Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 50, 10 December 1864 — Na Palapala. Hawawa a me ke Akamai. [ARTICLE]

Na Palapala.

Hawawa a me ke Akamai.

E ka e; Aloha oe: —Elua mau kanaka Pake ma Kona Hema Hawaii, ma Napoopoo kekahi, ma Hookena-uka kekahi, o Pou (Pakej ma Napoopoo, a o kana hana he hana mea ono a me ka hanni Hipa, a o ka Kuia f Pake) hana ma Hookena-uka; he hana noho Lio a me ke Sumeka kamaa. Aka, ua ike no kekahi i kekahi mamua'kn, a ua kamaaina no laua in laua iho no, oka, mahope mai, ua kaawnle n hala kekahi makahiki okoa; ano ka ono loa o Kuia |a me kana wahine i ka Hipa, aole nae he kooiaono: A i kekahi la Poaha, hiki mai o Pou mai Napoopoo mai, me ka Hipa hookahi. He nui no na Hipa a Pou i kalewa mai ai (kuai) he 15, a lilo aku ikekuaiiaka nui i Keei, i Honaunau, a me Keaiia, a koe hookahi Hipa, hiki mai i ko Kui (PakeJ hale, ike. mua ka Kuia wohine, olioli loa ia i ka Hip», kuhi i lawe ia mai na laua, ma ke ano Pake, aka, hiki mai la o Pou, a aloha ke kamaaina me ka malihini, ninau o Kuia ia Pou, " E hele ana oe i hea ? " " E hele ana wau e kuai i kuu wahi Hipa i koe." Ninau aku ke kam'aaina, (Kuia) " Pehea ke kumukuai o ka Hipa ? " " Elima dala," wahi a Pou, i aku o Kuia, " Na'u ka Hipa, i ekolu dala, no ka mea, he ono loa kuu wahine a me a'u i ka Hipa." " Aole, wahi a Pou, no ka niea, pa-lima wale no auanei na dala o na Hipa he 14 i lilo aku nei, aole wahi Hipa i emi iho, e aho hoi ha i eha dala, wahi a Kuia." " Aole," wahi a Pou. " E hele au," " o hele hoi ha," wahi a Kuia, hele aku lu o Pou.

He mau minute ma ia hope- iho, liele ak« la o Pou ine kana Hipo, a hnla aku ia kela, me ka manao e heie ma Kapaliluai ia manawa, olelomai la ka Kuia wahine, " Kupanaha hoi oe i haaiele ia'ku la ka Hipa, a lieaha ko mea i minamina'i ia mau wahi da!a uuku ? T aku o Kuia i kana wahine, " Ua ono loa no oe i ka Hipa ? " Ae," wahi a kana waliine. Ina pela, e kii au i ka Hipa a kela Pake me ke Kumukuai ole." ia manawa, liopu ae la o Kuia i kekahi paa-kamaa maikai, uwi, (kani) Helu 6. Oka hele aku la no ia, aka, aole nae i hele aku o Kuia ma ke alanui a Pou i hele ai, me ka Hipa, hele keia ma ke alanui nahelehele ma ke ala kamaaina, a no ka lohi o ka Ilipa a me Pou, hala e o Kuia mamua, a kipa ma ke alanui a Pou ma e hele mai ai. a nana o Kuia i ke alnnni, ao)e laua i bah, ia manawa, waiho keia i kekahi kamaa akau ir»a ke ulv\nvū, ho\ ae ke\a »na ka nahelehele e pee ai, aole i liuiiu, he mau minute ekolu paha ; hiki mai o Pou me ka Hipa, a ike i ke kamaa, olioli loa oia, hopu iho la i ua kamaa nei a nana ; a alaalawa ae la i ka lua o ke kaman, aole nae i halawai kona mau kiionohi ine ka lua o ke kamaa, a minamina iho la oia i ka lua o ke kninaa, no ka inea hoi, aole ke kamaa hema, hookomokomo iho la oia i ua kainaa nei, kupono no i ka wawae, olelo iho la ma ka olelo Pake, " Pomaikai paha wau i na o na kamaa no a elua, e lawe paha wau i keia kamaa ; ka! ina he iua la," (i Johe mai au ia Kuia) ka haalele iho la.no ia, hele aku la no me ka Hipa, a haia aku keia.

