Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 4, 26 January 1865 — NU HOU O NA AINA E MAI. [ARTICLE]

NU HOU O NA AINA E MAI.

Aohe pomaikai nui i loaa 1 ka Akau mamua aku nei e like me na pomaikai i loaa mai nei i keia mau la i hala iho nei, Ua maopoopo no ke kokoke mai nei ka hopena o ke kipi ana ; © like me ke kohola e kokoke ana e make ke ka ino i kona hiui io a ianei, aka, ua maopoopo kona hopena. Aole o makou tnanao e pio koke ana, aka, e like me ke kinai ana i ke ahi ma ka mauu maloo, 1» pio o kau wahi, a a hou mai no ma kekahi wahi, pela no e loihi ai ka manawa mamua o ka pau ana. Ua Aleha n:u IVika la Hnekoila. Na ka Olelo Kuahaua a Linekena no ka hookauwa kuapaa i haawi aku i ka hanen make i ka p<>e kipi. Ua ike na nika a pau ia mea. ua ike no lakou i ka " hae kikokiko iioku," oia ka hoailona o ke ola, a me ko lakou kuokoa. (na lakou e noho mailalo o ka •malu o ia hae ; aole e ole ko lakou manao ua palekana. CJa heb mai kekahi poe o lakou he mau lianeri mile, e makemake ana e lilo i 4foa no ke Aupuni. Ma Rikemona, ke hoomaka nei na kipi e 'haokomo-i na nika iloko o ko laikou mau

