Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 51, 17 December 1864 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa.

KUOKOA — BUKE 4 !
OLELO HOOLAHA !
I NA LUNA A ME NA POE E LAWE ANA I KE KUOKOA.

                Ma ka pau ana o ka Buke 3, o ka NUPEPA KUOKOA, oia no ka Helu 52 e hoopukaia'ku ana ma ka la 24 o Dekemaba, e hoopau ana au i ka'u Oihana Luna Hooponopono no keia pepa, no ka mea, ua hoolilo aku au i ke Kuokoa ia Kauka L. H. Gulika. A mahope aku o ka la mua o Ianuari, 1865, e hoopukaia aku no oia, ma kela pule keia pule, e like me kuu hoopuka ana aku i keia wa.
            Nolaila, ke kauoha aku nei au i na Luna e aie mai ana ia'u no ka uku pepa iloko o ko lakou mau apana, a no na Olelo Hoolaha hoi kekahi, e hoouna koke mai i na koena dala, no ka mea, makemake au e hoopau i na helu dala o keia pepa i keia wa. Ua noiia no hoi na poe a pau i aie no ka lakou nupepa, no ka Buke 1, 2, a 3 paha, e uku koke mai i ko lakou mau aie i na Luna pepa o ko lakou apana, a ia'u paha, ma Honolulu nei.
            Mahope o ka la mua o Ianuari, e pono no oukou ke hoouna ia Kauka Gulika i na palapala a pau, e pili ana i ka lawe pepa ana, na Olelo Hoolaha, na Kanikau, a me na manao no hoi e pai ai iloko o ka Buke 4 o ko kakou Pepa Kaulana oia no ke " Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii."
Na'u na H. M. WINI.
Honolulu, Nov. 26, 1864.

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU. DEKEMABA17,1864

KA LA HANAU O KA MOI
KAMEHAMEHA V !

