Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 45, 5 November 1864 — Page 4

Page PDF (1.42 MB)

This text was transcribed by:  Healani Huch
This work is dedicated to:  Agnes Keluialuhaiakamo Lam Nui Kaulu Kalaluhi

 

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA MOOLELO

no

KEPAKAILIULA

HELU 3.

 

            Ka lohe ana o Kepakailiula i keia mau olelo pili i ka make no na elele, a me na 'Lii wahine, ia wa koke no, olelo aku la o Kepakailiula i ka wahine, ame ka makuahonowai, i aku la, "E hoi koke aku olua i keia wa, no ka mea, ke hai mai nei na elele o ke 'Lii me ke kauoa ino loa i pili i ko olua ola iho; nolaila, ano e hoi aku ai olua." Ia manawa no a Kepakailiula i olelo aku ai, lohe mai la ua mau 'Lii wahine nei; ia manwa, hookai no a laua hana nui o ke aloha e uwe mai ana me na waimaka i haule iho me ka hilahila ole imua o ke anaiua kanaka he lehulehu e ku mai ana.  Ma keia olelo hihiu a ua 'Lii nei o ka ua kanilehua o Hilo, pilikia loa iho la ka makuakane i ke aloha i kana wahine, hilahila ole ka hookohu.

            Ma keia holo ana o na'lii, ame ke ee ana aku o ke kaikamahine nani luaole, o ia hoi o Makole, ame kona makuahine pu no hoi; o ua kaikamahine nei nae, ua hele a nui ka uwe i ke aloha i ke kane.  Ma keia e-e ana o ua mau alii wahine nei iluna o na waa, hookahi wale no hana a Kepakailiula, o ka hipuu paa i ke kaula kakai liolio a ke aloha e uwe ana i kona puuwai.

            A kau o Makole iluna o kona mau waa, iaia e noho uwe ana maluna o ka pola, alaila, o ka lele mai a na wau i ka moana, e halo aku ana ke ao opua mahope o na waa, a kau mai la oia i keia mele, penei:

                        "Nani Maunaloa ke kuahiwi o Kau,

                        E 'uwe ae ana au i ko aloha --e,

                        O ke aloha o kuu kane ke lele mai nei,

                        Ke oni mai nei a hohola i kuu maka--e,

                        A uwe ka mea aloha he kane--e."

            Alaila, ninau mai la ka poe hoewaa,

            "Ae, he pono no ia uwe ana au e ke alii, ua ao ka po, a awakea; aloha io no ke kane, he aha la hoi kana, i hele no kakou a i ku like ole ke ano o ko Maui alii me kou kii kino mailuna a lalo, alaila, e haalele aku no ka pono, peia ko makou manao paa ia oe e ke alii."

            I mai la ke alii wahine, "Aole e pono ia kakou, ina he oluolu mai ka manao o na makua ina la hoi ua pono, a nawai la hoi e a-u mai keia kailoa."  Ia wa, o ka pau no ia o ka lakou olelo ana, a hiamoe iho la ke alii wahine maluna a ka pola o kona mau waa, iaia e moe ana, a huli pono mai la kona alo imua o ka hookele waa, ia wa, piha mai ke kuko iloko o kona naau no ka nani luaole o Makole.

 

MOKUNA VII.

NO KE OLI ANA O KA HOOKELE WAA.

            Ia manawa a ke kaikamahine alii e hiolani ana ma kona wahi moe, ia wa, olioli aku la ua hookele waa nei me ka leo lealea loa, a penei oia i oli aku ai:

                        "Moe Kalani ka ua kokoula,

                         Ka punohu ulaweo i ka moana,

                         I ku i ka palolo ula mea Lani.

                         O Kalani ka'u haupu ke lia nei,

                         Ke lia nei i kuu manawa,

                         Ua piha pono ia e waiho nei,

                         Eia la ke hoolaau mai nei,

                         Ka makemake--e; mahea hoi au--e!

                         Ma ko poli aku au--e; auwe!"

