Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 52, 24 December 1864 — Page 2

Page PDF (1.68 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

NA INOA O NA LUNA
— O KE —
Kuokoa ma Honolulu !
EIA NA INOA MA KA HOOPONOPONO
KA HOPE ANA.

Kawaiahao, Kekauohanui.
Waikiki-waena, Kawainui,
  " uka, Kamoana,
Nuuanu   a me Palama, Hu,
Palama, Keaumoku,
Kalihi, Kaoo,
Pauoa, Kealoha,
Manoa, Lima,
Nuuanu uka, Pualewa,
No na Kamoiliili, Kamai,
Moanalua, Bolabola.
L. H. KULIKA. Honolulu, Dek. 17, 1864.

KUOKOA - BUKE 4 !
OLELO HOOLAHA !
I NA LUNA A ME NA POE E LAWE ANA I KE KUOKOA.

            Ma ka pau ana o ka Buke 3 o ka NUPEPA KUOKOA, oia no ka Helu 52 e hoopukaia'ku ana ma ka la 24 o Dekemaba, e hoopau ana au i ka'u Oihana Luna Hooponopono no keia pepa, no ka mea, ua hoolilo aku au i ke Kuokoa ia Kauka L. H. Gulika. A mahope aku o ka la mua o Ianuari, 1865, e hoopukaia aku no oia, ma kela pule keia pule, e like me kuu hoopuka ana aku i keia wa.
            Nolaila, ke kauoha aku nei au i na Luna e aie mai ana ia'u no ka uku pepa iloko o ko lakou mau apana, a no na Olelo Hoolaha hoi kekahi, e hoouna koke mai i na koena dala, no ka mea, makemake au e hoopau i na helu dala o keia pepa i keia wa. Ua noiia no hoi na poe a pau i aie no ka lakou nupepa, no ka Buke 1, 2, a 3 paha, e uku koke mai i ko lakou mau aie i na Luna pepa o ko lakou apana, a ia'u paha, ma Honolulu nei. Mahope o ka la mua o Ianuari, e pono no oukou ke hoouna ia Kauka Gulika i na palapala a pau, e pili ana i ka lawe pepa ana, na Olelo Hoolaha, na Kanikau, a me na manao no hoi e pai ai iloko o ka Buke 4 o ko kakou Pepa Kaulana oia no ke " Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii."
Na'u na H. M. WINI.
Honolulu, Nov. 26, 1864.