                Ma ka la pule iho nei, ua hiki ae ko kakou Moi Hiwahiwa, a Aloha, i ka la hanau mua o kona Noho Alii ana, a no ka ili ana oia la maluna o ka la o ka Haku o Sabaota, ua hoopanee ia ka malama ana a ka Poakahi ae. I ke kakahiaka nui o ka Poakahi, ua hoohikileleia ae na pua o ka aoao palupalu, ua hoopuiwaia hoi na kanikoo, a ua hooalaia mai hoi na Hu makaainana o ka Mea Hiwahiwa nona ka la hanau, e ka uina nakolo o na pu o ko kakou wahi puu Puowaina, e kalahea ana, " E ala e Hawaii ! E ala e Hawaii !!" E olioli i ka la hanau o ke Kama Moi o Hawaii nei.
            No ka nui loa o ka noke hala ole a ka ua, nolaila, aohe i puka nui ae, na holoku o na wai hooluu ano e, e hooaiai ae ia lakou iwaho i na kukuna olinolino molaelae o ka la, ua noho haiamu no lakou iloko o ko lakou mau hale ; a aohe nae i manao na keiki o ke ahi, (no lakou na io pipi i makaukau e koala iluna o na ula menemene ole o ke ahi.) Ua puka ae lakou a houluulu mawaho ponoi iho o ka hale o ka Helu 2, me ko lakou menemene ole i ko lakou mau aahu hanohano, a kai a huakai ae ma na alanui, i pakika, a i pohopoho i na kulu wai ua panopano o ka hooilo. Ua kai a huakai ae lakou, me ka lakou mau kaa i hoonaniia i na pua " mae wale o ke kula," a ua hele haaheo ae nei hoi lakou ma na alanui kelekele a pau, me he mea la, he papahele kahi a lakou e maki ae ana, a me he mea la no hoi he la konane ke pa iho ana maluna o ko lakou mau poo. A maanei aohe no makou e huna ana i ko makou mahalo i na keiki o ka Helu 4, ua hele wale lakou a paihi ka ua i ka makani ; a ua kula iho no hoi ko makou mau waimaka, i ka ike ana'ku, aohe ko lakou hoa alii opiopio, ka Haku o Hawaii, maluna o ka wekiu o ko lakou kaa, ka mea nana e kaikai ae ia ia iho i ko lakou kaapuni ana i ke Kulanakauhale nei, ua iho palua aku lakou i ka Hale-makeke, malaila kahi i hoomakaukauia ka papaaina no ko lakou hoohialaai ana, a malaila no hoi kahi i hookahe ia ai na mea e ko'u ai o ko lakou mau puu " i ka wai a ka naulu."
            A haalele aku makou ilaila e ai ana, a e inu ana me ka hauoli ; a i ka iho ana'ku o ka la i ka ili kai, a i ka wa a na hoku e imoimo mai ana, mai loko mai o na pale powehiwehi o ka lani, a i ka wa hoi a kekahi mau Hu Makaainana o ka mea nona ka la hanau, i luaehu ai, a hoi aku e hooloolu iluna o ko lakou wahi moe, aia hoi ua hoolele ae la na kukuna malamalama o na ipukukui o kahi hale pohaku o Kimo, Public Hall
            Ua haawi ae o Governor John o Dominis, a me kana Alii-wahine i kekahi Ahaaina hula haole, no ka La Hanau o ko kakou Moi Aloha ma ua wahi nei ; a ua poloai ia mai makou e hui pu aku me laua, e inu ai i kiaha aloha, o ka Moi KAMEHAMEHA V.
            A ia makou i hiki aku ai ilaila, ua hiki mua ae na hoa i kauoha ia ai, a e haiamu ana. Ua hiki ae malaila ke Kuhina Waiwai, a me kekahi mau Luna Aupuni e ae ; a ua komo loa aku no hoi ka lokomaikai o ua mau Kama Kiaaina nei, ma ka poloai ana'ku i na hoa o ka Ahaolelo a pau loa, a aohe mea i koe, oia Hale Hanohano i ka poloai ia. Ilaila pu ae no hoi na alii o ka manuwa Rukini e ku nei i ke awa ; a ua lawe pu ae no hoi lakou i ko lakou poe hookani pila ilaila, a ua hoohauoliia ko makou mau puuwai, e ua poe la, aka aole nae makou e hoopoina i ka olioli a kau wahi haole, kakani lua, oia no oe o ke kani a ka leo o ke Canare (manu hulu melemele.) Ua hoomau ia ka hula ana, a hiki i ka pili i Ka-u, hoi aku kela hoa, keia hoa.
            A maanei, hookahi a makou mea i kahaha ai, o ke komo o ka hanau ana o na alii a pau loa, na lakou e noho alii o ka pae aina uliuli o Hawaii nei, iloko o na malama o ka hooilo, a aohe hoi iloko o ka makalii, no ka mea ko Kamehameha III iloko o Maraki, he malama no, no ka hooilo, kona hope mai i make aku nei, iloko o Feberuari, ko ia nei iloko o Dekemaba nei, a o ko laua kaikuahine, ka mea nana e noho alii aku mahope o laua iloko o Novemaba ; ua pau loa lakou a pau iloko o ka hooilo wale no ka hanau ana.
            Ua hoopouliia na hora oia la holookoa, e na ao poluluhi, panopano o ka lewalani, a ua pa pukiki mai no hoi na ao opua makani, me he mea la e i mai ana, he la eehia ka la i hookokohi ai ke kuakoko o kona makuahine alii ; a ano e pono ia kakou ke leha ae i ko kakou mau maka iluna, a me ka hoouna pu ae hoi i ka kakou mau kauoha.
            " E ke Akua e malama mau i ko makou Alii, a e hooloihi hoi i kona Nohoalii ana."

Kaikoo ame ka makani.