            Ma keia oli ana a ua hookele waa nei, ia wa no, puoho ae la ua alii wahine nei, a ninau ae la oia, "Owai keia oli," olelo aku la kekahi poe, "o Kawau," alaila, paipai ae la ua alii wahine nei e oli hou, alaila, pi loa iho la ua hookele waa nei.

            (Ma keia wahi, e hoalu iki iho kakou no ko lakou holo ana i ka moana a hiki i Maui, a e huli alo hope ae kakou e olelo hou no Kepakailiula, ame kona mau makua, no ko lakou noho kamaaina ole ana aku mauka o ia aina malihini.)

            Aia hoi, i ka manawa i ee aku ai o na 'Lii maluna o na waa, olelo aku la o Kukuipahi i kona kaikuaana ia Keolonahihi, "E! pehea kou manao no ka kaua hunona kanaka maikaia, oia hoi o Kepakailiula."

            Alaila, olelo mai ia o Keolonahihi i kona kaikaina, "Ka! o oe no paha ke hoi iuka, no ka mea, o kau hunona aku ia no ia, aole a'u hunona o laila, aia no ka'u hunona i Maui o Kaikipaananea."

            Ia manawa, olelo aku la o Kukuipahu, "Ae, heaha la hoi ananei ka hewa, na'u ka hunona."

            Aia hoi, olelo aku la o Kukuipahi i kona poe alii a pau, ame na kanaka hoewaa e hekau i na waa, "Maanei oukou e lana malie ae ai, e a-u ae au iuka, akahi mai nei ka hoi ke aloha o kela hunona no ka mea, ua noho makamaka ole aku la oia."

            A pau kana olelo ana pela, a-u aku la oia, a i kona a-u ana a pae oia ma kahi i kapaia o Waikuiwai, oia no ka wai aoao ame ka wai e inu ai, aia ma Kahaluu i Kona, e pili pu ana me ke ala aupuni, ia wa nae, he one wale no.

            A ia keia wa he aa, aka hoi ua oleloia ua waikui la, he one eleele maikai loa ia, he wahi puheuehene o na 'Lii oia kau. A pae oia malaila, o kona hele aku la no ia a hiki i ka hale a Kepakailiula ma e paapuia mai ana e na kanaka.

            Ia wa, o kona ku ae la no ia a komo aku la iwaena o ka aha kanaka he lehulehu wale, a halawai pu oia me Kepakailiula me kana hunona aloha.

            Ia wa koke no, o kona olelo aku la no ia me ka naau i piha i ke aloha, "I kii mai nei no au ia oe, e hoi pu no kaua i Kohala."  Alaila, i mai la ke alii, "Ka! o hoi e mamua, mahope aku nei no hoi makou e hele aku ai."

            A pau keia olelo ana a laua pela, ku ae la o Kukuipahu ke alii o Kohala, a hoi aku la a hiki i ka lae aa e waiho la ma Makolea i Kahaluu, a ku iho la oia maluna o kekahi pohaku ala, a lehei aku la iloko o ke kai, a a-u aku la oia me kona ukali ole mahope ona a kau iluna o na waa, a holo aku la me kona poe alii ame kona mau kanaka a pae i Kohala, (oia hoi kela wahi e kapaia nei o Kukuipahu, mamuli o ka inoa o ua alii la i mau loa'i ke kaheaia ana a hiki mai i keia wa.)

            (Eia maanei e ike ai kakou i ka hana a keia alii, ame kona koa luaole i ke kaua ana me  na'lii aimoku, ame na'lii aiahupuaa o Kona.)  Ia lakou i hele aku ai ma ka mauna, a hiki lakou nei mauka o Kaumalumalu, ma kahi i kapaia o Kiei ma ka aoao hikina akau, a he mala maia ma ia wahi, a ke ulu nei no ka a-e maia a hiki mai i keia la, ilaila ko lakou wahi i noho ai a eha anahulu; o ka lakou hana, o ka noke i ka hili i ua mala maia nei a Kahoalii me ka laau.

