Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 7, 16 February 1865 — Page 3

Page PDF (1.61 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

FOREIGN NEWS.

Important if true !

                The captain of the English bark Angenette reports that telegraphic despatches from San Francisco had reached Humboldt Bay before he sailed, stating that Sherman was marching on Charleston, and that he and Foster together had cut off, and surrounded Gen. Hardee, and compelled him to surrender with 15000 men.
            Humboldt Bay is 270 miles north of San Francisco.
            The bark Matador from Valparaiso brings a lono that peace had been declared between Spain and Peru.

NU HOU O NA AINA E MAI.

He mau nu hou maikai i na he oiaio !

                Ua hai mai ke kapena o ka moku Beritania o Anegenete, (Angenette) ua hiki aku na elele telegarapa o Kapalakiko (San Francisco) ke kaikuono o Humebola, (Humboldt Bay) mamua o kona holo ana mai. Ua hai mai ia, ua hele aku o Kenela Keremana i Kaletona, a ua oki ae ia, me Kenela Fosetera, me ka hoopuni ae ia Kenela Hari, me ka lawe pio mai i na kanaka he 15,000.
            He 270 mile ka loihi o ke kaikuono o Humebola mai Kapalakiko aku, aia ma ka akau oia wahi.
            Ua lawe mai ka moku Matadora (Matador) mai Valeparaiso mai i kekahi lono e hai mai ana, ua hooholoia ka ke kuikahi mawaena o Sepania a me Peru.

THE VERY LATEST !

                By the Onward, which arrived last Tuesday, 13 days from San Francisco, we have news from New York to the 28th of January. The most important item of news is the capture of Fort Fisher at the mouth of Cape Fear River. The Union fleet under Admiral Porter returned to that neighborhood Jan. 12, and kept up a terrific bombardment for two days, after which the land force under Gen. Terry, took the fort by storm after seven hour's fighting. Together with the fort, they captured 1800 prisoners and 162 cannon. Soon after, the rebels blew up Fort Caswell and the two pirates Tallahassee and Chickamauga.
            Gen. Sherman was marching on Charleston. The main body of his army was in the interior of South Carolina, destroying the railroads in the rear of Charleston.
            On the 25 of January, a rebel squadron of five iron-clad vessels went down the James river to attack the Union bridges and store houses at City Point. There a battle was fought in which one rebel vessel was sunk, two severely damaged, and the rest returned with all speed to Richmond.

NU HOU HOPE LOA.

                Maluna mai nei o ka moku lawe leta Onowada (Onward,) i ku mai nei i ka Poalua i hala ae nei, he 13 mau la mai Kapalakiko mai, ua loaa mai ia makou na nuhou mai Nuioka mai, o ka la 23 o Ianuari.
            O ka hunahuna mea hou ano nui i loaa mai nei, oia no ka lilo pio ana o ka Papu Lawaia (Fort Fisher,) ma ka nuku o ka muliwai Lae Makau (Cape Fear.) O ke aumoku kaua o ka Akau, malalo o Adimarala Potera (Admiral Porter,) ua hoi hou aku lakou ma ua papu la, i ka la 12 o Ianuari, a ua hoala ae lakou i ke kipoka pahu weliweli ana i na la elua, a mahope iho o ia mea, o ka puali koa malalo o Generala Teri (Gen. Terry,) ua lawe ae lakou i ka papu mahope iho o ke kaua ana i na hora ehiku.
            O na mea i lilo pu mai me ka papu, he 1200 mau koa, a he 72 pukuniahi. Mahope iho ua puhiia e na kipi ka Papa Kasewela (Fort Caswell,) a me na moku powa elua o Talahasi (Tallahassee,) a me Kikamauka Chickamauga.) no na kipi iho no ia mau mea.
            Ua loheia mai nei e hele ana o Keremana (Sherman,) ma Karetona (Charleston.) O ka nui o kona mau koa aia i waenakonu o Karolina Hema (South Carolina,) e wawahi ana i na alahao mahope mai o Kaletona.
            Ma ka la 25 o Ianuari, ua holo aku he mau moku hao elima ma ka muliwai Jamesa (James River,) e hanaino i na alahaka a me na hale papaa ma ke Kulanakauhale Lae (City Point.) Aia hoi he kaua nui malaila, a ma ia kaua ana, ua poho he hookahi moku kipi, a elua mau moku i noha wale no aole i poho, a o ke koena iho, hoihou lakou i Rikemona. me ka awiwi loa ko lakou hoi ana.

