Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 52, 24 December 1864 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

maoli, a he $34,000 dala ma ke gula.  Ua haawia ae he $5,000 ke loaa oia a paa i ka hopu, a he $5,000 ke pau pono na dala i ka loaa.

            Aia kekahi halawai nui ma Rikemona i keia mahina ae.  A ua kauohaia aku keia poe malalo, e hele pu mai iloko o ua halawai la, a o lakou paha kekahi poe e haiolelo ana ilaila: O M. S. Garana, o Vikabuga, o B. F. Butler o Nu Oleana, a me P. H. Sheridana o Vereginia Akau.

            UA HOOPAUIA KA HOOKAUWA ANA MA MARILANI. BOLIMOA, NOV. 1.  Ua hauoli nui ke kulanakauhale nei i keia la, no ka hoopauia ana o ka hookauwa, ua kiia na pu aloha i ka wehe ana ae o ke alaula, me ka hookani puia o na bele.  Ua kauia ae no hoi na have me ka haaheo maluna o na hale aupuni a pau, a me na hale noho o na puuwai aloha i ka aina makuahine.

            Ke hula nei ka hooilina Moi o Rusia, ka Moi nona ke aupuni nui he ehiku miliona mile kuea, a ke aupuni hoi nona ka akahi hapa hiku o ke ao nei, ke huli nei oia aohe nae he loaa o ke hoa.  O ke Alii Duke Nikola, ke huli nei no hoi oia, he kanaka opiopio maikai o ke kino, a he hiki ia ia ke olelo i na olelo elima, a o ka mea hoi nona na makahiki he iwakaluakumamakahi.  Elima poe inoa i hele mai i on a la, aohe nae kekahi o lakou i komo i kana lihi, aloha ino laua, ke hao mai nei ke anu o ka hooilo, aohe hoa e pumehana ai.

            KA WAEA TEGRAPA. Ua hiki mai ka lono mai Beritania mai e olelo ana, "ke holo nei ka hana ia ana o ka waea teregalapa, e like me ka holo o ka hana ia ana ua pokaa koke ia iluna o ka moku "Kikina nui" a hoomoe koke ia ilko o ke kai; a ua manao ia ke kumu o ke poho ana o kela waea mua i hoonoho ia ai, no ka waiho loihi loa ana iwaho o ka ua a me ka a, a nolaila ua inoino.  Ua hanaia keia waea hou i mea e loohia ole ai ia poino.

            MOKUAHI HOLO. Ua holo aku kekahi mokuahi o Chauncey ke inoa mai Nu Ioka aku a hiki i Alabani, iloko o na hora eono a me kanaha minute.  Kona holo i ka holo hookahi he iwakalua kumamaha mile.

            KE ANO O KO LEE HOOLAKO ANA I KONA PUALI I KA AI.  Ua hai ia mai e ka nupepa Tribune o Nu loka, ma ka hiki ana mai o kekahi kanaka Kipi mailoko mai o ka puali Kipi o Lee, e hai ana ia, "ua hookomo ia na neero iloko o na kaa e lawe mai ai i na kaa ai no kona puali, ma ke ala hao o Weledona," a aohe na na lio ka poe i hanau ia no ia oihana, no ka mea kakaikahi loa na lio.  Ua hoonohoia he umikumamaono negero i kela kaa, keia kaa, ua like hoi ke koikoi me ka na lio eha e kauo ai.  Ua haawiia ka malama ana o kela kaa keia kaa i na haole aohe nae lakou i ae ia e kau maluna o ua mau kaa nei.  Ua oleloia ua huki na negaro i keia mau kaa me ka hoihoi nui, ua haawaiia'ku no hoi i kela la keia la, hookahi paini rama, a ua hiki ia lakou ke huki i umi mile iloko o ka hora hookahi.

            Kanakolu kumamaono hoku.  Ua kauoha iaʻku kekahi have Amerika hou ma ka Poaono alua o kela mahina iho nei, no ke Keena kaua o ka Pakipika, i hanaia i kanakolu kumamaono hoku, no ka mea ua komo mai ka mokuaina Nevada iloko o Amerika Huipuia.  Ua paa ka have mua i ka hanaia, ma ka Poaono mahope mai, e Capt. Jamea B. Wight me na hoku a pau loa he Kanakolu kumamaono; aka ma ke Kanawai nae ua olelo ia, aole e pakui aku i kekahi hoku hou, a hiki i ka la 4 o Iulai ae nei, "a aohe nae makou i ike i ke kumu e waiho ia ai a biki ia wa.

            Ua hoohuliia ae na kanaka o Auseterelia i ka pioloke, no ka hoouna nui iaʻku o na poe paahao, i hewa i na Karaima ino loa, a ua lilo ia i mea e hookaumaha ai ia lakou, a ano ke hoohuli ai nei lakou i ka papakaukau malalo ke alo, ma ka hooholo like ana ae o na kanaka a pau loa, ke hoihoi hou mai o Beritania i kekahi mau moku i piha ia poe paaheo, a e kipaku loaʻku, me ka hoihoi hou aku ia lakou i Beritania.