            Iwaena oia mau la a lakou i hana ai pela, o ke alii ame na makua iwaena oia hana ana a lakou nei; ia wa, loheia ka halulu owe ia kai o Kona, a i ka lohe ana o na'lii o kai i keia mea halulu o uka.

            Ia manawa, hoouna mai la oia i kekahi kanaka o Kieimaia kona inoa, a olelo aku iaia, "E! e pii oe iuka e makai ai i keia mea halulu, he makani paha, a heaha la, pau mai la paha ka maia a ke alii i ka hoohinaia e ka makani."

            Alaila, pii aku la o Kiaimaia a hiki i uka, mamua o kona hiki ana aku, ua hele hoomakakiu aku keia, a i ko ianei hana ana pela, ike aku la oia i keia keiki kanaka maikai, me ke kapa ahuula no e kau ana maluna ona, ame ka mahiole.

            Ia wa a ke kanaka i hoomakakiu aku ai, ua maopopo iaia he kalohe ka ko uka nei, alaila, ka hea aku la oia me ka leo nui, "E! kalohe ea."  Alaila, i mai la o Kepakailiula ia Kieimaia, "I ke aha ka mea i kalohe ai?" "I ka maia hoi paha a ke alii," wahi a ka Kieimaia.

            Ia manawa nae, olelo mai la ke alii ia Kieimaia, "Nawai oe i hoouna mai e pii mai ma uka nei."

            I aku la ua kanaka nei, "Na ko makou alii na Kahoalii, oia hoi ka mea nana keia mala maia au e hana ino nei."

            Olelo hou mai la ke alii i ua kanaka nei, "A he ai no nae paha oukou i keia maia ke haawi mai ko oukou alii?"

            Alaila, i aku la ua kanaka nei i ke alii, "Aole, ina makou e ai i ka maia, alaila, hookahi o makou kanawai he make, a i ole ia, he kaluaia i ka imu, a o na iwi nei la, he mea makau lawai-a; aia hoi, mai ka la i hoomaka ai keia maia e pala mai a hiki i keia la, he kanalima Kiai o keia mala maia i make me ka pepehi hoomainoinoia, a o ka io, he mea kupalu mano, a no ka pono o ko'u noho ana, oia ko'u mea e pakele nei i ka make."

            A pane hou mai la ke alii i ua kanaka nei, "Ka! akahi alii o ka noho ana aku, ea, ano, e pono ia oe e ai i ka maia?"

            I aku la ua kanaka nei i ke alii me ka maka'u i kona haku, "Ka! aole e pono ia'u ke ai i keia maia, hoi aku auanei paha make mai au i ko'u alii."

            Ia manawa, olelo hou mai la ke alii ia ianei, "Aole oe e makemake e noho pu me a'u, a na'u no hoi e malama aku ia oe, a ia'u no kou mau pono kino a pau."

            Alaila, ae mai la ua wahi kanaka nei, "Ae," a o ko lakou noho iho la no ia i uka, aole i hoi hou aku imua o kona alii, a hiki wale no i ka wa i hoouka ai ke kaua me lakou nei.

            I ka wa i noho ai ua kanaka nei iuka, o i kali wale mai ke alii ona, aole nae he hoi iki aku; ia wa, hoouna hou mai la ke alii elua kanaka, a i ko laua hiki ana iuka, ike aku la laua ia Kieimaia e hili ana i ka maia, alaila, olelo ino aka la laua iaia, a lohe o Kepakailiula, a o kana hana no ka haawi i ka maia, a ai kekahi, a hoi loa kekai i kai e hai ai i ko lakou alii.

 

MOKUNA VIII.

KE KAUA ANA O KEPAKAILIULA ME NA 'LII O KONA, O KAMOHOALII KA MUA.

            Ma ka hoi ana aku o keia kanaka a iki i kai, a hai aku la i kana mea i ike ai imua o ke alii, me ka olelo aku, "Ka inoa no paha he makani io keia halulu o uka, eia ka he mau kanaka ekolu, o Kieimaia ka ha, a o Kapola aku nei hoi ka lima, ua pau ka maia i ka hili i ka laau."

