Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 5, 2 February 1865 — Heaha o Honolulu no ka poe ui? [ARTICLE]

Heaha o Honolulu no ka poe ui?

He nui ka poe opiopio ma Honolulu i na wa a pau. He poe noho paa kekahi. O ko lakou home keia. He nui no hoi ka poe ui e noho paa ole ana ma Honolulu nei i na wa a pau. He poe malihini lakou no na mokupuni e mai. He mau ia ka noho ana o kekahi; he mau pule, a he mau malama hoi ko kekahi. Pela i piha mau ai keia Kulanakauhaie i ka poe noho lewa o na kama elua, kane a wahine. Maluna o na moku pli aina ia poe e holoholo pinepine nei. He nui na kumu nana e kono i ka manao o ka poe opio i na kulanakauhale nui. O ka hanohano, ka lealea a me ka pioloke o • na wahi lau kanaka, oia kekahi mau mea a k& naau opiopio i kuko nui ai. A na ia mau mea i alakai i kekahi poe he nui maanei. Mamuli o ka manao auwrana waie iho no ka hele ana mai a kekahi poe. Mamuli hoi o ka imi hana ka hele ana mai o kekahi poif. Hahai hoi kekalu poe i ma makamaka. A ua hele mai kekahi poe no ko lakou manao he hiki ke hana kolohe ma Honolulu me ka hnopai ole mai o ke Kanawai. Wahi n lakou, 44 Aole anei e loaa wale mai "ka L*tf£tni malaila ?" *♦ Aole anei e inu ke kaWka i iama a kena malaila ? " Pela i noi loal ka |,oe opio ma ke Kuianakauhale Alii o ke Anpffbv A ua huikauia iakou, he poe o na .ino a pau. ū a ioaa i*ka poe noonoo, i ka poe aloha hoiipa hanauna hou, keia ninau: " Heaha la o Huaoiuln no ka poe ui i keia wa ? " Mamua o ko makou pane ana i ka hijl 0 . aa o ia ninnu, e nana pu iho kakou i kekah\ mau ino o Honolulu nei, a he mau mea hoino ia i ka poe opio o kei& pse aina. Kia ma Honolulu na hale kuai raina he nai. A iloko o ia lehalehu o na haie rama, aole e nele ka poe makemake e inu ke hoike ae . lakou ia makemake. O ke kapa a ke Kaoawai i hookau ai maluna o ia mau hale, be koloke ixrale no ia no waho, he mea hoo* keokeo waie no ia waho, he hookamani wa> 1« no. Aole i kapu ka rama. Mamua iho nei, ua hoolohe makou i kekahi mau kanaka ui e kaeoa ana no ka loaā oluolu o ka rama ia iaaa. " Aole halekuai rama ma Honololu e loaa ole ai ia mea i ke kanaka Hawaīi." wahi a laua. A i ka nana'ku, he oiaio no ia. M#: ia niaa hale rame; ke waiho pu pei kpkahi mau keena huia. Maiaila na

hula oia ano a&u ia ano oku. Malaila na pi!ā, na mele me na mea e he nui wale e lealea ai ka poe opiopio. Maioko oia mau haie ka poe opio i inu ai i ka apu nana i hoopokole i ko lakou mau la. Me na hale rama a me na hale hula, ke pipili mau nei kekahi poe paniolo hoohei kanaka. He pono paha ke kapaia iakou he poe '• mano holohonua." O ka lakou hana, oia ka imi ana i na malihini, a alakai ia lakou iloko o na hale ino, ke kiai nei lakou ma na uopo, a ina e ku mai na keiki o ke kai, np lakou e apo koke a e kauo aku iloko o ka lua a lakou, malaila e ako ai i ka hulu a pau. Ina e hiki mai ke keiki kuaaina o Hawaii. a o Maui paha, aole e ole ka holo mai o na paniolo hoohei kanaka i-o na la, e ake e hoopaa ia ia. E like me ka mio ana o ka Aukuu no ka ia, me ke poi ana hoi o ka Pueo i ka moa keiki, me ke nahu ana hoi o ka Manokihikihi i ke kanaka, pela keia poe mano holoholo e mio nei, a e popoi nei, a e nahu nei i ka poe ui ma Honolulu. Kia hoi kekahi. He mea nui na hale hookamakama ma Honolulu. Malalo oka malu o kekahi pepa i kapaia he laikini, a i haawi ia e ke Aupuni, ke manao nei kekahi poe ua loaa ia lakou ka mana e moekolohe, aua ka«na lakou ma īa mea. Ake malama nei lakou i na hale hookamakama, he pono nae ke kapaia he mau hale pepehi ola; no ka mea, ua nui loa ka poe i make iloko oia mau hale. Ona Haku oia mau hale, ke kiai nei i na malihini opio e like me ke kiai ana oka popoki ika ioie. Lanakila loa ka poe kue i ke Kanawai ehiku ma Hoholuiu i keia wa. Ao ia lanakila ana, he mea kaena no lakou, a he mea alakai i ka poe hou iloko o ia ino hookahi me lakou.

Mamuli o na mea i hoikeia'e nei, ke pane aku nei makou ika minamina : "Heaha o Honolulu no ka poe ui ? " No kekahi poe ui he nui wale, ua lilo o Honolulu i kahunaimu, malaila i kalua ia'i ko lakou ano kanaka a mo-a loa ika hewa, alaila, ua hoounaia lakou iwaena o ko ke ao nei, he waiwai kalepa no ke Aupuni oka Po. No kekahi poe ui, ua lilo d Honolulu i hale kamana nui no Kakana, malaila iao ia'i, na haumana a akainai ma na hana lapuwale, malaila i hoiliili ia'i na anoano o ke kolohe me ka make, a lulu hou la ma na Apana a pau o keia Aupuni.

E ke kanaka ui, ina he aloha kou ia oe iho, i kou uhane a me kou kino, mai hoopili aku oe i kekahi o na iua mimilo o Hono|ulu i hoikeia'e nei m«iluna. Eku Doe ui. maTie aloliā ko oukou 1 ka aina a na kupuna i haawi mai ai, ma he aloha ko oukou i ko oukou hanauna iho—ina he makemake ko oukou e ola, alaila, mai hana oukou i kuikahi me ka make maloko o na hale ramaa me na hale hookamakama o Honolulu. E na makuakane, me na makuwahine, inahe aloha ko oukou i na keiki me na moopuna, e ao ikaika aku ia lakou e alo v ae, a e hookaawale loa'ku, i na lua pau o keia Kulanakauhale.