Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 3, 19 January 1865 — Ia Mr. Benikila. [ARTICLE]

Ia Mr. Benikila.

E ka Nupepa Kookoa e ; Aloha pu kaua :—E oluolu mai ka mea Hooponopouo e hookomo iho i keia palapala, *'Ia Mr. Benikila." Ka mea hoi i ekemu iho nei ia Z. P. Poliala, kahi maiihini o nei o Waiiupe, ma o keia Kuniumanao la. " Pehea la 'uanei e nui hou mai ai o Hawaii nei, no kr. mea, ua uuku ia." I kuu heluhelu ana i kau palapala o ka la 24 iho nei o Dek., Helu 52, o ka Buke 111, nona ke poo i kahakaha ia. " Aole e nui hou ana o Hawaii, no ka mea hoi, ua hoonoaia ke Kanawai Hookamakama, a me na hewa e ae hoi e make ai ka Lahuikanaka." He oiaio maoli no, ua lokahi ko kaua nianao malaila, ma ka ike nna iho i keia, o ka laha lanakila loa ana o ka hookamakama ma kekahi hapa i(*i o ke a ma ke Aupuni okoa paha, he mea io no ia e emi ai ka Lahuikanaka ; no ka mea hoi, ua wawahi loa ia kekahi pohaku kihi o ko ke Akua pono. A o ka hoopai o ka mea kue ia pono, he make no ka liope, wahi aka Baibala. Aka hoi, eia.nae ka hemahema o kau palapala. 1. Ua lawe makehewa oe i ka hai, i ka mea hoi aole na kou poo iho i noonoo a hoikeike ae, eia kekahi kumu la e emi ai ka Lahuikanaka.

2. O ko hoolilo ana mai hoi ia'u i enemi nou, ma o kekahi mau la a'u i kuupau ai kihikihi i ke akea, a ke Kanawai Hookamakama hoi i ae ai.

Nolaila, ma o keia mau kumu la elua, ua loaa ia'u kahi e kamakamailio pu ai kaua, ina ma ka pepa, a ina paha hoi ma na waha. aka, eia nae kauhemahema raalaila, ua alalni in mai au e ka ike ole i kahi " Home " au e pupuu la, noiaila, c aho aku au nra ka pepa, i ikeia e ka lehulehu ko kaua mau pono, nolaila, e hoolohe i keia. 1. Ua lawe makehewa oe e Mr. Beriikila i ka hai, i ka mea hoi nole na kou poo iho i noonoo, a hoikeike ae i ke akea. " Eia kekahi kumu e emi ai ka Lahuikanaka la ! A eia ae hoi kekahr kumu e emi ai ka Lahuikanaka !!" I kuu nana ana i kau palapala ma ke poo, aole ia he mea kue iki i ka*ii mea i hoike ai i ke ake«, no ka mea hoi, o ka hoonoa ia ana o ke l£anawai Hookamakama .kekahi kumu e emi ai keia Lahui» kanaka. Aka hoi, eia nae ka mea hou 1 loaa mai ia'u ma kau palapala tf"Mr. rßenikila. " Ua hoomakaia ka ka emi ana o keia Lahuikanaka mai ka wa mai ia Kalaiopuu," a ina pela, alaila, eia ka ninau. Ehia la ka huinahelu o na kanaka o keia Lahui mainua'ku o Kalaiopuu ? A ehia hoi mai ka wa mai ia Kalaiopuu n hiki i keia manawa ?

