Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 47, 19 November 1864 — Page 4

Page PDF (1.47 MB)

This text was transcribed by:  Kate Motoyama
This work is dedicated to:  uncle saichi kawahara

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Kumumanao.

NA AKUA O KOONEI POE I

KA WA KAHIKO.

 

            Eia mai ka upena i hei ai o ko Hawaii nei poe mamua, a oia ka mea kupanaha a'u i manao ai, no ka mea, he kinikini lehulehu a manomanoa wale lakou.  I ole au e kuhewa ma keia, eia ka pono, e noonoo mai kakou i ke ano o ka huaolelo Akua.  Heaha la ia?  EIa paha, he mea ia i hoomana ia.  Ina oia ke ano o ka huaolelo Akua, alaila, he kinikini lehulehu a manomano na Akua o koonei poe i ka wa kahiko.  Ekolu mahele nui o na AKua o Hawaii nei.

1.  Na Akua kane,

2.  Na Akua wahine,

3.  Na Akua okoa:

 

            E noonoo mai kakoui ka mahele mua, a e hookahua i ko kakou noonoo malaila, oia hoi keia:  1.  Na Akua kane.  Iloko o keia; ekolu mea nui.  1.  Na Ku.  Eia ma mea i kapaia'i na Ku, o Kumokuhalii, o Kupulupuluikanahele, o Kumokuhalii, o Kupulupuluikanahele, o Kulanawao, o Kupaeikee, a pela'ku no.  2.  Na kane, oia hoi o Kanehekili, o Kanewawahilani, o Kanepuuhiohio, o Kanekii, o Kanelele, a me na mea like.  3.  Na Lono, o Lonomakua, o Lonoikaouoalii, o Lonoikamakahiki; a pela'ku, he nui aku no, aole e pau i ka heluia.  He mau Akua e ae no kekahi aole i komo iloko o o keia mau mahele, o Kamapuaa kekahi o lakou; ua oleloia, he mau Akua no kona, oia hoi o Kini o ke Akua, o ka Mano o ke Akua, o ka Lehu o ke AKua, o ka Pukui o ke Akua, a pela'ku, aole nae i loaa ko lakou mau inoa ponoi, aka, ua ano like ia me kela huaolelo Legeona, oia hoi, (lehulehu) pela i kapaia mai ai keia mau Akua, no ka lehulehu.  Aia hoi kekahi mau Akua ma ka pule a Kamapuaa i noi ai i na Akua i ua, peaei:

            "Iho mai ana ka ua i lalo nei,

            E kuu kino Akua i ka lani,

            E ka haka lei o Paoa,

            E mahele ana e ka ua e ka la;

            E ka alewalewa,

            E ka Punohu nui a kea,

            I haule ai ka lani i ka honua,

            I hookaakaa ai  ka lani e ua,

            Hanau Kiouli Kiomea;

            Hanau Kauakahi-ike-poo-waiku,

            O kahakaakelu-e,

            O Kepolohaina,

            O Kuliaikekaua,

            O Lonomakaihe,

            O Lonoikiaweawealoha,

            O Lonoopuakau,

            O Apanapoo e Pooilolea,

            E Kanikawi e Kanikawa,

            E Kumahumahukolo e Kolokaaka,

            E na Akua hooheo o Kama la-e,

            Homai ana he ua."

            Aole no e pau na Akua kane i ka hai aku, e ahe ua lawa keia; e hookahua i ko kakou noonoo ma ka mahele elua, oia hoi keia malalo nei.

 

            2.  Na Akua wahine.  He ekolu mahele o na Akua wahine.  1.  Na wahine i ka lua.  Ua kapaia ia poe na wahine i ka lua, no ko lakou noho ana i ka lua, eia ko lakou mau inoa; o Pele, o Hiiakaikapoli o-pele, o Hiiakaikapuaenaena, o Haumea; a henui aku no.  2.  Na wahine i ka wai.  No ka noho ana o keia mau Akua wahine i ka wai, oia ko lakou mea i kapaia'i na Akua wahine i ka wai.  Eia ko lakou mau inoa, o Kihawahine, o Laniwahine, o Hinauluohia, o Laieikawai, o Laielohelohe, a pela'ku no.  3.  Na Akua wahine e noho ana i ka mauna, o Poliahu, o Lilineo, o Lanihuli, o Hapuu, o Kalaiohauola, a me na mea like he nui aku no.  E hookahua iho i ko kakou noonoo ma ka mahele akolu, a e hoonui i ka noonoo ana.