            Ia manawa, ua ho-aia ka inaina nui o ua alii nei i kona mau kanaka ponoi, a ia po iho, ua hele aku na luna e kukala i na kanaka i ewalu mano kanaka ka nui, me ke kahea aku me ka leo nui ma na alanui ame na ipuka hale, "Apopo, pii aku kakou e kaua i kekahi poe kanaka kolohe, aihue i ka maia a ke alii," a ua ae mai na kanaka he lehulehu, me ko lakou manao paa ana e lanakila.

            A ia la ne, ma ka hiki ana mai o ka la ma ke kuahiwi, hoomakaia ka hoonoho ana o ke kaua ma kahi i kapaia o Puu, a malaila i hoakoakoaia'i na'lii koa, ame na koa maoli, a o ka pii aku la no ia o na'lii ame na kanaka iuka, ua hoholaia'ku la paa ke pili i na kanaka, halulu ka honua i na kapuai wawae, ka ua mea he nui o na kanaka. O ka nui o na kanaka i pii aku ai me na'lii o lakou e kaua aku ia Kepakailiula, ewalu mano ka nui o na kanaka ma ka helu Hawaii, a ma ka helu haole hoi, ua akaka ka nui o na kanaka, oia hoi keia (32,000.)

            A kokoke lakou e puka iuka, lohe ae la o Kieimaia i ka halulu, i aku la oia ia Kepakailiula, "E! halulu hoi."

            Alaila, i mai la o Kepakailiula i ua kanaka nei, "O holo e nana," i ko ianei wa no i holo aku ai a hiki i Mokapiko, ike aku la keia e panee mai ana na kanaka, ua uhiia mai ka nahelehele ua nalowale i ua mea he nui o na kanaka.

            Ia manawa koke no, o kona hoi mai la no ia a hai aku la ia Kepkailiula i hana mea i ike ai; ia wa no hoi, ua hoonoho mai no o Kepakailiula ia lakou i mau koa nona, me ka olelo aku i na makua a me na wahi kanaka hou mai ona, "E! i nui i ka ikaika o oukou i keia la, a e koa hoi, mai maka'u i ko lakou nui a lehulehu, no ka mea, o ke koa ana a wiwo ole, o ia ka mea e lanakila ai."

            Alaila, ae like mai la lakou a pau, a makaukau lakou nei e pale aku i na ene mi, a no ka loihi loa o ko lakou kali ana, ia wa, hoouna hou aku la no o Kepakailiula ia Kieimaia e hele hou e nana, a ia ia i hele aku ai a kiei, ua kokoke loa mai la na kanaka, a holo aku la oia a hai aku i ke alii; ia manawa no, hoomakaukau keia e kukulu ae ia lakou mamua, a oia nei aku no hoi mahope me na ihe, a he umi ihe a Kepakailiula e paa ana i kona mau lima me na laau palau elua, me kona papale mahiole hulu o na manu Oo, ame kona malo i hele a ku ka puali o ka ua i ka nana.

            Ia manawa hoi, palua aku la keia i na ihe i kona mau wahi koa eha, me ke kuhikuhi aku i kahi e lanakila ai lakou.  Ia lakou nei e iho malie aku ana, a hiki i kekahi kiowai, a hoopii aku he wahi ahua, a kokoke loa lakou ua like me umikumamakahi anana ke kaawale mawaena o lakou.

Aole i pau.

------

Kanikau no Ailuene.

Kanikau la he aloha a,

Nou no e Ailuene e,

Keiki kamalei oe a,

Na makou a pau e,

He aloha no ko kino a,

Ko leo i ka pane mai e,

Ke u nei, he aloha a,

Ko hoa piii he makua e,

Kimo Kemeki he inoa a,

Auwe kuu keiki e!