Mai ke Kahua kaua mai.

            Ua ninaninau pinepine ia mai makou, in a mea a pau e pili ana ia Samuela Limaikaika o ko kakou one nei, i kona wahi e noho nei iloko o ke kahua kaua, a me kana mau hana.  Na keia mau lalani pokole oloko mai o kana palapala i kona ohana e hai mai i kona kulana, a me kana hana.  Ua pii ae oia mai ke Kapena, Mekia, Lukanela, Kanela, a eia oia ke noho nei, ma ke kulana Kanela iloko o na koa ku mau o Amerika Huipuia, he kulana e noho ai ia a pau kona ola, a he kulana no hoi e pii aku ai ia i kahi kiekie loa he Genala.  Mai kana palapala mai, ua ike ia, aia oia imua ponoi o Rikemona, kahi i hoolalelale kauaʻi; a penei kana:

"Kokoke i ke ala New Markt, 7 mile

mai Rikemona mai, Reginana 9

o ka Puali koa Negero o A. H.

Okatoba 10, A.D. 1864"

            Ua hoopomaikai ia mai au, ma ka hiki ana mai o kekahi mau leta mai koʻu aina ponoi mai.  Ua oi loaʻku ko lakou oluolu iaʻu mamuaʻe o na mea a pau e hiki ai iaʻu ke hai aku.  Eia makou ke paa nei i kahi i lilo mai i ka puali koa Helu 18, mai na kipi mai.  Aohe i mamao loaʻku na kipi mai i-o me kou nei, a ua hoouka kaua mai no lakou me kekahi mau wahi o ko makou nei laina, a ua hoohooka ia lakou me ka nui o ko lakou poe make.  Ua makukau makou, a aole no o makou hopohopo ke hoouka mai lakou.  Ua ike ae la oukou, ua hoololi hikiwawe ia ae ko makou kulana.  I keia mau la i hala iho nei, ua kauoha ae o Grana, i ka puali koa Helu 2 e hooluolu aku i ka puali koa Helu 10 e noho ma na auwaha mamua ponoi iho o Perobuga.  Mai mua a hiki ia manawa, ua ili mai iluna oʻu wale no ka hooponopono ana o na puali koa, no na mahina eono.  Ua maluhiluhi loaʻu ia manawa, ua aneane hiki pono ole iaʻu ke noho iluna o ka lio.  Ua kono ia mai au e noho malie loa, a e imi i wahi e mahaʻi iloko o ka Halemai, no ka mea, o kekahi kumu nui o koʻu mai, o ke kiai-makaala loa, ka mea i koi ia mai ai makou e malama i ka po, a me ke ao, oiai ua kokoke loaʻku makou i ke kai o na enami.

            "O ke kiai mau loa, oia ke kumukuai o ka lanakila."

            I ka wa i hoi aku ai ka puali koa Helu 10 ma kela aoao o ka muliwai James, hoi aku la au ka Halemai Chespeake, e kokoke ana i ka papu Morroe, a ilaila i waiho ai au i ka eha a ka mai piwa a me ke anu.  Ka Halemai au e noho nei, oia no ka hale kula Kaikamahine Kaulana o Hamptona.  Ua hele aku ka puali koa Helu 10 i ke kaua, a me lakou, ua hele aku koʻu puali, a ua hoouka aku lakou i kekahi papu nui, i kokua ia mai e kekahi mau papu nui e ae elua; a mamua ponoi aku o keia mau papu, ua hoomoe ia kekahi auwahaloihi he hapalua mile paha ka loa, i uhiia i na lala laau, a he hiki ole no hoi ke komo aku iloko o na laina o na kipi.  Ua komo wiwo ole aku ka puali Helu 9, a ua kipaku ia mai, a ua haule iho mamua o na papaaina o na poka pukaupoohiwi, a me na peka Boma mai na papu mai.  Ina e hele aku imua, he oiaio e make ana lakou.  Aole i huli ae na negero ma ko lakou mau kua a holo, aka, ua hele aku no lakou imua, a hiki i ka wa a ke Genela nui i kauoha mai ai e hoi ihope.  "Aohe kanaka i oi ae ka wiwo ole, e like me na kuapaa o Marilani."  Aole no au ilaila i keia hoouka ana, aka, ua lohe mai au i naʻLii koa, ka poe hoi i hoino i ke Genela, nana lakou i alakai pono ole.

            Mai ia manawa mai, aohe i kaua iki koʻu puali.  Eia makou imua ponoi o ka laina, a e kakali ana o ka hoouka mai.  Ua noho no au i ka Halemai eono la, a hoi mai imua o ka laina ma koʻu kulana, aka, aole nae au i oluolu, ke mau nei no au ma ka Papa Helu o ka poe mai, aka, ke malama nei no au i ka Birigada a hiki mai kekahi mea kupono e hoopihaʻi i koʻu wahi.

S. C. LIMAIKAIKA.

NA PALAPALA

Merry Christmas! Merry Christmas!