Ia manawa, kii aku la o Kuia ike ka- \ inaa akau a loaa, holo aku )a n mamn, a kipa ae !a no nm ke alanui, aole laua i halawai, a muu.o.Kuia mamua, a waiho aku la keia i ke kamaa hema, aole i liuliu iho, hiki ana o i'ou me ka Hipa, a ike i ke kamaa, lele ae lo ka oili, ike iho la o ka lua no keia o ke kamaa nna i haalele ai, olioli loa iho la keia, olelo iho la ma ka olelo Pake, " Pomaikai au i keia j la s ,e kii hou au i kuu kamaa a'u i haaleaku nei, e lawe ia mai nei no ka hoi e a'a, aole la hoi e luhi hou." Ka nakii iho la no iai ka Hipa, a wai- | ho pu iho la jio mer ke kamaa hema, kii i ! ke kamaa akau, a hala hoi kela, ki» aku | la hoi o Kuia-i ka Hipa ame ke komaa, i " Hao ke Koolau pau na mea'loha." Ka lawe mai la no ia, hoi no i kahale ma kona alanui no i hele mai ai, a hiki i ka hale, waiho i ka paa-kainaa, lole i ka Hipa, a ka-lena i kn ili ma kahi o laua i kamailio mua !oa ia'e la ke poo o ka Hipa, supa ia ka io, palai ia ke ake. g E iiana hoi kakoo ia Pou—A hiki o Pou I i -kahi ana i waiho ai ike kamaa, i nana I iho a nei ka hana aole, ka-haha ! kupana- # ha ka hoi!! maanei iho nei no hoi kuu

wahi i waiho iho nei ike kamaa la, auhea iho nei la hoi ? Kupanaha maoli ka hoi; (l lohe mai au ia hele hou imua a hiki i i kahi i nakii ai i !<a Hipa a me ke kamaa, i (lana'ku auanei ka hana aole ka Hipe, a alaua'e hoi i ke kamaa, U auwe! auwe no ka-e!! Auhea la kuu Hipa ? Kapanaha maoli!!! Eia no kuu wahi i nakii iho nei la, a ma-o no hoi ke kamaa la, a auhea iho nei la ? M Ia manawa, wehe ae la o Pau (Pake) i kana wahi buke Hawaii. heluhelu iho la ma ka mokuno Ahuawa, ina ka pauku o Roma (homa) a pau ia mau pauku i ka heluhelu ia, hoi keia a hiki i ka hale o Kuia; <( Ka-haha, he Hipa no ka iioi ka oukou? Nohea hoi ka oukou Hipa ? " Kuia, " He Hipa kalewa inai nei no hoi, iaoe no a hala'ku, puJ,a'na no hoi,' 1 " Pehea ke kuai ana ? " Kuia, Elua (lala, aole e like me kau, he pii ioa eliina dala no ka Hipa iiookahi ;a pehea hoi kau Hipa, ua lilo nae paha?" Pou, ** Ae." Kuia, "Ehiadala?" Pou, i( Eiima no hoi dala," aka nae. iloko oka naau o Pou ke kaumaha i ka ike ana'e i ka ili ua like me ka hulu o kana Hipa, aka. aole hoi e hiki ke hoopuka'e, iMio wale iho no ianna kahi i nu ai. Pau ia mau kamailio ana a laua, mo-a na niea ai, hoomakaukau no hoi ka paina pu ana. i aku o Kui ia Pou, " Aohe Hipa au i koe ? " Pou, " He Hipa no, apopo no au kalewa Hipa hou mai no." Kuia, •' Ae, i hookahi hoi ha a inaua Hipa." 44 Ae no hoi paha. ,%

