Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 51, 17 December 1864 — Na Palapala. Vox populi, vox Regis! [ARTICLE]

Na Palapala.

Vox populi, vox Regis!

E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe :—He mea mau i ike ia iloko o na Kau Ahaoleh i kaahope ae a rae-keia e kunewa nei. £ kuhi ana la hoi makou na makaainana e loaa lona ana iloko o Hawaii o ka makahiki 1864, i ke 44 o ka makahiki i moni aloha ia'i ka waiu o na wai hooluu poluluhi, e ioaa iki ana kau wahi hnawinu kuokoa e kau p&le ana i ka manao no ka wa hala a me na ano, x makou e kamnilio nei, eia ka aole, malia paha, aole wale no ia nei, aka i kekahi mau iionua paa paha no lakoU na kahakai manao aku, pela paha, aka, ina mnlaila ka loohalike ana, alaila, ke ike nei makou, ua mo kue iki paha i ke Kumukanawai oka nakahiki 1852, a me ke Kumukanawai o ka nakahiki 1864, me he mea la ma ka pauku ikahi o ke Kumukanawai o ka makahiki 1852, ua ike ia malaila he pono lauiaha mai j a o, o keia pae Aina Hawaii ke inu, a ke ihauha ika mea i olelo ia, oia hoi. 41 Ka le ana i na kupa o Hawaii nei e inu, a e leeakea ole ia mai." Ua ike ia noia ma ke Kumukanawai, a ina ua ike ia, ua ae ia ka nu ana i na makahiki i kaahope ae malalo ) .ke Kumukanawai oka makahiki 1852, ilaila ke ike ole nei makou i ke kumu o ke leeakea ia ana, no ka mea, ma ka Pauku 1 ) ke Kumukanawai oka makahiki 1552, )enei noia ; Pauku 1. Ua hana mai ke A.kua i na kanaka a pau e noho paa ole. a e loho like hoi, a ua haawi mai no hoi oia i rnau pono e pili paa loa ia lakou, oia hoi o ie ola. oka noho keahea kiimu ole ia mai u ne na pono e loaa mai ai, a e maluhia io li ka waiwai, no ka noho like. He mea naa paha iwaena o na ohana nui lon kt oaa ana o na pono kuhoho me ke keaKea )te ia mai, ua ike no kakou, ua mahuahua !oa na haole i noho, a i hoohiki e lilo i mau leupa no Hawaii nei, a o ko lakou Kumuk.»lawai, oia hoi ke Kumukanawai o keia Aupuni, ke ninau nei makou, i aha hoi ka papa )Ie ia o lakou no ka mea, ua lilo hoi akou i mau kupa no Hawaii nei, a he kalaka Hawaii hoi ka olelo ana ? Nolaila, ke īoi nei makou no ka Ahaolelo o ka makaliki IS6O e hanaia i Bila, aole eae ia na laole i lilo i Kupa no keia pae Aina, ke ole 3 wehe ia ka puka no makou e kaupaona ike ia'i me na ili keokeo.

No ka mea,, ina ua ae ia na ili keokeo i lilo i kupa e inu, alaiia o makou pu no b« kahi e inu K no.ka.mea, 44 m&kahiki ka inu ia ana o ka wai ona ma Hawaii nei, aole i ike ia ua haule hia o Hawaii iloko o ka pilileia, ua ike no makou i ke kumu o ka ae ole in ana e inu, eia wale no, no ka hilahila o na haole o like pu auanei kakou, nolaila hoomanao ae makou i ka olelo a kekahi kanaka kaulana : " Scnse ! take the reln ; blind pMsion drir» uson : And Ignorance ! befrieod us on our way ! Ye new, but truest patrons of our- peaee ! Yte, pive the pulse fnll empire ; Hve the brate, Bince aa the brute we die ; the sum of man, Of Godlike man ! to revel and to rot." Nolaila, ua ike maopopo makou mai ka waha mai o na Kuhina ka nele ana oia pono, a mai ka waha aku hoi o na kanuka hoopilimeaai ke oki loa ana. Aole ma na moolelo o keia ao, ua ikeia*ka popihkia ana 0 na aupuni nui, kahi i hanaia'i ka waiona. Malia paha o olelo mai kahi poe, ina i ae ia ka inu ma Hawaii nei, alaiia, e pau loa auanei mai kela pea a keia pea oka Pae aina 1 ka inu, i ko makou manao, he kuhihewa malaila, no ka mea, ua noho nu kanaka ma ka ili o ka honua, me na manao hke ole, a oia no paha kaiii mea i pono ai, no ka mea, ua maopopo no ia kakou, aole mana o kekahi kanaka maluna o kekahi kanaka. Eia ka mea hilahila ioti, ma ka halo ana aku ma na hale inu o keia Pae aina, e ike maka maoli no oukou, e na Lunamakaainana, a me na makaainana, i ka haawiia mai o kahi kiaha o ke kanaka ili-ulaula o Hawaii nei tna kahi kuono, kahi kupono ole e inu ai. A ke hai pu aku nei no hoi makeu, ua oi aku ka hanohano a me ka hiwahiwa o ke kannka ili«cfeele s Aferika mumua o ke kanaka nona ponoi ka aiim, a ke kaha aku nei makou i.ka laina poloiei e like ai kakou na kanaka o Hawaii nei me na ilio, a ke hoomaopopo lea nei no makou, o kahi e like loa ai o kakou, oia no ka hoolilo ana i mau kauwa na ka ili-keokeo, a pehea la auanei kakou e loaa ai ka haawina like, a ke ike ole loa nei makou i ke kumu o ka nele loa ana ma keia haawina, a ke noi nei makou, e hoohalike loaia na pono ma kelaano kanaka keia kanaka. Ina paha e ola ana na kupuria o kakou, ka mea nana i kaua i ke kaua huliamahi o Moknohai, a me ka ; n ina hoi e ola ana o Kamehameha i., ka mea nana i kaua o Hawaii nei e hui i hookahi Pae aina, ke manaolana nei no makou, aole no hoi e nele kona Ae mai, a me lakou la aku hoi e inu, a e hoohalike i na pono ine na kanaka o na aina e. Aoie makou e wehewehe aku i na mea e pono ai ka noa ana o ka inu ma Hawaii nei, no ka mea, ua hala ka wa no keia kau Aha* oleio. Ina paha he mea hiki ika Luna Pai o ka Nupepa Kuokoa ke ae mai ia makou. na makou na olelo e pili ana i ka ae aoa e inu, e hoopiha i ka nupepa. Honolulu, Oahu, Dek. 9, 1864.