            Haohao no paha kekahi o ko makou mau hoa puni nupepa i ka mahele ole ana ma ka heluhelu i na huaolelo haole i kauia maluna, aku, e hoakaaka no nae makou ia mea.  O kela mau huaolelo maluna, he mau mamala olelo aloha ia, ke hiki aku kela mea keia mea ma ka makaha o ka la i manao ia, o ka la ia i hiki mai ai ko kakou Hoola, a me ko kakou Haku nui i keia ao inea, oia hoi ka la e hiki mai ana i ka la apopo, aka, no ka haulehiaia ana o keia la mahope iho o ko makou haalele ana i ka noho hoaʻloha ana i keia mau makahiki me oukou, nolaila, ke kikoo aku nei makou i ko makou mau pulima me ka i pu aku.

"MERRY CHRISTMAS!"

            O ka la i hanau ai ko kakou Haku, he la nui loa ia i malama ia e na aina Karistiano, i na Keneturia i kaahope ae, a o na ahaaina i malamaia ia la, ua oi ae ia mamua o na ahaaina a pau loa o kekahi mau la hauoli e ae.  Ma keia la e hohola ae ai kela kanaka waiwai keia kanaka waiwai i ka lakou mau papaaina i luluu i na mea ai o na ano a pau loa, a kono aku i ka poe ilihune, e komo e ai, e inu a e kena, a haalele iho i ka naau o ka mea hale me ka maluhia; a ua kono ia aku no hoi kela lala keia lala o ka ohana e hoi mai, mai ke kupunakane a hiki i ka mea opiopio loa, e olioli pu me ka ohana, a e halawai hoi iloko o ka olioli a me ka lealea.  Ia la e hoopoinaia ai na manao kekeue, nalo aku na manao lili a me ka lokoino, a hoopauia hoi na manao ino iloko o ka puuwai, a waiho iho me ka molaelae.

            Alaila, o na anela ka poe nana i himeni, a i mele mai i na Keneturia he umikumamawalu i kaahope ae, e hai ana, " O ka malu a me ka lokahi i na kanaka," me he mea la, ua puka mai lakou i kahikoia i ko lakou aahu olinolino, i ka wehwe ana mai o ke alaula o keia la.  Ma ka wanaao no paha o keia la i noho iho ai ka poe kanaka akamai o ka Hikina, a hoohikilele ia mai lakou e ka olinolino o ka Hoku, ka hoailona o ka mea nona ka la hanau, a hele aku lakou ma na kula iuiu papaala o Betelehema, e haawi aku i ka lakou mau mohai, a me ko lakou olioli i ka hanau ana o

KA HAKU O NA HAKU, KE ALII O NA ALII."

            I keia la no hoi e kahikoia ai na Halepule i na lau uliuli o ke kuahiwi, a e malamaia no hoi na hoomana ana i oi aku i ko na la pule e ae, alaila, e hele aku na poe a pau o kela ano keia ano i ka Halepule, e haawi aku i ko lakou hoonani i kela Mea Hiwahiwa loa e noho mai la iloko o na ao uliuli o ka lani o na lani, iluna o kona Noho Alii luaole, a kamahao iloko o kona kapa olinolino, me kona nani mae ole, a me na Kerupima, na Serapima leo lea, e hookaniia aku no ma kona mau kapuai.  Alia ! me he mea la ke lohe ia aku nei no ko lakou mau leo; aohe nae e lohheia aku e ka poe no lakou na naau haakei, a me ka hookano, aka, na naau wale no o ka poe haipule, a i paulele hoi i kana mau hana kamahao, a luaole hoi.  O lakou wale no o ka poe e lohe i ka wawalo ana o na leo kanikua o na Kerupima, a me na Serapima, a waiho mai no ia kaua na hoomaloka o keia honua, iloko o ka poluluhi a me ka pouli o ko kaua mau naau hilahila i ka maliu aku ia ia, no ka mea, aohe kuleana o kaua iloko ona.

            Ma Beritania, a ma Amerika, ua malama nui loa ia keia la.  I keia ahiahi mamua o kapuka ana o ka la apopo, e kai a huakai no kekahi poe ma na ipuka a hele a pau, me ka himeni ana, "Ke kali mai nei ke Christmas," a ua hookipa maikai ia aku no hoi lakou me ka hanai pono ia, oia iho la no ka uku no ko lakou luhi no ke kai a huakai ana, e olioli ana hoi i ka la hanau o ka Mesia.  la manawa pu no hoi e kau ae ai na kamalii a pau i ko lakou mau kakini iluna, me ka manao e hiki mai ana o Santa Claus, ka makua nana e hoopiha mai i ko lakou mau kakini, me na milimili o kela ano keia ano, a i ke ala ana i kakahiaka nui wikiwiki ino lakou me ka manao ua piha, aia nae aole.  Ma keia la no hoi e haawi aku ai ke kane i ka wahine i kekahi makana makamae, pela ka ipo i ka hoa, ka makuakane i na keiki, o ke kaikuahine hoi i ke kaikunane.