Kuu hoa au o ke kai a,

Mai na ale hulilua e,

Mai ka ua kualau a,

Hahi mai la i ka moana e,

Ua'na ua luhi au a,

I ka nui o ke aloha e,

He aloha no kuu kaina a,

Kuu pua lei-mae-ole e,

Na'u i alakai aku a,

Mai ko wa kamalii e,

Ikeia na Pae Moku a,

Na ailana i ke kai e,

Ka moana Pakipika a

Lae ino o Kepohoni e,

Ilaila ka wahine ia a,

Nana i pani ka moana e,

Paa kaua i ke au a,

Halii mai e ka noe e,

Ka ohu kolo i ke kai a,

Kahea o Ailuene e,

Wehe ae na likini a,

Na pea pulumikai e,

Au anei ka makua a,

Kuu keiki no hoi e,

O ua hale anu nei a,

O ka Halelana i ke kai e,

E alo ai i ka ino a,

I ka ua me ka makani e,

Hala ia ino mahope a,

Huli ae no kaua e,

O ka hau anu o Amareka a,

Ilaila oe la ike e,

I ke kai omaomao a,

Ka lai o Nu Ioka e,

Ke Kaona nui aku ia a,

Mahalo aku o ka nani e,

Ka ulu-wehiwei mai a,

O na pua hoonani e,

Ka alohi o ke gula a,

Ka anapa o ke kaimana e,

Na mea nani a pau a,

Ui ae nei ka makua e,

Maloko o ka uwea a,

Holo ae no kaua e,

Maluna o ke kaa-ahi a,

Hiki aku la i Nulalana e,

Ko'u home aku ia a,

Noho kaua ilaila e,

A hala na makahiki a,

Hiki mai nei ka inanao e,

Ke aloha i ka aina a,

Huli hoi ae kaua e,

Ma Amerika Hui. a,

Ma ka moana Iniana e,

Aniani mai ka makani a,

Ma Bosetona mai e,

Ku mai o Ailuene a,

Noho ae i ka hoeuii e,

O ka hookele akamai a,

Nana i ae na kai e,

Kai-ula kai-lenalena a.

Kai-kuono o Mesiko e,

Ka mimilo i Nolewai a,

Wa-lele o Niakala e,

A ka lae o Husedona a,

Kahea mai ka makua e,

Ho ae ka ihu i No a,

I hiki wawe kaua e,

I ka lae Panama a,

Aheahe mai ka makani e,

Maluna o Kalaponi a,

Ma Kapalakiko mai e,

O ke awa ku moku ia a,

Oki ao la kaawale e,

Haalele mai nei oe a,

I ka pili a kaua e,

E hoi nae kaua a,

Me ko kino wailua e,

I kou one hanau a.

            Kimo Kemeki

 

He uhane la he aloha

Nou no e Ailuene,

Ka uhane holoholo moku

Maluna o Kometa,

Ka moku lawe leta ia

Nana e ahai aku,

Ikeia na nu hou.

Kahea mai ka uhane,

Hoopii ae kaua

Maluna o Hawaii,

Ma ka hikina a ka la,

Hooiho a kakou

Ma Alenuihaha,

Ma Kealaikahiki aku

Ike i ka lai o Lele,

Na ale o Pailolo

Pau na kai ewalu,

I ka holoa e ka uhane,

A ka lae o ka Laau

Au mai ana Leahi,

Ka ihu ia o ka moku,

Kui-lua mai na pu

Lohe aku na Pailata,

He uhane la he aloha

Nou no e Ailuene,

Noho mai i ke ehuehu

Ehu kai o Mamala,

Hapa ko hae ilaila

Halialia mai ana,

Ke aloha o ko kino,

Kui aku nei e ka lono

Ua lohe ke Kaona nei,

Na hoa hui a pau

O na wa kamalii,

Ua hala o Ailuene

I ke ala hoi ole mai,

Kaa kumakena mai

Na makuwahine,

Me ko kaikuaana

Ko olua muli hope.

            H. Haona

 

He uhane la he aloha,

Nou no e Ailuene,

Ke uwe kanikau nei,

Ko makuwahine hoi,

Kahawaluokalani,

Auwe kuu keiki!

