o Novemaba, (elua pule) e hoike mai hoi i na bila ale ame na palapala kupono o ke kuleana ana ma ka waiwai kakau inoa pu ia.
Owau no KEKAAWE w,
Luna Helu Waiwai o A. Kane.
Honolulu, Oahu, Nov. 5, 1864. 154-3t
KE KEU O KA WA PONO!
E KU AHA ANA MA KEKUDALA na Honolulu, ma ka Poalua, la 22 o Novemaba, ma ka hora 12 awakea,
Ka Hale ame ka Pa ma Kona, Hawaii,
i nohola iho nei e H. L. Sheldon, he 1/2 eka ka nui o ka Pahale, me ka Papohaku maikai, he 45 kapuai kuea o ka Hale, me ka lanai he 7 kapuai ka laula a puni ka hale, he elima Rumi nui malako, a ku ku nei me ka maikai. ua hanaia noloko mai o na laau maikai loa, i ka makahiki 1855-6, no ke kumukuai he $3,000. Aia mawaenakonu o na wahi kanu--kope, he wahi oluolu o ka noho ana, he 200 kapuai wale no mai ka paena waa kahi a ke mokumahu e holo mau nei, ame na moku holopili aina. He wa kupono keia no ka poe e makemake ana o kuai la wahi, me ka manao e hoopukapuka kope. He Palapala Alodio ko ka aina. O ke kuai ana, he 1/4 o ke kumukuai e uku kokeia, a o ke koena i o malama e hookaa'i.
H. W. SEVERANCE,
153-3t Luna Kudala.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei, e Kamai, no ka koheia aua he Luna Hooponopono Waiwai no ka waiwai o KUMAIAHEA, o Palemo, Hana, mokupuni o Maui, i makeaku nei: Nolaila, ke hoikeia aku nei i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 18 o Novemaba, M. H. 1864, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka ia a me ka hora e hooloho ai no keia noi ana mai, a me na mea kue i hoike ia, aia ma Puuiki, Hana, kahi e hana ai.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 8, 1864. 152-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nena ka inoa malalo nei, e Thos A. L. Wills, no ke koho ana ia ia i Luna Hooponopono Waiwai no ka waiwai o M. H. REUTER, o Kaupo, mokupuni o Maui, i make aku nei : Nolaila, ke hoikeia aku nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 16 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka ia a me ka hora e hoolohe ai ia noi ana mai, a me na mea kue i hoike ia, aia ma Kumunui, Kaupo. kahie hana ai.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 12, 1864. 152-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei, e Makaomali (w,) no ke kohoia ana he Luna Hooponopono Waiwai no ka waiwai o KIHA, no Maalo, Kaupo, Mokupuni o Maui, i make aku nei : Nolaila, ke hoikeia nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 16 o Novemaba, M. H. 1864, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ia noi ana mai, a me na mea kue i hoike ia, aia ma Kumuuui, Kaupo, kahi e hana ai.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 8, 1864. 152-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa mala'o nei, e Thos A. L. Wills (Komo), no ke kohoia ana he Luna Hooponopono Waiwai no ka waiwai o PAUOAHU 2(w,) no Manawainui, Kaupo, Mokupuni o Maui, i make aku nei: Nolaila, ke hoikeia nei i na mea a pau, ke pili o ka Poakolu, oia ka la 16 o Novemaba, M. H. 1864, i ka hora 10 o kakahika, oia ka la a me ka hora e hoolohe ia noi ana mai, a me na mea kue i hoike ia, aia ma Kumuuui, Kaupo, kahie hana ai.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 8, 1864. 152-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI AU E P. H. Tredway, e hooiaio i ka Plapala Kauoha a MICHAEL JAMES NOWLEIN, o Molokai, H. I. i make aku nei : Nolaila, e ike auanei ka poe a pau, ke pili, o ka Poaha, ola ka ia 1 o Dekemaba, M. H. 1864, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ka ia a me ka hora e hoolohe ai ua olelo noi la, a me na olelo kue e hoikeia mai aua.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 17, 1864. 152-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NOna ka inoa malalo nei, e Kauimakaole, no ka hooiaio ana i ka palapala Kauoha o KAINAPAU, no Makalei, Hana, Mokupuni o Maui, i make aku nei. Nolaila, ke hoikeia'ku nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 18 o Novemaba, M. H. 1864, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ia noi ana mai, a me na mea kue i hoike ia, aia ma Puuiki, Hana, kahi e haua ai.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 8, 1864. 152-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei e T. A. Wills, no ke koho ia ana he Luna Hooponopono waiwai no ka waiwai o M. H. REUTER, no Kaupo, Maui, i make aku nei: Nolaila ke hoikeia nei i na meu a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 16 o Novemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hooloheia no keia noi ana mai, a me na mea kue ke hoikeia, aia ma Kumunui, Kaupo, kahi e hana ai.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 17, 1864. 152-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei, e Kalioha, no ke kohoia ana he Luna Hooponopono Waiwai no ka waiwai o LAHAINA, no Kiliauu, kaupo, Mokupuni o Maui, i make aku nei: Nolaila, ke hoikeia nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 16 o Novemaba, M. H. 1864, i ka hora 10 o kakaiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ia noi ana mai, a me na mea kue i hoike ia, aia ma Kumunui, Kaupo, kahi e hana ai.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 8, 1864. 152-3t
A. W. B. NAHAKUALII,
He Loio ! A he Kokua !