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU. DEKEMABA 24, 1864

                UA maopopo lea paha i ka poe e heluhelu nei i ka Nupepa Kuokoa kona lilo ana i ka lima o na mea e, (aole nae hoi iloko o ka lima o na enemi,) oia hoi, aia ma ka lima o Dr. Kulika ma ; a no ia mea, aole paha makou e hana i ka maikai ame ka pono kaulike i ko makou poe nana i hoomakamaka mai iloko o na makahiki iuiu wale i kaahope ae nei, ke waiho pu makou i ke aloha, a hoopuka akea ole aku ia mea ma keia ka Helu Hope o ko makou noho Luna Hooponopono ana no ka kakou Kilohana, ke pookela hiwahiwa nana i a-u na kai ewalu ame na makani eha, ka mea hoi nana i halihali io oukou la i ke " ala Lu o ka Lokini," a mamuli o ia manao ana, ame ka hilinai ana, pela makou e pono ai ke hahai aku, nolaila makou i hopu aku ai i kahi ame ka manawa e hoopuka akea aku ai i ko makou manao no ia mea hemolele i kapaia he aloha.
Eia nae hoi ka mea hilu, no ke kaumaha loa o ka puolo aloha i hooiliia iluna o ko makou puuwai nawaliwali, nolaila, ua punana makou i kahi kupono e hoomaka'i e uwe aloha'ku i ko makou mau hoa kaana o na la i kaahope ae, a ua ane kupono ia makou na huaolelo o kekahi o na mele no a kakou o Hawaii nei, oia hoi o
            " Kulanalana kuu kino, Naueue i ka moe."
            Aka nae hoi, mamuli o ka hookanalilii ana iho o ke kaumaha a ke Kihene o ke aloha, ua hooholo iho makou e hahai iki aku i ka moolelo o ke kukuia ana o keia mea he Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii, ame ka holomua ana a lilo ai i makamaka nou e ka mea e heluhelu ana i keia mau wahi mamala olelo ; a ina hoi e hoohialaai nui loa makou ma ke kamailio ana ia mea e kau i ka hewa o ia hoohialaai ana, i mea ma ka ipuka o ko makou manao aloha pumehana no oukou.
            He nani hoi ia, ua pau aela na olelo wehewehe, nolaila, e hoomaka makou e hooko i na olelo a makou i hai e aku   nei, ka mea hoi nana i kono ia makou e kakau i keia mau wahi olelo.
            Ma ka malama paha o Aukake, a o Sepatemaba paha, o ka makahiki 1861, aia hoi, ua Komoia ka manao o na keiki ake ike a pau o keia kulanakauhale, e ka manao ake nui e kukulu i nupepa, no ka mea, he poe lakou i hoopa iki i ka apu o ka naauao, a ua maopopo ia lakou, o ka nupepa kekahi kumu nui nana e kokua i ka hooholo mua ana ia mea ; a no keia kumu, ua ala mai kekahi poe aloha lahui, a ua hoopuka i na olelo hoolaha e pili ana i ke kukulu i ahahui hoopuka nupepa ma ka olelo hanau o ka aina nei, a ua weheia na halawai no ia hana, ma ka hale o John Moanauli, ma Kamakela, no ka mea, oia no kekahi o na hoa makamua ma ka hookumu ana i keia mea maikai o ke kukulu nupepa, pu me ka Hon. David Kalakaua, Mr. Ka, Mr. Komoikeehuehu, Mr. Mills, Mr. Kanepuu, ame kekahi poe lehulehu e ae no hoi, i hiki ole ia makou ke hoomanao ae. Ua loihi no na la o ka halawai ana a ua Ahahui nei, aka nae, no kekahi kumu i ike ole ia, ua hakalia ka elekei ana aku a hiki i ka hopena i manao nui ia, oia hoi ka hoopuka ana i ka nupepa.
            Ia manawa iho, mamuli hoi o ke alako ana o ko makou makamaka oiaio ka Hon. A. M. Kahalewai, lilo pu makou i hoa no ia Ahahui, a he kumu io no hoi ia o ka naau e haaheo iho ai, oia hoi ka lilo ana i hoa no ka Ahahui nana i hookumu e kukulu i nupepa ku kaawale iwaena o keia Lahuikanaka. Mahope mai o ia mau la, ua hoopukaia kekahi pepa hoikeike i paiia ma ka Hale Paipalapala Aupuni. A ma ia mau la, e manao ana no ka Ahahui, a na lakou no e uku ke pai ana o ka nupepa, a na lakou no hoi e hooponopono, a e ohi i na dala uku makahiki o ka Pepa ; no keia kumu, ua koho ua Ahahui nei i mau Komite, e hele e ninau i na Hale Papalapala a elua o keia kulanakauhale, i ikeia'i kahi emi o ka lilo, ame ka nui hoi o ka lilo no ke pai ana i nupepa Hawaii.
            Ua hele na Komite, a ua hoi mai a hoike imua o ka Ahahui, i na palapala a Mr. A. Fornander, o ka Hale Paipalapala Aupuni, ame Mr. H. M. Wini, Luna hoopuka o ka nupepa haole Pacific Com. Advertiser, ma ka nana ana i ua mau palapala nei, ua ikea iho, ua emi ka uku ke paiia ka nupepa ma ka Halepai o H. M. Wini Esq. Mamuli o keia emi ana, manao ka hapa o ka Ahahui ua kupono ke haawi na Mr H. M. Wini e pai ua nupepa nei, a hoole hoi kekahi hapa, a mamuli o keia kue-e ana, ua ulu koke ka hu-a o ka mokuahana, a ua kukulu kokeia he elua Ahahui hoopuka nupepa, o kekahi ua kapaia " O ka AHAHUI PAKIPIKA," a o kekahi hoi " O ka AHAHUI KUOKOA." O ka moolelo o ka hana ma ia hope a ua mau Ahahui la, ua kamaaina like no ia ia kakou a pau mai o a o, anolaila, he makehewa ko makou kamailio aku ma ia mea.
