Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 50, 10 December 1864 — Page 4
| This text was transcribed by: | Ruth S. Goldstein |
| This work is dedicated to: | UH Sea Grant |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ninau aku ninau mai !
A HEA LA HOI LOHE IA MAI NA MEA O KA A*.
“O ka uiui a Waakialoa keia, ua lohe o aohe wai e! Aohe wai e!! Ninau ana no, kuli? Kanaka hele-po! Heaha kau ninau?”
Auwe! auwene!! o ka pane-oo mai ka ia ea? Kainoa no hoi e ninauia aku ana oukou a, i ka wa hea makou e lohe ai i na hana a ka Ahaolelo, a e ike iho ai hoi makou i na pono hou a pomaikai hou no makou, a na Kuhina Alii i pakui hou iho ai maluna o na pono ame na pomaikai i loaa mua ia makou ma ke Kumukanawai o A. D. 1852, a Kauikeouli i haawi aloha’i no kona lehulehu holookoa? A he hewa ia ninau la? Oia ae la.
Ua palapala hoolaha ae ko kakou Moi e kahea ana e hoakoakoaia kona Ahaolelo kuu Kanawai o keia A. D. 1864, ma ka la 15 o Oka., a na loheia ia mea ; a eia ka mea i koe, o na hana a ka Ahaolelo e like me na hana a na kau Ahaolelo i aui ae nei i hope, a e ike pinepine ia ana na moolelo hana a ka Ahaolelo e hana ai mai kona hoomaka ana a hiki i kona pau ana.
A pehea auanei makou e lohe ai la i na kanawai i hooholoia, a e ike ai hoi i na wehewehe anoano, a hoolalai ana a na Lunamakuainana hanohano o ke Aupuni nei? A pehea hoi, kakali aku nei o ka hoea mai maloko o ko kakou waha-olelo o ka Nupepa Kuokoa, a hiki mai io makou nei ka nupepa, a i halalo iho auanei ka hana, o ke ‘lii wanine wale no a Asa Kaeo, hanau kahi a Hon. Kanihomauole Esq ka mea i ee mai maluna o Kilauea, a noho ana i ko laua home, a oia wale no ka makou i ike iho, aole kela ame keia o lakou la. Aloha ino o Lolohi Esq., kela luna ekalesia kahiko ma Kawaiahao i make, nana kela mau manu he “Unele! Unele!! Uanele! Anele!! Neleloa!!!”
Aole paha o makou wale kai hanai i keia mau manu a ka mea kaulana, oia o Lololohi, ua laha i o a ianei o keia mau puulu moku, a heaha ka mea e paoa’i ko oukou wahi i ka hanai ole i kela mau manu hua momona nui wale? Kupono i na Pake hana mea ono, ke hui pu o ka palaoa, ke ko paa, ame kia hua o keia mau manu, make loa i ka ono, aohe ono n koe aku.
Oia iho la no ka waiwai o keia kukulu manao la, he hoohalahala i ka nele i ka ike i na hana a ka Ahaolelo, i ka eleu hoi o ka Lunamakaainana o Lanai, ame ka lomaloma ai halala hoi o ka Lunamakaainana o M., i ke kupono io no hoi o na kanawai i kauia maluna o kona kahua ponoi iho e like me ka Olelo Hoolaha Alii.
A no ia mea hoi, ua au iho makou i kahi e loaa’i ka ike i na mea a na opu holookoa o ka lahui mai kela pea a keia i iini nui ai, e ike a e lohe hoi, a mahea iho la la makou e ike ai? Ua oiaio maoli ka paha kela manao o ka pepa mamua iki iho nei, no ka noho enemi ka o ke Kuhina Loio i ka Luna Pai o ke Kuokoa, oia iho la ke kumu i auaia’i ka moolelo a ka Ahaolelo. Akahi io paha akaka ka oiaio oia manao pepa a laa la, ike maka, o ka hamohamo wale iho no ka makou e hamo nei i ka ili pehu laumania oia nei; a hookahi no ke pani a Kepakailiula me ka ahuula ona, paa ka wai, hoi ka wai o Iao i uka, aohe wahi mea e ae ma ka aoao mua o ka pepa, nona wale no, e aho nae ia, loaa ka mea hoowalea o ka la awakea halailai, malalo iho o ka malu kukui o Huleihale, kia home noho o ko oukon hoa nei, a pela no hoi me oukou, ame lakou nei ae hoi.