Kakahiika'o, o ka Poalima ia, hiki hou no o Pou, " Matna Hilo," wahi a kamaaina, " Ae, he hoi kahiko aku nei no hoi ko'u, o ke kauoha ana'e hoi a olua, nolaila, koe mai nei hoi keia Hipa hookahi na olua," wahi aka malihini. Kuia, '♦ Ae paha, na maua ke oluola mai ke kumukuai, i ole, oia iho la no.' : i aku o Knia, " Pehea ke kuai ana ? " Pou, 44 Elima no hoi paha dala." Kui, 41 Aia j hoi paha la, aole no e loaa ana ia maua, ao- j le no hoi oe e eluolu i na dala elua ? " Pou, " Auwe ! he lilo aku nei no i dala eiima, o ko kauoha ana'e hoi, nolaila, halu loa mai nei hoi au ia nei, i na no aole ou makemake e kuai u-oki ae la no." Kuia, " Pehea no ]a hoi i ekolu dala." Pou, 14 E aho no e hoi au." Kui, « 4 Oleloa ia, e aho no ka hele mamua'ku nei, malia o lilo hou aku no i na dala eono a ehiku paha ? " Pou, 44 Ae, M ka j hele aku la no ia a ine ka Hipa pu no. la manawa koke no o Kuai i kii ai i ka ili 0 ka Hipa ana i ka«lena'i, a me ke poo o ua j Hipa ia, ka holo aku la no ia a mama ma j ke alanui mua ana no i heie ai, a hiki i kahi o ka Hipa i nikii'i me ke kamaa hema, a pee iho la keia ma ka nahelehele, ua uhi i ka iii Hipa ma kona kua, kau ae la i ke poo Hipa maluna o kona poo, ike la o ua o Kuia 1 ka hoea ana'ku a Pou me ka Hipa, ho-a-la-la mai la kela e like me ka leo o ka Hipa, a-a-a-a-a-a-a-a, ia manawa, lohe mahuihui o Pou, ku hoolohe hou, ho-alala hou mai la o Kui, maopopo ae la ia Pou, 44 Ka-hu-hu, o kuu Hipa kela, ua like no me kona leo, hoalala hou mai la o Kuia, a-a-a-a-a-a-a-a 14 ae, aia la, he hemo maoli no ka ! no ke kaula inehinei," ike mai la o Kuia, hoemi iho la i ke poo oka Hipa ilalo, ike aku la o Pou, 44 Aia ke poo la, e loaa ana oe ia'u, aole ou wahi e pkele ai." j īa m&nawa; nikii iho la o Pou i kana Hi-1 pa ma kahi paa, kii e alualu i ka Hipa kahi- j ko ana, holo aku la hoi o Kuia ma kahi e, a 1 kii mai la i ka Hipa a Pou i nikiniki ai a paa, ka iawe aku la no hoi ia ma ke alanui a Pou ī hele mai ai, a hiki no hoi i ka hale, pepeh» e like mamua. E nana hou ae ia Poi», hele aku la o Pou a hiki i kahi ana i ikc aku ai i ke poo o ka Hipa i ho-o-ku ia mai ai e Kuia. 44 Ka-ha-ha, kuu ike ana mai nei no hoi vna nei no hoi-a, emo-ole ka hoi ka nalowale, mahea iho nei la hoi ? " ho-ala-la'ku la, aole he ho-alala ia mai, imi iho la, a pa ma-o a pa ma-o, aole ike iki aku, molow», kii mai i ka Hipa i ke alanui, aole, kunahihi ae la, 44 Auwe ! Auwe !! Auhea iho nei la hoi kuu Hipa ? Kupanaha maoli keia wahi, inehinei no lilo no ia Hipa a'u, i keia la no hoi lilo no keia Hipa a*u, (i lohe māi au ia Pou) e hoi au, aole au e kalewa hou mai i kuu Hipa ma neia wnhi." Hoi aku la o Pou a hiki i. ka hale o Kuia, ike iho la keia elua ili Hipa e kau ana, haohao hou no o Pou e like no na kamailio ana oiawahi me mamua. Aole i pau keia kamailio ana a'u ma keia pepa, aka, ua pau ke kamailio ana no na hana hope a keia mau Pake, (Kuia a me Pou) a e kamaailio hou ana no au no na haha mua. He mea ono ame ka Noho-lio, a mahope e hoike aku no au i ke ano oiaio maoli ma o keja mau Pake la ; aole ma o laua la ka io. He like no me ka Kiilau hoakaka ana, a lau? me Teopilo; aka hoi, he makemake nui loa ko'u i Ikeia kahi i hoea mai ai, e like me ka ka Baibal:i; he mua ahe hope, he kumu a he welau ko na mea a pau, a pela iho la. (Aoie ipau.) K7~ Ma keia mau la e hele nei, ua ikeia iho ke kawalawala ana iho o na ulu-laau o na kapakahakai o ko kakou mau awa nei; oai e a-u ana lakou ma ka moana kailipolipo o ke anu ame ke koekoe, mamuli hoi o - kn hoomaaawanui aoa i nei mea he waiwai.