            A oiai hoi makou ua hoike ae nei i ke kumu i kukuluia'i, a i hoea ai ke Kuokoa, ua kupono loa no ke mahaloia ka poe nana i hookumu i ka Ahahui Hoopuka Nupepa i kinohou, no ka loaa ana o keia lamaku iwaena o keia lahui, no ka mea, mamuli o ka lakou hoomahui ana i ku ai ka lama, oia hoi, mamuli o ka lakou kapeku ana i komohiaia'i ka upena e ka i-a hoomalamalama he Kuokoa. Anolaila, ina io he pomaikai kekahi i loaa i keia lahui mamuli o ke ku ana o ka nupepa, alaila, ua aie mai ka lahui no ia pomaikai i na hoa a pau o na Ahahui hoopuka nupepa a elua, nona na inoa i haimua ia ae nei maluna — Ka AHAHUI PAKIPIKA, a me KA AHAHUI KUOKOA, no ka mea, mamuli o ka lakou hoomahui like ana i ku ai keia mea he nupepa ; a maanei e hooki ai makou i ka moolelo o ko ke Kuokoa puka ana ; a maanei hoi makou e wehewehe iki ai no na mea e pili ana ia makou iho.
            I ka wa i hooiliia mai ai ia makou o keia hana kaumaha o ka Noho Lunahooponopono ana, ua kahakaha mua iho makou iloko o ka Papa hoonaauao o ko makou mau puuwai, i na olelo a ka poe kahiko, oia hoi, " O ka pono ka ikaika, aole o ka ikaika ka pono." a ua hoao mau no makou e hahai mau mamuli o ia mau olelo. A o na olelo a pau i hoopukaia e makou, ua hana makou ia mea, mamuli o ka ike ana iho a me ka manao ana hoi a ko makou Lunaikehala he pono. A nolaila, ina paha iloko o na manao i hoopukaia e makou, ua hoehaia kekahi mea, a ua hoonaueue ia paha ke a-na i kau malie o kona manao, alaila, ke noi nei makou e kala mai, no ka mea, aole mamuli o ka manao ino ka hoopuka ana ia mau manao, aka nae, mamuli wale no o ka manao ana he pono, a nolaila i pono ai ke kapaia he pono, aole he hewa no makou. O ke Kuokoa a me ka noho ana lanakila mau me ka hoohaiki ole ia, o ka ke kanaka Hawaii mau pono, oia kekahi mea a makou i hooikaika nui ai e hookupaa, a e ao aku hoi i na makamaka o makou e hanai i ko lakou mau manao, me ke aloha aina, ke ake hoopono, ka hoowahawaha'ku i   ka ino, a me ka hewa ; a mamuli paha o ia hana ana pela, malia paha ua konoia mai makou i kekahi manawa, e hoopuka i na olelo pumehana loa, oiai e kamailio ana ma ia mea, a ma ia hana ana ua hookaumaha makou i ka manao maikai o kekahi poe ? Ina pela io, alaila, e kala mai no ia makou, no ka mea, o ke kuhikuhi ana a ko makou Lunaikehala, he pono ke kumu o ko makou hoopuka ana ia mea.
            Ia nei makou e hoopuka'i i ko makou aloha nui i ko makou mau makamaka i na la kohaehae i hala'e nei ; ka poe hoi e noho ana mai ka Hikina a ke Komohana ; ka poe e haiamu ana i ka Lai o Ehukaipo, a me ka poe hoa kaana o ke Kuahiwi, o ke Kualono. Aloha oe e Maui o Kama, nou no ka u ana a me ka hoohaloiloiia ana mai o ka waimapuna o ko makou puuwai. Nou pu hoi kekahi aloha e Oahu o Kakuhihewa, aloha na pua e haiamu ana ma kou mau Kuahiwi, a me kou mau Kapakahakai ; pela no hoi ke aloha ana nou e ka mokupuni olalo, ka aina hoi i kahikoia e ka Lehuamakanoe, a me na lehua o Kalaikini, ke haalulu nei ka puuwai i ke aloha no oukou a pau, ke u nei ; ke " noenoe aloha ia'u nei ke anu o Alakai, Lihau anu o ka mauna i ka iluna o Hauailiki," pela iho la makou e noho nei me ke kihene kaumaha a ke aloha no oukou. Ia oe hoi e Hawaii o Keawe ko makou halia ana'ku e hoopuka i ko makou aloha hope ana ;— Aloha oe ! Aloha ka lehulehu e haiamu ana ma kou mau kahua momona, aloha o Kahua aina makani, aloha ke kai hawanawana o Kawaihae ; o oe hoi e ka nalu o Huia, aia makou ilaila e moe nei ; ke hoomanao ae la makou i na hoa maikai o ka aina ua nui o Hilo, nani wale ko lakou noho ana, e hehiia'i e ke e-hu o ka ua Kanilehua, a me ka ua moaniala ; aloha oe e Hilo, ke kahua, ke kihapai i ulu ai o na Lehua Kaulana o Mokaulele, kahi hoi nona ke one anapa o Waiolama, a me ka papa kahulihuli o Wailuku ;— aloha oe e ia one, a me ia papa kahulihuli ; aloha oe e ka aina i peahi ia na papalina e ka makani Malanai, ka mea hoi i hoalaia e ka makani kehau, nou ke aloha mua loa, no ka mea, he mea mau o ka makou " manao no e noho nei, he manao aloha no - e."
            Ma keia wahi ke kauoha mai nei o Waianuenue, Aipualehua, Waiolama, Mololani, Moelana, a me Hauailiki, e hoopuka'ku i ko lakou aloha i na makamaka a pau, mai kela kihi a keia kihi o ka aina — a me ka oukou Kauwa Haahaa o na la i hala W. P. R. Bila. A nolaila e na hoa, e aloha auanei a nui loa. o ka hoomaikai ana a ko kakou Haku Iesu Kristo me oukou a pau.
            Ina oukou i makemake i keia mea he nupepa, alaila, e pono e hooikaika e kokua i ko kakou makamaka Kauka Kulika, no ka mea, he mea lilo nui ke pai ana i nupepa. Me oukou ke aloha, me makou hoi ka haihaili o ke aloha pau ole. " HAPPY NEW YEAR" IA OUKOU A PAU LOA.

