Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 48, 26 November 1864 — Page 1

KA
NUPEPA KUOKOA
Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.
BUKE III. HELU 48. HONOLULU, NOVEMABA 26, 1864. NA HELU A PAU 157.

 

" KA NUPEPA KUOKOA."
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU
I kela Poaono keia Poaono.
$2.00 no ka makahiki, ME KA HOOKAA MUA MAI.

 

NA OLELO HOOLAHA — aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00 ; alua komo ana, he $1.50 ; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia mai ana e pai.

KANIKAU — he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi — penei : he 25 lalani. $1.00 ; 50 lalani, $2.00 ; a pela'ku.

KA UKU NO NA OLELO HOOLAHA — ka uku pepa, a me ka uku o ka Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia e hookomo mai no ma ka leta, a hoouna mai i ka Luna Pai.

O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO — aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa. H. M. WINI, (Luna Pai.)

 

KA " NUPEPA KUOKOA."
Is published in Honolulu
EVERY SATURDAY, $2.00 per annum...........in advance,

 

ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00 ; twice for $1.50 ; and $2.00 for one month ; all advertisements must be paid for in advance.

KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line. PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher. ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of

foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until fully paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.

H M. WHITNEY.
Publisher.

Volume I and II of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.

Persons having complete sets of the above, can have them exchanged for bound Volumes, by paying $2.00 each.

 

Pono kaulike ole.

 

Nui kuu makemake ia oukou e o'u mau hoa makaainana mai ka puka ana a ka la ma Kumukahi a ke komo ana a ka la ma Nihoa.

He pono ia kakou ke nana pu mai i ka hanaia ana o ko kakou mau pono, a kakou e ake nui aku nei, e loaa mai na pono hou ia kakou, a kaulele wale iho hoi ka pono manuahi e like me ia e manao wale ia aku ai.

Hookahi no mea nui a ka Ahaolelo e ha-ko-ko mau nei ; oia no ka Bila Puhi Rama i hoopukaia e kekahi o na Kuhina, ua manao hoi kekahi poe Lunamakaainana, he mea ino ka ae ana aku i ke Puhi rama, aka hoi, he mea maikai nae ia i kekahi poe. Nolaila, ua lokahi like loa ka elua hapakolu o na hoa o ka Hale Ahaolelo e wikiwiki akahule ole i ka hooholo loa ana i ka Bila Puhi Rama.

I ka weheia ana nae hoi o ke pani a hemo, alaila, o ke komo mai koe o ka poe e makemake ana e ohi i ka waiwai oia hana, heaha la auanei ka mea i koe ? Eia no ia, o ka ae aku i ka inu, no ka mea, aia a aeia aku ka inu akea ana o kela kanaka keia kanaka, alaila, oia ka waiwai o ka ae ana i ke puhi rama ; a ina hoi aole e aeia ka inu ana, he mea makehewa wale no ka puhi rama ana.Ke ike mai nei kakou e na haku makaainana i ka weheia ana o na puka pani o ka Halepaahao o ke Diabolo.

O ke puhi rama ame ka inu rama ana, he hoa launa ia no ka poe e makemake ana e hele huakai ma ka pouli mau loa. Eia nae keia, i ke koi ana o kekahi mau hoa makaainana e ae aku i na kanaka Hawaii e inu akea i ka rama, ua hoole kekahi poe, me ka olelo aku, " Aole e pono ke ae aku i ka inu ana o ke kanaka Hawaii." Nolaila, eia ka'u malaila, ma ko'u manao hoohuakeeo, owau kekahi makaainana, ke ae aku nei no au ia oukou e hana i kanawai e ae aku i na kanaka e inu, e ninau mai paha auanei oukou me ka olelo iho, " Heaha la ke kumu kupono e ae aku ai ? He makehewa ia oukou ke aua, no ka mea, ua hemo ka puka o ke puhi rama." Eia kekahi, i na no oukou e manao ana, o ko oukou hoole ana i ka inu o na kanaka Hawaii, he mea ia e mahalo aku ai na makaainana ia oukou, alaila, ke olelo nei au, ma ko oukou la i hoomaka ai i ka oukou hana a hiki i ka wa e pau ai, aole makou e manao ana, he Ahaolelo maikai keia, a o na Lunamakaainana, aole loa e hiki i kekahi o lakou ke olelo ae, aole au i ae, no ka mea, o ke ino oia kau Ahaolelo, maluna no ia o oukou a pau mai o a o.

