Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 5, 2 February 1865 — Page 1

Page PDF (1.43 MB)

KA
NUPEPA KUOKOA
Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.
BUKE IV. HELU 5. HONOLULU, FEBERUARI 2, 1865. NA HELU A PAU 166.

" KA NUPEPA KUOKOA.,"
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU
I kela Poaha keia Poaha.
$2.00 no na mahina he UMIKUMAMALUA,
$1.00 no na mahina eono, ME KA HOOKAA MUA MAI.

NA OLELO HOOLAHA — aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00 ; alua komo ana, he $1.50 ; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai.
KANIKAU — he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi — penei : he 25 lalani, $1.00 ; 50 lalani, $2.00 ; a pela'ku.
KA UKU NO NA OLELO HOOLAHA — ka uku pepa, a me ka uku o ka Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika.
O KA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO — aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.
AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA — ma ke kihi hema o ka Hale Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora hana, mai ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi.
L. H. KULIKA, (Lona Hooponopono.)

KA " NUPEPA KUOKOA."
Is published in Honolulu
EVERY THURSDAY,
$2 00 per annum, or $1.00 per six
months, in advance.

ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00 ; twice for $1.50 ; and $2.00 for one month ; all advertisements must he paid for in advance. KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line. PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.
ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives will be inserted on the subscription list until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price. THE OFFICE OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. Office hours from 9 A. M. to 4 P. M.
L H. GULICK.
Publisher.
Volume I. II. and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.
Persons having complete sets of the above, can have them bound by paying $1.50 each.

Ka Nupepa Kuokoa.

Kanikau no ka Haku-lani L. Haalelea.

Kanikau hoi keia nou hoi e Lewi,
O ka Hihileiomalama ko inoa,
Ka'u nui aloha i hele aku nei,
Ua imi aku la ina imi hana lani,
Ia Kaonohiokalani ahi likoliko,
O ka pulolo o ke ahi a lapalapa,
I huila ma ke kuemaka o na lani,
He lani no ua ikea,
Aloha ino o ua o Hoanolei,
Oia wale no ia i ano iu aku nei,
Ua hoi aku la e noho i ka luhi o ka makua,
I ka hale hoi ona o Hoolanakamoe ;
O lele i Holani ka hanu o kuu Alii,
O kaili-kea paupauaho ka hanu,
O haiki ka manao o ikiki i ka nui o ka eha,
O welenia ka mai o ka hui i loloku i ka iwihilo,
O ka eho kumanawa nana iala i paa ka puka-makani,

Pale ka ike kahea mai ia kakou,
Waiho i na kini me ka lehulehu,
Haalele i ka pili me ka pa kanaka,
Kahea ae i kona hoapili he wahine,
Auhea o Ululaniokeaoulumakaniole !
He mai kaua ua pau kuu noonoo,
Ua hapa ka ike i ke ao,
Ke hele nei i kaulu a ka makani,
Na ka malanai i ku a haehae,
Aloha ino oe, aloha hoi au,
Aloha o Holani kahi a kaua e pili nei,
E aloha'e ana ia oe e Kinimakalehua,
Noho oe, hele au haalele i ka pili a kaua,
I pilia e kaua ka ua me ka makani, ke anu me ke koekoe,
O kala i kiki hahana oua aina nei,
He u he minamina ia oe.
O hele auilani ka hele ana a kuu Alii,
O ka hele aua i aui newa'ku la i Hiikua,
Hele aku i ke alapoloula a Kane,
Lilo aku la oe me Hinaiakamalama,
Kaa'ku la oe i Kuaihelani,
Hoi ke aloha ma hiialo nei,
O oe ka kai hele i ka pili o ke ahiahi,
I ka wehena o ke alaula ua malamalama,
O oe hoi kai ke aluka makani,
I ka pihe a kekua ewa la i Halalii,
O oe o Maakunewa kai-laila,
O kuu Alii i imi aku i Haku,
O ke kanaka nana i hele ka loha o ka lani,
Nana i hehi aku la ka wa o Makalii,
He lii ke Kama he lani na makou,