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

                Kulanui o Punahou.— No ka nui loa o ka ino i keia mau pule i hala iho nei, a no ka pau pono ole o na haumana i ka hoi mai, mai ko lakou hoomaha ana, aole i pau mai na haumana i ka hoi mai, nolaila, aole e hoomaka ke kula a hiki i keia Poalua'e o Dek. 27.

            Ke Kii o Haalelea.— Ua pena ae ka haole a makou i hai aku ai i kela pule aku nei, i ke Kii Kino o Levi Haalelea i make aku nei, a eia oia ke ku nei ma ka hale paikii o Chase (Keiki.) Oia okoa no a eo, aohe wahi i lilo, me he mea la o kona ola okoa no, o ka leo wale no koe a hoopuka mai.

            Ka Hohonu o ka ua.— Ma ka Papa a-na ua o ke Kulanui o ka Punahou, ua ikeia'e, ua haule iho ka ua i.ka Poalua, me ka Poakolu, a me ka Poaha o kela pule aku nei, i ka hohonu o umikumamakahi iniha, a i ka wa hoi i pa mai ai ka makani Kona, ua hiki aku mai ka umikumamalima, a i ka iwakalua iniha ka hohonu.

            NO NA PIWA A ME NA WATI.— I kela pule iho nei, ua heluhelu iho makou ma ka nupepa Advertiser i ka manao o kekahi Luna e hookomo mai i kekahi Bila Kanawai, e auhau ia ka poe a pau e komo ana i ka papale Piwa a me ka poe e lawe ana i ka wati. Ua kue ia mai e Bihopa, a me kona wehewehe nui mai, he mea makehewa ka noonoo ana ma ia mea.

            Na moku holo piliaina.— Ua olioli makou i ka hai aku, ma na ku ana mai o na Kuna liilii, na Kuna nui ae, a me ka Mokuahi " Kilauea," a me " Annie Laurie," ua piha pono lakou i ka ukana ; a ua hai ia mai no hoi ia makou, ua haalele mau aku ka o " Kilauea" i ka ukana no ka nui loa, me he mea la ke noho hana mau mai nei na poe o kela moku, " O ka hana kai lanakila maluna o na mea a pau loa."

            KA PO I HANAU AI O KA HAKU.— Ma ka hora 12 o keia po iho, oia ka manawa i hanau ai o ke keiki a ke Akua, oia ko kakou hoola ; ma ia po e himeni ai i na himeni o ka hanau ana, malaila hoi na kane a me na wahine, na keiki hoi kekahi. Ma ia po e puhi ia'na na kukui a puni oloko o ka hale. Ma ke ao ae hoi o ka la pule, he pule mesa nui ma hora 10, me na himeni maikai i hoomakaukauia no ia la ; he mau himeni hoonani i ka Haku, (Cororia in Osiseo.) Cololia in Betiteo.

            Kupono i ka Hoomaikai ia.— I ka hoi ana mai nei o Capt. Helm o ka moku Alii Nahienaena, mai Hilo mai, ua loaa ia ia kekahi waa, me kekahi mau kanaka maluna, ua pau ka manao ana i ke ola, o ka make wale no ka mea a lakou i manao ai ; ua lawe ia lakou e ua Kapena nei, aole no paha e hiki i ua poe kanaka nei ke makana'ku no ka lokomaikai o ke Kapena, ka anela a ke Akua i.hoouna mai ai i o lakou, ka mea nana i olelo mai, " E kahea mai ia'u, iloko o na hora o ka pilikia aia no wau ilaila."

KA NU HOU

                Ma ka Poakolu iho nei ua ku mai ka moku kalepa Helios mai Kapalakiko mai, a ua lawe mai ia i na eke leta Amerika, a me ko Beritania. A inehinei ua ku mai hoi kekahi o ko lakou mau moku e-e pakeke Smyrniote. Ua lawe mai laua i na nupepa he nui wale, a mailoko mai olaila ua lawe mai makou i na mea malalo nei.

