Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 4, 26 January 1865 — No na wahine Ilikini me na keiki, me na mea ai a lakou, a me ka nui o na keiki a na kanaka ma Keomolewa nei. [ARTICLE]

No na wahine Ilikini me na keiki, me na mea ai a lakou, a me ka nui o na keiki a na kanaka ma Keomolewa nei.

Ē ke Kilohnna Pookela hoolēie hauli o ka Lahui Hawaii e ; Aloha kaua ;— < Ka waho olelo hoi o na Anekelope maka oluolu ; e noho ana ma na kaei wela 0 ka moana Pakipika. Me na hoā hoi 1 ka iu o ka la o kuu aina makani apaapaa, wehe lau ko; o ke kula manienie pua ilima o Kohala. AloHa oukou. lia paha he makemake oukou e na makamakn» e lohe i ke knu wahi moolelo o na Lahui Ililūni, e noho ana itu Ameiika - Akau nei, penei no ia. , No na ipah&ne Ūikini. H« kuai kt loaa o na wahine llilelni; e like pu me na hoioholona ke kuai, i mi paha he 50 he haneri paha ka nui o na da!a ma kou * waihlina, a i makemake oe i ke . ateila, helle aku la oe a ka llikini uiea - keiki ninau. «'Heaha ke kumukuai o ko kaikaimahine i wahine na'u 1" Hai mai Ia hoi ka makua. "He umi huluhulu, hookahi lio, hookahi p U ; me na lako a pau e pili ana no ka pu, he umi dala maoli. O ke kumuku|| 4jf fa." Ai ae oe i keia 4nau met) a pau, alaUa,.hoi oe e kuaii a ioea, haawi aku oe i na makua. Lawe mai hoi oe \ kfL wahine & noho pu olua, me kou nianao hoi aohe koina moii i koe o na m^ku ß » oo ka he

wahi iihi no, lie inau la mahope iho oin noho pu ana a olna. Aia hoi, hele liou mni la no ua m»u mekua nei i kou hale, noi hou mni la no i wnhi lole, i.wahi dain, a pela'ku. Ina i loau ole aku i na makua, o ku mahuka iho la no ia o ua wahine nei ru j a ho-a-a iho ia oe, alaila, kii hou aku !a oe i na waiwai a pau i na makua, o nn meu lioi e pili ona i ke kino o ka wahine nooe io. Eia hoi, i na no e makemake ka vvahine ia oe, aole no e mahuka, hele pinepine mui nae na makua e noi i wohi ai, wahi lole, dala, me kekahi mau mea e ne, i nu manawa a puu o ko olua noho pu ana, he*pii 110 ke Kumukuai o kekohi wahine, he umi no hoi kekahi. A pela ke kumukuai 'o nn wahine kauwa, oia hoi na wahine pio ma ke kaua ana, a lanakil® kekahi aoao, lawe ia inai la ua wahine nei, pepehiia'ku la hoi na kane, pela ka noho mau ana o keia Lahui he kauwa. (( Kai no paha o na Lahui e wale no ke kuai i ka wahine, ei no ka o lakou Lahui Ilikini no kekahi," ua like pu no ke kuai ana. Ao na Keiki. 4 tna» no he Ilikini ke kane a ka wahine, a hanau mai ke keiki na laua, aia hoi, ua kalai ia kekahi papa laoi*}ti inen kapili ma ke poo, hookahi ma ka lae, I mahope mai o ke poo, wahi i ka welu lole a manoanoa, kapili mai ka hakii mai ke kaula, o ka paa no th oolea ke keiki, walii hoi ke kino a paa i ka welu, kapili mai ka papa mawaho, nakii a paa i ke kaula, waiho wale no hoi na maka, haalele iho la no hoi i kn hale, hele aku la ka makuahine i ka ai hua ole-le, he hua ohelohelo paha ia kakou, (o ka ka Ilikini inoa ae la A po ka la, hoi maie hanai i ke keiki i ka waiu, 2 e 3 paha la, wehe ae ke kaula i nakiia ma ke kino. Koe no hoi ko ke poo, holoi hoi a pau ke ino, wahi hou no e like me mamua, a huli ke keiki, alaila, wehe ae ka papa 0 ke poo, i nana iho ka hana, m« he mano kihikihi la o Puuloa, ka hele o na maka a noho i ka pepeiao, o ka lakou mak£make ka, ia o ke pakHiii o ke poo. Ma ke kau wahi e aku hoi, ua haneri mile paha a ot ae ka 100, JJ)«i kahi o ka ilikini poo pakikii aku, he okoa no hoi ka hana ana o ko laila kj?iki. He owili a pāa ke poo i ka welu, kapili aku ka ili laau mawaho, nakii aku ke kaula, huli ke keiki, alaila wehe ae, me he ipu hokeo la; ka hele a mu-010 ke nana'ku, ua like pu no nae me ka hokeo ka loihi, o ko lakou makemake ia. Ma ke kau wahi aku hoi, (ua like pu ka loihi me kahi maluua ae.) He maikai ke poo o, ko laila Ilikini; he okoa no hoi ka hana aia poe, penei: I ka wa e hanau mai ai, a oolea ke keiki, a inama i ka hele, alaila, hou ka lehelehe i ke kui, me na pepeiao, 4 puka ma ka aoao hookahi, a pela no hoi kekahi, hou no hoi ka pukaihu, (e like me na pipi.) Kauoha ia hoi na makamaka a pau e hele mai, e omo pakahi hoi lakou a pau i ke koko o ke keiki i hou ia ai, i na he poe e kekahi e omo ana i ke koko, o lakou ka'poe ukii ia, o na makamaka hoi, o ka ai no ho hoi ko lakou uku, a ola na mea a pau 1 hou ia, a!ai)a, hoo ia ka uwea ma ka iho, a ine ka lehelehe, o na puka hoi ma ua nakii ia hōi a paa i na wehi uiaala, (oko lakou gula paha ia, pela ko'u mahao wale,J} Ina paba he kaikamahine ke keiki, a hiki hoi i kona wa e laahine ai, alkiltf» kalai ia kau wahi pāpa*taati, 3 iAiha ka loa, 2 hoi ka laula, ua like pa ke ano me ka pa laau, alaiU, kapili iho inaluna o ka lehelehe, haki hoi ka lehelehe a like pu me ka nui a ■ ka pa laau, kapili a paa i ka mea pipih, makia ae hoi ke kui ma ka- puka i hou ia ai a pap loa, o ka pau no ia hiki-i kona wa pake, ina e kuha aku, kau iho la no iluna o pa nei. O ka wai holoi ho hoi ia o na maka me ka ili. Na mea ai a na Ilikini. He kamano ka ai a na Ilikini; he a-a laau, he lou