AIA KONA KEENA OIHANA LOIO MA ka hale waiho Ipukukui Mahu, ma ke Alanui Maunakea, makai iho o Leberty Hall, (Lepekaholo.) Ua makaukau oia e kokua ia oukou ma na mea a pau a oukou e makemake ai e hoopii iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, ma na mea hiki ia ia ke kokua ia oukou, a ua makaukau oia e kakau i ko oukou mau Palapala, oia na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, Palapala Moraki, Palapala Aelike, Palapala Hoolilo, Palapala Hoopaa, a me na palapala o kela ano keia ano, e hana no oia i na mea a pau e like me ko oukou makemake. A ke kahea aku nei oia ia oukou a pau, e kipa mua mai oukou i ona la, a mahope i na Loio e ae. E ninau no ia ia, no ka uku oluolu.
Honolulu, Iulai 23, 1864. 140-6mt*
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai }
o MALE, }
no Honolulu. }
NA KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Kama, no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono waiwai o MALE, no Honolulu, i make aku nei: Noiaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 7 o Novemaba, M. H. 1864, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka ia a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu
L. McCULLY,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Okatoba 26, 1864. 153-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei, e Kekahuna, no ke kohoia ana he Luna Hooponopono Waiwai no ka waiwai o KAWAHAOKAIA, no Puulani, Kaupo, Mokupuni o Maui, i make aku nei: Nolaila, ke hoikeia nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 16 o Novemaba, M. H. 1864, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ia noi ana mai, a me na mea kue i hoike ia, aia ma Kumunui, Kaupo, kahi e hana ai.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 8, 1864. 152-3t
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei e Kaululaau, no ke kohoia ana he Luna Hooponopono Waiwai no ka waiwai o ALOLOIO AUHEA, no Papahawahawa, Hana, Mokupuni o Maui, i make aku nei: Nolaila, ke hoikeia nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poalima, oia ka ia 18 o Novemaba, M. H. 1864, i ke hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ia noi ana mai, a me na mea kue i hoike ia, aia ma Puniki, Hana, kahi e hana ai.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 8, 1864 152-3t
A. F. JUDD,
ALAPAKI, (oia ke keiki a Kauka,
LOIO!
Ma ke kihi o ke Alanui Papu, a me Kalepa.
Honolulu, Oahu, Iune 30, 1864. 151-3m.
MEA HOU!
Pulupulu! Pulupulu!
UA LOAA MAI IA'U MALUNA O ka moku Kiapa
'HELEN MAR.'
mai Bosetona mai, i kekahi mea
Wili Pulupulu Ano Hou!
no ka hoomaemae ana i ka Pulupulu. He mea hou keia ma Hawaii nei, mailoko mai o keia wili hou, ke hookaawale ia nei ka Pulupulu mai na hua mai--o na hua, e haule ana iloko o kekahi pahu, a o ka Pulupulu maemae, e haule ana ia iloko o kekahi pahu okoa.
Ma keia hope aku, e kuai aku au i ka Pulupulu, penei:
HELU 1,--(KI AILANA,) he 8 keneta no ka paona hookahi.
HELU 2,--(ANO GEOGIA A AIGUPITA PAHA.) he 6 keneta no ka paona hookahi.
HELU 3,--(PULUPULU KAHIKO O HAWAII NEI.) he 5 keneta no ka paona hookahi.