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe : — Ka hoa haihai olelo o nei mea he kamailio nupepa ana, hoa kuwili hoi o ka poe i lawe i kou kino holookoa. Ma ka la 27 o Novemaba, hoomaka mai la ke kaikoo ame ka makani ; aia hoi, ua ike ia aku na ao panopano e pii mai ana mai ka Hikina mai, a pela ma ke Komohana, ua hoopuniia mai ka lewa e na ao, a e uhi paapu ana i ka ili honua, ame ka moana kai hohonu.
            A iloko o ka manawa a na ao e omalumalu mai ana, aia hoi, loheia'ku la ka leo o ka makani e nu mai ana, me he bipi huhu la i kona enemi, aole liuliu ka manawa ma ia hope iho, hao mai ana kela lele-liilii ka lehu o kapuahi, me he lima kanaka la e haihai mai ana i ka lau o na laau, ame na mea kanu e ulu ana.
            A mahope iho, ua ike ia'ku la ka moana e hai mai ana na nalu nui mai ka moana uliuli mai, a hiki ma uka o ka aina maloo, ma kahi hoi aole i ikeia o ko ke kai kipa ana mamua aku, akahi no kona kipa ana ma ia wahi i oleloia ae la maluna.
            Aia nae ma ka aina o Pololu, ame Honokane, kahi a ke kai a ke kai i pii loa a pau mai kahi a na kanaka i mahaai ai, ua unu pau aku ke kai i na loikalo malaila, ua hoolanaia na wahi mahiai oia mau aina e ke kai.
            Me ke poi ana o ke kai, me he la o kona wahi mau la ia ka hookohu o ka hai a ka nalu i kuhi a ke kanaka e mahiai ai. Alua la ka halana ana o ke kai ma Pololu, ame Honokane, a hoi aku i kona wahi mau. Iloko nae oia mau la, aka, maluna o na waa na kanaka e holo aku ai e luu i ai ma ko lakou mau waena, pela i loaa ai kahi ola iki i ko laila poe kanaka.
            Ma ke kau wahi, ua kiekie loa na pali kahakai, a ua aneane paha he 40 kapuai ke kiekie, eia nae, he mea ole ia i ka pii a ke kaii a uhi maluna o ka honua. Akahi wale no ke kai nui i ikeia maanei, pela mai ka olelo a koonei poe kahiko. Ua pau me ke aloha. IOSEPA KAHOOKANO.
Makapala. Kohala, Dek. 7, 1864.

            DREADNAUGHT & HAWAII.— Mamua o ko'u haalele ana ia Hawaii, me ka hoopuka ana i ke Aloha hope no Hawaii nei, ke lawe nei au i kona pono i haawiia mai ia'u e haawi aku i na kanaka Hawaii a pau i ko'u aloha hoomaikai no ka lokomaikai i loaa ia'u mai na'Lii a me na Keonimana Hawaii i kipa mai iluna o ko'u moku. Ke aloha pu nei au i na kanaka a pau o Hawaii i kipa mai iluna o ko'u moku, a ano la, ke hele nei au a ke haalele nei i Puna na Hoa'loha.
Aloha oe e Hawaii, aloha !
CAPT. CUSHING.
Ship Dreadnaught.

KA NU HOU

Mai ke awaawa mai o Shenandoah.

                NU IOKA, Nov. 12.— Ua hiki mai ka nupepa Herald o Wasinetona e hai ana ua hiki mai ka lono mai na Kipi mai e noho ana i ke awaawa o Shenandoah, ua paa loa lakou, a ke hoao nei lakou e kaua aoao mai i ke kulana o Sheridana, i mea e manao mai ai o Peneselevania, a me Marilani, e hoouka kaua aku ana laua. I ka lohe ana o Sheridena i keia mea i kela Poakolu aku nei, ua hoolalelale oia i kona mau puali, a ua makaukau lakou ma na kulana a pau a lakou a pau loa e manao mai ai e hoouka. Ua hiki mai ko makou mau elele ma ke alo, e hai ana " ua houluulu nui ae na Kipi ma Stamton, me ko lakou manao e hoouka kaua koke mai. He kanaha o ko Mosby poe Gorila, i kahiko ia i na lole koa o ka Akau, ua lawe pio aku i na kaa ukana o ka puali kaua o Sheridena, e kokoke ana i Kaletona." Mai ke Komohana mai.
            NU IOKA, Nov. 12 :— Ua hiki mai ia makou ka lono mai Little Rock mai, e hai ana, " ua lawe pio ia e Capt. White o ka puali o Gen. Steele, ma ka la 23 iho nei o Okatoba na kaa ukana.. He eha hora o ke kaua hahana loa ana, a ua lilo pio mai ia ia he laina holookoa o na kaa ukana, he kanakolu kumamalima kaa, a me elua haneri lio." Ua manaoia o keia mau kaa i lilo pio mai ai, kekahi ia o ko Gen. Price mau kaa ukana, i hooouna e aku mamua, me ka manao e pakele, ei aku ka hoi kela kamaeu ma o.

Mai ke Komohana Hema Mai.

                NU IOKA, Nov. 12.— Ua hai mai ka Nupepa Herald o Nu Oliana, ke kakali nei ka kakou mau waapa ma ka waha o ka muliwai Ula, i ka puka mai o na mokuahi hao kipi ekolu ; a e kakali ana lakou o ka pii mai o ke kai, alaila lakou hoopuka mai.
            Ua aneane e hoolei loa ae na kipi e noho ana ma Iexasa, i na dala pepa, a me na dala keneta, a o ke dala gula, a me ke dala maoli ka lakou wale no ia e lawe.
            He kakahikahi loa na nu hou i hiki mai mai Mobile mai. Ua hoolilo ae ko makou mau moku ekolu hora o kela la keia la, e ki poka aku i ke kulanakauhale.