            Nani hoi ka panapana ana o na puuwai opiopio me ka olioli, i ka wa e kokoke mai ai keia la, a i kela pule keia pule, e ninau pinepine aku ai lakou i ko lakou mau makua, "Ahea hiki mai ka la Christmas."  Ka la no hoi keia a na poe ilihune e ake nui ai e hiki mai, no ka mea, ma ia la e hoohamamaia ae ai na ipuka o na hale papaa o ka poe waiwai, a kikoo aku ko lakou mau lima me ke kono aku e komo mai e ai, a e inu e like me ko lakou makemake a pau.

            Nolaila, ma keia pule e oki ai ko makou launa ana me oukou ma na kahua nupepa, aka, aole no nae e hoopoinaia e ko makou mau puuwai ka oukou mau hana maikai, i hana laulea mai ai ia makou i na wa i hala, aohe no paha wa, a nohe no wahi e hiki ai ke holoiia aku mai ke kunipaaia ana o ko oukou hoomanaoia maluna o ko makou mau manao, a nolaila hoi, ke waiho aku nei makou ia oukou iloko o ka lima, a me ka launa ana o hai, a ke manao lana nei no hoi makou, e maikai a e oluolu ka oukou hookipa ana ia lakou, e like me ka maikai o ka oukou hana ana mai ia makou, oiai e noho kiai loko ana makou ma ka makaha o keia nupepa, a ano, ke haawi aku nei makou ia oukou i ko makoa aloha pau ole, me ka i pu aku no hoi

"MERRY CHRISTMAS."

Hoike Kula ma Molokai.

            E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE: I ka Poakahi, la 5 Dek. A. D. 1864.  Ua hoouna iaʻku o S. M. Lukua no Kaluaaha, a me D. Kailua no Halawa.  He mau Kumukula no laua elua; e Rev. A. O. Forebe ke Kahukula o Molokai, e hele laua e hoike i na kula mai Halawa a hiki loa i Kalaupapa; no ka mea, ua loohia o Forebe i ka pilikia hiki ole ke hele.

            Nolaila, ua hele aku o Lukua, a me aʻu pu hoi kekahi, i hele no hoi au e ohi aku i kaʻu hana, o ka ohi auhau, a hiki aku maua ma kahi o D. Kailua i Halawa, ua makaukau mai no kanaka, a me na keiki a lakou, a hoomaka au e ohi i kaʻu hana i hele aku ai, a pau ia.

            Hoomaka ka hoike.  Himeni mamua a pau ia, pule a pau.  Heluhelu like mai na haumana hiki i ka heluhelu; a pau ia.  Himeni hou no, mai ke nui a ka liilii.  I ka hoolohe aku, ua kani like a oluolu maikai, kani honehohe lua kela i ka pahukani o ka pepeiao, kauaheahe maikai kela i ka lohe aku; a o ka mea oi aku ia a koʻu makemake i iini loaʻi o ka Pakoli.

            Akahi no a hoike ka hana a ke keiki puusani o Halawa i Molokai, a pau ia, he palapala hou aku, o ka Helunaau ia, a pau ia, puusani hou no, he Huinahelu aku, a pela no e puusani ai, a mahope, o na palapala kula a pau.  Eia na mea aʻu i mahalo ai i keia poe haumana.  (1) O ko lakou hilahila ole, koa no na maka, aole wiwo, aole akaaka, o ka hookohu no a kohu, "Me he limu kohu la."  (2) O ka maikai kupono o ka aahu o lakou mai ka poe liilii a ka poe nui.  Akaka na keiki makua, "o ko lakou ulakolako no ia"  (3) O ka noho malie, aole holoholo i ka wa hoike, "Pela iho la no na keiki i ao pono ia."

            A pau hoi ia, haiolelo aku na Hope Kahukula i na mea e pili ana i na haumana a pau.  Hoi aku makou a Honouliwai, e hoike i ka P. M. Naluai kula; hui mai nae ke kula o Waialua alaila hoike.  I ka nana ana ia hoike, he makaukau no, aole i kau like me kela kula ma Halawa, a pau aku ia hoike ana ia mau kula.

            Hoi mai makou a hiki ma Kaluaaha ia la, a ka Poaluaʻe, oia ka la 6 oia malama.  Hoike ma Kaluaaha, S. M. Lukana o Kaailau na kumu.  Ua lohe mai au aole makaukau e like me kela kula mua, i ke ahiahi oia la; holo aku laua e hoike ia Kamalo, o Kaili ke kumu; i ka hai mai a na mea nana i hoike, ua makukau no.

            A ka Poakolu ae, holo hou laua e hoike i ke kula ma Kawela; o Maikui ke kumu, a ua ike no laua he wahi makaukau uuku no.  Ia manawa he ua nui, a manao laua e holo loaʻku e hoike i na kula o ke Kaha, a me na kula o ke Koolau; aole e hiki no ka ua, nolaila, hoi hou laua i Kaluaaha.

            A eia malalo nei kekahi Himeni a laua i haku ai; e pili ana i ko laua hele ana.

1. Kailua no Halawa,

Lukua no Kaluaaha,

Elua no maua;

I uleu i ka hoike.