Nolaila, aia maluna o oukou e na kauwa makaainana a makou ko makou ukiuki, no ko oukou kiola wale aku i ko makou mau pono ma o a maanei.

Ke kuhikuhi pae-e nei oukou i ka pono o ke kanaka Hawaii, me he mea la, ua maa makou i ke kamailio pu ana me ke kii e ku la ma Pakaka.

O kona wahi kahiko no ia i ku ai, mai ka manawa mai o Kamehameha III., a hiki wale mai i keia manawa a kakou e hookukokii nei. Nolaila, ke ike maka maoli aku nei no au i ka hanaia ana o ka " Pono kaulike ole " mawaena o na makaainana ame ke aupuni, no ka mea, aia a nana aku kakou e na makaainana kuloko i na bila haawina e hoonohonohoia nei, ua oi pakela loa aku ka haawina ukana mamua o ka poe kupono, nana e auamo ia ukana, no ka mea, ua emi mai la ka ke Kuhina Waiwai Bila Haawina malalo, a ua kikoo ka ai makahelei wale aku nei no hoi ka na Lunamakaainana mawaho.

Nolaila, ua manao au, ua ewaewa loa ka hana ana, a ua kupono loa ke manao mai kakou he " Pono kaulike ole" ia no ke kanaka Hawaii. Owau no kekahi o na makaainana o Honolulu nei, aole au ame makou a pau o keia apana i koho i na Lunamakaainana i mea e hele a e ae wale aku i ka hookiekie ana i ka uku kaulele mamua loa aku o ka moa kupono i na makaainana ko auamo ?

Pehea keia ? E oluolu ana anei oukou e na Lunamakaainana o Honolulu nei, i na e kauia na auhau aupuni ame na dute o ka waiwai paa maluna o kela kanaka keia kanaka, a i koe ke koena o na auhau, maluna iho o oukou ia mau auhau ? Ke manao nei au, aole oukou e ae ana ; no ka mea, ua ike aku la oukou he mea kaumaha ia. Ua manao paha oukou, e hookomo pu mai ana i na mokupuni o Maikonisia ame Fatuhiva iloko o keia aupuni, a e auhau pu ia me ia mau mokupuni i na auhau like loa, i mea e mama like ai na makaainana mai o a o.