 

            3.  Na Akua okoa.  Haohao mai paha kekahi me ka i ana, heaha ia mea na Akua okoa?  Eia, oia na Akua aole he kane, aohe nohoi he wahine.  Elike me ka lani a me na mea like; aia ma ka pule kekahi mau Akua okoa, penei:

            "Eia ka ai e ke Akua e Kuhuli, e Kahela,

            E ka wahine e moe ana iluna ke alo,

            O moe a hanuna, o Milukoo-mea,

            O ka lepo a hulu, o pahu-kini o pahulau,

            O pii o Palaau, o Mauukeu-e,

            O lOlekahua, o ka papa ia Laka,

            O ka paepae nui a Leimoku-e e ala,

            E ala e Kauwekala,

            E Kapohu, e Kamalia,

            E ka ohu kolo mau iuka,

            E ka ohukolo mai i-kai,

            E kai kane, e kai wahine, e kai hehena,

            E kai luu kai ea, kai piliaiku-e, ua puni,

            Ua puni na moku i ke kai,

            O Ahuahu kai ia ka ale-i,

            Pii a ka ale-moe, a ka ale hakoikoi-e,

            I Kahiki, o kalana a Kahiki.

            A hiki a ola keia make ia oe e Lono,

            E Lono-maka hio-lele, e lele i kaoi;o o

                        [i kai-koo,

            I one-huli la i one-eli

            O Pipipi, o Unauna, o Alelea, o Hee, o Naka," a pela'ku no.  He elua no mahele o na Akua okoa.

            1. Ka mea pili iluna.  2.  Na mea pili ilalo nei; a ma keia pule, e pono e imi mai kakou i keia manao mua, a e kalena pono ae ia ia.

            1. Na mea pili iluna, oia hoi, ka lani a me ka La, ka Mahina, a mena Hoku, ka Ua, a me na mea like.

            2. Na mea pili ilalo nei, e like me ka pohaku, laau, muliwai, a me na mea like.

            O keia ka upena i hei ai o koonie poe i ka wa kahiko; kai no hoi ia wa wale no ka ulu ana, a i keia wa la hoi ua pau, aole ka!  Aia ma Kekaa, ua kahihi hou ia keia upena, (o ka hoomanakii.)  "Noia mea, e o'u pokii e, e haalele loa i ka hoomanakii," wahi a Paulo.  Nolaila, e awiwi mai oe e ka Nupepa Kuokoa, i ike mai ai keia poe e noho ana i ka pouli.

            S. K. HUKILANI.

            Lahainaluna, Maui, Oct. 28, 1864.

 

Pono Kaulike ole.

 

            Ke oleloia nei ma ke poo o keia kukulu manao ana, "Pono kaulike ole."

            Heaha la ka mea i kapaia'i kela huaolelo maluna, "Pono kaulike ole?

            Ua ane haohao io ia no paha ke ano o kela huaolelo; aka, i ka noonoo maoli mui nei o na Kaula ike o keia wa, a me ke koena kahiko mai o na Olelokani o ka manawa o Kamehameha I.

            Ke manao mai nei no lakou i kela huaolelo ane nui maoli no.  No ke mea, o ka huaolelo "Pono kaulike ole," oia no ka like ole o na pono mawaena o ua aoao elua, i na he kaikuaana a he kaikaina, he kane a he wahine, he makuakane a he keiki, a pela'ku. 

            No ka hana like ole ia o na pono mawaena o kela a me keia, no kekahi waiwai a mau waiwai paha; nolaila, he pinepine ke kaiahuakui ana o na kanaka imua o na L. K. o ka Aha Kiekie, no ka imi ana o ko lakou mau pono kaulike.

            A noia mea, he nui ke kamailioia ana i keia mau la e na kanaka mahope iho o ka hoololi ana i ke Kumukanawai o keia Aupuni, me ka olelo ana, "aia a kukulu ia ke Kau ahaolelo, alaila, e pomaikai ana na kanaka Hawaii."