Mai ka Aina Kipi Mai.

                NU IOKA, Nov. 12.— Ua hai mai ka Nupepa Commercial o Wasinetona, e olelo ana ua noi mai na Comisina o ka poe Kipi i ko kakou nei Aupuni, e kuai mai i na huluhulu o ko kakou mau kulanakauhale nei o ka Akau, i mea e hoaahu ai i ko lakou mau koa ; a e uku mai lakou ma ka pulupulu, no na huluhulu a pau loa a lakou e lawe ai.
            Ua haiia mai, ke hele la o Hood i Chatamooga. Ua ike lea no hoi na kipi ke hoomakaukau nei o Grant no kekahi hoouka nui ana.

            NU IOKA, Nov. 12. — Ua hoopuka ae ka Nupepa Sentinel o Rikemona, e olelo ana, aia he aumoku hao nui iloko o ka muliwai James, malalo mai o Dutch Gap. Ua hai ia mai no hoi, ua pau ka manao o na Koa Akau i ke kukulu ana i na wahi hoomoana no ka hooilo ; a ua lohe lauahea wale mai no hoi, ua manao o Grant e nee aku i Williminitona, ma ke ala e hele ana i Weledona, a ua hoouna aku no hoi oia i kekahi mau puali i Weledona.
            Ua hai mai na nupepa o Karolina Akau i ka haalele ana o na puali koa kipi ia Wasinetona, kulanakauhale oia mokuaina.

            CINCINATI, Nov. 12.— Ua hoole ae ka nupepa Nashwille oia kulanakauhale, i ka lono i hiki mai nei, no ka haalele ia, a me ke puhi ia Atalanata i ke ahi, a me ka wawahi ia ana o ke ala kaa ahi o Chatanooga.

            NU IOKA, Nov. 12,— Ka Bila Haawina o Amerika Huipuia, i keia halawai hope ana mai nei a ka Ahaolelo, ua hookaawale ae lakou he ehiku haneli me kanakolukumamalima dala, koe nae na aie Aupuni.

Ka Haiolelo a Gen. Sheremena i na kanaka o Atalanata.

                O Gen. Sheremena oia kekahi o na kanaka oi loa aku i ka makemake e noho maluhia, a kuikahi, aohe o kona waha wale no kai hooikaika, ua hana pu kona mau lima, iloko o keia mea he makemake e noho maluhia ; a eia malalo nei kana haiolelo, a malaila ia i hai mai ai i ka mea e noho lokahi ai, a penei kana :
            " E pono ia kakou e noho lokahi, aole ma Atalanata wale nei no, aka, ma Amerika holookoa a pau. I mea e ike ai kakou i keia, e pono e hoopau kakou i keia kaua, nana e hooneoneo nei i ko kakou mau aina maikai mamua aku nei, a me ko kakou mau home oluolu, i mea e pau ai ke kaua e pono kakou e hoopio loa i na puali koa Kipi, i hoaahu ia lakou iho ma ke kue ana i ke Kumukanawai, a me na Kanawai, a e pono kakou e kaua aka ia lakou a hiki i ko lakou wa e kulou hoomaikai mai i na pono o ko kakou mau Kumukanawai. I mea e hoopuehu aku ai i keia mau puali, e pono kakou e imi loa'ku ia lakou iloko loa o ko lakou mau lua huna, ke hapai ae kakou i ko kakou mau lima, a me ka kakou mau mea kaua, a oia wale no ka mea e hiki ai ke hooko i ka kakou mau kumu hana * * * *.
            Ua ike no au, aohe owau kahi iloko o keia kaua, a ua ike no hoi au ua hiki ia'u ke haawi aku i na mohai i oi aku mamua o ka oukou i keia la, i mea e loaa mai ai ka maluhia. Aka aohe e loaa aku ana ia oukou ka maluhia, a me ka mahele ia o ka aina. Ina e ae aku o Amerika Huipuia ia oukou i ka mahele ana, aohe e pau iki ana keia kaua, a hiki aku i Mesiko, oia hoi e kaua mau loa. E pono ia Amerika Huipuia ke ike iho i kona mana, i na wahi a pau loa e welo ai, ina ia e kuemi hope mai, i hookahi nahu 'na, ua piholo ia, a ua ike au o ka manao noia e ke ao holookoa a pau * * *. Kahi wale no e hiki ai i na kanaka o Atalanata, e noho lokahi, a me ka oluolu ma ko lakou mau Home o ka hoopau i keia kaua, a e hiki wale no hoi ma ko oukou ae ana mai, ua hoomaka ia ma ka hewa, a ua hoomau aku oukou ma ka haakei. Aole o makou makemake i na negero, na lio, na hale, na aina, a ma na mea a pau loa a oukou ; aka ka makemake nui o ko makou naau ke kulou hoomaikai, a me ka malama pono i na Kanawai o ko kakou aina makuahine. Oia ko makou makemake, a ina ia he mea e hoohiolo ai i ko oukou mau manao haakei, aole o makou manao ia mea. Ua heluhelu oukou mamua'ku nei iloko o na nupepa, no na manao o ka lehulehu, no ke ola ana ma ka wahahee, a me ka hopuhopualulu, a e pono koke ia oukou ke imi i ko oiaio ma na wahi e ae."