O ka makou nui no ia a hele aku la,
Hele haalele loa i ka ua-puanaiea,
Ke hoaikane la me Haiulu i ka wao,
Ke kuhihewa la ia Kamaulupali o he mai kaua,

Ke hea hewa la ia Hai wahine o Waipio,
He u he minamina ia oe.
O oili ku o ka uhane o kuu Alii,
O ka hihilei malama o Hoakalei,
Nona ka uhane e hoano nei,
I hoano iu-meha ka hele ana,
Hele aku la ma ka pea-kapu o ka lani,
Oia wale no ia i niau iho nei,
Niau hoaiku mimo palanehe ole,
Palamimo iki ka leina'ku nei kaawale,
Haalele i ka pili me ka wahine,
I ka pili no a hele aku la,
Hele ia waiho i kana ukana nui he aloha,
Ke kono la i ka ua-pakanui he waimaka,
No-ha mai Kulanihakoi me Kulukulua,
Kulu ka ua liilii he hoailona ia,
He hao hoi nei hekili o ke awakea,
E hai ana o ka hele ana ia.
Ua ike mai la o Ewa-kai-ula i ka lepo,
I ka hele ana oua o Hoanolei,
O ka hele ana ia ke anapu lua nei ka uila,
Ke hai la ka wai-ula i kai, ua hala'ku la,
He u he minamina ia oe.
Kuu Haku i ka ua Ulalena,
Mai ka makani hali ala he Moani,
Aloha wale ke ala o ka aina,
Ka hanunanuna i ka hala me ka lehua,
Paoa okoa no i ke kai o Hanakahi,
Hihiu i ke ala ko laila kini,
Hanu i ka poli ka hala me ka maile,
Aloha ia ala hoomau iloko o ke kuina,
Ua kui wale au i kuu manao ia oe.
Ua haku iho nei ao-e lawa,
Aloha wale kuu Alii,
Ke alakai o kahi ike ole ia,
Ke kuhikuhi hoi o kela aina,
Oia aina pali kiekie,
E waha mai ana maluna o kekahi pali,
Na pali kui o Kawaikini ma,
Hoalohaloha mai ana o ke Aolewa ia'u,
Hoanoano mai ana kela luna o Kalalea,
Aloha wale ka nahele o Halaulani,
Oia wahi aloha a makou i noho ai,
He u he minamina ia oe.

KAHUIIKAMANEA.

Ka Anesona Moolelo
No Hawaii nei.
HELU 3.