I manao ai e ola,

Keia kino palupalu,

Kuu hoa pupuuanu,

I ka ua lei kokoula,

Ua anu o Waimea,

O ka ua Kipuupuu,

E o ana i ka ili,

Aloha no ia wahi,

E hele ai kakou,

Kana-hele o Mahiki,

Hiki mai ana ke aloha,

O ko kino wailua,

Ke a-u wale nei au,

E ake o ka ike aku,

Aole ua hala loa,

Aia la me Hai,

I ka pali o Waipio,

I walea paha ka uhane,

I ka wai o Hiilawe,

He aloha Hamakua,

I kahi a kakou

E u-hai a holo ai,

I hala Paauhau,

Hiki aku la i Kaala,

He ala ka awapuhi,

I wehi no ka uhane.

            Kahawalu.

 

HALE PAI KII

            MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA

"Nupepa Kuokoa,"

Emi ka uku no ke kii. E palia no ke kii iluna o ke

ANIANI a me ka PEPA.

            E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.

                                                                                    H. L. CHASE (keiki.)

                                                         142-6m                                                   Mea Pai Kii.

 

A. W. B. NAHAKUALII,

He Loio! A he Kokua!

            AIA KONA KEENA OIHANA LOIO MA ka hale waiho Ipukukui Mahu, ma ke Alanui Maunakea, makai iho o Leberty Hall, (Lepekaholo.)  Ua makaukau ola e kokua ia oukou ma na mea a pau a oukou e makemake ai e hoopii iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, ma na mea hiki ia ia ke kokua ia oukou, a ua makaukau oia o kakau i ko oukou mau Palapala, oia na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, Palapala Moraki, Palapala Aelike, Palapala Hoolilo, Palapala Hoopaa, a me na palapala o keia ano keia ano, e hana no oia i na mea a pau e like me ko oukou makemake.  A ke kahea aku nei oia ia oukou a pau, e kipa mua mai oukou i ona la, a mahope i na Loio e ae.  E ninau no ia ia, no ka uku oluolu.

              Honolulu, Iula 23, 1864.                                                                                                                   140-6mt*

 

LAAU LAPAAU!

AIA MA KAHI O

KAKELA MA KUKE

Ma Honolulu.

J.T. GOWER,--Makawao, Maui.

J.D. HAVEKOST.--Wailuku, Maui.

C.H. WETMORE,--Hilo, Hawaii.

J.W. SMITH,--Koloa, Kauai.

 

HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO

NO HOI.

Laau hoopau Naio me na Koe.

A Dr. Jayne.

            HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo.  Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai na mai e ae kekahi, e like me ka lepo paa, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae. 

            O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.

Eia hoi kekahi.  O ka laau ku pono keia i ka poe pilikia i ka wela o ka houpo; i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino; i ka mai pehu; ika nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na mea like. 

            Penei no e inu ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:

            Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka puna ki, i ka manawa hookai no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi.  Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono.  Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi.  I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli.  Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi.  Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.

            E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

------

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,

JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

He laau maikei a oluolu hoi keia no ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wale, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he uui.

            Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.

            Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi.  Ina he keiki akahi paha ona malama, a @ua paha he unikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.

            Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapaiua puna ki ka pono.  Mai ka makahiki hookani a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa.  Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manwa hookahi.

            A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka inau,) a pela e inua ae ai.  Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.

            I akaka pae.  Ina he nui ka wela, a ina ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.

            Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua: a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.

            Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, Lookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na

Laau Kunu a Kauka Jayne,

hoike aku ai i ke oia o na mea a pau i hoakakaia no kana mua aau.  Ua hoola, a e hiki ana no ke hooia i ka mai

KUNU, NAHU, a me ke ANU,

a me na mai e ae no hoi he nui wale; a o na mai HOKII no ho i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou ka poe i mai ia.

HE KUHA KOKO ANEI KOU?

HE KUNU ANEI KOU?

HE EHA ANEI KOU KANIA-I?

HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?