Ka hoouka ana Faraguta i na Papu o Mobile.

                He oluolu no paha ko makou mau makamaka i ka ike ana, i na hana a ko kakou mau keiki Hawaii iloko o ke kaua huliamamahi o Amerika ; ua ike iho nei no kakou i ka Limaikaika Opio mau palapala, no ke kahua kaua aina ia, a ua lawe mai hoi makou i keia palapala malalo nei, i kakauia e Munasona Coana, keiki a Rev. T. Coana o Hilo no ke kahua kaua moana. He Kauka ua keiki nei no luna o ka Mokuahi Aupuni Sebago, a penei kana palapala mai :
MOKUAHI SEBAGO, MAWAHO AE O ] Mobile, Augate 4, 1864. ]

            * * *. Ina e maikai pono ka makani i nei aumoe, alaila hoonohonoho pono ko makou Aumoku no ke kaua. Ma ka hora 4 o keia kakahiaka, alaila e hooukaia ke kaua i hoomakaukau ia'i iloko o keia mau makahiki elua. E hoopili ia'ku ana ko makou moku ma ka aoao o ka Brookhyn, a o makou ka mea nana. e alakai ke kaua.
            Aia maluna o ka Brooktyn, a me ka Richmond, na pu i kau ia iluna o na kia, a ua haka pono maluna o na poo o ka poe kipi, he kanawalu kapuwai ke kiekie. E hookomo loa'ku ana makou i ko makou moku a loaa he 200 i-a ke kaawale mai ka papu mai, i mea e lele loa'e ai na poka o ko lakou papu, maluna ae o ko makou mau poo, a i mea no hoi e haawi aku ai makou i na poka hua-waina i ko lakou mau maka. Aia ko'u kulana iloko o ke kaua maluna pono iho o kahi e waiho ai ka pauda.

            AUGATE 5.— I ka hoea ana'e o na kukuna olinolino o ka la i keia kakahiaka, ua paa pono ka laina kaua. Mamua loa na Moneta eha, ka Brooklyn, o Hartlord, a o Richmond mai mahope loa, a me kekahi mau moku e ae eha, a kai malie mai la ko makou mau moku, he elua mile paha ka loa o ko makou huakai. Hoonohoia'ku la makou, a me kekahi mau moku eha, e ki poka'ku ai ia Papu Morgan, a o na moku mahope mai hoi, hoomaka mai la ko lakou holo ikaika ana. Ia wa ki poka'ku la o Tecumseh, a ki mai la no hoi o Papu Morgan, lele wale ae la no nae maluna o makou, a haule aku mawaho o ko makou mau poe moku. Kaa pono loa'e la na Monita eha mamua ponoi o ka papu. Huki ae la kela moku, keia moku i ko lakou mau hae, a hoomaka mai la ka Hartford i ke ki i kona mau pu, a ki ae la kela moku, keia moku o ko makou laina ; a iloko o na minute pokole loa elima, komo loa aku la kekahi mau moku o ko makou laina iloko o ka punohu poele ana o na uwahi. Ua aneane hapalua hora paha, ua loheia'ku ke kani ana o na pu, he kanaono kani i ka minute hookahi. Aole e hiki i ko makou moku, a me kekahi mau moku e ae, aka, ku iho la makou mawaho ponoi iho o ka papu, a ki poka boma. Ke lele ae nei na poka maluna o ko makou mau poo, aohe nae o makou ku mai.
            Ia wa komo loa'ku la Tecumseh iloko, a hala loa'ku la iloko o ke awa, a kuia iho la kona iwi-kaele i ka torpedo (poka pahu iloko o ke kai) a aole i liuliu, i-ho aku la ia iloko o ka opu o ka hohonu : Aka, aohe i kuemi hope mai na moku i koe, ua komo aku la lakou iloko o ka papu kaulana. Hooki ae la makou i ke ki-pu ana, a nana aku la i ke komo haaheo o ko makou laina moku.