Ninau Helu.
NINAU I KO LAHAINALUNA POE NOIAU, A ME
KOHONINAU.

                Hele mai la kekahi mau keikikane 3 me ka lakou mau hua, i ka pakuai e kuai aku ai : O ke keikikane mua, he 50 ana hua, o ka lua, he 30 hua, ao ke kolu, he 10 hua. Kuai aku la lakou i ka lakou mau hua i na kumukuai like, a, ua like ka huina o na dala a lakou a pau i loaa mai no ka lakou mau hua. A eia ka ninau. Pehea lakou i kuai aku ai ? H. M. HANALAANUI.

Na Palapala.

Halawai Kumu o Kona Akau,
Mokupuni o Hawaii, Dek.
25, 1864.

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :— Ua kauoha ia wau e hooili aku i na mea a pau a keia Halawai Kumu o Kona Akau i hooholo iho ai, iloko o kou kino holookoa e ke Kilohana Pookela o ua Lahui nei. Ke olu ia i ka manao o ka Luna Hooponopono.
            Oiai ua akoakoa mai na Kumu iwi-kani o ua lailuahine nei o ke kai malino o Kona ; ma keia la 25 o Dekemaba, makahiki 1864, e like me ka lakou hana mau ana.
            O na Kumu o ka aoao hoole Pope kekahi, o na kumu o ka aoao Pope kekahi. Ua akoakoa nui mai lakou, ma kahi i kapaia o Kahului. E kukakuka pu a e noonoo hoi no na mea e holo ai ka naauao o na keiki, a no na mea e hiki mai ana o ko makou la Pualiinuwai, a me na mea e pili ana i ka mahina hou. Nolaila, eia kekahi mau mea i hooholoia.
            Ma ke noi a G. W, Pilipo. Ma ka la 4 o Ianuari e Pualiinuwai ai. Hooholoia ma ke noi a L. W. Papalimu. E hoike mai na Kumu hoole pope i na dala mahina hou o na kula hoole pope, hooholoia. Eia malalo iho na dala o kela Kula keia Kula a me na inoa o na Kumu.
            Kula Kumukula Loaa Kalaoa, N. Simeona, $1 00 Kailua, D. S. Keawe, 1 50 Kahului, Kapae, 87 Holualoa 1, Kahaleluhi, 1 00 Kulawae, S. W. Pilipo, 10 12 Kaumalumalu. Kuahaua, 7 00 Kahaluu, W. Papalimu, 7 00 Keauhou, Haluapo, 2 50 Kainaliu, Makoike, aole dala Keelehuluhulu, Kaualii. " " Honokohau, Kanakaole, " "
            Oia na Kula, a me ka inoa o na Kumu oia mau Kula, o ka aoao hoole pope, i haawi mai i na dala mahina hou, ma ka hoohana ana i na keiki ma ka hana lima. A i ka hoouluulu ana, ua kanakolu a oi aku na dala ($31.10.) Lele iluna ko makou mau puuwai no keia hana maikai, a no ke kokua ana mai o ka Haku i mea e holo ai kona Aupuni ma na aina pouli.
            Aole ka hoomaka ana keia o keia hana, ma keia apana. Ua hoomakaia mai mai ka mua mai o ka makahiki 1864, paha. A ua hoomaopopo au ma ko'u school i noho ai, ke huipu ia na dala mahina hou o na hapaha kula i hala aku mamua o keia hapaha kula au e hoike nei, ua hiki i ka umikumamahiku dala ($17.00.) a o ke Kulawae paha, ua aneane e kanakolu paha. Nolaila, a penei ka haawi dala mahina hou ana. Ku mai o S. W. Pilipo, a noi mai i keia aha. E kuokoa na kula i ko lakou dala mahina hou ma o lakou wale iho no, aole hoohui me na dala mahina hou a ka Ekalesia o Kailua, a me Helani paha. No keia mau kumu. 1 O nalowale ka inoa o na kula nana ka puu dala nui ae i ko na hoahanau a pau o ka ekalesia ; a pee ka palaka o na hoahanau malalo o na dala a na keiki i haawi ai &c., 2 He mea keia e nawaliwali ai na keiki ma na hana maikai, ke ike ole lakou i ka nui o ka lakou dala i haawi ai a me kahi i lilo ai, nolaila he pono ke hoikeia ma ka nupepa i ka mea a lakou i haawi ai i ka mahina hou, i mau ko lakou manaolana no keia hana maikai. Ua hooholoia keia manao.
            Ua kauohaia na kumu hoole Pope, e hooikaika mau me na haumana i keia hana o ka mahina hou ; ua oluolu ia i ka manao o na kumu, nolaila, aia ka mahina hou o na kula hoole Pope, ma kela a me keia hapaha kula, ma ka Poaono hope o ka hapaha. He hana nu hou no keia i ko'u manao ana, no ka mea, aole no au i lohe ma kekahi mau Apana e ae no keia hana. Oluolu ka manao i keia hana.
            A ua manao wale keia Aha, ina paha i hiki i ke kanaha a emi mai paha malalo iho ka nui o na dala mahina hou i kela a me keia mahina hou ana o na kula; alaila, ua hiki ia lakou ke kokua i kekahi misionari o Hawaii nei e noho ana ma Fatuhiwa.
            A no keia hana, he lana no ko makou manao e hooikaika mau no keia hana, i dala mahina hou, ke hiki aku i keia hapaha. A ke manao nei no hoi makou, e lilo ana na keiki i alakai no na makua ma na hana maikai; a he mea hoi keia a na hanauna opiopio o keia wa aku e nana mai ai, ina mea i hanaia e na keiki o keia wa ano.
            A ke manao nei no hoi makou, e kaulana aku keia hana maikai a na keiki o ka lai o Kona ma na kihi o keia honua, e like me na keiki ilikeokeo o Mareka, ma ke kuai ana ia " Morning Star" i moku no na Misionari Hawaii. Ke pela hoi.
            Nolaila, e ala e Hawaii o Keawe, a hiki wale aku i Kauai o Manokalanipo; e ala a e hana mau, e hoopau i ka manaka, ka hiamoe, ke kuihe. E na hoahanau o na Ekalesia a pau o Hawaii nei, e nana wale aku no anei kakou i keia hana a na keiki ehu kai o Kona Akau ? E lilo anei na keiki i hiki mua no na hana maikai ? Me oe iho ke aloha e ke " Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii," ke hoi nei au e moe malie i kehu o ke kai o Keawaiki. Ke oki nei au maanei. E wiki ! E wiki mai oe e ka " Nupepa Kuokoa." Me ka mahalo. KANEALII. L. W. P.
Holualoa, Hawaii, Ian. 25, 1865.