            Aka, i ka hoomaka ia ana o ka Ahaolelo, aole au a me lakou la ae i ike pono aku i ka pono kaulike o na Makaainana a me ke Aupuni.

            Aka, iloko nae o ka manawa e Ahaolelo ana, hoopuka ia mai la ka manao e ke Kuhina Loio, me ka olelo mai, e hoopuka mai ana oia, i Bila Pubi Rama.

            A i ka puka ana ae nei hoi o ka bila puhi rama, aole no au a me makou i ike aku i ka hanaia ana mai o ka "Pono kaulike.

            Ma ko'u ike maoli aku, ua ane kapakahi loa ka hanaia ana e na pono o oukou e na Makaainana, no ka mea, o ka pono a oukou i manao ai, aole ia o ka mea e hana ia nei, aka, o ka pono ole a oukou i makemake ole ai, oia ke mea e hanaia nei.  Nolaila, nui ko'u aloha ia kakou e e na hou Makaainana mai-o a-o, no ka mea, o kakou na kupa maoli o ka aina, a o ko kakou mau kupuna, oia no na hoa paaua pu me Kamehameha I., a me kona mau puali alii i ka wa kahiko.

            A no ka hala loa oia manawa ma ka hapa-kolu mua o keia Kenetulia, nolaila, ua hoomanao oleia ia ano kamaaina ana o na iliula like o keia Aupuni, mai luna liko o na hunahuna lepo o lalo loa, me ke kapae loa ana ae i ko oukou ano minamina Alii.

            Aohe kumu e ae o ko oukou hookae loa ia, a me ko oukou kapae loa ia ana mawaho ae e na laina kapololei e ke kaulike, eia wale no, o na manao kanaka iho no; no ka mea, ua ike no kakou i na manao kanaka a pau mai-o a-o, aole ia he manao ku i ka pono a me ka pololei.  No ka mea, noloko mai o na manao kanaka, ka aua, ke aloha ole, ka huahua, ka opu kopekope, ka alunu, ka makee, ka manao ole i ka ha-i pono, a me na mea na ano like he nui wale.

            A ina pela ko kakou ano mau e hana ia'i, alaila, he mea make pono ole ko kakou holoi ia ana me ka sopa hoomaemae; no ka mea, he kamaaina ia kakou na ma@ palupalu o ko kakou aina nei, aka, i keia manawa, akahi no kakou a ike i ka laha nui ana'e o ka manu maiania uaua, ua ikeia kona ano, he mauu paakiki, a'e like me ka paakiki o ia mauu malihini ma ko kakou mau kihapai, pela no ka paakiki o kekahi mau kanaka malihini o na aina e, e noho nei maanei.  A ia la kou e noho nei maanei, aia lakou iloko ponoi o ka iho no Kakae, a aia lakou la ma ke kae o na pomaikai kahi i muimuia'i, a o ko lakou la ku mau ana me ka hookoke aku ma kahi nihinihi, he paku nui noia e alai mai ana muama o ko kakou mau alo, i mea no kakou e ike pono ole aku ai i ko kakou pomaikai.

            A ke olelo nui ia mai nei iloko o keia Ahaolelo, na na Kuhina AUpuni ka i ka hookapae loa ana ae i ko kakou mau pono makaainana mawaho o na alanui i maa ole i ka hele ia e kakou.

            A ina pela, alaila, ke hoomanao nei au i ka olelo mua a Vanekoua ia Kamehameha I., i kana olelo ana mai penei:  "Mai noho oe a hoolaka i ka haole, no ka mea, i na ka haole la he mea hoomakaulii aina."  Kainoa no a hala, eia ka o lakou la io aku ka poe nana e nalihali liilii mai i ko oukou mau wahi hapaumi o na pono, a o oe hoi e ke Kupa Hawaii, e kupono ana oe i "Kapua, o ka auwaa panana ole."  Ke olelo mai nei nae ou kou e na makaainana, "Heaha iho la ka hoi ka na Lunamakaainana a kakou i hoouna aku nei?"  Eia ka mea hai aku ia oukou, he ae wale aku no ka lakou nei i ka makemake o na Kuhina, i na e noi mai na Kuhina i mau tausani ko'u uku, o ka ae no ka lakou nei.  A in a hoi e heluhelu ia mai na palapala hoopii a na makaainana o kela apana keia apana i hoouna mai ai imua o ka Ahaolelo, eia hoi ka lakou nei, o ka hoomoe ma ka papa, pau ae ana ia halawai ana o ka Ahaolelo, a pela aku ana no.