                AUGATE 8.— Ke welo nei ka hae Amerika maluna o ka papu Gaines, e like me ka welo ana maluna o ka papu Powell. Ua hemo mai nei na puka kahi e loaa'i ia makou o ka ai. Aole e hiki ke lawe pio ia papu Morgan i ka la hookahi. Ke hele nei makou i kula e lawe mai i na pio.

            AUGATE 9.— Ua hele aku nei makou i Nu Oleana me kekahi mau moku elua, e lawe mai i na pio i lilo ai ia makou ma ka papu Gaines. He 800 ko lakou nui. O ka nui iloko o keia poe pio, he poe keiki wale no lakou mawaena o ka umikumamalima, a me ka umikumamawalu o na makahiki, a ua lehulehu no hoi na opala keokeo. Mawaena o keia poe, ua halawai au me kekahi keiki opiopio nona na makahiki he umikumamahiku ; me he me la no ka helu ia o ka Papa akahi o ka Hema. Ua hai mai oia ia'u, noloko ia o ka Papa akahi o ke kula koa o Mobile, a he wahi kipi opiopio hoopaakiki loa oia. I ko makou wa e hoopae ai iaia ma Nu Oleana, olelo aku au ia ia, " Ina paha kaua e halawai hou aku, alaila, e ki aku no paha kaua kahi i kahi," a pane mai kela, " Ke naolana nei au pela, a aloha mai la kela no na hana maikai a ko makou alii ia lakou i na pio. Ke manaolana nei au, aia he wa e hiki mai ana nona e ao ia mai ai, i na manao maikai io i o-i ae mamua o ka ka Hema ino i ao mai ai iaia, iloko o kona mau la hoopulapula hou. Aka, aohe wahi e ae i koe, e haule ana ia, a me na tausani he nui wale ilalo, no ka mea, e puhi ia'na ia Kulanakauhale, a me kekahi mau Kulanakauhale e ae, a e kanu ia'na lakou i ka paakai, mamua o ka puka ana mai o kekahi mea maikai mailoko mai o keia kipi ino.

            AUGATE 10.— I keia la, ua hoopae aku makou i na pio, a ua hookuuia na'lii mauka. Ua loaa ia'u ke ala e hiki ai i kahi waiho palapala o ke kulanakauhale, a ua loaa hoi ia'u ka manawa e heluhelu ai i na Nupepa Pelekane. I ke ahiahi, ua heihei makou me ka moku Genese, i ka hoopuka ana, a ua make iki makou ia ia, aka, i ka hookomo ana mai a makou, ua make oia ia makou.

            AUGATE 11.— I ko makou hiki ana i kahi e hoolei ai ka heleuma, a i ko makou wa no hoi i ike aku ai i ko makou puulu moku wiwo ole e pakaki ae ana i kahi e ku ai, a i ko makou kulana iloko o ke awa, he kulana hoi hiki ole ke manaoia hoi e pakele ana makou, a e lanakila hoi ma ia hoouka ana. He kaua maikai loa ana keia. Ua hai mai na Kipi, e manao ana lakou, e holo aku ana ko makou aumoku ma ka aina, mawaho ponoi iho o Papu Morgana. Aka, ua holo ae ko makou aumoku, mawaena o ko lakou, iloko o ka puahiohio o ka uahi, a me ka hekili, me ka hikiwawe, a me ka mama loa, me he mea la he hoonohonoho kaua no ka la lealea. Manao iho la ka Adimarala e hoopiholo i ne koena o ko makou aumoku ma kela aoao, me kona mokuahi hao. I ko makou wa i kaa pono ae ai mawaho o ka papu, a e imi ana hoi makou e hoouka kaua aku ia ia, olelo mai la oia, e haawi no oia i kona ola ma ka hoopiholo ana i ko makou moku, ame ko Adimarala. Aole i hapalua hora, ua laweia aku kona mokuahi hao ikaika, malalo o kona mau kapuai, a haule iho la ia he pio i polukulukuia e ka eha, maluna o na papahele o kona moku, ana i manao ai e piholo, a e lanakila.
            Ua lawe pioia mai kona aumoku, ua puhiia i ke ahi, a ua polukulukuia ilalo o ka hoohioloia e na lima o ke koa luaole o Faraguta. Ua hoounaia aku hoi ua Adimarala nei i Pensacola me kekahi poe pio. Aole he makemake o ko makou Adimarala e ike i na hana lokoino e hanaia maluna ona — e like me na hana ino i hooholoia maluna o ke kanaka kipi e kala i hoana e ia ai kona make, no kana mau hana lokoino hoi a aloha ole.
            Ua hui no hoi ko makou poino iloko o keia kaua ana, he akolu haneri paha ka nui a keu aku. Ka oi aku keia o na kaua oolea loa, a o ka oi aku no hoi keia o na kaua koa loa a makou i kaua ai. Ua lilo pio mai ia makou ke awa o Mobile, ke aumoku kipi, ka Papu o Powell, a me Gaines, a me ka hookahi tausani poe pio. Aole no paha elua pule a lilo mai o Papu Morgana.
T. M. C.