Aka hoi, o ka iini oi kelakela a kakou i kau nui ai iloko o keia mau la poluluhi o ka hooilo, aohe nae e ike ana kakou, ua “Ikaboda.” ua hala ko kakou nani, a ua aui ae ia mai o kakou aku. A he aha ka hana e hiki ai ia kakou? A penei kou manao ia oukou e o’u mau hoa e noho mai la i ka paia ala i ka hala ma Puna, a hiki i o’u hoa e noho mai la i ka iu ame ka ua kualau o Niihau, e aha, e palapala hoalohalohe aku kakou i na mea kaulana, i ke Kuhina Loio, a i ka Luna Pai hoi o ka Nupepa.
I ka noonoo iho o ko’u wahi opu nei, o laua wale no ke kumu i nele ai kakou i ka ike i na hana a ka Ahaolelo. (A ina nae hoi he pane kuhikewa loa ka’u e ekemu nei ina keia wahi kukulu manao o’u i na mea kaulana o kakou ea, alaila, aohe o’u kanalua e palapala mihi aku i na mea kaulana ma ke akea no keia wehewehe ana.)
A no ia noho enemi ana iwaena o laua wale iho no, me ke kue ana kekahi me kekahi, a ua waiho aku paha ke Kuhina Loio i keia mea imua o ka Ahaolelo, a na ka Aha no e noonoo e like me ka mea mau; nolaila, ua auaia na mea a ka Ahaolelo i hana ai, aole makemake e pai ia iloko o he Kuokoa, no ka mea, he pepa ia na Wini, ka Luna pai o ia pepal A no ka Luna pai hoi, ,aole au i ike i ka mea ma ona iho e pilikia’i ka moolelo hana o ka Ahaolelo ke pai oleia ma ke Kuokoa, no ka mea, o kona makemake no ia e like me ko kakou.
O kakou ka lahui holookoa ka! ka mea e ola ai ka pepa; a o ka waiwai hoi o ka pepa a kokou i lawe ai, oia keia, na moolelo e ae, na nu hou o na aina e mai, a na kakou iho hoi kekahi.
Malia nae paha e hoomakaukauia ana he nupepa hou e ae ma ka olelo Enelani ea? Ina pela ea, eia ka mea hiiu loa, a me ka ninau iho, o ka hapa hea o ka lahui okoa e lawe ana ia pepa? Ke olelo houia mai aei no, “Aole no paha na ka ma’u-ha ia pepa i manaoia’i, no ka poe Keonimana wale no ia i manaoia’i.” Hu kaaka, ua oki iho la no ia wahi mea malaila. Penei ko kakou palapala hoalohaloah ia laua:
Ia olua e na mea kaulana,
Ko makou aloha kuhohonu,
Ke nonoi aku nei makou,
E pau na mea kue,
Lokoino hoomau hala,
Huaina i pau loa,
I noho kuikahi olua,
Aloha kekahi i kekahi,
A kuu pau mai olua,
Na pono a ka Ahaolelo,
Maloko o ka Nupepa
O ka Nupepa Houkoa,
Ko Hawaii nei kukilakila,
O Kamehameha no he Alii,
Moi Noho Aupuni,
Na Pua a Paiea,
Ko Hawaii nei kama-eu,
Nana i nai na moku,
Mai Hilo a Niihau,
Kamau mai na Ailana,
Makou no na Hu,
Ke kau aku nei na maka,
E ake ana o ka hiki mai,
Kumukanewai hou ua paa,
Kumukanawai kahiko ua holoke
O ka pili la ua hemo.