            Aole i pau.

 

Ahahui Euanelio ma Ilio.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:

            Ua ike no au ia oe he opu ahonui-kou a me ka mama, nolaila, he hooili nei au i ka'u wahi ukana ia oe, a nau ia e lawe hele aku ma na maka palupalu o ko kaua mau makamaka, mui ka lae o Kumukahi a ka welo ana a ka la i Niihau.

            Eia noia, ua kukulu ia keia Alahui Euanelio ma Hilo nei, ma ka la 13 Okatoba ma ka hora 9 o ke kakahiaka ua hele mai o Rev. Gulika opio Kahunapule o Kau, a me Kauka Gulika kona kaikuaana mai laila mai no, a me na hoahanau i hele pu mai me laua a me Mr. Kauhane, kekahi, i hoomakaukau ia e Poni i Kahanapule ma kahi kaawale o ko Gulika kihapai, ua waiho ia oia hookahi makahiki, a ma Kau no e Poni ia ai oia, eha no Hilo e Poni ia ai, no ka Apana o Puna e 2, no ka Apana o Hilo e 2, aka, hookahi i Poni ia G. Pohano, ekolu i waiho ia hookahi makahiki, alaila Poni i Kahunapule.

            Mai ka la 13 ka hoomaka ana o ka Ahahui Euanelio la 14, 15, ma ia la pau ka hooponopono ana, a ma ka la 16 oia ka la i Poni ia ai o G. Pohano, kekahi o keia poe i ho@nakaukau ia e lilo i Kahunapule ma ia oihana.

            Ma ka hora elua o ke ahiahi hoomaka ia ka hana, ku mai la o Mi, Koana hai mai la oia i ke kumu manao, aia ma Timoteo 3:1.  Penei, "he olelo oiaio keia, ina makemake kekahi i ka ke Kahunapule oihana, he hana maikai kana i makemake ai."  Pela no ma ka pauku elua, penei, "eia ka pono no ke Kahunapule, he hala ole, e kane ana ia na ka wahine hookahi, e kiai ana hoi me ka noho malie, he akahai, he hookipa, he akamai hoi i ke ao aku."

            A pau ia, ku mai la o Kauka Gulika, hai mai la i ka olelo a ke Akua, aia ma Korineto 3:9.  "No ka mea, he poe hoahana makou no ke Akua, o oukou no ka ke Akua mahinaai, o oukou ko ke Akua hale."  A pau kana wehewehe ana, alaila, ku mai la Mi, Koana ma ka Awai, a kahea mai la ia G. Pohano, ka mea e hoolilo ia ana i Kahunapule, hele aku la o G. Pohano aku o Rev. Gulika opio, pii aku la laua elua ma ka Awai, alaila, olelo wehewehw o Mi, Koana e pili ana i ka ke Kahunapule oihana.

            A pau ia, olelo o Mi, Koana e kukuli ae ilalo, alaila, kukuli iho o G. Pohano, ilalo kona mau kuli.

            Alaila, pule hoolaa ia Mi, Koana, ia pule hoolaa ana a Mi, Koana kau iho la na lima pakahi o lakou ma ke poo.

            1.  " " " Rev. Mi. Koana.

            2.  " " " Rev. Laimana.

            3.  " " " Rev. Kauka Gulika.

            4.  " " " Rev. Gulika opio.

            Olelo ao mua ia Rev. Gulika opio a me ka haawi ana i ka lima akau, ia Rev. Laimana ka olelo ao elua a pau ka olelo ao ana a Rev. Laimana ia G. Pohano.

            Ia Rev. Gulika opio ka pule hookuu, ua hookuuia ka halawai ma ia ahiahi me ka hanohano nani a hiehie na kane a me na wahine a me na keiki ma ka Halepule o Haili, piha pono na noho aole wahi hemahema o ka poe malihini, e hookipa ia lakou e ka uhane aloha iloko o kela mea keia mea e noho ana me ka naau aloha a pela aku.  Me ke aloha no.