"Ua wehe i ka pili ua Hemo."

                E KE KUOKOA E : ALOHA OE.— Me ka noe malie o kaua pa-u-pili i ka lau o ke kukui o Kaukaweli, anoai owau pu kekahi iloko o kou la hookahaha. Ua oleloia ae maluna. " Ua wehe i ka pili ua hemo," aia ma ka la 30 o Dekemaba nei. Ua wehe mai kekahi o ka makou mau Kumu (aole i make) i ka makou pili, oia hoi o S. T. Alexander ke keiki a Alekanekero o Wailuku ; a ua hoi aku i Waihee i pani no Hulipahu, a ua hooko-o mai oia i ko makou noho pu ana ma keia wahi, alo aku ana i ka lepo ula o keia "aina hiwahiwa a ke aloha i noho ai. I ahona i ka wai a me ka hua o ke kopa." No ka mea no hoi, ua loihi ka noho pu ana me ia aneane ekolu makahiki, a i ka hapaha hope nae o ke kolu o kona mau makahiki ua kaawale aku ia, a ma ia la no i oleloia maluna. " Ua hala e ka puulena aia i Hilo," a ua pau no hoi kona lohe ana i ka leo ko hai o Molokai Bell. " I ka uhauha a uhene mai i ka wehena mai o ke ao." No ia kaawale ana, ua hoouhi ia mai ko makou mau puuwai na haumana hoi oia kula, e ke ao polohiwa kaumaha a ke aloha, me na kulu waimaka e hoopulu ana i na papalina holookoa a ka makemake, a ua halialia wale mai no kahi mau lalani mele a kakou penei :
            " Akahi hoi la a ke aloha i hiki mai ai, Ua eha ka iwi ua pohole i ka nahele, Pepe ka manao a puiwa i ke aloha."
            Ua hoi aku oia ma ka lai o Waihee, i keia mau la e walea ana i ke " ahe a ka makani kili oopu, a me ka ua hoeha ili o Waiehu." Ka aina hoi nona na pua e haiamu ana ma na aluna ahiahi. O keia Kumu oia no ka mea nana i hooponopono ke kanu ko ma Lahainaluna nei, a oukou no i ike iho ai ma na helu i hala ae o ko kakou papa konane ; ua hoomanawanui no ia ma keia hana nui a holo pono no kana hana, ua haalele iho nae oia i ua luhi la o makou. A ma ka manao maikai ana nae o ke Kumu nui o keia Kula, ua waiho ia ka hooponopono ke kanu ko ana ma ka lima o L. Aholo. Eia no hoi kahi, ua hapai ae no ke Kumu nui o keia Kula i ke ao ana ma ka olelo haole, (oiai aohe kumu ao i ka olelo haole) ua eleu no kana ao ana mai. Ina paha e loaa ka mea e pani ae ma ko S. T. Alexander wahi ; alaila e waiho ia'ku no ka hana ia kumu hou (oia ke ao kula haole.) Me ka mahalo.
J. W. MIKASOPE. Lahainaluna, Maui, Jan. 28, 1864.