A aho iho la ia wahi kanaenae ia laua, ,e oluolu iho nae ka Luna Hooponopono o ka pepa, aka hoi, i kiolaia ae ma kula, oia iho la no hoi, heaha la hoi kana. Ia oe e ka Nupepa Kuokoa kuu hoa kaunu o na po loloa o ke kau, o kau pono ia la, wehea ae i ka laula, kuua mai i ka loa, me kuu aloha i o’u hoa kuwili o nei mea he nupepa. Me ka mahalo.
J. A. Kahookaumaha.
Huleihale, Kona H., Hawaii, Nov. 24, 1864.
[No ke Kuokoa.]
I ka Luna Pai o ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:--Ua ake nui makou e ike i ka moolelo o keia kau Ahaolelo e hana mai nei; aka, i ka hoea ana mai o ka pepa mahope iho o ka pule i hoomaka ai, aka hoi, nana iho la makou aole i paiia, a he mea kahaaa loa hoi ia i ko makou manao no ka ike ana iho ma ua pepa la. Ua noi aku oe i ka Ahaolelo e hoouna mai i ka moolelo me ka uku pu mai i elua dala ($2.00) no ke kukulu ana i ke Kepau o ka halawai hookahi ana.
Aole e hiki ia makou ke manao no ke kukulu ana i ke kepau ia mau dala au i noi aku ai, no ka mea, ua noi mai oe ma na Helu mua o ka Buke I i elua dala ka uku a ka poe lawe pepa no ka makahiki hookani, a iloko hoi o keia mau dala ka lilo i ka pepa, iniki, ka poe kukulu kepau, ame kou luhi, ka mau mai nae ka uku o na Olelo Hoolaha e paiia nei. A iloko oia mau dala elua, ame ka uku o na Olelo Hoolaha, ua ola ka pepa, a ua pai waleia na mele ame na kanikau, aka, no ka ulu nui mai o ia mau mea hoopiha pepa, a pili wale no hoi i ka olioli o ka poe nana ia, nolaila, ua hooliolo iho oe e paiia ia mua mea me ka uku, a ma ia hana ann, ua loaa ia oe he puu dala mawaho ae o ke ola o ka pepa, a no ke aha keia ake hou ana ou e loaa ia oe he puu dala hou no ke pai ana, i ka mea ku i ka makemake o ka poe lawe pepa, oia hoi ka moolelo o ka Ahaolelo.
Heaha la ka waiwai o ke Kuokoa e lawe mai ai na makou, ka poe hoi nana e hanai nei i kona ola, wahi au, “E pai mau ia ma ke Kuokoa na mea hou o na aina e, ame ko Hawaii nei, ame na mea a pau i pili i ka pono ame ka pomaikai o ka lehulehu,” a pehea ka moolelo o ka Ahaolelo, aole anei ia i pili i ka pono a me ka pomaikai o ka lehulehu? A pehea la auanei makou e ike ai i ka hana a ko makou maa Lunamakaainana iloko o keia kau Ahaolelo? Ka pono ame ka ole o ka lokou hna. Owai la hoi ka Lunamakaainaua makaukau? Owai la hoi ka mea hemahema? Owai hoi ka mea eleu? A owai la hoi ka mea lolo? O ko makou ike ole ana i ke ano o ka lakou mau hana, he poino nui no ia no makou, a oia poino, aole na hai i hana, aka, mau no; no ka mea, ua pani oe i ka waha o ka nupepa a makou e uku nei, a ke ike ole nei makou ia mau mea. He mea kupanaha loa keia au i hana’i, no ke pai ole ana i ka mea ku i ko makou makemake; a o na palapala hoopaapaa ano ole, a piha hoi i na hua olelo pelapela, a oia iho la kau e hoopiha ai i ka nupepa. He mea laolao loa i ko makou mau onohi ka heluhelu ana i na palapala o ia ano, a malia nae paha ua ukuia mai oe no na palapala o ia ano? Ehia la kauna dala a Kapepeekauila i uku mai ai ia oe no ke kukulu ana i ke kepau o kana mau palapala hoopaapaa ano ole i paiia iho nei iloko o ke Kuokoa, a ehia hoi a Kalalaupunaakeonaona, Wahinehuhu, Kumuao, ame Lihauanuenue, a pela’ku.