                KA PII'NA I KA LUA O PELE I ka poalua ka la 29 o Maraki, haele aku makou i ka lua pele Kilauea, ma ke alakai ana a Coana, aia hoi iloko o kona apana kahi i ku ai ka lua pele. Ko makou nui he ekolu kane, a he eha wahine, maluna wale no makou o na lio a pau. Elua o makou mau la i ka hele ana a me ka hoi ana mai, a ua ua no ia wa a pau. Na mile mua eha, he ino ke ala, ua paa i ka lauhala a me ke kukui, a mahope aku komo iloko o ka ulu ohia, me ko lakou mau kumu i aneane e huna ia e ka lehua. Alaila, ea mai ka laau hapuu nunui, a me kekahi wahi akea okoa, i uhi ia e ka laki. No ke ano ono o keia mau lauki, ua ake aku ko makou mau lio e lalau aku ia mau mea ma ke ala. Ma kekahi wahi e aku, ua loaa ia'u kekahi poe kanaka e ai ana i ka mole, oia kekahi o ka lakou ai mau. Ua hoaimu ia iloko o ka lepo e like me ke kalo, a i ka wae palupalu ai, ua piha loa i ka wai ono. Aohe mea eae, aka, o ka hooko pono ana i ke Kanawai e papa ana i ka hana ana i ka wai ona, oia wale no ka mea e kinai ai i ka hana ana i ka mea ona mai keia laau mai.
            Ua hoopomaikai ia makou ma ka loaa ana ia makou kekahi la oluolu ma ka lua pele, a me kekahi hale pili maikai, oiai makou i na po elua malaila. He eha tausani kapuai ke kiekie o ka lua maluna ae o ka ili kai, aka, o ka pii'na aole i ike lea ia. I ka wa i hiki mai ai o Kamekoa Wilike (Wilkes) ma, ua hele aku lakou e ike i kekahi lua, ma ka piko ponoi o ka mauna, a i oi ae no hoi ke kiekie, he umi tausani kapuai. Aole no paha i hui keia mau lua, a ina ua hui, aia ilalo o ka hohonu loa. He ekolu mile ke ana waena o ka lua ma Kilauea, a o ka iho'na ilalo o ka lua aia ma mua iho o ka hale. He hapalua mile ka iho'na. he maloeloe aohe nae pilikia. I kou wa e hiki aku ai, alaila ku iho oe iluna o ka papahele eleele nui o ka lua, he elua mile mai laila aku hiki aku i ka loko ahi e a ana, (Oia hoi o Mokuaweoweo.) He awawa a kona ili honua, a he mea hiki ole hoi ke lawe mai i mau huaolelo e hoakaaka aku ai. Ua ike ia aku ka punohu mahu ana ia wahi a pau, a pela no hoi maluna a puni ka hale. Ia wa he kanalima kapuai ka haahaa o ka loko ahi malalo iho o ka papahele eleele, aka ua olelo ia he pii ae, a emi iho. He mau la mahope iho, ua lohe mai makou ua pii ae a hiki i ke kae o ka lua. Ua ikaika ka hana ana malalo, no ka mea, i kekahi wa ua nui ka hoea ana ae me he puu nui ia ; a ma kau wahi, ua pii ka hoolei ana ae a ka pele a kanaono a kanawalu kapuai ke kiekie. No ka wela a me ka mahu hookahi wale no aoao e hookokoke aku ai ma ka aoao makani, a he kaumaha no hoi ke nana aku. Ua ike makou i kekahi o na hana kupanaha a ke Akua. Iloko o ke au hoomana kii o na kanaka Hawaii, ua olelo lakou he ano mana like akua maanei, a oia hoi ko lakou mea i haawi aku ai i ka inoa o Pele, a ina lakou e hiki aku ilaila, he mau pule a he mau mohai ka lakou e haawi aku ai. Ua kakau iho makou iloko o kekahi buke oloko o ia hale kahi a makou i moe ai, i kekahi lalani pokole penei ;

" NUI A KUPANAHA KAU MAU HANA E KA
HAKU KE AKUA MANALOA."
HE BAPETIZO ANA.

                Maanei i halawai ai o Kanoa me makou — he misionari maoli ia mai Hawaii aku, a o kona hoi ana mai no ia mai na pae moku mai o Maikonisia. E kaahele ana ia i kona one hanau, me kana wahine, a me kana keiki, a me ka hai pu aku no hoi i kona hele ana i na pae moku ma ke ano misionari. He kanaka oia i mahaloia, a ua hiki oia hookahi pule mamua aku o ko'u kaapuni ana ia mokupuni. Mahope iho ua olioli au i ka lohe ana aneane e like ka nui o na ahakanaka i hele mai e hoolono ia ia me ka'u a ua hele wawae no hoi kona kaa hele ana. Ma ke noi a Koana a me na makua, ua bapetiko au ia Harieta Kaui, ma ka lua o Pele ke kaikamahine uuku a Kanoa.

KE ANO O KA HOOMANA MA NA APANA KUAAINA.