Mai ia Grant mai.

                WASINETONA, Nov. 21.— Ua hiki mai ka lono mai ka puali mai o ka Potomaka, inehinei e olelo ana, " ua nui ke ki poka ana ma ka Poaono, ma ke alo ponoi o Peterobuda, maluna o Appomatoka, me ke ko nui ole o kela aoao, keia aoao."
            Ua hai mai ka poe e haalele ana i ka aoao Kipi, ua haalele aku na enemi i ka muliwai James, a koe wale no he mau kanaka kakaikahi, i poe nana e hooponopono ka pu o na papu. A hiki mai i ke kakahiaka inehinei, ua hoomauia ke kipu ana no na hora he 36.
            Ua hoopuka ae ka nupepa Whig i ka manao paa e olelo ana, " ma ka pau ana ae o keia mahina, e haawi aku ana o Grant i hoouka kaua ma ka aina, a ma ka wai, maluna o Rikemona."
            E olelo ana ka nupepa Commercial mai Wasinitona mai i ka nui o ka pioloke iloko o Rikemona ma ka Poaono, no ka Sheremana mau hana, ma ka mokuaina o Georgia, Ua manaoio ia ke hele la imua me keakea nui ole, me he mea la aohe e kala i polukulukuia ai. He oiaio no paha, aohe mea hiki ke kanaluaia ua haule mai o Macona imua ona.

            NU IOKA, Nov. 22.— Ua hai mai ka nupepa Journal o Alexandria, o na mokuahi hao i ku iho nei ma ka papu Monroe, ua nee aku lakou iluna o ka muliwai James i ka Poalima, ma ke alanui o Dutch Gapt. e hoike ana he hoouka nui e hiki mai ana.

            NU IOKA, Nov. 23.— Ua haiia mai ma ka papu Monroe, ua hoopuka aku o Gen. Butter, i kana ala wai : a ua hookahe aku i ka wai iloko. Kekahi alii koa i haalele, i ko makou mau laina kaua ma Peterobuga, ua hai mai oia " aohe mau hoailona e hoike mai ana, ua haalele na Kipi ia Peterobuda. Ua paa pono loa na papu Kipi i na kanaka, a ua mau no ke kipu ana ma na aoao a i elua."
            Ua hai mai kekahi palapala o ka nupepa Commercial o City Point, o ka la 19, e olelo ana, " ua hoomaka ka naue ana o na koa imua. Ua hai ia'ku na koa e hoomakaukau i ka ai e lawa ai no na la ewalu, a e makaukau pu hoi i ka maki ana i na wa apau loa e kauoha ia'ku ai." Ua hele aku na pukaa oia mau i ka napoo ana o ka la, a ua hoomaha iho lakou 8 mile ma ke kua o City Point, maluna o ke ala kaa ahi, a aohe no hoi i liuliu mahope iho ua hele aku na koa hele wawae, a hiki i Hancoka, he 15 mile mai ia wahi aku.. Ua haalele iho lakou i na papu ua paa pono i na kanaka, ua ikaika loa na laina e ku nei, a ua hiki ia Granta ke hoohauoli ae i kona mau puali, ma o a maanei o na Kipi, me ke kanalua ole.

            NU IOKA, Nov.20.— Ua olelo ae kekahi palapala oloko o ka nupepa Tribune, mai ka puali mai e noho ana ma ka muliwai James, ua holo awai ia ka aina Kipi ma ka aoao akau o ka muliwai James, a me he mea la hookahi moanawai.

            WASINETONA, Nov. 26.— Ua hiki.mai ka lono mai ka puali mai o ka Potomaka, e olelo ana i ka wa i lohe aku ai na koa Kipi i ke koho ia ana o Linekona, ua nui na koa i haalele i ko lakou aoao, a komo mai i ko makou. Ua olelo mai no hoi ia poe i haalele ai, " ke kakali nei ka nui o na koa Kipi, i wahi, a i manawa e mahuka ai, a ua makau no hoi na alii koa Kipi i ka paulele aku i ko lakou mau koa, e noho kiai no ko lakou mau laina."

Ka Sheremana mau hana ma Georgia.