2. I na kula o Molokai,

Mai Halawa a Kalaupapa;

Ee aku no kaua,

Maluna o na lio.

3. Ma na lio ulaula,

Kauaheahe i ke kula;

Kaapuni kekahi lio,

O Kahauanu kona lua.

4. Holo aku oia kula,

O ke kula Puakoolau;

E pakiki e pahee ana,

E ku-emi imua ihope.

5. E kuhi ana paha oe,

A he lua-hee iho ia;

I lele pau iho ai,

I pakele i ka punuku.

6.  A hiki aku i Kawela,

Pulupe i ka ua noe;

I loaa iho kaua,

I ke anu me ke koekoe.

7.  Kuka iho ka manao,

Pehea ka naue aku;

A noninoni inailoko,

I ka nui o ka pilikia.

8.  Huli hoi aku i ka Home,

Na kupa oia lai;

A hiki i Kaluaaha,

Lulu lima ke aloha.

S. K. KUHANO.

Kaluaaka, Molokai, Dec. 6, 1864.

Palapala Hoike.

            I ka poe Hui o Makawao, Kula, Kuiaha a me Haiku &co.  Owau o Ruka Kealohanui, ke Committee a oukou i koho ai e hele mai e halawai me ka Paresidena o ka "Ahahui Kaahumanu," e lilo kakou i Lala no ka "Ahahui Kaahumanu," nolaila, ke hoike aku nei ka oukou Committee i ka Palapala Hoolilo a ka Paresidena, e like me ka oukou kauoha malalo iho.

            Owau o ka Paresidena o ka "Ahahui Kaahumanu," ke Hoolilo aku nei Au i ka poe Makawao, Kula, Kuiaha & Haiku, &co., e lio lakou i lala ma ka Mokupuni o Maui, no ka "Ahahui Kaahumanu."

            Nolaila, ke kakau nei Au i Koʻu Inoa i ka la 24 o Okatoba, A. D. 1864.

V. KAMAMALU.

Mokuaikaua, Honolulu, Oce. 24, 1864

He Nane no ka Polikua.

            E oluolu oe a me kou Lunahoopnopono i kaʻu wahi kaula ili; a nau la e kulewa hele aku, i ike mai ai na paniolo o makou, e noho mai la Hawali o Keawe; a me Kauai o Mano, ka poe hoi i maa i ka hoohei ana i na pipi kolo.

            Eia, o Moeloa ka aina, o Hohonu ke kai, o Hilokaakolu ke aho, o Manaiakalani ka makou; o Kaalaenuiahina ka maunu, o pimoe ka la; o Ulukaa ka aina, o Hawaii ka moku.

            Pehea e loaa ai ka haina o keia Nane? A me kona ano maoli.

MOLEANAHONUA.

Kahehuna, Honolulu, Dec. 19, 1864.

HANAU.

            Nov. 29, ma Waikiki-kai, hanau o Kaulana w., na Malina, me Hiapo.

            Del. 19, ma Kaluahole, Waikiki-kai, hanau o Malio w., na Keliipalaualelo, me Paewahine.

            Dek. 10, hanau Lokinehama (w.,)

            Dek. 11, ma Puuhale, hanau Inoaole k., na Kamanuokeku la, me Hauula.

MAKE.

            Dek. 20, ma Makiki, Oahu, make o Ludia Kihapiilani (w.,)

            Nov. 18, ma Keawamuku, Waikiki-kai, make o Makahi (k.,)

            Nov. 24, ma kalia, Waikiki-kai, make o Nihopuu (k.,)

            Dek. 21, ma Waiki-kai, Oahu, make o Puupahoa (k.,)

            Dek. 16, ma Puukula, Pauoa, make Emilia Kahookiekie (w.,)

            Dek. 12, ma Kalaepapa, Kalihi, make Lokiaehama (w.,)

            Dek. 18, ma Kalaepapa, Kalihi, make Davida (k.,)

            Dek. 18, ma Puuhale, Oahu, make Inoaole (k.,)

I KA POE HOOKAA AUHAU

O KA

APANA O KONA, HONOLULU, OAHU.

            KE HAAWI IA AJU NEI KA OLELO HOOLAHA, ua hiki mai iaʻu ka olelo mai ke kaena Kalaiaina mai, e olelo ana, o na kanaka a pau loa i KAA OLE mai ka AUHAU, o ka apana i oleloia maluna, e hookaa mai i ko lakou mau Auhau mamua ae o ka la 21 o Ianuari, 1865 a i kaa ole mai, e hoopii ia ma ke Kanawai.

GEO H. LUCE,

Luna Auhau 161 4t

Honolulu, Dek. 24, 1864.

            OLELO HOOLAHA.