He kanaka pupule a make nalowale.

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA HOOMAU.— He wahi nuhou ka'u e hooili aku ana imua ou, a nau ia e lawe aku ma na palena o keia mau moku, i ike ka poe ake ike i na mea hou o kela ano keia ano.
            Eia noia. I ka la 12 o ka malama o Dekemaba, makahiki 1864 i kaahope ae, i ka po oia la. Ua make nalowale kekahi kanaka ma Makaha kai i Waianae nei, o Pookulou kona inoa. Penei ke kumu o kona make nalowale ana. Ua iho mai oia mai uka o Makahauka me kana wahine, a hiki i kai o Makahakai, oia hoi ko makou wahi ponoi, noho laua me ka laua mau keiki, a me na moopuna, a hiki i ka wa o ka malamalama o ka la i huna'i ia ia iho, a kuupau mai hoi i ka pouli maluna o ko ka honua a pau, moe pu no ia me kana wahine, a me kekahi wahi moopuna uuku a laua, nona na makahiki elua, iloko nae oia wa moe lakou, aole hiamoe kana wahine, "oiai he mea mau ia ia ke kiai makaala ana no kana kane no ka hele lalau ma o a maanei, a he nikiiia hoi i ke kaula i kahi manawa no ka wa po, a ao, hookuu ae."
            A iloko o keia po i oleloia, ua ala pu no laua a hiki i ka owakawaka ana o ke ao, ua loohiaia ka wahine e ka hiamoe, a aole i liuliu iho, puoho ae la oia mamuli o ka hoala o kahi moopuna uuku a laua i oleloia maluna. Penei no kana hoala i kona kupunawahine. E ! E !! Ua kolo o Pupule !! Ua kolo o Pupule !! " Aole la," "ua kolo." I nana io ae ka hana, aole kela, ua hele, o ke ao loa ae la no ia. Huli nui aku la ma o a maanei aole loaa. Huli ma na pali, aole loa no.
            A penei ko makou manao wale. " Ua hele kela, a ua puhiia e ka makani, a ua haule iloko o ke kai, oiai e kuupau ana ka makani i kona ikaika nui iloko oia mau po me ka halulu, a e haule ana hoi na paka ua o ka lani me ka hoomaha ole, a e lawe mai ana hoi na wai i na laau nui mai ke kuahiwi mai a iloko o ke kai."
            A na keia mau mea paha i hoopilikia i ke ola o keia kanaka. A ke huli nei no aole loaa, a no ka loaa ole, ke hoike nei au ma ke akea. Me ka mahalo.
F. M. KAAWALOA. Makaha. Waianae, Ian. 28, 1865.

No ka Mare ana.

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :— E oluolu oe a me kou Lunahooponopono, e hookomo iho ma kahi kaawale o kou mau kowa, i keia mau hua e kau ae la maluna.
            " No ka mare ana," ma ka la 14 o Ian. o ka A. D. 1865, ua mare ia o J. P. Kapihe me Sala Hana ; ma na la mua ae, ua hoomakaukau ia na mea ai, a me na mea a pau loa, a i ka la i hai ia ae la maluna, ua lilo ia la he la nui, a he la hanohano no hoi a ko'u maka i ike ai, ua nani loa ka hele ana o ka huakai mare, me ka aahu keokeo wale no na wahine he 14, pela no hoi na kane, a hiki ma kahi i ahaaina'i, alaila, olelo aku o Rev. J. S. Green e ku mai iluna na mea mare, alaila, ua ku mai me na wahine pu.
            Nolaila, ua olioli au i kuu ike ana i keia mea maikai, ua nui na kanaka i hele mai e nana i keia hana maikai, no ka mare ana o keia mau mare. Nolaila, e ka poe e manao ana e mare, e hoomau aku i keia hana maikai. E aloha auanei. J. HAPAI
Hamakualoa, Maui, Ianuari 23, 1765.