            NO KE KANU PULUPULU ANA MA TAHITI.—" Ma ka hooponopono a na poo o ka Mokupuni o Farani e noho ana malaila, ma ka haawi ana i na makana e hoohoihoi ai i ka Oihana Mahiai, ua lele pau ae na kanaka i ke kanu Pulupulu. He 350 eka aina i paa i ka Pulupulu i keia wa, aole e loihi, e paa'na he 1000 eka. Ua hoao ia malaila, a ua hua mai iloko o ka makahiki he 1200 paona ; a no ka lua o ka makahiki, ua hua mai 2500 paona iloko o ka eka hookahi, a o ke kumukuai oia he $200 o ka eka. Ua mahiia no hoi me ka haahaa loa o ke kumukuai, he $25 a hiki i ke $30 dala o ka eka hookahi. O ka hua o Peru mai, ke kanu nui ia malaila. Ka pii ana o ke kanu Pulupulu ma Tahiti, ma kahi e ae 8000 kanaka wale no, he mea ia e hoike mai ana i ka haawi manawalea ana a ia Aupuni lokomaikai."
            I ka poe e heluhelu mai ana i keia mau lalani pokole maluna, ke kuhikuhi aku nei makou e nana i ka ka Luna Pai olelo hoolaha, a me kana mau makana manawalea e haawi hoohiala'i nei, no ka hoohoihoi ana i kela, a i keia wahi mea apana aina, ma ke kanu pulupulu ana.

Na Palapala.

Vox populi, vox Regis !