Ke manaoio nei makou, aole o lakou wahi keneta iki i uku mai no ko lakou mau palapala, aka, o ke dala makamae a makou e uku aku nei no ke ola o ka pepa, oia kau i haawi ai i ka poe kukulu kepau o ka lakou mau palapala kohu ole. Eia kekahi, o ka moolelo holookoa o na hihia e hanaia nei imua o na Lunakanawai Kiekie, oia kekahi mea makemake loa a makou i paiia iloko o ka nupepa, a me ka olelo hooholo a ua mau Lunakanawai nei. Eia hoi kekahi, o kou kapae ana ae i na mea kupono i ko makou makemake, ame kou hoopiha wale ana i ke Kuokoa i na Palapala hoopaapaa ano ole, ame na palapala ano like me ka Kealiikanakaole o Haliimaile, e kuawili ana i ke Konane o ka Mahina Aiai, me he la akahi no ia a ike ia mea, no ka mea hoi, ua neenee ae ke kohu o ka huaolelo Kilohana Pookela mai ke Kuokoa ae, a ua lilo ia he huaolelo hookamani. Nolaila, o ka pono wale no ia oe, oia no ke pai ana i ka moolelo o ka Ahaolelo, ame na mea a pau i ku i ka pomaikai o ka lehulehu, a e kapae loa hoi i na palapala ano ole. Me ka mahalo no.
Na kekahi poe lawe pepa o Kailua nei
Kona Akau, Hawaii, Dek. 1, 1864.
He ahi no ke alelo.
Pela i hoike ia ma Iakobo 3: 6. “He ahi no ke alelo,, he ao okoa ia o ka hewa; pela hoi ua kauia ke alelo iwaena o ko kakou mau lala e hoohaumia ana i ko kakou mau lala a me ke kino holo okoa.”
Nolaila, ke kukulu aku nei au i keia aniani kilohi imua o oukou e na makamaka, a me na hoa o ka lai o Lele, a me ka malu kukui o Kaukaweli, a me ke one lai o Punahoa:
A maanei kakou e hoonanea iho ai me ke kilohi iho ma o a ma o, a e ike lea iho kakou i ka waiwai o ko kakou kukulu manao.
Aia a noho ae ka mea i olelo ia nona ka huaolela (holoholo olelo) ma kona kulana, malaila kakou e ike ai i kana mau hana; noho no kela a lohe, aia o mea i o i kahi o kuhikewa ma kahi i lalau ai, me ka maopopo ole nae, aka, ma kona ano mau, he mea oiaio loa ia i kona manao; noho no kela me ka poina ole o kona manao kuhikewa, a mahope, hele aku no kela ma kela hale keia hale me ke kuupau ana i kona manao kuhikewa, a lohe aku la hoi lakou la i ka manao o keia palau, o ka lapalapa aku la no ia me he ahi la e hoopau ana i ka puu hopala, a hele ana ia hale aku ia hale aku me ka olelo ana (o mea, i o hoi paha me mea i ka po nei,) o ka lohe aku la noia o ka lehulehu o na kane paha a wahine paha, o ka lakou la hana iho la ia, hu ae la lakou la a o ka lakou hana iho la ia, kani na aka, o ka hele aku la ia o ka lakou mau hana, a komo ka lohe i ka pepeiao o ka mea i hoohiki ia kona inoa, o ko ia la oni mai la noia me he puhi olali la, aole e hiki iaia ke huna iho, no ka mea, ua ike ia kona a ana, aole hiki iaia ke kinai ua ike ia ke okooko ana me ka ikaika loa o lapalapa ana. A o ke aha la ka pono iaia? O ka nana’ku anei i ka lapalapa ana o ke ahi, aole e kii aku i kokua nona e hoopau i keia pilikia? Ke hai aku nei au, o ke kii i kokoia ka mea e pono ai, nana e hoopau i keia pilikia.