KANAWAI HOU.
HE KANAWAI
E HOOLOLI AI I KA MOKUNA 34 O KE KANAWAI HOOPAI KARAIMA.
NO KA HAKAKA.

                NO KA MEA o ke kau ana o na huaolelo i mea e weliweli ai na kanaka malalo o ka Moi, ma ka Pauku 1 o ka Mokuna 34 o ke Kanawai Hoopai Karaima he mea pohihi ia i kekahi o na Lunakanawai Apana, Nolaila,
            E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni : Pauku 1. E hoololiia a ma keia ua hoololiia ka Pauku 1, o ka Mokuna 34, ma ke ke kapae ana i na huaolelo " i mea e weliweli ai na kanaka malalo o ka Moi," me ka hookomo i na huaolelo " ma na wahi akea," alaila e heluheluia ka pauku penei :
            O ka hakaka oia no ka pepehi aku a pepehi mai o na kanaka elua a keu aku paha ma na wahi akea.
Ua aponoia i keia la 31 o Dekemaba, M. H. 1864.
KAMEHAMEHA R.

HE KANAWAI E HOOMAKAUKAU AI NO KA LAWE ANA
MAI I NA KANAKA HANA, E KOKUA AI
I NA EE MOKU MAI NA AINA E MAI. E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaolelo o
ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka
Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni :

                Pauku 1. E hoonohoia a ma keia ua hoonohoia no ma ke Keena o ka Oihana Kalaiaina he oihana okoa, a e kapaia, "ka Buro o na ee moku," a he mea ia e hooponopono ai no ka lawe ana mai i na kanaka hana mai na aina e mai, a me ka hookomo ana mai i na ee moku.
            Pauku 2. E hooponoponoia ua Buro e ke Kuhina Kalaiaina me ke kokua ia e kekahi Komite elima o ka poe Ahakukamalu i kohoia lakou no ia mea e ka Moi.
            Pauku 3. Na ke Kuhina Kalaiaina me ke kokua pu ia e ke Komite o ka Ahakukamalu i oleloia, iloko o ka manawa kokoke e hiki mahope iho o ka hoohola ana a keia Kanawai, e hoomakaukau a e hoike aku imua o ka Moi i mea e aponoia'i oia iloko o ka Ahakukamalu, i mau manao e loaa mai ai na kanaka hana mai na aina e mai, i kupono ka nui e hoolawa ai i ka makemake o ka poe mahiai a me na hana e ae kekahi ; a e hoomakaukau ai hoi lakou i na rula i manaoia he pono no na Olelo Aelike e hanaia 'na me ua poe hana'la, a me ke ano e hoonohonohoia'i lakou ke hiki mai maloko o keia Pae Aina.
            Pauku 4. Na ke Kuhina Kalaiaina no me ke kokua pu oia Komite i oleloia, i kela a me keia manawa e hoike aku ai imua o ka Moi, i mea e aponoia'i oia iloko o ka Ahakukamalu, i mau manao a me na rula i hoomakaukauia, e kokua ai a e hookonokono ai i ka holo ana mai o na kanaka kuokoa o na aina e, i noho mai ai iloko o keia Pae Aina.
            Pauku 5. O na dala i hookaawaleia e ka Ahaolelo no na kumu i hoakakaia ma keia Kanawai, e ukuia no loko ae o ka Waihona Dala Aupuni mamuli o ke kakoo ana aku o ke Kuhina Kalaiaina.
            Pauku 6. O na rula a pau i aponoia e ka Moi iloko o ka Ahakukamalu i kela a me keia manawa malalo o keia Kanawai, e hookomoia ma na olelo hooholo o ka Moi iloko o ka Ahakukamalu, a e hoolahaia ma kekahi nupepa i paiia ma Honolulu.
            Pauku 7. E lilo keia i Kanawai mai ka la aku o kona hooholoia ana.
Aponoia i keia la 30 o Dekemaba, M. H. 1864.
KAMEHAMEHA R.

HE KANAWAI
E HIKI AI I KE KUHINA KALAIAINA E HAAWI AKU I PALAPALA AE A MAU PALAPALA AE PAHA, E PUHI I NA WAIONA MA KE KULANAKAUHALE O HONOLULU.