Ua nui kuu olioli ame kuu makemake i na Lunamakaainana o keia kau Ahaolelo, no kuu ike ana iho ma ka Papa Hoike inoa o na Lunamakaainana, a o ka hapanui o na Lunamakaainana he mau kanaka Hawaii wale no, he poe hanauia e ka makuakane Hawaii a makuahine Hawaii, a ua hanauia hoi kekahi e na makuahine Hawaii ame na makuakane haole, a he mau koko Hawaii no ia ma ka nana aku. Nolaila, ulu mai la ko'u hauoli ku waho, me ka manao nui iho iloko, e loaa ana ka pomaikai ano mama i na makaainana, no ka mea, ua uuku na haole, a ua nui na kanaka Hawaii i komo i ka Ahaolelo, ua manao wale no hoi au, ua komo pu aku no ia manao like imua o ka noonoo maikai ana o ka Moi lokomaikai, ka mea nana i hoopuka i ka olelo hoolana me ka olelo mai, " Ua makemake oia, e haawi hou aku i mau pono hou no kona mau makaainana, o na pono nae i loaa ole mai mamua aku nei." Aole nae oia ka mauemake o ka Ahaolelo, ua makemake paha lakou ma ka hookiekie wale aku no i ka uku o na Luna Aupuni haole, ame na Kuhina Aupuni, i kau iho ai ka auhau maluna o na makaainana, hoi luuluu kela i ke one o Hanakahi. Ua manao no hoi au, o ka hui pu ana la hoi o ka Hale o na makaainana me ka Hale o na 'Lii, he mea no ia e kuko ai na Lunamakaainana iloko o ko lakou noonoo iho, me ka ninau ana ? Ina auanei e hoopii mai na Kuhina ame na 'Lii i ka uku o na Luna Aupuni haole iluna, eia hoi auanei ka kakou, o ka hoemi iho ilalo, aole ka ! eia ka a olelo mai lakou la e hookiekie ae, alaila, haawi hou aku hoi oukou i ka palua aia kiekie, ame he mea la na ia poe Kuhina ame na 'Lii oukou i koho aku e hele i ka Ahaolelo, i hoopilimeaai wale aku ai oukou mahope o lakou.

O makou o na makaainana holookoa mai Hawaii a Kauai, ka poe nana i ae'ku ia oukou e hele, a e hana a kuka pu me na 'Lii ame na Kuhina i ko makou mau pono, me ke kumukuai ole aku i ko makou pomaikai me he kumakaia ana la.

Aole au e manao ana, e oi pakela loa ana ka maikai o keia kau Ahaolelo mamua o na kau Ahaolelo mamua aku nei, no ka mea, me kuu noonoo akahele ana, a hopohopo kanalua ole ia. O na kau Ahaolelo i hala, ua hana noia me ka hoopupu e aua i kona mau palapu i ole ai e aholehole kona kino, a o keia kau Ahaolelo hoi, ua lealea keia e lelekawa ma na wahi kiekie wale aku, i mea paha e mahaloia mai ai e na Kuhina.

No ka mea, i ka wa kahiko, ua oleloia o Kahekili ke alii lealea i ka lelekawa, a he mea lealea loa na kona naau ka lele ma na wahi kiekie o na pali a pau o keia aupuni.

Nolaila, ehia la o na Lunamakaainana o Honolulu nei e noonoo akahele ana i ka pono o na makaainana, hookahi wale no anei ? Aole paha ? I hea iho la ka hoi kekahi poe kahi i noho ai ? Ua olelo ia mai no, i Honolulu nei no ka kahi i haha papai ai, wahi a ka poe kahiko, " Haha poele ka papai o Honolulu he ino."

E kala ka haha poele he hana i ka po, a o na hana a pau o ka po, he paeleele wale no. E huli hou ae kakou a nana i ka " Pono kaulike ole," e nana i ka hoonohonohoia ana o ka uku makahiki o na Luna Aupuni kanaka Hawaii mai Hawaii a Kauai. E kaulikeia ana anei e like me ka uku kiekie loa o na Kuhina a me na Luna. haole i aeia ?

Ke manao maopopo nei au, aole e hanaia ana pela ; no ka mea, o ke kiekie wale aku o ka uku o na Luna haole, oia ka mea e hoemiia mai ai ka uku o na kanaka Hawaii malalo loa.

He keu keia o ke kau Ahaolelo nana i haawi ino i ke dala o ke aupuni, a ke pii mahuahua hou aku nei paha ka aie o ke aupuni mamua. O na palapala ae puhi rama e aeia ana aole i pakela aku ke dala e loaa mai ana ma ia mau hana mamua aku o na lilo e haawiia nei.

Eia hoi kekahi, he mau dala ua hookomoia mai iloko o ka bila haawina i keia manawa, aole i maopopo ka nui o ko dala e paa pono mai ai ia mau dala. Nolaila, o ka auhau kuimamao wale aku paha i na makaainana me ke ano kaumaha nae, ka mea e lawa pono ai na lilo o ke aupuni o keia palua makahiki.

