Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 45, 5 November 1864 — Ua pohole ka opu o J. W. G. Kaia. [ARTICLE]

Ua pohole ka opu o J. W. G. Kaia.

I ka Nupepa Kuokoa, a mk Lunahoopowopono ; Aloha no Ua pohoie paha ka opu a me ka na pauku naau o J. W. G. Kaia ? A i ole, ua paluhe. paha ? I keaha hoi aunnei ka mea e paluhe ai ko i ala opu ai P°i a me ko i ala mau pauku nnau ? I mai nei, " ua ai i ka hua nioi pepe a E> K. Wahinehuhu ; " noiaila ka ! ka mea i pahole ai o naau ma, ame opu. A-he, maliu Ua ! i olelo m>ti nei, 41 ua nu? ka nuku." He ua aku la ia no Hanalei la, pehu aku la ka limu, pehu pu ko i nla nuku. Noloko mai nei o ka nuku o ua oJ. W. G. Kaia la, puka mai nei ka haiiiili ia E. K. W. ina pepeiao huluhulu. Heaha la ia ia E. K. \V., he opala paha ia, he mea hele mamua oka pulumi. p noke wale mai no oe i ka haiiiili-a, a Qe keeo oE. K. W„ ina no oe e hakukole mai, »ole no e hakukole oE.K. W. Aka, ina na E. K. W. nei ka manao oala'ku loaa aku i ko lae kanono kela, loaa ko nuku 1 ka mai pake, i ae, •• he nuku upehupehu." 1 mai nei ee, "he iini palahalaha ko E. K. W. ia Miss Laieikawai Mu, ma ke ano hoopalau, a he inakemake lili ia P. K. Moo." Aole ia he olelo, he makani ia no lalo, ilalo ke puhi ana, īluna ka mohala ana, roa<o maanei e ninau ia ai. He kiaha wai huihui wale no ia mau olelo ia E. K. W., noka mea hoi, he olelo i oleloia no ka wa ukiuki, oiai e nui ana ko i ala nuku, i ka nioi wela a E. K. Wahinehuhu.

I hou mai oe, " E maihiia ka lae o E. K. W. a konekonea, ma kau oleloana, he lili ia P. K. Moo, a'he iini palahaiahn ia M»ss Laieikawai Mu. Pela mai o Kaulawini. He like loa ia me ka'u mea i oleio ae nei malu* nn, he makam wale noia olelo au no Im waha olalo, aohe oiaio, e hana wale mai no oe a, a oe mimino kekahi lauoho hooknhi o ke poo o E. K. W., na K. K. W. ak», keke-e

ko auwne. I loa no paha—a ahai ae ka malrasila i ka wai inika maluna o ka pepa, pehu e ko nak««, ko ihu, ke lehelehe eueu &c. i Kaoai. Ke olelo mai nei no oe, " i ka nakn o E. K. W. iwaena oka uluhe." Kupono ia oleio an, nou iho no, he mea ike ole i ,kau mea e kamailio mai nei. I inai paha ae, " heaha ko'o ike ole." Eia, aia ma ka hoomaka ana 0 kau kakau ana, penei: ME ke Kapena o ke Kaokoa e; cu honi kaua :" O Wini no paha ka mea au i kapa ai, he Kapeoa, no ke Knokoa: Ka men hoi au i olelo ai, eu honi olua. Ilele pela kau olelo kohu ole imua o makou. Aole paha he wahi makemake iki o Wini e, e honi roe oe ; aia nae paha, ma ka umiumi oe o Whitney e honi aku ai. Kohu ole ka olelo ana pela, hilahila ole uohoi. Oia olelo ana au pela ea, o ko naku makapo ana ia iwaena o ka uiuhe i lono mai oe e J. W. G. Kaianukunui. Ke olelo mai la no oe, " i ka naau punalua, omo koko, lili, mahaoi, &c." Ua ku oe 1 ka pana a E. K. W.. noiaiia, puka mai kau mau olelo hoino, a hailiili, me ko manao pahn, e keeo iho o E. K. W. Aole wahi mea a mikomiko iho o Edward K. W., he hoolai wale no kai ala hana ma lea olu hale o Hanakauluna.