' tmbelehefe t h« ii,i fauia r he haa ltfttt, o kela foo it«MC flU3o boa, o peli wale aku. I na malama o ka mehana, laweia k<> kamant> a nui, kaha ka opu, kaulai a«t Ja no hoi ka io iloko o ka hale, hohoki ia mai la hoi ka ili o kekahi kamano, o ka heia hoi o na kamauo a pau, hahao ia iloko o ua ili la a piha, he 10 paha 20 hoi ili e piha e like pu me ia, fme k«i ltopi ole ia i ka paakai, aole no hoi fce« ' kaht m<ja e ae,J) Kao maiie no hoi iloko o ka ,hate ; a hiki inai na malama o ke an>i, p»u ae la na kamano i ka ai ia, a kee ihe» la ua nnau eke hua nei, alaiia, hele aku Im.hoi e huli i na a-a iaau ma ka nahelehele, a loaa hoi mai la, pulehu amoa; kipopo i ka pohaku a waliwali. Kii akoi ia hoi i ua hua kamano nei, wehe ae ia, ua noho ka weko iloko. CHe weko ka ke kopi ole ia i ka paakaij hooiapaiapa aku la a moa, me ke a-a laau e ai pu ai haia kala, a pela'ku.

No ka hoopuka ana hoi i ka mehana ka iii laau, e uhole ai i ka iii Uau, a koekoe ia loko o ka io ine ka pahi, me kekahi mea e ae paha. Popo a nui, e hoonuu ai, hala ka ia maka poniuniu. O ka lau nahelehele hoi, (no ka mehana no ia ai) he nko mai no kona a ku ka puoio hoi a ka hale me na keiki e hoQnuu ai, hala ae ana ia ta. O ka hua hoi o na leau hua a pau, no ka mehana no ia ai, ke hiki i ka wa e pala ai, o !;a iakou ai mau ia a komo iloko o ke anu, pau ka ai ana oia ai, Ai aku uo hoi ke kamano. " O ka mea no paha ia i mahiai nle ai o keia poe, no k,i nui o ka iau nahelehele e ijike pu me na ftoloholona." Ina hoi e puiehu i ke kamano a moa, o ka hinu o ke kamano e hookulukulu ai i ka poho lima, a hamo ae hoi i ka iauoho, a me na maka, me ka ili, pu l'ekahi, "o ko lakou wai auau no hoi ia." He mea aaia ka ia ia lakou. O ka mea aala he pilau ka ia lakou, o ke kuha no kekahi wai hoioi o iakou, kuha iho la a keiekele ka iiina, holoi ae ia i ka piapia o na maka, ke ala ae i kakahiaka nni. 0 ka ili iaau hoi ko Inkou kawele, ua lomi ia a neae, o ka inea ia 6 kaweie ae ai 1 ka maka me ka ili. He wai no olokoo ka hale, aole nae he e holoi 1 ka wai, o pau e ae ka we,ko minamina loa iakou, nolaila i hoomau loa ia ai ka holoi ana i na mea pilau, i mau loa'ku no ka honi ana i na mea aaia weko wale. O ko lakou hale hoi, he hamama waie no mai kela kala a keia kala, he lepo waie no oioko, he mnu wahi popo iaau ma na aoao ko iakou wahi e moe ai; mawaena ke ahi e ho-a'i. ua iawa pono hoi o!o--ko o ka ha!e i ke kamano, kulu iho la no ka hinu iiuna o kahi moe, o ko lakou wai-nla no hoi ia. He mau iho ia paha ia. No A KEiKI A NA KANAKA ME NA wahine Ilikini.' Ste3lūcoom, W. T.