Nolaila, ke ike nei kakou i na hana o keia kau Ahaolelo, mai kuhihewa oukou e o'u mau hoa makaainana, na na 'Lii i hookaumaha mai ia kakou, aole, na na kauwa no a kakou i ae aku ai e hele mai e malama i ko kakou mau pono, nolaila, me oukou e na makaainana ko'u aloha kaniuhu. W. N. PUALEWA.
Honolulu, Nov. 22, 1864.

 

Kumumanao no ka Moekolohe.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :—

E oluolu oe e ko makou hoa kamakamailio o keia mau makahiki, e hoike akea aku i ke Kumumanao nona ke poo e kau kehakeha ae la maluna. A nau hoi ia e hookakahele aku i ko kaua kinikini e noho ana, mai Hawaii o Keawe, a hala aku i Kauai o Mano, manuahi mai hoi Niihau. No keia Kumumanao " No ka Moekolohe."

Eha o'u noonoo no ka moekolohe, e hoike aku. A ina e koe aku ia'u kokua ae hoi. E alu ka pule i Hakalau. E kui ka mama i loaa o Kaohele.

1. O ka moekolohe, heaha ia ? 2. O na kumu o ka moekolohe ; 3. O ke ino o ka moekolohe; 4. O ka hope o ka moekolohe.

1. O ka moekolohe, he aha ia ? Oia paha keia, ke kuhihewa ole au. 1. Oia no ka lawe kolohe ana i ka hai wahine, a i ka hai kane paha, i ka mea aole nana. " Oia iho la ke ano o ka huaolelo moekolohe."

Ua kupu a lau a hua a o-o a pala keia hua ma ka Honua nei. Ua ai na wahine, na kane a me ka lakou mau pulapula i keia hua hookahi no o ka moekolohe. Ua pau na 'Lii, ka poe Hanohano, ka poe kiekie a me ka poupou ; ka poe wiwi a me ka poe momona, ka poe ilihune a me ka poe waiwai, ka hapakue ka oopa ka makole ka ohule, ka alaala a me ka puho ; i ka ai i keia hua o ka moekolohe a pela aku.

A oia no hoi ka hewa a ke Akua i papa mai ai ma kona mau Kanawai he umi, na ka mauna o Sinai i ka wa o kana kauwa o Mose ; " mai moekolohe oe." A pehea, ua pau anei ia hewa o ka moekolohe." ? Ke pau hoi.

Eia ka lua. O na kumu o ka moekololohe ; (1.) O ke ao pono ole ia e na makua oia kekahi kumu i ulu ai o keia hewa o ka moekolohe. " Penei au i ike ai ma kou Lahui nei. Ina e ao aku kahi makua i kana keiki, ina he keiki hanai, a i ole ia, he keiki ponoi paha nana me kana wahine, " penei ke ao ana." Ina e loaa kahi hewa iki o ka laua keiki, alaila, hoopuka la i na hua ino pelapela, a haumia no hoi ke loaa ka hookuli i keiki, hailiili aku la aole e hoi ko'u poho ia oe. O keaha kau uku ia'u o ka'u luhi ana ia oe e na wahi keiki ? Ina he kaikamahine a he keiki kane paha. Oia kekahi rula a lakou nei e ao nei i ka lakou mau keiki, a lohe ke keiki i keia mau olelo ino, alaila, o ka haalele iho la no ia i ua mau makua nei ; o ka hoopilimeaai aku la no ia mahope o kekahi poe e aku, a i ole ia hele aku la i ka hale o kekahi mau makua aku a pela aku, e holo a-a ai i o ia nei, a nui wale, kuko ino iho la ka naau e kolohe i loaa kahi dala, kahi lole, kahi papale, a pela aku. Oia kekahi kumu o keia hewa o ka moekolohe, (2.) O ka malu ole o na makua, oia kekahi kumu o ka moekolohe. " Penei" i ka wa e noho ana kekahi mau makua me ka laua mau keiki. A mahope loaa kekahi hihia mawaena o ka makuakane a me ka makuahine. Oia hoi ka hele ana o kekahi o laua i ka moekolohe. Alaila o ke alakai aku la noia i ka laua keiki ma ia hana e hoikeike ai, a ike na maka o ke keiki ia hewa ino, alaila, o ka maa aku la noia i ka moekolohe.