                Ua hiki mai kekahi palapala ma ka la 20 iho nei, e hai ana, " ke nee la o Sheremana ma na ala elua, kekahi ma Augusta (kekahi Kulanakauhale nui o Georgia,) a o kekahi ma Macona." O ke ala e holo ana ma Augusta, me he mea la e holo ana a Madisona, a mai laila aku hele pololei i Miledgville. O ke ala hoi e holo ana ia a he 15 mile mawaho mai o Crauford, alaila, huli i Miledgville, a hui pu me kela puali, a lilo i hookahi. Mai keia hana ana e haule auanei o Macona, a ua hiki i na Kipi ke nee aku i Brinsonville, ma ke ala o ke kaa ahi waena o Georgia, alaila, hele i ka hema a hiki i Savannah. Ke hele nei o Sheremana me ka hiki wawe loa. Aohe ona pilikia i ka ai, a ua pau i ke puhiia, kekahi wahi e hoomaha ai na kaa. Ke hooneoneo nei oia i ka mokuaina holookoa.
            Ua hiki aku no kekahi lono i Savanna, ua lawe pio ia o Macona, a me Capitala o Milledgeville, a ua puhiia i ke ahi.

Mai na Mokuaina Kipi mai.

                Ua hoopuka ae o Biurigada i kekahi olelo kuahaua, e kahea ana i na kanaka a pau loa o Georgia, e hooneoneo i na mea a pau loa e pili ana ia Sheremana, mamua, a ma na aoao ona, me ka hai pu aku no hoi, aole e liuliu a hui aku oia me lakou ma ke kahakaua.
            Eia na olelo o ka nupepa Sentinel o Augusta. Ua hiki mai ia mea ma Mauna Stove mai, e hai mai ana " ke nee la na Cohema koa o ke Aupuni ma Decatur, he hapalua ka loa i koe a hiki aku i ke alanui Cooington, a o kekahi ma ke alanui Rockbridge, ma Mauna Stoves (Pohaku,) a ua puhiia e lakou na halenoho, a elua hapakolu o ke Kulanakauhale i puhiia i ke ahi. E hooneoneo ana lakou i ka aina i na wahi a lakou a pau e hele aku ai. Ke kaihele la lakou ma ke ano kuea a hamama oloko no na kaa ukana, a me na lako kaua." Ua hoomoana lakou ma Barter Mill, a aohe i ike ia ka lakou wahi e hele aku ai i Eatoutown, a i Atena paha. Ua hoea mai hookahi haneri koa kaua lio ma Social Circle, a ua puhi iho i ke ahi i kahi e ku ai na kaa ahi ; a aia ua mau kaua lio nei ma Sheffield i ka po o ka Poakolu. Ua hai mai no hoi oia, " ua puhiia no hoi o Monticells, a me Hillsboro i ke ahi."
            Ua hoopuka ae ka nupepa Teregarapa o Macona, e olelo ana : " Ua pioo loa ke Kulanakauhale i ka hiki ana mai o ka lono, ua kokoke loa na enemi e komo mai i ke Kulanakauhale. Ua hoopuka ae o Gen. Cobbs o ka poe Kipi, e lalau kela kanaka, keia kanaka i ka pu." Ua haalele aku no hoi kekahi mea i ka la 18 a ua hiki ae kekahi kanaka e olelo ana, " he ewalu mile wale no i koe a hiki mai na kaua lio, ma ka aoao Akau o ke Kulanakauhale." O na wapo a pau loa e holo ana mai Foyrsth a hiki i Indian Springs, ua puhiia i ke ahi e na koa Aupuni.
            Ua hoolaha ae ka nupepa Intelligencer me keia : i ka haalele ana'ku o kekahi kanaka ia Griffin ma ka Poakolu, hora 10 o kakahiaka, olelo mai oia " ua hoouka kaua aku o Wheeler o ka poe Kipi, i na koa Aupuni, e kai a huakai mai ana, ua hiki paha ko lakou nui i ke 30.000, ma na alanui elua, o kekahi poe ma ke alanui McDonough, a o kekahi poe ma ke ala Lanesboro." Ua holo aku la oia, a hiki i Bear Creek, he 10 mile mai Griffin aku, a i ke ahiahi ua manao oia e hoi hou mai i Griffin, aia nae na koa Aupuni ilaila, a ua hele ae oia ma ka Akau o ke Kulanakauhale, kahi e hoomoana ai na koa Aupuni.
            Ua hiki mai ka lono ua puhiia ka halenoho o Gov. Brown o Georgia e kekahi fire ino i ke ahi, e ku ana ma Canton, ua puhi pu ia ka Halehookolokolo, ka Halekula, ka Halepaahao, na Hotele, a me elua hapakolu o na Hale maikai loa ma Canton.

            CITY POINT, Nov. 24.— Ua hai mai na koa Kipi " e haalele ana i ko lakou aoao, i ka lilo pono ana i Macona ia Sheremana."