                Ua hoolaulea ia mai au ma keia kaahele ana, no ka ike ana i kekahi mea o ke ano o ke ola haipule, ma na apana kuaaina, a ma na hale pili no hoi. Ua noho makou i ka po mua ma kahi o ka wao. Hookahi no rumi iloko o ua hale nei, a ua haalele oluolu iho ka ohana no makou, a ua hele aku lakou ma kekahi hale pili e aku, mahope iho o ko lakou hohola ana i ko lakou mau moena maikai loa no makou. A i ka wa i hiki mai ai no ka pule ana, ua komo mai lakou, a pela no hoi na kanaka e lawelawe ana i ko makou mau wahi opeope. Lawe mai la ka haku o ka hale i kona Baibala ano nui i kakau ia ma ka olelo Hawaii, a ma ke noi a Koana, ua lilo ia ia kahi pule ana. Ua hui mau mai me makou na kanaka ma ka pule ohana, ia makou ma ka hale i ka lua opele, a ua lilo mau i kahi o lakou ka pule ana. He mau kanaka uuku wale no kai noho ma keia ala, no ka mea, ua oi aku ka makemake o kanaka i ka noho ana ma ka pili kai.

KA HANA MISIONARI MA HILO.

                Ua hoomaikai ia ka noho ana o Hilo e Mi Raukeke, (Ruggles ) a me Gudariko oia hoi o Keiki, (Goodrich,) iloko o ka M. H. 1824; a o na paahana mahope mai o laua a mamua aku o Koana, o Dibela Laimana, Wilikoki, Makadonala, a me Wetemoa, (Dibble, Lyman, Wilcox, McDonald, & Wetmore.) Ua hoomaka aku ka noho ana o Koana iloko o ka M. H. 1836, a oia o Laimana a o Wetamoa, na poe wale no ia i hoolilo ia Hilo i wahi noho no lakou.

NO NA KULA WAE O HILO

                Ua hoomaka ia kekahi kula wae no na keiki kane, malalo o ka hooponopono ana
a Laimana iloko o ka M. H. 1836, a ua mau kana hana ana no na makahiki he iwakalua kumamahiku. Ka helu mau o na haumana o ua kula nei, he kanalima kumamaha, a o ka nui o na haumana mai ka hoomaka ana mai he eono haneri. Ua nui no hoi na kumukula a keia kula i hoolako mai ai no keia mau mokupuni, a ua nui na poe i puka mai, mai keia kula mai ma kela mokupuni keia mokupuni e noho nei. Ua hookumu ia, a ua malama mau ia keia kula e ka Papa Misionari Amerika ; a ua haawi aku $2000 i na makahiki i kaa hope ae, no ke kukulu ana i kekahi hale maikai, no ka pau ana o ka hale kula kahiko i ke ahi. Ua haawi aku ke Aupuni $4000, a ua haawi aku no hoi na haole, a me na makamaka o ia mokupuni he $2500. Ua loaa i ua Hale Kula la kekahi Palapala Hoohui me ke Aupuni, a o na misionari o ka Mokupuni o Hawaii ka poe Luna nana e malama. Ua loaa mai ko Laimana uku mai ka Papa Misionari, a o ka uku o kona kokua o Alekanedero opio, mai ke Aupuni mai. Iloko o ka makahiki 1839 wehe ae o Koana wahine i kekahi kula hanai no na kaikamahine he iwakalua, a nana no ia i malama ia ia iho. Ua hoomau ia ua kula nei no na makahiki he umi, a hiki i ka wa i hoonui ia mai ai ka malama ohana ana, ua hoopau ae la kona mea nana i kukulu i kona hapa.
Aole i pau.

KA MOOLELO O KEPAKAILIULA.

                Ma keia Moolelo hohonu o ka wa kahiko, ua hoopuka mua ia'ku no i ka wa ia H. M. Wini keia nupepa, o ka makahiki i pau ae nei. A no ka hemahema iki, ua waiho loihi ia, a ua hoololiloli hou ia na wahi hemahema, a ua maikai a hiki i keia wa, ke hoopuka hou ia'ku nei. Nolaila, e wiki mai oukou e ka poe puni Moolelo, e lawe nui i keia Pepa.