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :— He mea mau i ike ia iloko o na Kau Ahaolelo i kaahope ae a me keia e kunewa nei. E kuhi ana la hoi makou na makaainana e loaa loaa ana iloko o Hawaii o ka makahiki 1864, i ke 44 o ka makahiki i moni aloha ia'i ka waiu o na wai hooluu poluluhi, e loaa iki ana kau wahi haawina kuokoa e kau pale ana i ka manao no ka wa hala a me na ano, a makou e kamailio nei, eia ka aole, malia paha, aole wale no ia nei, aka i kekahi mau honua paa paha no lakou na kahakai mamao aku, pela paha, aka, ina malaila ka hoohalike ana, alaila, ke ike nei makou, ua ano kue iki paha i ke Kumukanawai o ka makahiki 1852, a me ke Kumukanawai o ka makahiki 1864, me he mea la ma ka pauku akahi o ke Kumukanawai o ka makahiki 1852, ua ike ia malaila he pono laulaha mai o a o, o keia pae Aina Hawaii ke inu, a ke uhauha i ka mea i olelo ia, oia hoi. " Ka ae ana i na kupa o Hawaii nei e inu, a e keakea ole ia mai." Ua ike ia noia ma ke Kumukanawai, a ina ua ike ia, ua ae ia ka inu ana i na makahiki i kaahope ae malalo o .ke Kumukanawai o ka makahiki 1852, alaila ke ike ole nei makou i ke kumu o ke keakea ia ana, no ka mea, ma ka Pauku 1 o ke Kumukanawai o ka makahiki 1852, penei noia ; Pauku 1. " Ua hana mai ke Akua i na kanaka a pau e noho paa ole, a e noho like hoi, a ua haawi mai no hoi oia i mau pono e pili paa loa ia lakou, oia hoi o ke ola o ka noho keakea kumu ole ia mai a me na pono e loaa mai ai, a e maluhia io ai ka waiwai, no ka noho like. He mea maa paha iwaena o na ohana nui loa ke loaa ana o na pono kuhoho me ke keakea ole ia mai, ua ike no kakou, ua mahuahua loa na haole i noho, a i hoohiki e lilo i mau kupa no Hawaii nei, a o ko lakou Kumukanawai, oia hoi ke Kumukanawai o keia Aupuni, ke ninau nei makou, i aha hoi ka papa ole ia o lakou no ka mea, ua lilo hoi lakou i mau kupa no Hawaii nei, a he kanaka Hawaii hoi ka olelo ana ? Nolaila, ke noi nei makou no ka Ahaolelo o ka makahiki 1860 e hanaia i Bila, aole e ae ia na haole i lilo i Kupa no keia pae Aina, ke ole e wehe ia ka puka no makou e kaupaona like ia'i me na ili keokeo.
            No ka mea, i na ua ae ia na ili keokeo i lilo i kupa e inu, alaila o makou pu no kekahi e inu, no ka mea, 44 makahiki ka inu ia ana o ka wai ona ma Hawaii nei, aole i ike ia ua haule hia o Hawaii iloko o ka pilikia, ua ike no makou i ke kumu o ka ae ole ia ana e inu, eia wale no, no ka hilahila o na haole o like pu auanei kakou, nolaila hoomanao ae makou i ka olelo a kekahi kanaka kaulana :
            " Sense ! take the rein ; blind passion drive us on : And Ignorance ! befriend us on our way ! Ye new, but truest patrons of our peace ! Yes, give the pulse full empire ; live the brute, Since as the brute we die ; the sum of man, Of Godlike man ! to revel and to rot." Nolaila, ua ike maopopo makou mai ka waha mai o na Kuhina ka nele ana oia pono, a mai ka waha aku hoi o na kanaka hoopilimeaai ke oki loa ana. Aole ma na moolelo o keia ao, ua ikeia ka popilikia ana o na aupuni nui, kahi i hanaia'i ka waiona. Malia paha o olelo mai kahi poe, ina i ae ia ka inu ma Hawaii nei, alaila, e pau loa auanei mai kela pea a keia pea o ka Pae aina i ka inu, i ko makou manao, he kuhihewa malaila, no ka mea, ua noho na kanaka ma ka ili o ka honua, me na manao like ole, a oia no paha kahi mea i pono ai, no ka mea, ua maopopo no ia kakou, aole mana o kekahi kanaka maluna o kekahi kanaka. Eia ka mea hilahila loa, ma ka halo ana aku ma na hale inu o keia Pae aina, e ike maka maoli no oukou, e na Lunamakaainana, a me na makaainana, i ka haawiia mai o kahi kiaha o ke kanaka ili-ulaula o Hawaii nei ma kahi kuono, kahi kupono ole e inu ai. A ke hai pu aku nei no hoi makou, ua oi aku ka hanohano a me ka hiwahiwa o ke kanaka ili-eleele o Aferika mamua o ke kanaka nona ponoi ka aina, a ke kaha aku nei makou i ka laina pololei e like ai kakou na kanaka o Hawaii nei me na ilio, a ke hoomaopopo lea nei no makou, o kahi e like loa ai o kakou, oia no ka hoolilo ana i mau kauwa na ka ili-keokeo, a pehea la auanei kakou e loaa ai ka haawina like, a ke ike ole loa nei makou i ke kumu o ka nele loa ana ma keia haawina, a ke noi nei makou, e hoohalike loaia na pono ma kela ano kanaka keia kanaka. Ina paha e ola ana na kupuna o kakou, ka mea nana i kaua i ke kaua huliamahi o Mokuohai, a me ka ——— ; a ina hoi e ola ana o Kamehameha I., ka mea nana i kaua o Hawaii nei e hui i hookahi Pae aina, ke manaolana nei no makou, aole no hoi e nele kona Ae mai, a me lakou la aku hoi e inu, a e hoohalike i na pono me na kanaka o na aina e.
            Aole makou e wehewehe aku i na mea e pono ai ka noa ana o ka inu ma Hawaii nei, no ka mea, ua hala ka wa no keia kau Ahaolelo. Ina paha he mea hiki i ka Luna Pai o ka Nupepa Kuokoa ke ae mai ia makou, na makou na olelo e pili ana i ka ae ana e inu, e hoopiha i ka nupepa.
S * *. Honolulu, Oahu, Dek. 9, 1864.