Pela hoi ka mea holoholo olelo, hookahi wale no mea e pono ai, o ka hoopii ia imua o ka aha hoahanau i mea e pau ai kana maa hana uso ole.
Manao alua. Noho no o holoholo olelo ma kona wahi, a hiki mai ka manao e koi mai ana iaia e hee aku e hoike i kana mau hana imua o ka lehulehu, a imua paha o kona mau maka alohe, e hoopau ana i kona manao wahahee me ka menemene ole o kona luna-ikehala, no kona mau hana uso ole, e olelo ana: “Kupanaha o K.--, aua ia’u i ke dala, aole loaa mai, i olelo aku ka hie, he mau pakike mai kai iala; nolaila aohe pono o ko’u noho ana, ua like au me kahi mea kama ole.” A lohe aku la oiala kupu mai la ka manao pono ole iloko o keia mea nona ka loha ana i na hua olelo a holoholo-olelo, o ke kupu mai la noia o na manao pono ole, me ka olelo iho aole au e ike ia ia a hiki i ka lua-kupapau. Auwe! ka menemene ole o ka hoopuka ana i keia hua olelo a ka lokoino i noho ai. I mai la o solomona ma kana olelo. “O ka mea holoholo-olelo, hookaawale oia i na makamaka” Pela io no, ua ike ae la no kakou i ke kumu i hoomaau ai ka makua i kana keiki, a me ka makamaka i ka makamaka a pela aku, aole kumu e ae, o ka holoholo-olelo wale iho no; nolailake polo ai aku nei au ia oukou e na makamaka, mai hana hou oukou pela, no ka mea he kumu noia e inoino ai ka noho like ana, a e kupikipikio ai manao, a puka mai na manao pono ole, a lilo i ka launa ole, e paonioni ana ka noho ana, me ka oni ana o ke kino ma o maanei, kuhi na lima iluna ilalo me he piona hae la ka piena launa ole, aohe mea a oluolu iho ka noho ana i nei mea o ka holoholo-olelo.
Manao 3. O ohumu, oia kekahi inoa ona, no ka mea, mai loko mai oia makalua hookahi i puka mai ai na manao pono ole, a o ka laua mau hana, ua like no ma kekahi mau mea, a he hiki ole ma kekahi.
Penei kakou e ike ai i na hana a ohumu : noho no kela a ike kela he wahi mea maikai no mea, o kona hoomakaulii iho la noia me ka moe ole o ka po, me ka iini nui o kona manao e loaa mai ia mea iaia, a o ka loaa ole mai, o ka ohumu iho la noia.
Mailoko mai o keia mau mea i puka mai ai na manao pono ole, e hoonioni ana i ke ana kau malie a ka manao, nolaila, ke i hou mai nei ua kanaka noiau nei a ka ike i noho ai, oia hoi o Solomona, “O ka waha malimali, hana oia i na mea e make ai.” Pela io no, ua ike kakou i na kaula o ke Akua i ka wa kahiko, ma ko lakou moolelo i hoikeia ma ka Baibala, ua make kekahi poe iloko oia hana, a ua hoahewa ia kekahi oe, noloko mai o ia hana hookahi, oia hoi ka waha malimali. Aole hoi oia poe ua hala ia, a oia iho no lwaena kahi i noho ai o keia lahui, ina ua nui a lehulehu oia ano e noho ana iwaena o keia lahui. Auwe! Aloha ino kuu lahui e nono nei iloko o ka nenelu poho o ka make i noho ai, nolaila, ua ike ae la kakou i ka hope o keia mau hana. Pehea kakou e na makamaka, e hana anei kakou i keia mau mea? Ke i aku nei au, e hoopau aku. E oluolu ka Luna Hooponopono e hoopuka ae i keia manao imua o na makamaka mai Hawaii o Keawe, a Kauai o Mano.
S. K. Wahinehuhu.
HALE PAI KII.
MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA
“Nupepa Kuokoa,
Emi ka uku no ke kii. E paiia no ke kii iluna o he
ANIANIU a me ka PEPA.
E hele mai e ha makamaka e pai i ko oukou mau kii.