                E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni :
            Pauku 1. Ma keia, ua aeia ke Kuhina Kalaiaina e hoopuka i na Palapala Ae Puhi Waiona ma Honolulu, aole nae e oi aku i elua o na palapala ae oia ano, malalo iho o na rula i haiia maloko o keia Kanawai.
            Pauku 2. O na Waiona a pau i hanaia mamuli o ka Palapala Ae a mau Palapala Ae paha, i oleloia maluna e hoihoiia mai na ipuhao puhi waiona a iloko o kekahi Hale Papaa, e waihoia ka malama ana na ka Luna Dute Nui a mamuli wale no o kona ae ana e lawe aku ai ua waiona la.
            Pauku 3. Maluna o na waiona a pau, koe nae ka Alecohola i hanaia e like me ka mea i olelo mua ia, e kauia ke dute i ka wa i lawe ia mai i mea e imi ai, a e kuai ai paha maloko o keia Aupuni e like me ka nui o ke dute e kauia nei, a e kauia'na paha ma keia hope maluna o na waiona o na aina e mai, i like me ia ka ikaika o ka Alecohola iloko ; a maluna o ka Alecohola a pau i hanaia pela, a i laweia mai e kuai aku ai iloko o keia Aupuni, e like me ka Pauku 517 o ke Kanawai Kivila, e kauia he dute maluna o ke kumu lilo ma ka hana ana i kanalima hapahaneri. A ina ua laweia mai ua waiona nei i mea e hooili aku i na aina e, alaila e malamaia a e kiaiia e like me na rula e kau nei, a e kauia ana ma keia hope aku maluna o na waiona o na aina e mai e hooili hou ia aku ana.
            Pauku 4. Na ka mea nana ka Palapala Ae Puhi Waiona e uku i na lilo a pau no ka waiho ana i kona waiona ma ka Hale Papaa.
            Pauku 5. Na ka mea nona ka Palapala Ae Puhi Waiona e malama iloko o ka buke no ka nui o ka Malakeke a me ka nui o na waiona i loaa mai a e hoike aku no ia mea ke kauohaia pela, imua o ke Kuhina Kalaiaina ma ka pau ana o kela me keia ekolu malama mai ka la aku i hoopukaia'i ka Palapala Ae.
            Pauku 6. Ina e laweia mai e kekahi ka waiona i puhiia ma keia kanawai i mea e inu ai a e kuai aku ai paha maloko o keia Pae Aina, me ka uku ole i ke dute mamua, alaila e pili ia ia na hoopai a me na poino e like me ke Kanawai no ka hoopae malu ana i na waiona o na aina e mai, a ina o ka mea e hana pela, he ona, a he paahana paha ma ka Hale Puhi Waiona, kahi i laweia mai ai me ka uku ole i ke dute, alaila, e hoopauia ka Palapala Ae o ua Hale la, a e hiki no ke hooomaluia na hale me na mea hana o na wahi puhi waiona, a e kuaiia'ku no ka pono o ka Waihona Dala o ke Aupuni.
            Pauku 7. E mau no ka pono o na Palapala Ae i oleloia no na makahiki elima, a mamua o ka hoopukaia'na, e haawi aku ka mea e noi ana, iloko o ka lima o ke Kuhina Kalaiaina i kanalima dala ($50.00) no ka Waihona Dala o ke Aupunii a ma ka pau ana o ka makahiki hookahi mai ka la i hoopukaia'i ka Palapala Ae, i kanalima pala hou, a pela no i ka pau ana o kela me keia makahiki, a hiki i ka manawa i oleloia ma ka Palapala Ae ; aka hoi, ua hiki no i ke Kuhina Kalaiaina ke kuai aku i ua Palapala Ae la, a mau palapala ae paha, ke manaoia he pono ma ke kuai kudala, ma ke kumukuai aole e emi malalo o ke kanalima dala pakahi, no ka makahiki hookahi.
            Pauku 8. Na ka mea e noi mai ana i ka Palapala Ae malalo o keia Kanawai, e waiho aku me ke Kuhina Kalaiaina i palapala hoopaa no na dala elua tausani me na hope i aponoia i elua, e hoopaa ana oia e hana a e hooko e like me na olelo o keia Kanawai, a me na Kanawai e ae o keia Aupuni e pili ana i na waiona.
            Pauku 9. E lilo keia i Kanawai mai kona la i hooholoia'i.
            Ua aponoia i keia la 10 o Ianuari, M. H. 1865.
KAMEHAMEHA R.

MARE.

Feb. 8, ma Honolulu, mare o Kauahi k. me Kekapai w., no Honolulu laua, na Rev. H. H. Pareka i mare.
Feb. 8, ma Kamoiliili, Waikikiwaena, mare o Kawaa k. me Kahoiwai w. no Kamoiliili laua, na Rev. H. H. Pareka i mare.