MOKUNA XIII.
KE KAUA ANA ME KAILUA, KE'LII KOA LOA.

                A pau ae la na'Lii elima i ka make ia Kepakailiula, e like me ka olelo ma ka Mokuna 12 o keia Moolelo — Alaila, lohe iho la hoi keia alii, ua pau kona mau kaikuaana i ka make ia Kepakailiula, alaila, kupu ae la kona manao e kaua'ku i ke Alii nona keia Moolelo, me kona manao e lanakila ana ia ke kaua'ku ia Kepakailiula.
            No ka mea, me ua'Lii nei na kanaka he lehulehu loa, he 50 paha kautani na kanaka, (he 14 mano hoi oia.) Nolaila, i kona la i pii aku ai, ua mae ka lau o ka nahelehele i ka wawae o na kanaka.
            A hiki lakou mauka o Kealaehu, ma Laaloa ka pii ana, aka, ua oleloia ma kekahi mana o keia Moolelo, ma Honuaula i Kailua-uka ka pii ana ; a ma Puukehoe aku ka hele ana. Aole pela, ma kahi i oleloia maluna ka pii ana ; i keia pii ana nae o ke ahiahi ia, a he po mahina hoi ua po la. A hiki lakou iuka, moe lakou malaila a hiki i ka pili o ke kau, pii aku la lakou iuka e poi po aku ia Kepakailiula a me kona poe kanaka. (Oia hoi ke 'Lii nana i kukulu mua i keia kaua ma Hawaii nei, i kapaia he kaua poi-po.)
            A hiki lakou iuka, aia no o Kepakailiula ma e hiamoe ana me ko lakou ike ole ae he kaua keia mawaho, ia manawa, ua puni ka halau o lakou nei i na kanaka, a me na'Lii, aka hoi, ua lohe aku o Kieimaia i ka owe o ka lauhulu o ka hale o lakou nei, no ka mea, aia na kanaka mawaho e noho like mai ana a puni ka paia o ka hale, me ko lakou manao he kupono ke hapai ae i ka hale, a pepehi iho kekahi poe ia lakou.
            Ia manawa, maopopo iho la ia Kieimaia, he kaua mawaho, alaila, hoala'ku la oia ia Kalola, a ala like laua. A mahope, ala ae la ke'Lii, a hoomakaukau ia ia iho, a pela hoi i kona poe kanaka a pau me ia.
            Ia manawa, puka'ku la o Kiihele iwaho a me ke'Lii pu, a ku lakou iwaho, alaila hele mai la kekahi alii, o Kiha kona inoa, a olelo kakana mai la ia Kepakailiula.
            Ia manawa, o ke kaua iho la noia o Kepakailiula me Kailua, a hina o Kepakailiula ilalo, alaila, unuhi ae la o Kailua i ka lei omanu ma kona puhaka e oki iho i ke poo o Kepakailiula, no ka mea, ua paa na lima o Kepakailiula ia Kailua, a o na wawae ona ma ka a-i kahi i ku ai, me na kanaka eha e paa ana ma na wawae o ke'Lii nona keia Moolelo.
            Ia manawa, ua hiki mai ka pilikia nui mawaena o Kiihele ma, a me lakou a pau, aka, ua luku aku o Kiihele ehiku lau kanaka i make, no kona manao e make ana ke keiki, nolaila, i ka manawa i unuhi ae ai o Kailua i ka leiomanu ana, a oki iho i ka a-i o Kepakailiula, ia manawa holo mai la o Kapola a moe iho la ma kahi e oki ia ana ka a-i o ke 'Lii, ia manawa, o-oki iho la o Kailua i ka a-i o Kapola, ia manawa koo iki ae la o Kepakailiula, aka, aole nae e hiki ua paa, eia nae ia wa, mahope iho o ka make ana o Kapola ke kauwa o ke 'Lii o Kepakailiula. Elua paha minute, uumi ikaika iho la o Kepakailiula i kona hanu, me ka hoolu i kona kino i ka wa e o-oki ana o Kailua i kono a-i, ia manawa koke no, lapuu ko ia nei wawae, a kuhihewa na kanaka e paa ana i ka wawae, ua make la i ka lapuu io oia nei, ia wa, e oni ae ana kela me ka ikaika loa, a hemo, a ku ae la iluna, ia hemo ana o Kepakailiula, holo aku la o Kailua, a ku mai la ma kahi mamao aku.