Eia ke kolu. O ke ino o ka moekolohe. Eia kekahi ino o ka moekolohe 1. Loaa na mai ino i ka poe moekolohe ; " oia hoi ke kaokao, ka pala, ka alaala, meeau, a pela aku. He mau mai ino keia i ulu noloko mai o ka moekolohe." Pela au i ike ai ma Honolulu i ka poe kaikamahine a keiki kane i hele i ka hookamakama.

Eia hoi kekahi ino o ka mokolohe, na ua loaa keia mau mai i na makua o kekahi keiki, alaila, ili aku no keia mau mai i loaa i na makua i ka lakou mau keiki, ina he kaokao na makua pela no na keiki, a ina he meeau na makua, pela aku no kana pulapula, a pela no hoi ka makua i loaa ai i ka pala, a me kekahi mau mai ino i loaa noloko mai o ka moekolohe.

Eia kekahi ino o ka moekolohe. He malu ole o ka noho pono ana, ina he kane a he wahine paha a me kona ohana aole malu iki o ko lakou noho ana. Ku leleiwi wale no i o ia nei.

Eia hoi ka ha o ko'u kukulu manao ana, o ka hope o ka moekolohe. (l.) Eia kekahi hope o ka moekolohe. " He luhi i ka hai hana, he lilo aku kou waiwai maikai ia hai, eia hoi, he make, he make mau loa i ke ahi pio ole i hookaawale ia no Diabolo a me kona poe anela. Nolaila, oia kekahi hope o ka moekolohe. He hope ino, he hope weliweli, aole launa ana me kou poe ma keia ao, a ma kela ao, " malaila oe e uwe ai a e uwi na niho, o kakaoiwi mea o ka hana ana."

Aole i pau na akimona iloko o keia kukulu manao ana, ina he manao kou a me lakou nei ae kapili ae no. Me he wai la ko'u manao. Ke hoopuka mai ka Lunahooponopono. E wiki hoi. " Ae."
S. V. N. NAIHE. Wailuku, Maui, Novemaba 10, 1864.

 

Pepehi Hoomainoino.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe :

— E hiki paha ia oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kou mau kowa i ka mea hou i loheia mai nei, ma Manuka, Kau, mokupuni o Hawaii.

Ma ka la 28 o Sepatemaba, ua pepehi hoomainoino o Keaka i kana wahine, ia Makaulu, a ua eha inoino loa, ua hakihaki na wawae ame na lima, a ua pepe liilii na manamanalima, o ke poo ame ke kino, aohe wahi kaawale iki o ke kino holookoa, aohe hiki o ka leo, a aohe ike pono mai, maloko no o ko laua hale, a aohe no hoi he mea nana e kokua mai, a mahope, hiki aku kekahi poe, a na lakou i hoopakele.

Ina no la ua make loa, ua makaukau noho ka ua wahi Keaka nei me na mea oi, e hou a e oki aku i kana wahine, ua loaa e i keia poe, a ua hoopakeleia ke ola, aka, i ka nana aku, ua haulehia mai oia iloko o keia pilikia nui ku i ka make. Ua ninau aku hoi makou i ke kumu o ka pepehi ana a ua Keaka nei i kana wahine, ke i mai nei kekahi poe aohe kumu, a i kekahi lohe mai hoi he moeuhane ka ke kumu o ka pepehi ana, ua loaa aku paha ka uhane o ka punalua, ka mea i hoohihiaia'i kana wahine mamua.