HANAU.

Ian. 21, ma Makaha, Waianae, Oahu, hanau o Moae (k..) na Kapela me Kahala.
Ian. 29, ma Kamaile, Waianae, Oahu, hanau o Mano (k.) na Kekahaloa me Lawalu.
Ian. 29, ma Puhawai, Waianae, Oahu, hanau o Laamaikahiki (k.) na Kuala me Hakao o.

MAKE.

Dek. 16, ma Makaha, Waianae, Oahu, make o Pookulou (k. Ian. 16, ma Puea, Waianae-uka, Oahu, make o Naili (w.) Ian. 22, ma ia wahi no, make o Kekuuwahine (w.) Ian. 22, ma Ohikilolo, Waianae, Oahu, make o Kalo (k.) Ian. 26, ma Kamaile, Waianae, Oahu, make o Hema (k.) Feb. 7, ma Aala, Honolulu, Oahu, make o Lunaole (w.) Feb. 13, ma Waikiki-kai, Oahu, make o Kuene (k.) Feb. 14, ma Kaumakapili, Honolulu, Oahu, make o Likia (w.)

OLELO HOOLAHA.
E HELE WIKIWIKI MAI !

                E KUAIIA ANA HE 124,000 PILI ULA-ULA ma AINAHOU, ma ke kuai liilii, a kuai nui no hoi $5.50 no ke Tausani pili. GEO. G. HOWE.

OLELO HOOLAHA.

                EIA MA KA PA AUPUNI MA KAelepulu nei, he mau holoholona helehewa, ke ano malalo iho.
1 Lio k, puakea hao, eia RP,
1 Lio k, ulaula hao manamana ano e,
1 Lio k, keokeo hao manamana ano e,
1 Lio w, eleele hao manamana ano e.
                E kii koke mai oukou o hala na la 15, nele oukou, kudalaia i ka la 22 o Feberuari, oia ka Poakolu e hiki mai ana.

JOHN PALE, Luna Pa Aupuni. Kaelepulu, Koolaupoko, Oahu, Feb. 10, 1865. 168-1t*

OLELO HOOLAHA,
E KUAI KUDALAIA'NA KEKAHI
mau Lio 4 o ka Pa Aupuni
Ma Pauoa

                I ka Poaono, la 18, hora 12 o ke awakea. He mau Lio hou mai kekahi. Na Lio Kudala,
1 Lio k. puakea, hao hem. O,
1 Lio k. keokeo ahinahina hao ano e,
1 Lio k. hulupala, hao akau P5 JN,
1 Lio w. ahinahina hao ano e.

Na Lio hou mai,
1 Lio k. ulaula P R hao akau, hao ano e ma ka hema,
1 Lio w. puakea hao ano e,
1 Lio w. lokia hao ano e,
1 Lio w. ulaula hao ano e,
1 Lio w. keokeo, huna ka hulu i ka hao,
1 Lio k. lokia, hao ano e,
1 Lio k. ulaula hao ano e,
1 Lio w. ulaula hao ano e,
1 Lio w. ahinahina lokia.

P. KAAIAHUA Luna Pa Aupuni. Pauoa, Feb. 14, 1865. 168-1t*

OLELO HOOLAHA.

                OWAU O KANEAKAKE, O KOOLAULOA, OAHU ; Ke hoole loa aku nei ao i ka Palapala a Keaunui i kakau ai me kona olelo ana, ua koho aku ka wau ia ia i Hope no'u ma ia palapala. Ke hoole nei au, no ka mea, aole i heluheluia mai ia palapala mamua o ko'u kakau ana i ko'u inoa. A o ua palapala la, aole e hiki ke hooiaioia, aole no hoi o'u hoihoi iki ia ia e lilo i Hope no'u. KANEAKAKE. Kaluanui, Ianuari 25, 1865. 168-1t

OLELO HOOLAHA.
LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.