            MA KA MANA I LOAA IAʻU mai a Mr T. T. Dougherty, ka mea nona na Aina e waiho nei ma Koolauloa, Oahu, Eia hoi o

            Laiewai âme Laiemalo, Nolaila, ke papa aku nei au i na kanaka a pau, mai hele wale ma ke Kula e hopuhopu ai i na holoholona me ka hele mua ole e hookolo i ka Luna o ka aina.  Ina i ike ia kekahi Kanaka.  Lio, Bibi, Hoki, Piola, Ilio, Puaa, a me na holoholona e ae, e hele wale ana ma ke kula o na aina i haiia maluna, e hoouku ia no e like me ke Kanawai.  Eia kekahi, aole e hopuia ka holoholona a na kanaka e hele ana i ka hana a ke Konohiki, e like me ka mea i ae ia e ka Luna.

W.D. HUNT,

Luna Aina

161 2t

Laie, Koolauloa, Dek. 12 1864.

$125.00!

MAKANA GULA

I KA

POE MAHI PULUPULU!

            Me ke ake nui o ka manao, e hoohoihoi aku i ke kanu ana o ka Pulupulu, ua manaopaa loa au, e haawi aku i na kanaka Hawaii, i na makana manawalea malalo nei i ka poe e kanu ana, a e mahi nui ana i ka Pulupulu, iloko o ka M. H. 1865, (Mai ka la mua o Ianuari, a hiki i ka la hope o Dekemaba, M. H. 1865.)

KE ANO O KAHAAWI ANA NA MAKANA.

            1. E loaa no i ke kanaka e hooulu nui ana i ka Pulupulu, a me ke kanaka hoi i oi loa aku na paona o kana Pulupulu - He Kanalima Dala Gula - ($50.)

            2. I ka lua, malalo iho ka nui o kana, i ka ka mua. - He Kanakolu Dala Gula .($30.)

            3. I ke kolu - Iwakalua Dala Gula. ($20.)

            4. I ka ha - Umi Dala Gula. ($10.)

            5. I ka lima. - Umi Dala Gula ($10.)

            6. I ke ono. - Elima Dala Gula, a me ka Buke 1,2,8 o ke Kuokoa i humuhumuia.

            7. I ka hiku. - E haawi no au la ia ka Buke 1, 2, 8 o ke Kuokoa i humuhumuia.

            8. I ka walu - E haawi no au ia ia, e like me ka'u haawi i ka hiku, ekolu buke Kuokoa i humuhumuia.

NA RULA O KA MAKANA ANA AKU.

            Rula 1. - Aole o'u manao nui ma ke ano o na pulupulu, in a no ka Helu 1,2,3.  Aia wale no koʻu manao o ka nui.

            Rula 2. - Na ke kanaka wale no nana e mahi i ka pulupulu, ia ia wale no e loaa aku ai ka makana, aole ka pulupulu a kekahi mea e ae i kanu ai.

            Rula 3. - Aole e loaa aku kekahi o kei mau makana, aia he Kanaka Hawaii, (koe na haole.)

            Rula 4. - O na pulupulu a pau loa, i loaa ai i keia mau makana, e kuai mai lakou iaʻu, a naʻu no e malama pono i Buke Hooponopono no na paona a kela mea keia mea i kuai mai ai.

            Rula 5. - Mahope iho o koʻu hoolaha ana i na inoa o ka poe e lawe nui mai ana iaʻu i ka pulupulu, alaila, i mea e hooiaiao mai ai kela kanaka keia kanaka, nana i kanu ka pulupulu, a i loaa pono ai hoi ka makana ia ia, e pono ia ia e lawe mai i kekahi palapala hooiaio i kau inoa ia e ka Lunakanawai apana, a me kekahi haole oloko oia apana.

            Rula6. - E haawiia aku no na makana iloko o ka malama o Ianuari, M. H. 1866.

            Nolaila, e oʻu mau Makamaka mea aina, e ala ae oukou; a e hooikaika nui ia oukou, e hana paupauaho ole, a mai hoopalaleha, no ka mea, e loaa auanei ia oukou na makana maikai.  I ka poe i hana hooikaika, me ke akamai e loaa no ia lakou na makana maluna ae nei.

            O ka poe makemake ana i na hua kanu, e loaa no ia lakou ma koʻu Halewili Pulupulu.

H.M. WINI.

HONOLULU, DEK. 1864.

OLELO HOOLAHA

NO KAMEA, UA HOONOIIO KA MEA Hanohano o H. A. Widemann Lunakanawai Kaapuni o Kauai, i ka mea nona ka inoa malalo nei, i Luna Hooponopono Waiwai o E. NAIWI, no Waimea, Kauai, i make aku nei:  Nolaila, ke hoike aku nei au i ka poe a pau i kuleana ma ka waiwai o E. Naiwi nei, e hoike mai i ko lako bila aia imua o'u mamua aku o ka la 28 o Dekemaba, mahope iho nei.

                                                V. KNUDSEN

                                                Luna Hooponopono Waiwai o e. Naiwi.

            Waimea, Kauai, Nov. 14, 1864                       161-1t

 

OLELO HOOLAHA.

Ma ka Waiwai o

KUA no Kuoloa,

NO KA MEA, UA NOHA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Keanu, no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono waiwai o KUA no Kuoloa, ma Koolaupoko, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 10 o Ianuari, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia aia ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

W.M. HUMPHREYS,

Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie

16-12t

Honolulu, Dec. 20, 1864

OLELO HOOLAHA.