            SAVANNAH, Nov. 21.— Ua hiki mai kekahi palapala mai Macona mai, e hai ana, " ua hala'ku na koa Aupuni, ma kela aoao o ka muliwai Oekmulgee inehinei a aia lakou ma Planter's Factory 8 mile ka mamao aku oia wahi mai Indiana Springs aku. Ua hai ia mai he 30,000 ko lakou nui." He mea keia e haawi mai ai ia kakou i ka manaoio o Augusta ka lakou manao nui. Ua wawahiia ke ala kaa ahi iwaena o Georgia, a ua okiia ka waea telegalapa. Ua hoohiolo ia kahi e hiki ai ia Savanna a me Macona ke kamailio pu. Na waea teregarapa mawaena o Gordoro, a me Miledgeville ua oki ia.
            Ua hoopuka ae ka nupepa Herald, i ka nuhou e olelo ana, " e halawai ana o Sheremana ma Augusta me na Kiaaina o Georgia, Alabama, Missisipi, a me Karolina Akau a me ka Hema," a e kamailio pu lakou i na kumu e haalele ai lakou i ke Kipi ana, a hoi hou mai iloko o ka ohani nui o na Mokuaina.

            NU IOKA, Nov. 25.— Ua hoopuka'e ka nupepa Enquirer o Rikemona, e olelo ana, ke hele la o Sheremana iloko o ka puuwai o Georegia. He oiaio no paha ua lilo ia ia o Miledgeville ke Capitala oia Mokuaina, a malia paha e nee aku ia i Savanah, a i Augusta paha, me ka noonoo e hoouka akamai aku ia Kaletona. Ua wa wale ia mai i nehinei ua lilo o Miledgeville, aohe nae makou i hana pono ia mai, me he mea aole no paha i lilo. Ina e lilo o Miledgeville o Savanah, a me Kaletona, kahi ana e manao aku ai e hoao i kona akamai. Aia no he mau mea e hookuia mai ai i kana mau hana, a makou e manao nei e lohe, iloko o na wa pokole.
            Ua hai ia mai e kekahi eleele, i ka la 23 iho nei, ua hoouka mai o Wheeler i ko Sheremana kaualio ma Garedona, ma ka la pule, aka, aole nae i ike ia'e ka hopena. NU IOKA. Nov. 26.— Ma na nupepa Kipi hope loa i hiki mai, e hai ana, he mea olelo wale ka lilo o Maconed. Aohe i hoouka ia mai ia Kulanakauhale, a hiki i ka Poakolu o keia pule iho nei, he wahi iki no hoi koe a hiki mai, hoohuli aku la oia i kona puali kaua i ka hikina akau i Miledgeville, oia Kulanakauhale kai hai ia mai ua lilo i kona kaua lio i ka po o ka Poalua. Ua puhi ia no hoi eia kekahi mau hale nui, a ua hai ia mai no hoi ua hoouka lakou mawaho o Augusta, a ua halawai mai lakou me ka poino nui, a ua hoohoka loa ia lakou. Ua wanana ia no hoi mamua e haalele ana Sheremana i ke Capitala, a o Savanah kana wahi i manao ai, i halawai ai, oia aku ma ka aina, a o ka pae moku Aupuni i houluulu ia'i iloko o ka muliwai James, makai mai e kokua mai ai.

Mai Nu Oleana mai.

                Ua haawi ae ka Hale Ahaolelo, o ka Aha Kaukanawai o Lousiana, i na dala $2,500. 000 no ka malama ana i ke Aupuni makua.
            Ua hoihoi hou mai ka Hale Ahaolelo o ka poe Kipi, i ka lakou olelo hooholo, e kaua aku i ke kaua, a hiki i kona hopena awahia.
            Ua oleloia ua hoala o Alani ka mea i manaoia oia ke Kiaaina o Lousiana, he umi puali koa negero, a ke hoomakaukau nei ia lakou no ke kaua.

Mai Mobile mai.

Ua hoopuka ae na nupepa Kipi, ua hiki ae he aumoku nui me na kanaka ma Mobile.
Ua hoopuka ae ka nupepa Commercial ka manao pepa, e olelo ana, " ke houluulu nei na koa kaua lio o ka Akau, ke Keena kaua o ke kaikuono malalo o Lee, me ka manao e kaua me Sheremena."
HE HANA KOA LOA.— NU IOKA, Nov. 3.—