Oia hoi me Makaulu ka wahine a laua nei, nolaila, a laa ka manao o ua Keaka nei, a ina pela, o ke kumu iho la ia o ka pepehi ana a Keaka lokoino i kana wahine, he keu, he keukeu aku keia o kahi kanaka kuhihewa nui wale, aka, ua hoikeia mai no kekahi moolelo o ua Keaka nei, he mea mau no ka ia ia ka hana ino mau i kana wahine, akahi nae hoi hana ana i pau ai na paia.

E na kane i mare wahine ia, ke ike ae la no kakou i ka hana lokoino a keia kane i kana wahine, penei ka mea i kauoha ia ma ka Baibala, " O oukou hoi o na kane, e noho pono oukou me ka oukou mau wahine, ma ka naauao," I Petero 3 : 7, a pela no hoi ma Epeso 5 : 25, " E na kane, e aloha aku i ka oukou mau wahine, e like me Iesu Kristo i aloha mai ai i ka ekalesia." A pela no ma Kolosa 3 : 19, " E na kane, e aloha aku oukou i ka oukou mau wahine, mai noho a hoawahia aku ia lakou. J. W. M. KUA.
Kalihi, Kona Hema, Hawaii, Oka. 4, 1864.

 

No ke Aloha.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe :

— He mea hiki paha ia oe ke hookomo iho i keia wahi manao ma na kowa kaawale o kou mau puhaka, a e hoike ae ma ke ke akea, ke oluolu oe ame kou Luna Hooponopono, a ina he mea hiki ke hoopuka ae. Eia no ia, no ke aloha ame kana mau hana, he mea nui io no ia, a he mea i manao nuiia no hoi, no ka mea, ke olelo mai nei o Solomona, " O ke aloha, ua ikaika ia e like me ka make, oiai hoi ua like kona lapalapa ana me he ahi wela loa'la, aole hoi e oki ia i na waikahe he nui," nolaila, he oiaio ea, ke hoike akea mai nei ke alii naauao, nona ke kulana nui loa i hoikeia mai ma ke Kauoha Kahiko.

A he mea no ia i hoomaopopoia e na lahui a pau o ka honua. Pela ka Iesu olelo i kana poe haumana, e i ana, " E aloha aku oukou kekahi i kekahi," a pela aku. A pehea hoi ka Paulo i hoike mai ai penei, " He mea pau ole ke aloha a he wanana ka ka mea i oleloia, he hope pau wale no kona, aka, o ke aloha, he mea a ai loa ia," pela no ka mea i hoike ia mai e na Lunaolelo ame na Kaula, he oiaio, he oia mau keia mea he aloha, a pela hoi kakou e aloha ake ai i ke Akua nana mai na pono a pau, aole aku na ka mea e, a aole na kakoo iho, a pela'ku,

Nolaila, e apo ae kakou i keia kaula gula nani a ke aloha, a e waiho iho iloko o ka naau pakahi o kela mea keia mea e maka'u ana i ke Akua. Eia hou keia, ke i mai nei o Iesu penei, " E aloha aku oe i kou hoahanau e like me kou aloha ia oe iho.'' Nolaila, o ke aloha ua ikaika io no ia e like me ka make. Aole nae e hiki ia'u ke olelo ma keia nupepa no ke aloha o ka poe lapuwale, aka, o ke aloha ia kakou hookanaka, oia ka'u mea olelo nei. He mea maikai io no ia, a he mea no ia e pomaikai ai ka poe hoolohe ame ka poe e malama ana i na rula o ka poe maikai.