E ke hoa e, " E-o." Ua ma.haio no au i kekahi o kau mau o]elo, aka hoi, ua mulea nae ka hapanui o iamea, i ko awili pu ana me kahi huiia kai o ka mea ino, a i kuhihewa ai hoi oe i ka mea pilau he ala, a i ka mea aala hoi he weki. E kuhi ana anēi oe e paa ana ka hauna o ka mea pilau i ko Pililakeke nui» i nokenoke ai oe i ka hunahuna ma ke Huono o ko wnhi pupupu hale ? Hele peia. A peja. iho la no keia, i lono mai e ke hoa, nolaila, ina he maoao kokoa kou ia'u mamuli hoi o ka'u loihi i hoopuka iho nei, alaila, mai kii aWik® manao o ka mea e, iiīe hs' )a nou iho, aole hoi 6 ka'u, a ilaila ōe e noke ai i ka peku, a ina he mea hiki ja, alaila, na ahona ko kii ana mai i ka'ii nnau mea ā gau loa i haku ai, nau wale no, mai ka mua a hiki loa'ku i ka bope. t A o ke kanaka a mau kanaka paha hoi e hana ana pela, e hoohalike aku au ia lakou me kau Pake hupo o Kawaapiae. E ke hoa e, mai kii i ka hai i kahutt no ka manao hoopale, aka, lawe potio s;e lio » ka kaoiwi iho, a lohi apa ana i ke one o Pahonu. Eia hoi, ke liooili aku nei oe i ka hihia o ua Kanawa! hou uei malunu o ke Alii nui i hala'ku la i ka make, a me na 'Lii

malalo iho ona wale iho no, a koe hoi na Lunamakaainana a kaua i koho aku ai, ina pela, aiaila, aole oe i ike i kau mea i kamailio ai. Ke oielo nei au me kn maopopo ? He Kanawai poomuku ke' Kana- : yvai Hookamakama, no ka mea hoi, aole na nn Mana Ekolu i hana ia Kanawai, j aole nae pela, nolaila hoi, mai hooili oe i ka hihia, a maiuna o na mea eiua wale iho no. 2. O ko hoolilo ana mai hoi ia'u i enemi nou, ma o kekahi mau ino moakaka la hoi a'u i kuupau ai i ke akea, a 1 ke Kanawai Hookamakamu i ae ai. ' I ka nana'ku, me he la paha, ua ike leaia ka io a me ka moie o ka'u maii mea a pau !oa i kakan ai, mai ka mua a hiki i j ka hope, eia la ke nanahu mai nei o Be- I nikiia, ua ku aku la i ka mea hon kiiikua- | hine, a makua mea kaikamahine paha e noho hookamakama ana. Aka, aole ma ke ano hoopilimeaai, a pili makamaka i hoi, a kokuā lihi iki aku hoi i kauwahi j hapa o ia mea, no ka hewa i ae ia ka'u | palapaia, aole lea. .

A noai hae pahn, o kuu makamaka ka mea kaikuahine e noho hookamakama ana, a mea kaikaina hoi e nohoinu rama ana, akahi okoa ua uaka, ua inaina, ua liii, ua ke-e-o ia, aka, aole nae au i manao nui malaila, no ka mea hoi, ua hiiinai au i ka pono a me ka pololei o ka uiea akoko, nole hoi i ka lalnu a m«shil lauwili o ka met pee ma ke kualapa -kunihinihi o'ka hoopili wale, o ka hoopilimeaai, o ke kokua hewa, o ka huna ke'e, huna pilau, a me ka makee hoi i ka mea ino i mea maikai, a pel'ku, e me ka makamaka.

Aka hoi ; raa ka'u palapala nae o keia la, aole au e pehi aku ana ia oeme he iliili la iloko o ka Ma-a e kanono ai ko lae, e like la me kau' olelo, " He enemi au nou?" Pela io no paha, oka, ina o kuu hewa nui ia i lilo ai au i enemi nou e Mr. Benikila, o kuu hoolaha ana i na ino i loohia mai nialuna o ko tftau kaikuahine i lawe i ka Laikini Hookamakama; alaila, o Hawaii nei a puni, ame oe pu no hoi kai lilo i enemi nou iho, wahi a'u. No ka mea, o ke Aiii nui, a me na 'Lii malalo ihoona, a me na Lunamakaainena no hoi a kaua i koho pu ei, kai hana iho i keia Kānawai, a kapa ae ma ka inoa, "He Kanawai e hoemi ana i na ino i lona mai ma ka hnokamakama ann." A o ka hope i loaa #nai malaila, mamuli o ka hookoia ana e na wahine Laikini, oia no na ino o'u i hoakaka wale ai mamua, aohe hope e ae, no ka mea hoi, o ka hookamakama wale ana me kahi uku paha, kona hiki mua, a o na mai pala i loohia mai, kona uknli pono.