A ina e lawe ia mai ka Pulupulu i pau ka anoano i ka waeia, a e kuai aku au, penei:
HELU 1,--(KI AILANA,) he 25 keneta no ka paona hookahi.
HELU 2,--(ANO GEOGIA,) he 20 keneta no ka paona hookahi.
EIA KEKAHI.--E malama pono oukou, a e hookaawale i ka Pulupulu Helu 1, ma ka eke okaoa, a o ka Pulupulu Hellu 2, ma ka eke okoa. No ka mea, ina e huiia iloko o ka eke hookahi, e uku aku no au i ke kumukuai e uku mau ia nei no ka Helu 2.
E lawe mai oukou i ka Pulupulu ma ka Hale Leta, a e kuai koke aku no au.
144-3m H. M. WINI.
E HOOPUKI IA ANA
--MA--
KA POALUA, AUGATE LA 2,
--KA--
HIMENI HOOLA HAWAII!
PAI HOU IA! HOONUI IA!
--A ME--
KA HOOPONOPONO IA!
HE 400 AOAO!
UA PAI HOU IA IHO NEI KA BUKE HIMENI HOU, a ua hoomakaukauia e kuai koke aku.
Ua hoomahuahua ia'ku keia buke, me ka Himeni Hou he nui loa, he 400 ka nui o na aoao.
No ia mea, ua hoomahuahuaia aku ke kumukuai o ka buke hookahi, penei:
HIMENI humuhumuia me ka lole, $0 50 Keneta
HIMENI humuhumuia me ka ili, 1 00 "
Auhea oukou, e ka poe haipule, e ake ana e ao a e mele aku i na mele hou o Ziona, e hele mai, a e loaa no ia oukou keia buke, aia ma ka Hale Kuai Buke o
H. M. WINI.
Ina e makemake kekahi mea, e pai no au i kona inoa ma ka aoao o kona buke Himeni, me na hua GULA, o ka uku no ia hana ana, he HAPAHA dala, (25 keneta.)
Honolulu, Iulai , 80, 1864.
MANUAHI! MANUAHI!
AIA MA KA HALEKUAI O Kililika, ma Wailuka, Maui, kahi e kualia ai o na mea o na ano a pau, e pili ana i ka Halekuai, penei:
NA LOLE--o na ano, ame na waihooluu a pau.
NA BUKE HIMENI HAWAII--ano hou.
NA BUKE PAKEKE--hoomanao o na ano a pau.
Na Laau hoola maikai a Kauka Jayne, ame Kauka Ayers, e kupono ana i ka hoola ana i na roai o na ano a pau.
O KILILIKA ka Agena no Kakela ame Kuke ma ka mokupani o Maui.
E hele mai oukou e na makamaka a pau e nana i ko'u Halekuai, ame na mea maikai he nui wale maloko--E kipa mai no mai hoomaka-e e na hoa o nei mau wai eha, ame keia aina hauliuli o ka he kuawa. Ko oukou makamaka.
J. D. HAVEKOST (Kililika.)
Wailuku, Maui, Oka. 4, 1864. 150-3m
HALE PAI KII.
MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA
"Nupepa Kuokoa,"
Emi ka uku no ka kii. E paila no ke kii iluna o ke
ANIANI a me ka PEPA.
E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou maa kii.
H. L. CHASE (Keiki.)
142-6m Mea Pai Kii.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI AU O C. S. KENWAY, ka Lunakanawai Kaapuni o Hilo, Hawaii e J. W. Kekahiko, no ka hooiaio ana i ka Palapala Kanoha o J. NAAI k, no Wailea, Hilo, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, a ka Poalima, oia ka la 25 o Novemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i olelo ia no ka hoolohe i ka oialo o keia palapala kanoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma kuu hale noho ma Pohakunui, Hilo, Hawaii, ko'u keena hana.
G. S. KENWAY,
Lunakanawai Kaapeai
Hilo, Hawaii, Sept. 9, 1864. 153 2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka iooa mahalo nei, e Poepoe, ka Luna Hooponopono i ka waiwai o PII, no Waihee, Maui, i make aku nei, a e koho la kakahi ia a hoolohe i kana palapala hoike hope loa, a e hookuu ia ia mai kona Oihana Luna Hooponopono ae: Nolaila, ke hoikela nei i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 12 o Okatoba, M. H. 1864, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i kohola no ka hoolohe i keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ko'u Keena Hookolekole ma Waliuku, Maui, kahi e hana ai.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Oka. 1, 1864. 151-3t