            J. A. KEALOHANUI.

            Haleohuohu, Hilo, Novemaba 14, 1864.

 

Hula ma Niihau.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:

            I ka Poakahi i hala iho nei, oia ka la 5 o Octber nei.  Kukulu ia he  ahaaina Hula ma Lehua, nui na kane, a me na wahine, a me na keiki i hele ma ia ahaaina.  Penei ka hoomaka ana, kauoha ia ke poe hula e akoakoa na kahi o Puko, aneane o ka hora 12 paha ia o ke awakea, malaila lakou i kai a huakai mai ai, o Kaiole mamua, oia ka Luna nui o keia ahaaina, a mamua iho o ua Kaiole nei o Lilo, ia ia ka uhau o ka pahu piola, mahope mai na kumu Hula a me na haumana.  O ka nui ma ka huakai i ko'u helu ana, he 61.  O ka nui o na kumu, he umikumamakolu, na haumana he 48, a hiki lakou ma kahi i hoomakaukau ia'i na mea ai, kaapuni lakou malaila, a elima paha puni, me ke ka'uka'u lele no o kahi pahu piula o ua poe hula nei, komo lakou ma ka lanai i hoomakaukauia'i na mea ai, a noho like lakou ma kela aoao, ma keia o ka papa aina, hoomaikai o Noa Kuapuu i ke Akua no keia ahaaina lapuwale, a pau ka pule ana, paina ka poe hula, a pau lakou komo ka poe nana wale, a pau ae ia poe komo hou ka poe i koe o ka poe nana wale, a owau pu kekahi me ia poe, a me ka mea kaulana P. R. Holi Esq  A pau ko makou paina ana.  I ko'u helu ana i ka nui o na kanaka i akoakoa malaila, ke hui ia na wahine me na kamalii, he 200 a kea ae, pela ka ike a ko'u mau kiionohi elua.

            Hoomaka ka hula, no Kamalino; no Pauahula mai, no Halehaa mai, no Kaununui mai, no Kii mai, no Lehua iho no, ekolu olaila hale hula; he poe kaikamahine ka hapanui a me na keiki kane, a o ke koena iho he poe ua o-o, a ua elemakule loa kekahi mau mea.  Eia na hula i hula ia ia la.  Hula kiihelei, hula nui, hula pahu.  Pela ka hai mai a ka poe ike i ke ano o kela hula, keia hula ia'u; kiihelei launa ole mai na wawae, i o ia nei na lima e lalau ai, koa na maka, kuku ka lihilihi, wiwowiwo ole iho, e like me ka popoki e haka pono ana i ka mea ana e poi ai, pela na maka i ko'u ike aku.

            Aia iloko e kekahi poe ka makemake ame ka olioli; ia wa, hoolono iho la wau ia'u i makaukau ai e hoi mai, e olelo ana kekahi poe penei:  "Ka!  maikai no hoi o Auna, hanapilo l@a ka leo, oki pau no hoi oe ia Kahunapunaole, nomenome lua no hoi ka waha me he niho ole la, inaikai na wawae o mea, huai lua kela me he manu palahu la," a pela wale aku, e hana mau ai ko lakou mau lehelehe.

            E na makua mea keiki mai Hawaii o Keawe, a Kauai o Manokalanipo, waiho mai o Niihau nei i mokupuni hanaio na ka haole, mai hookomo i na kaikamahine ame na keikikane a kakou i na kula a na kupuna o kakou i hala ae, o haule hou auanei kakou i hala ae, o haule hou auanei kakou i ka lua mimilo a e aahu hou ai kakou i ke paahu, ame kahi apeupeu pepeekue manoanoa.

            Aole wau i hele malaila, no kuu makemake i ka hula ame ka paina poi, i hele au malaila, no kuu lohe ana, malaila ka Hakuo ka aina nei e hoike ai i kona manao i kanaka, oia hoi e James F. Sinclair, aole nae oia i hiki ae, ua haawiia ka olelo ia J. Kapahee.  E ka Luna Hooponopono, e kau aku oe i keia wahi puolo ma ka wekiu o kau auamo me ke kaniuhu ole.  Me ke aloha i ka lehulehu.