            Ia manawa no hoi, o ka hora ehiku paha ia o ke kakahiaka nui, ia manawa ike mai la na makua ua hemo a pakele ka laua kamakahi o ka laua alii, ia wa, haawi aku la o Kieimaia i ka ihe laumaki ana ia Akanikolea, a nonoi aku la i wai ia Kiihele, no ka mea ua paapaa loa kona puu, a inu iho la ke 'Lii a kena ae la.
            Ia wa no hoi ; pane aku la o Kepakailiula i kona hoa paio, " e ! i holo hoi i ke aha, ano e kaua kaua, aole no au e makau ana ia oe no ko'u pakele ana i ka make mai ia oe mai. Nolaila ke nonoi aku nei au ia oe, e kaua kaua," alaila i mai la ua 'Lii nei, " aole oe e makau ia'u no ko pakele ana aku nei i kuu make mua ?" Hoole kela, " aole au maka'u." Ia manawa ku haaheo mai la o Kailua, me ka helei mai i na maka ona ia Kepailiula, me ka olelo mai. " He pio o Kepakailiula nana," (aka, mai pio io no.) Nolaila hoi, i ka ae ana o Kailua i ke kaua, kulike laua he alo a he alo, eha anana paha ke kaawale o kahi a me kekahi, a ku iho la laua, a holo ka olelo, na Kailua no ka mua, ia wa no, pahu mai la o Kailua i ka ihe ana, aohe oia nei ku, pela mai ka hana ana a i ka lima o ka ihe ku ka wawae o Kepakailiula ma ka oloolo.
            A noho keia ilalo me ka oni i ka lepo, me ka hana maalea loa, ia manawa, ike hou mai la o Kailua, ua hina ke 'Lii i lalo e oni ana i ka lepo, i holo mai ka hana, iaia nei no hoi ke kokoke, e iliki aku ana o Kepakailiula i ka ihe laumaki ana, ku ma ka piko, ia ku ana o Kailua i ka ihe newa ona e hina, ike hou no keia, ua ona, e iliki hou aku ana keia i ka ihe, a ku hou no ma ia wahi a pahu kahi a ka ai e waiho ai, a hina iho la o Kailua i ka honua a make, a oki ia kona poo. A make iho la keia alii, alaila maluhia iho la ka aina i na malama eono, a ma ia hope mai, aole alii nana i a-a mai keia e kaua aku, no ka mea, ua pau ae la no na 'Lii ai moku i ka make, a koe wale iho la no o na 'Lii maoli. Aka, he poe maikai lakou, aohe o lakou manao kipi i ke 'Lii kaulana nona keia Moolelo, no ka mea, ua ike lakou i kona koa lua ole.
            A ma ia hope mai, hoomaha iho la o Kepakailiula ma ke kaua ana, a hoi ae la oia a noho makai o Puu, i Holualoa, a malaila i hookupu ai na makaainana ia ia, a ku ka puu o ka waiwai e like me ka hana ana a ko Hawaii nei poe i ko lakou mau alii a pau.
            A ma ia inoa, i ke ku ana o ka puu o ka waiwai me he puu la, nolaila, ke hea mau ia nei kela wahi ma Holualoa o Puu, a hiki mai i keia la. A ma ia mau la mai, kapu heiau iho la ke 'Lii, a mohai aku la i kekahi o na waiwai i hookupu ia mai, na kona akua na Kaili, a ma ia ahiahi no, lilo o Kieimaia i alii mahope ona. A pela oia i noho alii ai, a hiki wale i ke kaua ana o Kepakailiula me Kaikipaananea ke 'Lii o Maui.
(Aole i pau. )