                Ua hai mai kekahi nupepa o Hampton Head i ke ano o ke piholo ana o ka mokuahi hao Kipi Albemarle, a penei ka palapala ana mai :
            " Ma kahi kapili moku, e ku ana malaila ka moku Albemarle, a ua kukuluia no hoi malaila kekahi poe koa, o kau mai auanei kahi poe koa o ka Akau, a hoao e lawe i ua moku nei. I ka po ana iho ua ho-a ia na ahi he nui wale, a ua hoomalamalama ia ua moku nei, a me ka muliwai ; a ia wa no hoi holo mai la no hoi kekahi mokuahi uuku o ka Akau, o Cushing ka Lutanela o luna. Ma ke kokua ana mai o na malamalama o ke ahi o kula, ua ike aku ua Cushing nei i na pauku laau nui e keakea mai ana i ke komo ana o na mokuahi nui, a me na torpedo (poka pahu iloko o ke kai) a ma ke kokua hookahi no ua ahi la, ike aku la ia he poe koa nui loa, e mumulu mai ana ma kula, a e ki mai ana no hoi i kona wahi waapa pu. I mea e hoomalie aku ai i keia poe, hoohuli ae ia ia i ka ihu o kona waapa, a ki aku la i kekahi pu i piha i na owili lu, a me ka poka, a holo poepoe ae la ia me ke kipu ma kela aoao, keia aoao, a nee iki aku la i hope, a ku malie iho la ; a hala paha na minute elima, kuupau iho la ia i ka holo o kona wahi moku, a hookuia aku la ia i na pauku laau e waiho mai ana mamua ona, a hoopau ia mai la ka holo o kona wahi moku, aohe he holo aku imua, aohe hoi ihope. Hiki mai la ka manawa e hooko pono ia ai. Pani iho la kekahi poe kanaka ona i ka eha i na pu o ka Albemarle, a me kula mai, he wa hopohopo loa ia ; aka lalau aku la o Lutanela Cushing i na laau ia e paa ona i ka torpedo (mea pahu iloko o ke kai,) a hooneenee mai la ia i ua torpedo nei, a kaa pono malalo o ka Albemarle hoopaa iho la oia. Huki mai la oia i ka laau ia e paa ana a pahu ae la ka torpedo, malalo ponoi o kahi e waiho ana kekahi pu wili nui 200 paona, ia wa pu no hoi i kani mai ai ua pu la a kuia mai la i ka waapa pu. Ua hoolei pu ia ae no hoi kekahi puahiohio wai, ma ka pahu ana o ua wai nei, a aneane e piholo ua waapa pu nei ilalo. I mea e nui loa ai ka poino i loohia mai maluna o ua waapa nei, ua hoolei ia mai la kekahi poka pahu maluna ponoi iho, a e hoomaka iho ana ka waapa e piholo, kahea aku la ia i kona poe e lele iloko o ka wai a au. Wehe ae la ua Lutanela nei i kona kamaa, a me kona kuka, a lele aku la iloko o ka wai, i uhai ia mai e kekahi mau kanaka ona i hiki ke hana pela. Au pono aku la lakou iwaena pono o ka muliwai, me ko lakou ki mau ia mai i na poka mai kula mai, a eha mai la kekahi poe o lakou, a kupono ole i ka au. Ia wa lohe aku la o Cushing ia lakou e hookuu ana i na waapa, a uhai mai ia lakou, a pau aku kekahi poe o lakou i ka lawe pio. Elua o kona mau kanaka i piholo ma kona aoao ponoi ; a aole hoi ia i ike i ka nui o lakou i haule aku iloko o na lima o ka poe Kipi. Au aku la o Cushing a hiki i ka owakawaka ana o kai ao, pae aku la oia, ma ke alo ponoi iho o ka papu, a kolo aku la hoi oia a hiki pono iloko o ke poho malaila oia i moe iho ai. Iaia nae e moe ana malaila hele ae la kekahi poe alii koa Kipi, e olelo ana no ke piho ana o ua moku nei ka Albemarle. No kona manao ana o loohia mai auanei oia i ka pilikia ma kahi ana i moe ai, nee aku la ia a hala mawaho o kahi o ka pilikia, a malaila oia i noho ai a hiki i ka napoo ana o ka la, halawai mai la oia me kekahi negero, hoouna aku la oia iaia e hele e nana, ina ua piholo io ka moku Albemarle. Hoi mai la ia a hai mai " ua piholo io." Alaila, hele aku la o Cushing iloko o ke poho a hiki i kekahi lae eono mile malalo mai o ke Kulanakauhale, malaila loaa ia ia kekahi waa, a hoe aku la ia i kona aumoku e hoolulu ana iwaho loa, he 12 mile mai ka aina'ku, a hiki aku la ia ilaila me ka poino ole.

            NU IOKA, Nov.— Ua holo malu aku kekahi haole o Charles Windsor, he Kupakako no kekahi Banako, i noho he umikumamaha makahiki iloko oia hale, ma ka la 29 o Okatoba iho nei, a ma ka nana ana i kana mau Buke, ua ikeia ae, he $207,600 ma ke dala