A no la kou aaka, a me kou keeo wale ana ia'u, a kapaiho ia hia ka inoa akaka i ka Lahuikanaka, " He.enemi ?" No keaha hoi * # * * * A ina i lilo au i enemi nou ma ia mau hua ino a ke Kanawai i hoohua mai ai, a'u hoi i hoakaka wale ai maloko o ka'u palapala o na la i hala, alaila, o ke Alii nui Kamehameha IV., a me na 'Lii ma- , #16 iho dna, a me lia Lnnahiakaainana, k me oe pti no hof e Benikila, kai lilo i | enemi noa iho. | A ina e hoole mai anā*oe i keia mau ] 6tea a pau a'u i hoakaka a§ ti6i niamua, ! aole ia f hp mau enemi noū e Bebikila, alaila, ke olelo akaka .nei au ma ka 'olelo -HawaiU - Ua lalau oe oo ka ike.ole, a no ■ka noonoo imia ple ho» i kau mea puka'i no'u, ko wahi enemi kanaka, ina ua noonoO mua, alaiia, ehahea ia hoi;atfanei kahi e ikea'i keia olelo huhu a ka makamaka? A ina pela io, ab*»ia, d H{j«raii nei a puhi kai pau a pau i ehemi nou e Benikila, aole owau wale iho no e like la me kau olelo. Eia hoi; ioa aole i hanaia keia Kanawai Hookamakaina, aole no hoi auanei e ■ ~ - ■ "if , * loaa nui ana na ino a'u i hoakaka'i, au hoi i keeo mai nei, no ka mea, ma ka lilo afftf i Kanawai pea no Aupuni, nolai-

Ja, ua ae ia ma keia Kanawai ko nn «sthine iawe ana i ka Laikini i tnea e lanakila'i kona moekolohe %na; ao ka mea laweole i ka Palapaia Laikini Hookama* kama, a e noho ana nae me ka hana maln ia mea, ua makaukau no ua Kanawai nei e hoeha'nu ia wahine. Aia ia ! Aia ka eha o ka inea h&na malu i keia hewa-a, nolaila, a !osa mai kona aein, e ianakiia auanei kana hana ana ma ke Knnawai. A o na ino, me na maj, na pilikia, a me na pomaikai hoi i loaa mai, o ka hope no ia o keia Kanawai, uoiaila, aole na'u waie iho no ka nana ia mai o kahi huna 0 na kaikuahine o kaua, aka, na keia Kanowai no, e iike uie ka'u olelo aoa mamua, a ua kohu pono ke kapa aku ue i keia Kanawai i enemi uou, ole peia, alaila, o ka hui ana o na Mana Ekolu a hana i keia, he enemi ia nou. A i mea aha ia e huna iho ai, a huna iho ae nei nalo ke aiina ka maewaewa o na kaikuahine o kaua, e ku akaka mai la i Amerika, Beritanin, Farani, a me Geremania, a pela'ku ? O kae mai hoi a ka naio, ka mea uui i wehe akaka ia. Eia hoi, ke olelo mai nei oe, " Ile mea weia ka ia no ka poe naauao na ino a ke Kanawai i hoahu ai, a'd hoi i hoikeike wale ai." Aweia no paha uanei ua ho-a-aia k& mea e ehaeha'i, e kuhi ana k °j*iei oe, he oluoly ka manao o na haipule a me na naauao e noiio mai nei ia i keia kan&wai, a me na ino hoi i loaa ma ka hookamukama ana ? Aole ioa, ua 01 aku ko lakou ehaeha mamua'ku o kuu Jionkaka ana i ua mau mea ino ia, no ka mea hoi, a noa ihp nei ka'u palapala aka, he mua loa aku no ko lakou ike ana ia mau ino o na kaikuahine o kaua, ma ka Paiapaia Hoike a KaUka Hilibarani i kakau ia ma ka Nupepa Kuokoa. ina ua hewa au, alaila, ua hewa nō hoi o Kauka Hiiibarani, no ka mea hoi, oia kekahi i hoike i na ino o ua mau wahine nei au e Benikila. Kahehe, makena no ua enemi ou. A ke manao nei anei oe e huna hewa, a e hoonalo hoi i na kee o wahine? Ke manao nei ou peia io no, me he la he wahi kanaka waiea i ka huna hewa ; akahi ko inaina i)koa, e' rtoke mai nei i kaaaka, uhiuhi lau .mamane lua i ka wai a a me ka i ana iho hoi, "He enemi au nou." I ka nana aku, me hc la ua maa oe i ka noho pq me na wahine liookamakama, a ai pu, a moe pu, heie pu, a i oie ia, he kaikamahine paha hoi ua iawe i ka Laikini, o hana ino aku auanei, o loaa oie mai ka lakou Iq, nolaila, o ka haomalimali ka pono, i ai pu iho ai i kahi hakina ai, a manao ae ka haia manao wale iho la au,oia kekahi kumu o kou aaka ia'u, oiai kuu hoikeike waie ana'ku i na kee oia poe.