Nolaila ea, oia mau wahi olelo hoinoino au la ea, nakinaki ae a paa, o mau ae ma ko ihu, i mea hoohonihoni. Ke olelo mai nei no oe, " Ina e pohuhu aku ka uwahi mai Wailuku aku nei, hehu mai ka ! na keiki kinai ahi o Kauai puhi lepo." Mai manao mai pela, o hoka auanei. A oe e ana kahi keiki o Puna, o ka Ln hiki :n& Hanakauluna, e a-lu wale mai no oukou a, a-oe alualu ana oE. K. W. No Puna la, aia no i Puna o Kaueleau, kahi o kaala paa, pehi no auanei ua E. K. W. nei la, pa no i ko lakou la auwae, o ka hana wale ke kapakahi o ka lehelehe lalo.

Nolaila, i pohuhu aku ka uwahi no Hanakauluna ea, mai kii mai e kinai, a oe pio ko laila uwahi ia oe, ria lakou la aku hoi. ina oe e hoopaa e kii mai e kinai, ke oielo mua aka nei au ia oe, e wiu ana ko lauoho a e paele ana ou maka i ka nwahi o Hanakauiuna. Ma ka lua o kou manao, ua mahalo au ia manao ou, i kou hoohalahala anu mai no na inoa o lakou la. Aka, eia ka mea pane aku ia oe malaila, ua manao anei oe, he hope ole ko na ir.ea a pau a ke kanaka i hana'i, i olelo ai, i noonoo ino ai, i kuko ai, &c ? Ina pela kou manao, a o no oe e kala i Jalau ai. Eia hoi, ua mnnao paa mun ia no keia e ke Akua, e kalaia īmua o ka lehulehu. Pela i oleloia ma ka 6aibala i o na mea huna a pau a kanaka i hana'i, e kalaia ana maluna 0 ke kaupaku, i lono mai ko-oa me ko-o nei; i na paha maanei e hana'i kela kekahi, nlaila, o ka huai pau ana'.ku, i o aku. Nolaila, ke olelo nei o E. K. W«., ua poho]e ko iae, ko opu, ko naau, &c. Eia na mea e maopopo ai ua pohole io : 1. O ka hailiili ana mai nei. 2. O ka hoinoino ana mai la, a me na wahi olelo hoonuukiuki, a pela'ku no. 3. O ka nui ana'e o ka nuku, a me ko laila poo, oia o lehelehe ma. E pono oe e hele iloko o na hale-kauka, i loaa o na laaue # hoemi iho ti i ko nuku. Nolaila, o kau mau wahi olelo, he opala hoomaemaeia no ko makou hale hoolainamoka ; a o keknhi mau wahi olelo au, ua maikai no ; aka, ua muiea nae i ko awili pu ana mai l:i, me ko mau wahi olelo hoinoino, a hailiili, a pela'ku no. Nolaila, ke olelo nei no au ia oe me ke kanaiua ole, mai hoomaneoneo mai oe ia E. K. W., o unahinahiia'ku oe mai ke poo a ka hiu, holo wale iho oe aohe unahi; no ka mea, eia no au la me ka opihi, he mea unaunahi no ka i-a nui a me ka i-a liilii. Eia hoi, ua ike ka hoi oe ua pehu ko nuku, e uuini malie ia iho no hoi paha, a emi ibo ; aole, walr.au e mai nei oe, ike lakou la 1 ka nui o ko nuku ; i ku paha i ka nalo lemu oioi ? O E. K. W. mai no na. ke keiki o ka la pakn i Haehae, aole ia e ana ia oe, a ia lakou la ae, ke hakukole mai, a ke hoonaukiuki mai hoi, aole loa ; i na oe e hakukole mai, a me lakou la ae, ilee mai oe i na manao hiwahiwa o E. K. W. e kiawe malie aku ana i ka ili o ke kai, me he ua koko la i awilipuia me na kulu wai liilii o ka lewa. Nolaila, hookahi wale no pono ia oe, o ka hoemi iko nuku a uuku; aole ma ke hoomaneoneo mai, o kapili hou ia'ku ua nioi, o ka hana ana'ku ia, paumi ae ka nui o ko nuku mamua o kela nui mua. Ina oe e pane hou mai ana ea, ua maopopo ia'u, ua nui hou ko nuku. a ua pohole hou ko lae, alaila kani e ae ka a-ka a E. K. W. E ku ae au maanei, a ike hou ae au i ka nui oka nuku oi ala. Me kisa papalina. E. K. Wahinehohu.