            E. KAHELE.

            Puuwai, Niihau, Oka. 17, 1864.

 

AINA KUDALA!

            E KUAI KUDALAIA ANA HE MAU HALE ame na AINA KALO me ka AINA KULA, ma kahi noho o Mr. Barnard, ma ka Poalua, Nov. 29, ma ka hora 12 awakea, he 8@ eka aina, ame ka halenoho e nohoia nei e Mr. Barnard, ame na eka aina kalo 4, e pili koke la no, he aina kupono no ka kanu Ko, Laiki, a me ka Pulupulu.  Aohe kaumaha o ke kumukuai.

            H. W. SEVERANCE (Sevarana.)

            154-3t  Luna Kudala.

 

HALE PAI KII.

MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA

"Nupepa Kuokoa,"

Emi ka uku no ke kii.  E palia no ke kii iluna o ke

ANIANI a me ka PEPA.

E hele mai o na makamaka e pai i ko oukou mau kii.

            H. L. CHASE (Keiki.)

            142-6m            Mea Pai Kii.

 

KUAI MANUAHI!

OWAU O AKAO (Pake.)  NONA KA HAle Kuai Lole ma Waialua, mokupuni o Oahu, ke hai'ku nei au i na mea a pau ma Waialua nei. ame Koolauloa, e kuai manuahiana wau i keia mau la i na waiwai o kela anokeia ano o kuu Halekuai nei, me ke kumukuai makepono loa; hookahi dala me ekolu hapaha wale no lawa ka holoku, a pela aku.  Nolaila, e ehele nui mai oukou, a e wawe mai hoi, o pau o auanei i ka poe hiki mua.

            AKAO (Pake.)

            Honolulu, Oahu, Nov. 9, 1864.          155-2m*

 

LAAU LAPAAU!

AIA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE

Ma Honolulu.

 

J.T. GOWER,--Makawao, Maui.

J. D. HAVEKOST.--Wailuku, Maui.

C. H. WETMORE, Hilo, Hawaii.

J. W. SMITH,--Koloa, Kauai.

 

HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO

NO HOI.

Laau hoopau Naio me na Koe.

A DR. JAYNE.

 

HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua.  O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo.  Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai ua mai e ne kekahi, e like me ka lepo paa, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.

 

            O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.

           

            Eia hoi kekahi.  O ka laau ku pono keia i ka poe pilikia i ka wela oka houpo; i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o k@ kino; i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na mea like.

 

            Peuei no e inu ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:

 

            Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapa kolu o ka puna ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi.  Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono.  Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi.  I ka wa e inu ai, e hui i ka lanu me ka pa ha o ka wai maoli.  Oia hoi, in a hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke uhiahi.  Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la awakea, auwi ka la ahiahi.

 

            E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

 

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,

JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

 

            He laau maikei a oluolu hoi keia no ka III, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo.  Ilaoa, Hoopailua wale, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai, Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.

            @me ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.

            Penei e inu ai, i ka inu a@a hookahi.  Ina he keiki akahi paha on a malama, a @ua paha he unikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.

            Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka poo.  Mai ka makahiki hookani a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa.  Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.

            A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e inua ae ai.  Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.

            I akaka nae.  Ina he nui ka wela, a ina ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.

            Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua: a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.

            Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na

            Laau Kunu a Kauka Jayne,

            hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kaea @ aau.  Ua hoola, a e hiki no ke hoola i ka mai

KUNU, NAHU, a me ke ANU,

a me na mai e ae no hoi he nai wale; a o na mai HOKII no h i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae.  E aho e hoao oukou ka poe i mai ia.

HE KUHA KOKO ANEI HOU?

HE KUNU ANEI KOU?

HE EHA ANEI KOU KANIA-I?

HE KUNU UMH ANEI KOU me ka NAE?

            AOLE ANEI HE KUNU OO OU?

            AOLE ANEI OU MAI KUNU?

            AOLE ANEI OU MAI NAENAE?

            AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma?

            AOLE ANEI OU KUNU KALEA?

            AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao

            A in a ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.

 

NA MAI HOOPAILUA.

Mai o ke Ake!

Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

            (O ka nawaliwali o ka puu hookali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)

           

            He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi.  Aohe no hemai i nele ke makemake i na laau hoonalia; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, in a e hoomaopopoia a e inu ia no hoi ua mau laau la.  Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a in a e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, ala@a, ola no.  No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka

 

Huaale Ola a Dr. Jayne.

 

            Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi.  A in a no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia oia ka ai ana a me ka laau ana.  Aole e ino ke aiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa.  A in a e inu ia ua hiki wawe loa ke heheo iloko o ka puu waiho ai.  Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

 

DISIPEPSIA.

 

            (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)

            O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka ihooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino.  Ina ua oihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu puia k@

 

Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko

a hoopau NAIO me na KOE,

A Kauka JAYNE,

e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau

NO NA MAI MA KE AKE,

            MAI LENA,

            MA MA KA OPU HANAWAI,

            NA MAI WELA,

            KA HAALULU,

            KA MAI O KA ILI,

            KOKO INO,

            MAI NALULU,

PAA O KA LEPO,

            MAI KUNA,

            MAI WAHINE,

            âme ke MAI HOOPAILUA.

 

            Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE.  A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua.  A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai

PUHA,

            ALAALA,

            KAOKAO,

            PUUPUU,

            PEHU,

            KUNAKUNA,

            Hanane, Lolo,

na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana

LAAU HOOMAEMAE KOKO.

            88-1y

 

THE

Commercial Advertiser

BOOK AND JOB

PRINTING

ESTABLISHMENT

 

Is acknowledged to possess

THE BEST ASSORTMENT

OF

JOB PRINTING TYPE

Of any other office

IN THE SANDWICH ISLANDS.

And is well adapted to the

SUPERIOR PRINTING!

OF

POSTERS!

OF ANY SIZE.

Either in

PLAIN

OR

FANCY

COLORS:

Business,

            Visiting and

            Wedding Cards,

On a "YANKEE CARD PRESS."

BILL-HEADS,

Hotel Bills of Fare,

            Bill Tickets,

            Circulars,

            Envelopes,

            Law Blanks,

            Receipts,

            On a New Ruggles' Job Press.

BOOKS,

            PAMPHLETS,

            MINISTERIAL REPORTS,

            LEGISLATIVE REPORTS,

            LAWYERS' BRIEFS,

            CATALOGUES,

            PROGRAMMES,

            NEWSPAPERS,

            &c., &c., &c.

 

On an Adams' Power Press, in the most

unsurpassable style of the art,

AND AT

BARELY LIVING PRICES!

Now on hand, a large stock of

SHEET CARDS & CARDS!

On all kinds and sizes, suitable for

BUSINESS,

            WEDDING

            VISITING

And other purposes.

 

            Having long enjoyed the confidence and patronage of the public, in our business transactions, we take the opportunity to return our heart-felt thanks for past favors and respectfully ask a continuance of the same.

            HENRY M. WHITNEY.

Honolulu, 1864.

 

A.W.B. NAHAKUALII,

He Loio! A he Kokua!

 

AIA KONA KEENA OIHANA LOIO MA ka hale waiho Ipukukui Mahu, ma ke Alanui Maunakea, makai iho o Leberty Hall, (Lepekaholo.)  Ua makaukau ola e kokua ia oukou ma na mea a pau a oukou a makemake ai e hoopii iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, ma na mea hiki ia la ke kokua ia oukou, a ua makaukau oia @ kaka@ i ko oukou mau Palapala, oia na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, Palapala Monaki, Palapala Aelike, Palapala Hoolilo, Palapala Hoopaa, a me na palapala o keia ano keia ano, e hana no oia i na mea a pau e like me ko oukou makemake.  A ke kahea aku nei oia ia oukou a pau, e kipa mua mai oukou i on a la, a mahope i na Loio e ae.  E niuau no ia la, no ka uku oluolu.

            Honolulu, Iulai 28, 1864.        I40-6@t@

 

A. F JUDD,

ALAPAKI, (oia ke keiki a Kauka,

LOIO!

 

Ma ke kihi o ke Alanui Papu, a me Kalepa.

            Honolulu, Oahu, Iune 30, 1864-         161-3m.