uali e paikau ai. lku, o ka mea i loaa mai! ia lakou ma ia hana ann, o ka mahuka mau; 0 na nika ma ka aoao Akau. No keaha koj lakou mea e hakaka mti. uo ka Hooiouwei Kuapaal Ina e ae mai o Peresidena DaviaB e hookuu ia lakou, aole iae hoohikimai ar?a e hookuu i ka lakou mau wahine, mau keiki, a t*e ko lakou mau hoa'loha. Aole ; e mahuka no lakou a hui aku me na pua|i» niia ma ka Akau. Ua aneane paha e hiki ajfu 1 ka 10,00tf ka nui o na koa nika ma ka Akau, a ua kaulana no lakou no ka makau <|le. No Keuela Kercputna (Sherman«) 0 ke kuhihewa nui loa a ka poe i h>na mai nei, oia no ka hoouna ana aku ia l<en. Huda me kona puali iloko o Tenesi. m? ka waiho keakea oleia o Georogia, a nie Karolina Hema i ka puali koa o Keremana. Ua hele aku o Keremana me na koa he 50/)00. i akamai i ke kaua ana a me ko lakou mau Wahiko nani i na mile 300. a komo aku i ka aoao waiwai loa o Georogia. Ka poino ana o ka waiwai o na ma C!eoregia. . Ua hana inoia e ia 200 mile o ke elanui hao. a me na waiwai a pau, ka pnuda, na mea ai, a me na mea e ae e pono ni m kipi. Ua pio iaia 4000 poe kipi, a he' 10.000 poe nika ikaika, he 1200 bipi, 1500 lio, iie na pukuniahi he 30. Aole ona wahi pn i lilo iki aku, eia wale no leona poho, 800 o kona puali i loaa i ka mai, i eha, i make, a i pio. Ka Lilo ana o Papu Makalikn (Mc Aliister.) 1 ka la 14 iho nei o Dekemaba, kepio ana 0 Papu Makal'ika. I ka hora 4 o ke kakahiaka, hele aku kona puali imu? ina ka " hele wiki " ana. au aku no i ka lepo poho, a pinana aku no ihina o ka papu, m? ke kau pono inai o ka waha o na pukuniahi imua o lakou, aka, ua make na kipi ia e ku ana me ko lakou mau pu. Iloko o keia papu, 200 kipi me na pukuniahi iwi he 21. Ia nei kona wahi i haliwai ai me Ken. Fosetcra (Foster,) a me Komedoa JDblagerena (Dahlgren) me ke aumoku kaua. Kn liilo nnia o S»vnnn. Ua hoopuniia e ia o ke Kulanal.auhale o Savana ma na ooao a pau. koe nne ke kae muliwai; ua lilo no ia ia o Pnpu Li, a me kekahi mnu' pakaua e ae. Ilaila kona wahi 1 kukulu ai i mau paknua nona, me kona noi aku i ke Kulanakauhale e hnawi pio4nai, aka, ua olelo mai ke Genela Kipi Hadi (Hardee) ua lako pono no ia i ka oi, e hiki no h ia ke malama i ke Kulanakauhale a hiki i ka hopena, a i ka po ana iho, nmhuka ,aku ia. Ua pio ia Keremana ka waiwai o ke Aupuni Kipi ; a hoopihoia na moku hao Kipi elua, a holo aku nm kekahi aoao o ka muliwai i ka po me na koa 15000,- a holo loa aku ma ka Akau. IYa haiia a Gen. Fogetera (Foster.) Ua maopopo o ka olelo a ka poe Kipi no ka hee ana o Gen. Fosetera, he hoopunipuoi. Ua ikaika loa kona kulana e kokoke ana me ke alanui hao mnwaena o Sav«na a me Kaletona, a ua kukulu no ia i mau pakaua nona me na pu n«i, i hiki ole ai i na Kipi ke holo ma na kaamahu maluna o ke alanui hao. Ko liereiiiaa!a wahi e hele hou mku aiUa haiia mai e hele ana o Kenela Keremana ma ka muliwai S«ivana, a lawe i ke Kulanakauhale o Auguseia. Mahope o keia, e hele no ia ma ke kua o Kaletona e hoopio ai i na alanui hao e kokoke ana. He Kulanakauhale nui o Auguseta, aia no ia ma ka muliwpi Savana. He 120 mile mai Savana aku. E holo mau ana na kuamahu mai laila aku a hiki i Kaletona, a pela no na mokuahi mai Savana mai a hiki ilaila. Aia malaila kekahi hnle hana pauda o na Kipi, a ua kuuuluia na pakaua he nui wale mawaho a puni. O ka loihi mai laila aku a Kaletona he 136 mile. Ma ka hoopio ana i keia alanui hao e hiki ai ia Kerenmna ke oki i ke alanui hao hookahi mawaena o Georegia a me V"ireginia. Ke manao nei makou e lawe ana ia ia Kaletonā, mailaila atu a i Karolina Akau, ma ka aina paha a i ole ia ma ke kai, e hoopaa i na alanui hao, n e kokua ia Genela Kalani i ke pani ana i ko Genela Li puali ma Vireginia. Ua kakau maii o Genela Keremana ia Linekona i ka la 22 o Dekemaha iho nei, e haawi aku ana i makana nana no ka la Kerisimasa (Cbristmas) oia ka la 25 o Pekemaba, eia ua ma"kana la, ' o ke Kulanakauhale holookoa c Savana, me na pu mai he 150 me na lako kaua, me na beia pulupulu 2500." •O ka nuhou i paiia i kela pepa i hala aku nei, e olelo ana he hakaka mawaena o Keremana a me Hadi m%kahi e kokoke aku ana i Savana ma ka la 15 iho nei q Dekemaba, he wnhahee ia. O ke kaua mua ma Papu Makalik*. Ka hee aaa o Gen. llada, a me kona inalinka ana. E hoomunao oukou i ka pepa o kā la 5 o lanuari, ua hai aku makou, "aohe o makou kanalua i ka puka ana ae, aole e liuliu a hoohoka ia maii o Huda, a kipaku loa ia'ku oia mailoko aku o Tenesi* A pela io no mea i hanaia mai nei. Ka moolelo o ke