Ka Hoomana Kahiko.
HELU 5.
KA MOOLELO NO PELE ; KANA HANA,
KONA MANA, A ME KONA NOHO ANA :

                Ua oleloia o Kuwahailo ka makuakane, a o Haumea kona makuahine, he aikanaka kona makuakane, a he pali kona makuahine, a na laua mai o Namakaokahai (w.) o Pele (w..)
EIA NA KAIKUNANE O PELE :
O Kanehekili, (Ia ia ka hekili.)
    " Kanehoalani, (Nana ka ike,)
    " Kanepohakaa,

  " Kanepohaku, (Ia ia ka pohaku,)
    " Kanemilohai, (Ia ia ka mai,)
    " Kanehulihonua, (Ia ia ka hoohuli o ka honua, a me ka halulu,)
    " Kanehulikoa. (Wawahi ana i na koa o ka moana,)

  " Punaaikoa,
  " Kamohoalii, (He mana kona,)
  " Kauilanuimakehaikalani, (Ia ia ka uila,)
  " Lonomakua, (Ia ia ka hoa i ke ahi.)
EIA NA KAIKAINA O PELE :

O Hiiakaikapuaenaena,
  " Hiiakaikapuaaneane,
  " Hiiakanoholae,
  " Hiiakaikapoliopele.

KONA WAHI I NOHO AI :

                Ua oleloia no Kuaihelani, iloko o Kahiki kahi o keia poe i noho ai, a me ka mea nona keia Moolelo. Eia kekahi mau aina a lakou i noho ai, o Ulukaa, o Wawau, o Polapola, o Melemele ; pela kekahi Moolelo.

KE KUMU O KO PELE HAALELE ANA IA KAHITI.

                I ka wa e noho ana o Pele me kona Kaikuaana me Namakaokahai, a me na Kaikunane ona, he oluolu ko lakou noho ana, aole makemake o Pele e haalele i kona mau makamaka, a me kona wahi, aka, aole liuliu ko lakou noho maikai ana, alaila, lilo i mea noho ku-e, penei ke kumu o ia hana. I ka wa i hiki mai ai o kekahi Kupua ikaika, o Aukelenuiaiku ka inoa ; a noho ma keia aina, a hoa-o me Namakaokahai, a lilo o Aukelenuiaiku i kane nana, noho pu no laua a hiki i ka wa kupono no ka loaa ana o ke keiki, ono ae la o Namakaokahai i ka ia, a hoouna'ku la oia i kana kane e hele i ka lawaia, a i kona iho ana a hiki i kahakai, ike aku la o Aukelenuiaiku i keia wahine maikai e noho ana, o Pele no ia, a kupu ae la ka makemake o Aukelenuiaiku ia Pele, lalau aku la ia ia a noho iho la laua, a no ka puukani no hoi paha o ua keiki nei ko Pele mea i makemake ai, alaila, walea loa o Aukelenuiaiku i ka iho pinepine i kahakai, a i ka hoi ana mai o Aukelenuiaiku, ua welu kona aoao i ka umii ia, nolaila, ike kona Kaikuaana i ke kolohe a kona Kaikaina i ke kane a laua, ulu kona huhu, a kipaku aku la ia Pele ; a hele o Pele, a kipaku loa no nae o Namakaokahai ia ia, a oia ka mea i hele ai o Pele mai kukulu mai o Kahiti, a komo i Hawaii nei.

KONA HIKI MUA ANA I HAWAII NEI, A ME KONA NOHO ANA :

                Ma Niihau kahi i hiki mua'i o Pele, a malaila kona wahi i k-a mua'i ia aina, a no ka papau, a me ka loaa koke o ke kai, ua haalele oia ia Niihau. A komo oia ia Kauaiomanokalanipo, aia ma Puuopapai kana wahi i eli ai, a no ka papau oia aina, a me ke komo o ke kai, oia kona