Ka ka Waiwai o

KAIHUOLUA,

no Waikiki.

E IKE AUANEI NA KANA A PAU, NA mea waiwai o KAIHUOLU, no Waikiki i make aku nei o ka poe i aiela, e ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho imua o ka Mea Hanohano G. M. Robertson kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poalua, oia ka la 10 Ianuari e hiki mai ana, i ka hora 9 o kakahiaka.  Ia manawa e hooponopono ia ka moo waiwai a Hailama, ka luna hooponopono waiwoi a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, in a paha he kumu oiaio kona i ole e hookoia ua moo wuiwai la, a e hoopaula ka oihana a ua mea hooponopono waiwai ia.

WM. HUMPHREYS,

Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie

161-2t

Honolulu, Dek. 23, 1864.

OLELO HOOLAHA

E KUAI KUDALAIA'NA KEKAHI

mau Lio o ka Pa Aupuni

Ma Pauoa

nei.  Elua lio kudala i keia Poaono, hookahi lio i ka Poalua, la 27 o Dek., ma ka hora 12 awaken.  He mau lio hou mai kekahi.  Na lio kudala i ka Poaono.  1 lio k lepo nalo no Bila.  Lio w ulaula hao ano e.  Na lio kudala i ka Poalua, lie w hulapala JS hao, ua ikeia no.  Na lio hou mai.  Lio k ulaula ano wiwi A hao akau.  Lio e eleele L hao akau.  Lio ka puakea, K hao akau.  Lio k hulupala KA hao hema.  Lio k hulupala H hao akau.  Lio k hulupala hao manamana ano e.  Lio kane eleele hao ano e.  Lio w ulaula K hao akau.  Lio w ulaula 7H hao akau.  Lio w hulupala IdO hema, I-O akau.  Lio w puakea NO akau.  Lio w ulaula JNL akau.  Lio w leponalo, ua ikeia no TI hema.  Lio k eleele wiwi, H akau.  Hoki k ulaula I hema.  Piula w ahinahina have ano e.

KAAIAHUA, Luna Pa Aupuni.

Pauoa, Dek. 22, 1864.

161-1t

OLELO HOOLAHA

EIA MA KA PA AUPUNI NEI MA

Kaelepulu,

e kuai kudalala ana na lio ke hiki aku i ka Poakahi, ola ka la 26 o Dek., ke ano malalo kei.  Lio k kalakoa hao manamana ano e.  Lio k keokeo hao manamana ano e.  Lio k ulaula hao ano e.  Lio w puakea hao ano e.  E hele mai oukou: e koho i loaa oukou mau lio maikai.

JOHN PALE, Luna Pa Aupuni.

Kaelepulu, Koolaupoko, Oahau, Dek, 1864.

161-1t*

A.F.JUDD

ALAPAKI, (oia ke keiki a kauka.)

LOIO!

Ma ke kihi o ke Alanui Papu, a me Kalepa.

Honolulu, Oahu, Iune 30, 1864

151-3m.

Olelo Hoolaha!

KA OIHANA WAI O HONOLULU!

KE HAIIA AKU NEI INA MEA A PAU! loaa ka pono wai, e pau ana ka uku hapalua makahiki, a e ukuia no hoi ma ko'u Keena, ma ka la 1 o Ianuari e hiki mai ana; a in a aole e uku iloko o na ia he UMI mai ia manawa'ku, alaila, e hoopaaia no ko lakou wai me ka hai mua ole aku.

HENRY PRENDERGAST,

Luna Oihana Wai.

Keena o ka Oihana Wai o Honolulu,

Alanui Nuuanu, Dek. 15, 1864.

160-3t

OLELO HOOLAHA.

e na na mai e na mea a pau!loa e ike mai ana, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ua nalowale no'u kekahi lio eleele maikai, lae kea, a ua kuniia oia i ka hao L K ma kekahi o na uha hope, a o ka mea e loaa ai ua lio nei, e hoihoi mai ia'u ma ko'u wahi noho ma Kaopuaua, e uku pono au iaia.

A. M. KAHALEWAI.

160-2t

            MEA HOU!

Pulupulu! Pulupulu!

UA LOAA MAI IA'U MALUNA O ka moku Kiapa

'HELEN MAR'

mai Bosetona mai, i kekahi mea

Wili Pulupulu

NO KA

Pulupulu Ki Ailana!

no ka hoomaemae ana i ka Pulupulu.  He mea hou keia ma Hawaii nei, mailoko mai o keia wili hou, ke hookaawale ia nei ka Pulupulu mai na hua mai - o na hua, e haule ana iloko o kekahi pahu, a o ka Pulupulu maemae, e haule ana ia iloko o kekahi pahu okoa.

            I keia manawa, e kuai aku au i ka Pulupulu, penei:

            HELU 1, (KI AILANA.) I hui oleia me kekahi mau helu e ae, he 8 keneta no ka paona hookahi.