kaua weliweli a Gen. Toma (Thomas) ma. iNasevile (Nashville,) ua haiia aku no ia maf ke Kuokoa o kela pnle aku nei. Elua la o ke kaua ana, i ka la 15 » me ka la 16 o De* maba. Ika la mua, oifi ka ia 15, hoouka aku o Gen. Toma i na Kipi malalo o Buda, me ka hookuke aku i ka aoao hema o ka puali Kipi mai ka muliwai aku e pili ana me Nasevila, elima mile ka loihi o kahi i kipakuia aku ai o lakou, me ke pio pu mai 0 na pukuniahi he 16 a me na pio 1000. Ma ia la heokahi no i kii ai i ke Genela Kipi o Foreke (Forrest) ia Mafereboro (Murfreesboro) he Kulahakanhale ma ka hema o Nasevila, he 30 inile ke kaawale, a ua me ka waiho iho i ko lakou poe make a eha he 1500. Ia po no i emi hope aku ai o Huda i kona mau pakaq|| ana i hoomakaukau mua ai. Uaila kahi o Gen. Toma i hoouka hou ai rne Huda, a lunakila no ia. Ua holp pololei aku na koa o Gen. Toma imua o na papu Kipi aiioopio aku ia lakou ine ka maka o ka elau. Aia hoi elun punli nika e hakaka ana me ke koa loa rna ka aoao o na puali keokeo o Toma. Oka nui ona Kipi i pio 1 keia mnu la elua 6500. Alualu aku no o Toma ia Huda, a i kekahi la ae oia ka la 17, pio hou no iaia na Kipi 3000 ma Berenawada (Brentwood. Holo pololei lo<f o Huda ma ka hema. a i ka la*as kokoke ia ma ka muliwai Tenesi, 8 mile mai Feloreneke aku. Ua wai nui ka muliwai, aka, ua lako no ia i na waapa i hiki iii ke l)ana i nopo. Ua pio kā nui o kona mau pukuniahi, he (58 ka nui, a me kekahi hapalua o kona puali, ua aneane hookahi hapakolu o kona poe kanaka i kiola i ka lakou mau pu. Hookahi wale no puali nui i koe o na Kipi, o ka puali o Gen. Li, aia ma Rikemona. Ke alualu nei no o Gen. Toma ī na Kipi malalo o Huda, me kona ikaika a pau, a me kona manao e hoopio i kela puali holookoa. Ke Aumoku no Wilemitona (Willmington.) E like me ka makou mea i hni aku ai manua e holo ana kekahi aumoku nui inai Papu Monroe aku ina ka muliwai Jamesa ma ka la 12 o Dekemaba. He 64 ka nui o na moku me na pu 597. Aole i like keia mau pu me na pu o na moku e holo mai nei, he mau pu keia i oi ae ka ikaika a me ka nui, mamua o na pu a kakoue ike nei o na manuwa. Oke keu keia o keaumoku nui o Amerika Huipuia ī hoouna aku ai, nii inoku o kela ano keia ano, na manuwa elua papa pu, na Monitor me ka hale hookahi o.luna, na moku hao me na hale elua, a me ka moku aoaohao, (fro»sides) be moku ia aohe hale o luna, a ma ka aoao kona mau pu, me na moku liilii, a me na moku holo loa, he poe mokuahi wale no a pau. Ma na nupepa Kip>i ua ike makou i keia aumoku nui e hoouka ana ia Papu Lawaia (Fisher) ma ka. nuku o ka muliwai Lae Makau (Cape Fear) he 20 mile malalo mai o Wilemitoni. Hoopahuia ka Papu ma ia la, a ma kekahi la ae, a ilaila kah: i hooleleia'i o kekahi puali koa nui mnlalo o Gen. Butela elua mile maluna aku o Papu Lawaia. He mau wahi kaua no i ka po o ka la 25 ma ka aina, oia wale iho la no na mea i loheia mai nei.

Ua kokoke e pau loa na hana kalepa a na Kipi ika hanaia ma Wilimitona, No ka inoino o ke kai mawaho ae o Lae Makau, nolaila, pakele pinepine na moku Beritania, e iawe mau ana ika ukana ana kipi. Ua pena ia lakou e like me he kepau la ka ekaeka, ahe poe moku holo no. Ua hopuia no kekahi mau moku e keia aumoku, aka, ina e uhi mai ka po a pouli mai ka ohu, e pake-

Eko« mau papu ikaika loa o na kipi, aia ma ka nuku o ka muliwai, ua inanaoia he 15,000 ka nui o na koa kipi. O Pāpu Lawaia, Papu Kasawela, a me Papu lonesona na inoa o ua mau papu la. O Papu Lawaia, aia maluna o kekahi lac»one loihi, a ke noho nei o Ken. Butela mawaena o ia wahi a me ka aina maoli. He 20 mile o Wilimitona mai ka muliwai aku, a aia noia ma ke ala-nui-hao, a he hiki no i na mokuahi ke holoa 120 mile ma ka muliwai. Ua Pn»li koa o ka mnliwai Koanoke. Ua hele kekahi puali koa Aupuni malalo Col. Farani (French) ma ka muliwai o Roanoke mai Pelimuta (Plymouth) aku, e hele ana iwaenakonu o Karolina Akau. Ua holo pu aku na mokuahi me lakou, a 80 mile, aka, ua hoopaa kokeia lakou e na torepido iloko o ka muliwai, (O ke torepido, oia no ka pahu pauda i waihoia iloko o ke kai. a o ka muliwai paha, i mea e piho ai na moku.) Elua mau mokuahi uuku i pahuia e ke torepido. O na puali koa ma ka aina hele aku no imua, a kaua no. me ka lanakila mau, a hoi mai no me ka pilikia ole. No Vireginia. Ua ike iho makou maloko o na nupepa Kipi e emi hope ana ka o Berekinirike (Breckinridge,) a e hele ana i Vireginia mai Tenesi Hikina aku. Ua pio i na koa Aupuni malalo o Babirike (Burbridge) ame Konemana (Stoneman) ke al.mui-hao, na kaa-mahu, me na wahi e hoomaha'i ma na wabi«a pau a hiki i Wikevile (Wygtbeville.) Ka Puali koa ma Luiaiana. Eiua puali koa e hoounaia'na e Gen. Kanabe (Canby) e hoopio i na alānui-hao, a me na mea ai mahope o Huda. Hookahi