Pela anei e ke hoa 7 A ina pela, o kou manao nui no ia au i h&fcu ai maloko o kau palapala, alaila, aoleoe i maoao aku ma kela aoao o ka lili, ua kupooo loa iwaenakonu o ka makena huhu, no ka mea hoi, aole au i hana wale aku manauli o ka hailiili, a mamuli hoi o ke ano i ku »ka Laihila, he ole loa no i lohe mai e ka makamaka, o ka pono a me ka oiaio u hoakaka ana, a ioa malaila kuu hewa, hooiliia mai i nui, a aole nae au e hilahila iki ona, ke kuau iiia ka ponoakaka, akp,;ijia ma kapono nt6owini, e haule auanei iloko o mi sle kaikoo^o ka-lauwili. ; No!asa hoi, kē ninau aku nei au w oe. Heaha la ko'p hāla i, manao ino ai oe ? Ō ka hoakaka aoa anei i na ino i hann ia ? 0 keahala ? O ka hakukole. wale ana anei i au mau wahine, a mē ou mau kai* kuahine hoi ? A ma keia wahi, ke naawi *ku nei 1 kuu aloha ia oe e Mr. a 9 kira ike ole hoi i kou wahi c nohonm, Vheb ole aku ai au elulu lima kaua, aka ina nae au e ikHihi iki aku ana ia oe « ke hoa, e haawi no au i kuu aloha ō» ke kunoa poo sna, a i awihi ole mai oe f

9$ »kaka lea, h«enemi oe nou iho. A |e manao ooeno paha o 3. W. Kaulainanīiku, kahi kanaka ukihi aa, au#ie umiumi ehuehu la. 1 no la hnna ana i ka inoa iMoi, a «ne kahi ai. hoi wale i Notolßjj-t «Ma ne ea, auau kai, a r anu hoi, i ka Halekuai 45(5* 0 1 makemake oe e o kaua pu aui fci»Hi haini a ka maka penii i ka inika, a e kuni iho i ka ili nioi o ke Kalana, a e hooleilet aku ma na kihi o keia Aup\im. . Ua oki aū maanei, ā i hete u!uu?u moi oe. iole au iiaiia, aka hoi,- i hele kolonahe mai me ka manao malie, o kaua pu ka ilaila. Ake hdl nei ka maUhini.o Wailupe, ine ke aioha no nae ia oe. Owau no kou hoa'lohn, Z. P. Polula. Honokaupu, Oabu, Dek. 28,1864.