            HELU 2, (ANO GEOGIA A AIGUPITA PAHA.) he 7 keneta no ka paona hookahi.

            HELU 3, (PULUPULU KAHIKO O HAWAII NEI.) 5 a 6 keneta no ka paona hookahi.

            A in a e lawe ia mai ka Pulupulu i pau ka anoano i ka waeia, a e kuai aku au, penei:

            HELU 1 a 2 paha, he 25 keneta no ka paona hookahi.

            EIA KEKAHI. E malama pono oukou, a e hookaawale i ka Pulupulu Helu 1, ma ka eke okoa, a o ka Pulupulu Helu 2, ma ka eke okoa.  No ka mea, in a e huiia iloko o ka eke hookahi, e uku aku no au i ke kumukuai e uku mau ia nei no ka Helu 2.

            E lawe mai oukou i ka Pulupulu ma ka Hale Leta, a e kuai koke aku no au.

144-3m

H.M. WINI.

E HOOPUKA IA ANA

MA

KA POALUA, AUGATE LA 2,

KA

HIMENI HOOLEA HAWAII!

PAI HOU IA! HOONUI IA!

A ME

KA HOOPONOPONO IA!

HE 400 AOAO!

UA PAI HOU IA IHO NEI KA

BUKE HIMENI HOU,

a ua hoomakukauia e kuai koke aku.

            Ua hoomahuahua ia'ku keia buke, me ka Himeni Hou he nui loa, he 400 ka nui o na aoao.

            No ia mea, ua hoomahuahuaia aku ke kumukuai o ka buke hookahi, penei:

            HIMENI humuhumuia me ka lole, $0 50 Keneta

            HIMENI humuhumuia me ka ili, 1 00 "

            Auheu oukou, e ka poe haipule, e ake ana e ao a e mele aku i na mele hou o Ziona, e hele mai a e loaa no ia oukou keia buke, aia ma ka Hale Kuai Buke o

H.M. WINI.

            Ina o makemake kekahi mea, e pai no au i kona inoa ma ka aoao o kona buke Himeni, me na hua GULA, o ka uku no ia hana ana, he HAPAHA dala, (25 keneta.)

Honolulu, Iulai, 80, 1864.

KUAI MANUAHI!

OWAU O AKAO (Pake.) NONA KA HAle Kuai Lole ma Waialua, mokupuni o Oahu, ke hai'ku nei au i na mea a pau ma Waialua nei, ame Koolauloa, e kuai manuahi ana wau i keia mau la i na waiwai o kela ana keia ano o kuu Halekuai nei, me ke kumukuai makepono loa ; hookahi dala me ekolu hapaha wale no lawa ka holoku, a pela aku.  Nolaila, e hele nui mai oukou, a e wawe mai hoi, o pau e auanei i ka poe hiki mua.

AKAO (Pake.)

Honolulu, Oahu, Nov. 9, 1864

155-2m

HALE PAI KII,

MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA

"Nupepa Kuokoa,"

Eni ka uku no ke kii.  E paiia no ke kii iluna o ke

ANIANI  a me ka PEPA.

E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.

H. L. CHASE (Keiki.)

142-6m

Mea Pai Kii.

A. W. B. NAHAKUALII,

He Loio! A he Kokua!

AIA KONA KEENA OIHANA LOIO MA ka hale waiho Ipukukui Mahu, ma ke Alanui Maunakea, maikai iho o Leberty Hall, (Lepekaholo.)  Ua makaukau oia e hoopii iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, ma na mea hiki la ke kokua ia oukou, a na makaukau oia e kakau i ko oukou mau Palapala, oia na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, Palapala Moraki, Palapala Aelike, Palapala Hoolilo, Palapala Hoopaa, a me na palapala o kela ano keia ano, e hana no ola i na mea a pau e like me ko oukou makemake.  A ke kahea aku nei ola ia oukou a pau, e kipa mua mai oukou i ona la, a mahope i na Loio e ae.  E ninau no ia ia, na ka uku oluolu.

Honolulu, Iulai 28, 1864.

104-4m

MANUAHI! MANUAHI!

AIA MA KA HALEKUAI O KILILIKA, ma Wailuku, Maui, kahi e kuaiia ai o na mea o na ana a pau, e pili ana i ka Halekuai, penai

            NA LOLE - o na ano, ame na waihoolua a pau.

            NA BUKE HIMENI HAWAII - ano hou.

            NA BUKE PAKEKE - hoomanao o na ano a pau.

            Na Laau hoola i ka maikai a Kauka Jayne ame Keaka Ayers, e kupono ana i ka hoola ana i na mai o na ano a pau.

            O KILILIKA ka Agena no Kakela ame Kuke ma ka mokupuni o Maui.

            E hale mai oukou e na makamaka a pau e nona i ko'u Halekuai, ame na mea maikai he nui wale maloko - E kipa mai no mai hoomaka-e e na hoa o nei mau wai aha, ame k@ aina hauliuli o ka he kuawa.  Ko oukou makamaka.

J. D. HAVEKOST (Kililika.)

Wailuku, Maui, Oka. 4, 1864.