paali mai Vikebuga mai, a hookahi mai Batona Buge mai. Oka puali %kca lio mai Batona Buge mai ma Luisiana, «ia no malalo o Ken. Davisona (Davidson,) ua hele aku a hala mai o Misisipi a ine Alabama, & aia ma ke j£omohana o Felodia. Ua pio iaia na mea ai a na kipi, me na kanaka pu kekahi, wawahiia na ala-hao, a pupuhiia na uapo i ke ahi, a nui ka pio-o o na kipi. No fiavena Scmmes ke Kapena iho > nei o ka Alahama. He wahahee ka mea i loheia mai nei no Captain Semmes no ka ili ana o kona moku mawaho ae o ka mokupuni Madeira. Nu loka, Dek: 16.—Ua oleloia ma ke Tribune o Ladana penei: Ua haalele iho ka Larela (Laurel) iloko o Okatoba ia Livapula, ijae Kap. Semmes a me kekahi o kona mau kanaka o ka " Alabama," a hui aku me ka Moi o ke Kai (Sea King) ma*Madeira ikala 19 o Novemaba. Ia malama hookahi no, holo aku Ia i Poto Kieo, a ilaila kahi o ka Larela i hoolei aku ai i na pu iluna o ka Moi o ke Kai, eha pu, he 48 pauna o ka poka hookahi, elua pu, he 32 pauna o ka poka hookahi. a ekolu pu wili, he 12 pauna o ka poka hookahi, me ka pauda a me ka mea ai. Eha kanaka oka Larela i hoi aku iluna o ka moku kipi, a ua hoololiia ka inoa o ka Moi o ke Kai o Kenagoa (Shenandoah,) ua hanaia keia mau mea malalo oka hae Beritania. Mai laila aku ka holo ana'ku o na moku a Tenerife, a ilaila hoi kahi i hooieiia'i o na kanaka o ka Moi o ke Kai, me ka hai paa'ku v e ōlelo lakou, ua ili ka moku i ke kele-uwini (gale of wind. He moku holo loa ka o u Kenadoa," a he 1000 tona kona kaumaha. Ka Hoopaapaa mawaena o Peru a me $ep:inia. E hoomanao oukou i kekahi manawa i hala'ku nei, ua laweia ka Pae moku Kinika (Chincha lslands) e ke aumoku Sepania. He mau aina guano keia noPeru, a 500 miliona

ldala ke kumukuai. O ke kumu, ua hanaino ia kekahi mau Sepania ma Peru. Ua hooikaika ia no mamua'ku nei e hoopauia keia hihia me ke kuikahi, aka, i keia manawa, me he mea la, he kaua wale no koe. U« hooholo iho ka Ahaolelo o Peru, e kii hou ke Aupuni 1 keia Pae moku mamua o ka hana ana i kuikahi me Sepania. Ua manao ia e holo koke ana no ke aumoku Peru i ua mau aina la e kaua ai me ke autnoku Sepania, a e lawe hou mai ina aina. Oka moku o ka Al»imarala Sepania o Teriumepo (Triumfo) ua pau i ke ahi, iaia e ku ana ma ka Pae moku Kiniki. Hookahi mokuhao hou o ke Aupuni o Peru, o Loa ka inoa, a ke hilinai nui nei ia poe ma ia moku. Ke hoomakaulenuia mai nei na mea kaua, a ke laweia mai nei i ka Pae moku Kiniki mai Sepania mai. Hou. Ua kohoia mai nei o Faraguta (Farragut) i Hope Acimarala no na moku kaua a pau o Amer>ka Huipuia. O Detona (Dayton) ka Amabasadora (Ambassador) Amerika ma Parisa, ua make i ka la 2 iho nei Dekem&ba.