H. L. CHASE (Keiki.)
142-6m Mea Pai Kii.
A. W. B NAHAKUALII,
He Loio! A he Kokua!
AIA KONA KEENA OIHANA LOIO MA ka hale waiho Ipukukui Mahu, ma ke Alanui Maunakea, makai iho o Leberty Hall, (Lepekaholo.) Ua makaukau oia e kokua ia oukou ma na mea a pau a oukou e makemake ai e hoopii iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, ma na mea hiki ia ia ke kokua ia oukou, a ua makaukau oia e kakau i ko oukou mau Palapala, oia na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, Palapala Moraki, Palapala Aelike, Palapala Hoolilo, Paapala Hoopaa, a me na palapala o keia ano keia ano, e hana no oia i na mea a pau e like me ko oukou makemake. A ke kahea aku nei oia ia oukou a pau, e kipa mua mai oukou i ona la, a mahope i na Loio e ae. E ninau no ia ia, no ka uku oluoiu.
Honolulu, Iulai 23, 1864 104-6m
OLELO HOOLAHA.
KE HAI IA’KU NEI I KA LEHULEHUUU mai waibo wale mai ina palapala iloko o ka Hale Leta me ke kau oleia i ke kuni UKU LETA, a mai hookomo wale mai I na palapala me ka ninau ole, i na ua lawa ka uku leta no la palapala. He oui na palapala e komomai nei iloko o ke Keena Leta o Honolulu; a pela no hoi ma na Hale Leta e ae me ke kau ole o ka uku leta ole kekahi, a he kuni uku leta kekahi ua kau muaia maluna o kekahi leta mu aku. O na palapala o keia ano aole e hooi lia ku I ko lakou wahi e hele ai. Ua komo mai kekahi mau palapala, ua kaula ka uku leta aole nae he inoa o waho ae.
E pono e nana ka poe ike i ke Kanawai, a hahai aku i ko lakou mau makamaka ike ole i ke kanawai, a e loaa ole paha ia lakou ke kanawai no ia mea. E nana i ka Pauku 406 o ke Ka, nawai Kivila, penei na ukn o ke Leta.
O ka UKU LETA malalo o’ka ½ AUNAKI…………02 Cts.
O ka UKU LETA malalo o ka 1 AUNAKI………….04 “
A no kela HAPALUA AUNAKI keia HAPALUA AUNAKI
oi ae mawaho o ka Aunaki hookahi …………………………02 “
O ka UKU LETA i Keleponi no ka ½ aunaki………..05 “
No ka Aunaki hookahi……………………………….10 “
A no kela hapalua Aunaki keia hapalua Aunaki mawaho ae
o ka Aunaki hoookahi………………………………………..05 “
D. KALAKAUA,
Luna Leta Nui.
Honolulu, Nov. 16. 1864. 157-4t
LAAU LAPAAU
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER,--Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.—Wailuku, Maui.
C. H. WETMORE,--Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH,--Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO
NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe.
A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope ola mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kakahi manawa, a nolaila mai na ma e ae kekahi, e like me ka lepo paa, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka poe pilikia i ka wela o ka houpo ; i ka ono ole i ka ai ; i ka nawaliwali o ke kino; i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua ; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na mea like.
Penei no e inu ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku I hookahi hapakolu o ka puna ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila’e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hauai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Ola hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elinua inu ana i ka ia, penei ; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau Hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE’S CARMINATIVE BASALM.
He laau maikei a oluolu hoi kela no ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wale, Luai, ,Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hol o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona maluma, a aua paha he unikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookani a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai kai hiuu a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, ,a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laaua,) a pela e inua ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka ia hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he hui ka wela, a ina ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu’ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka iuaiia, e hanai hou aku no e like me mamua : a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, Lookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na
Laau Kunu a Kauka Jayne,
hoike aku ai i ke ola o ia pau i hoakakaia no kana mua aau. Ua hoola, a e hiki ana no ke hoola i ka mai
KUNU, NAHU, a me ke ANU,
a me na mai e ae no hoi he noi wale ; a o na mai HOKII no h i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou ka poe i mai ia.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-1?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU?
AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE?
AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma?
AOLE ANEI OU KUNU KALEA?
AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao
A ina ua loaa ia oe ia mau mai,, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha ; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau ia. Aole no e oluolu pono kekahi ea, oiai e inoino ana oloko o kona kino ; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, kie hoolaha ia aku nei ka
Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hooia’ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia na hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai eno ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowaii pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka ihooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kinol Ina ua oihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu puia ka
Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE,
A Kauka JAYNE,
e like mo ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI,
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO,
MAI KUNA,
MAI WAHINE,
ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau kua. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai
PUHA,
ALAALA,
KAOKAO,
PUUPUU,
PEHU,
KUNAKUNA,
Hanene, Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana
LAAU HOOMAEMAE KOKO
88-ly
THE
Commercial Advertiser
BOOK AND JOB
PRINTING
ESTABLISHMENT
Is acknowledged to possess
THE BEST ASSORTMENT
OF
JOB PRINTING TYPE
Of any other office
IN THE SANDWICH ISLANDS,
And is well adepted to the
SUPERIOR PRINTING!
OF
POSTERS!
OF ANY SIZE,
Either in
PLAIN
OR
FANCY
COLORS;
Business,
Visiting and
Wedding Cards,
On a “YANKEE CARD PRESS.”
BILL-HEADS,
Hotel Bills of Fare,
Bll Tickets,
Circulars,
Envelopes,
Lw Blanks,
Receipts,
On a New Ruggles’ Job Press.
BOOKS,
PAMPHLETS,
MINISTERIAL REPORTS,
LEGISLATIVE REPORTS,
LAWYERS’ BRIEFS,
CATALOGUES,
PROGRAMMES,
NEWSPAPERS,
&c., &c., &cs.
On an Adams’ Power Press, in the most unsurpassable style of the art,
--AND AT—
BARELY LIVING PRICES!
Now on hand, a large stock of
SHEET CARDS & CARDS!
Of all kinds and sizes, suitable for
BUSINESS,
WEDDING,
VISITING
And other purposes.
Having long enjoyed the confidence and patronage of the public, in our business transactions, we take the opportunity to return our heart-felt thanks for the past favors and respectfully ask a continuance of the same.
HENRY M. WHITNEY.
Honolulu, 1864
OWAUOAKAO (Pake.) NONA KA Hale Kuai Lole ma Waialua mokupuni o Oahu, ke hai’ku nei au i na mea a pau ma Waialua nei. ame Koolauloa, e kuai manuahi ana wau i keia mau la i na waiwai o keia ano keia ano o kuu Halekuai nei, me ke kumukuai makepono loa; hookahi dala me ekolu hapaha wale no lawa ka holoku, a pelaaku. Noilaila, e hele nui mai oukou. a e wawe mai noi, o pau eananei i ka poe hiki mua.
AKAO (Pake.)
Honolulu, Oahu, Nov. 9, 1864 155-3m*
MANUAHI! MANUAHI!
AIA MA KA HALEKUAI O Kililika, ma Wailuku, Maui, kahi e kualia ai o na mea o na aoo a pau, e pili ana i ka Halekuaik, penei:
NA LOLE—o na ano, ame na waihooluu a pau.
NA BUKE HIMENNNI HAWAII—ano hoa.
NA BUKE PAKEKE—hoomanao o na ano a pau.
Na Laau hoola maikai a Kauka Hayne, ame Kauka Ayers, e kupono ana i ka hoola ana i na mai o na ano a pau.
O KILILIKA ka Agena no Kakela ame Kuke ma ka mokupani o Maui.
E hele mai oukou e na makamaka a pau e nana i ko’u Halekuai, ame na mea maikai he nui wale maloko—E kipa mai no mai hoomaka-e e na hoa o nei mau wai eha, ame keia aina hauliuli o ka he kuawa. Ko oukou makamaka.
J.D. HAVEKOST (Kililika.)
Wailuku, Maui, Oka. 4, 1864. 150-3m