            AOLE ANEI HE KUNU OO OU?

            AOLE ANEI OU MAI KUNU?

            AOLE ANEI OU MAI NAENAE?

            AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma?

            AOLE ANEI OU KUNU KALEA?

            AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao

            A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.

--------

NA MAI HOOPAILUA.

Mai o ke Ake!

Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou inau waihona ai.)

            He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau olulu, a he ola no hoi.  Aohe no he mai i nele ke makemake i ua laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la.  Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no.  No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka

Huaale Ola a Dr. Jayne.

            Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a ua ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke oia maoli no hoi.  A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia oia ka ai ana a me ka inu ana.  Aole e ino ko waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa.  A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai.  Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha aua, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

            (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)

            O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka ihooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino.  Ina ua oihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu puia ka

Huaale me ka Laau Hoomaemai Koko

a hoopau NAIO me na KOE,

A Kauka JAYNE,

e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.

NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA,

MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.

            Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua.  A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai

PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA,

Hanene, Lolo,

na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana

LAAU HOOMAEMAE KOKO.

                                                                                                                                                88-1y

 

THE

Commercial Advertiser

BOOK AND JOB

PRINTING

ESTABLISHMENT

Is acknowledged to possess

THE BEST ASSORTMENT

OF

JOB PRINTING TYPE

Of any other office

IN THE SANDWICH ISLANDS,

And is well adapted to the

SUPERIOR PRINTING!

OF

POSTERS!

OF ANY SIZE,

Either in

PLAIN

or

FANCY

COLORS;

Business, Visiting and Wedding Cards, On a "YANKEE CARD PRESS."

BILL HEADS,

Hotel Bills of Fare, Bll Tickets, Circulars, Envelopes, Lw Blanks, Receipts,

 

On a New Ruggles' Job Press.

 

BOOKS, PAMPHLETS, MINISTERIAL REPORTS, LEGISLATIVE REPORTS, LAWYERS' BRIEFS, CATALOGUES, PROGRAMMES, NEWSPAPERS, &c., &c., &c.

 

On an Adams' Power Press, in the most

unsurpassable style of the art,

AND AT

BARELY LIVING PRICES!

Now on hand, a large stock of

SHEET CARDS & CARDS!

Of all kinds and sizes, suitable for

BUSINESS, WEDDING, VISITING And other purposes.

            Having long enjoyed the confidence and patronage of the public, in our business transactions, we take the opportunity to return our heart-felt thanks for past favors and respectfully ask a continuance of the same.

 

HENRY M. WHITNEY.

Honolulu, 1864.

 

            OLELO HOOLAHA.

 

            NO KA MEA. UA NOIIA MAI AU O G.S. KENWAY, ka Lunakanawai Kaapuni o Hawaii o Mokaohai k, e haawi i kekahi la no ka hookohu ana ia ia i Luna Haoponopono waiwai o KEKUANUU k, o Puna, Hawaii, i make kauoha ola:  Nolaila, ua hoikeia i na mea a pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 25 o Novemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe ana i keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma kuu hale nohe ma Pohakunui, Hilo, Hawaii, ko'u keena hana.

                                                                                                                                    G.S. Kenway.

                                                                                                            Lunakanawai Kaapuni           

Hilo, Hawaii, Sept. 9, 1864                                                                                                                                                    153-2t 

 

OLELO HOOLAHA.

           

            NO KA MEA, UA NOHA MAI AU O G. S. KENWAY, ka Lunakanawai Kaapuni o Hilo, Hawaii, o J. W. Kekahiko, no ka hoolalo ana i ka Palapala Kanoha  o J. NAAI k, no Wailea, Hilo i make aku nei:  Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 25 o Novemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i olelo ia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma kuu hale noho ma Pohakunui, Hilo, Hawaii, ko'u keena hana.

                                                                                                                        G. S KENWAY,

                                                                                                Lunakanawai Kaapuni.

Hilo, Hawaii, Sept. 9, 1864.                                                                                                                                                               163 2t