—Kahananui, 3 Keikikaue; hewahinehapa Hawaii hapa Ilikini kana ; Kauai, iKeikikane ; Kaiaina, 2 Kaikamahine ; Liioa, 3 Kaikamaliine; J. Kiko, 1 Keikikane ; Keawehaku, 2 Kaikamahine; S. Kamohōula, i Kaikamahine. Pou Gamble, W. T.—H. Mauli,2 Kaikamahine me ka wahine liikini mamua a make, he wahine Hawaii bt»i keia ana e noho nei, aole nae a laua keikl, F?c#ortfl, V. I—Keawehau, 1 Keikikane, 1 Kaikamahine; S. Keawe, 1 Kaikamahine; Emene, 1 Kaikamahine; K. Mahoe, 1 Kaikamahine; Kamahuia, 1 Kaikamahine; Beni, 2 Keikikane, 2 Kaikamahine; B- Haumea, 1 Kaikamahine. San Juan Is!and.—L. Naukana, 4 Kaikamahine; Keonipoli, I Keikikane, 3 Kaikamahine; ua iuake nae'o Keonipoli i ka A. D. 1864, o ka wahine wale no koe me na keiki. Baki, 1 kaikamahine, ua hunau ke kaikamahine i ke keiki a make, p Kimo ke kane, he hapahaole no no a. holo i kn moku i ka A. D. 1863, ke noho nei no ka wahine. Kahauna, 2 kaikamahine. Kamai, ii ke.ikikane, 1 kaikamahine. Palaile, Si keikikane. Nuuanu, 2 keikikane. Ohuie, 1 keikikane, ua make nae o Ōhule i ka A. D. 1863. New WesteminBter, B. C. Beapea, 2 kaikamahine, ! ua make 0 Beape<i i ka A; D. O na kaikamahine hoi, ua mani i ke kane, a ha«mu na keiki, (eia iho na kane,) P. Ohule 1 a laua keikikane. Naohia, 3 keikikave, l kaikamahine, ua make nae o Naojua, o ko laua inakahiki hookahi i make ai me ka maluiahunowai. (He wahine Ilikipi hoi ka keia poe.) 2 kaikamahi- , MaitoHi # 1 keikikaue, J kaikamahi- i nr. Haaale, 2 boil<«tnal.i nf ». 1

pu, 3 kaikamahioe, ua make nae o Kaleiopu i ka A. D. 1863, ua mare aae ka hiapo i ke kane, o Nahua ka inoa o ke kane. He wahine Ilikini no kana m&* mua, a hanau ka wahine 4 keiki, o ka hiapo hoi mare iho nei i ke kāne, a hanau i ke keiki make iho nei, iloko iho nei no o keia makahiki, 1 keikikane i koe e ola nei, ua aneane lia(»aūea ioa no o Nahua, miki aku nei.i kela opiopio i wahine nana. Oregon City. O.—C. Kahuelipi, 3 keikikane, 1 kaikamahine. Mumuku, I keikikane, 1 kaikainahine, ua mare ke kaikamahine i ke kane niialaka, ua haiiau na iaua 2 keikikane, I kaikamahiHe. O keia ka nui o na keiki a na kanaka i hanauia ena wahine llikini. Ona keiki aku i miake he nui. wale, aole iakou i komo i keia helu āna, a me na makua'ku i make, ke ola nei na keiki a . lakou, oole lakou i helu la, no ka mea, loihi loa ka make ana, mahope mai ko'u hiki%na ia nei.