Nolaila, e nana ae kakou i na olelo ao a na kumu a kakou, he olelo ia e pomaikai ai kakou, a he mau makua lakou no kakou. Na lakou no i ao mai ia kakou, a na lakou no i kuhikuhi pololei mai ia kakou. He oiaio, ma ka Euanelio i kukulu muaia ma Piladelahia, Amerika Huipuia, ua maopopo na A. D. 1810, ua hooholoia e lakou e hoouna mai i mau kumu i Hawaii nei, ame kekahi mau kanaka maoli, o T. Hopu, Maoi, ame Opuhukahaia, a ua maopopo, no ko Amerika aloha i keia lahui ame na'lii, loaa mai ai keia mau pono nui ia kakou e ike nei i keia wa.

A ke ike nei kakou i keia kulanakauhale nui o Honolulu nei, mamua, ua oleloia e ka poe kahiko e ola nei, he aina nahelehele keia, he laau, he ilima, ame na nahelehele e ae, a he wahi powa kanaka ka keia wahi i ka wa mamua, a i keia wa hoi, ua hiolo ia mau mea a pau, ame na kapu o na'lii, ua pau, ua kiolaia e ka mana aloha o Iehova ke Akua oiaio.
Aole i pau.

 

Ka hele ana o Hokuloa maluna
O KA MAKA O KA LA.

 

E like me ka maalo ana ae o Ukali maluna o ka iho o ka La, me he kiko la e kolo ana, pela ka maalo ana ae o Hokuloa, o keia hele ana o Hokuloa maluna o ka maka o ka la, he mea nui loa no ia, no ka mea, o ko ua kanaka naauao nana ana'ku i keia, e hiki ia lakou ke ana i ka Paralake o ka La, a ma keia Paralake e imi ai lakou i ka loa mai ka Honua'ku, a hiki i ka La.

A i ka M. H. 1769, ua hele ae o Hokuloa maluna o ka maka o ka La, ma ia makahiki no ua hoouna ia o Kapenakuke, (oia o Lono,) i Kahiki, nana oia i keia hele ana o Hokuloa maluna o ka ili o ka la, pela no ua hoouna ia na kanaka naauao e ae ma na aina e, a i ko lakou imi ana i ka Paralake o ka la, a loaa ia lakou 8 1/2 sekona noia, aka, e hikiwawe ka hana, ua olelo ia 8 sekona ka Paralake o ka La ma ka huina aouli.

Eia malalo iho nei kekahi papa hoike e akaka ai ka hele ana o Hokuloa maluna o ka maka o ka La, ma keia hope aku i ka la 9 o Dekemaba, makahiki 1874 : la 6 o Dekemaba, makahiki 1882, i ka la 8 o Iune, makahiki 2004, i ka la 6 o Iune, makahiki 2012, i ka la 1 o Dekemaba, makahiki 2117, i ka la 8 o Dekemaba, makahiki 2125. Oia ke kolo o na Hokuhele, ua poepoe ka Honua aole nae poepoe loa, ua poepoe e like me he alani haahaa la, ma na welau elua ma ka wa kahiko, ua manao na kanaka ua palahalaha ka Honua, e like me ke dala, a ua puni hoi i ke kai aole nae pela, pono nae ia oukou ke nana i wahi kii e akaka ai ko lakou manao no ka Honua.

Eia kekahi mau mea ekolu e maopopo ai ua poepoe ka Honua, aole palahalaha e like me ko lakou manao. 1. Ua ike na kanaka i ka poai ana i ka Honua, holo mau mai ka hikina a hiki hou mai ma kahi a lakou i holo aku ai, 2. No ka poepoe o ka Honua ua ike e ia ko luna o ka moku i ka holo ana mai, aole ike ia ko lalo a kokoke mai ka moku, alaila, ua ike ia ko lalo, ina palahalaha ka Honua, aole pela. 3. Ua poepoe ka ? Aka o ka Honua i kau ma ka mahina, i ka manawa i pouli ai ka mahina, nolaila, ua maopopo ua poepoe ka Honua a puni ka La.