                UA KOHO IA MAI AU I LUNAHOOPOnopono Waiwai, no ka Waiwai o Rahaba Kaupea, o Hauula, Koolauloa, Oahu, i make aku nei : Nolaila, o ka poe a pau i aie mai ia ia, ke kauoha ia'ku nei e hookaa mai. A o ka poe hoi a pau ana i aie aku ai :   Ke kauoha ia'ku nei e hoike koke mai i ka lakou mau bila ia'u, mamua'e o ka la mua o Maraki ae nei. D. KAMAI,
Lunahooponopono Waiwai. Hauula, Koolauloa, Oahu, Feb. 13, 1865. 168-1t*

OLELO HOOLAHA !
Ma ka Waiwai o } KUENE KEAWEWAHAHEE }

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e PUNANA no ka hookohu ia ia i Luna Hoopono Waiwai o KUENE KEAWEWAHAHEE no Waikiki, Oahu, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 28 o Feberuari, i ka hora 11 o kakahiaka, oia ka la ame ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hooholokolo ma Honolulu, Oahu.
WM HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Feb. 13, 1865. 168-2t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e J. B. KAUONA no ka hooiaio i na Palapala kauoha o Kahiakua (k ) o L. Kamano (k,) a o K. Paku (w,.) no Koolauloa lakou, a ua make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 25 o Feberuari, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. McCULLY. Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Feb. 11, 1865. 168-2t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R.G. Davis Lunakanawai o ka Aha Kiekie e KAHOOPII (k.) e hookohu ia ia i Lunahooponopono Waiwai o Marea Kahinu no Honolulu, Oahu, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 27 o Feberuari, i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o kela noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. McCULLY,
Kakauolelo oa ka Aha Kiekie. Honolulu, Feb. 11, 1865. 168-2t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. ROBERTSON, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Aa w, no ka hooiaio i na palapala kauoha o Kawelohelii k, no Waikiki Oahu i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili o ka Poaha, oia ka la 2 o Maraki, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me kela noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu Oahu.
L. McCULLY. Honolulu, Feb. 14, 1865. 168-2t

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai } o KAMAHUI. (w) }

                E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU. NA mea waiwai maloko o ka waiwai o KAMAHUI no Kailua Koolaupoko i make aku nei, o ka poe i aieia, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho, imua o ka Mea Hanohano G. M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poaono, oia ka la 10 o Feberuari, e hiki mai ana, i ka hora 10 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia ka moo waiwai a Kealo, ka luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona, i ole e hookoia ua moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai la.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Feb. 8, 1865. 167-2t

HOLOHOLONA KOMOHEWA.

                KE KAHEAIA'KU NEI KA MEA nona keia mau holoholona i komo i ko makou mau Aina Hoolimalima, ma PUUANAHULU, a me PUUWAAWAA, ma Kona Akau, Hawaii, e kii mai i ko lakou mau holoholona, me na dala elua pakahi o kela holoholona keia holoholona. Iloko o na la he 30 mai kona la i Hoolahaia'i ma ka " NUPEPA KUOKOA." A ina i hala na la he KANAKOLU, me ke kii ole ia mai, alaila, lilo loa ia makou keia mau holoholona. Eia ke ano a me na hoailona, i hoikeia malalo nei. 1 Kekake, ua maheleia kekahi pepeiao, he M ma kekahi uha hope, aia ma Puuanahulu, 1 Lio wahine lokia me ke keiki no, he V ma kekahi uha hope, a he g ma kekahi aoao. E lilo keia i olelo paa i kona la i hoopukaia'i ma ke " KUOKOA." Na makou na ka poe Hui Hoolimalima o Napuu.
G. KAUKUNA.
M. MAEHA.
S. KANAKAOLE.
Napuu, Kona Akau, Hawaii, Feb. 9,1865. 168-2t*


OLELO HOOLAHA.

E KUAI KUDALAIA ANA NA LIO
5 ma ka Pa Aupuni

                Ma Waiawa, Ewa, ke hiki aku i ka Poaona, oia ka la 18 o Feberuari, 1865, hora 9 o ke kakahiaka. A e Kudala ia 4 Lio i ka Poaono, oia ka la 26 o Feb. 1865. Ke ano o ka Lio a me ka hao-kuni malalo iho. 1 Lio k. ulaula maikai lae keokeo kuapuka, hao ano e. 1 Lio k. keokeo maikai, hao akau K, hao ma ka ai hema K.1 Lio k. keokeo maikai, hao akau UK. 1 Lio k. eleele maikai, kiko keokeo ma ka lae, hao ak. CK. 1 Lio w. ulaula maikai lae keokeo, hao akau P. 4 Lio e Kudalaia i ka Poaono, oia ka la 26 o Feb. 1865. 1 Lio k. eleele maikai lae keokeo, hao ano e. 1 Lio w. hulupala maikai, hao akau A. 1 Lio w. ulaula maikai, hao ak. CF. hem. EK, mamua ano e. 1 Lio w. puakea maikai aole i kuniia.
J. KAHAUOLONO, Luna Pa Aupuni.

Waiawa, Ewa, Oahu, Feb. 14, 1865. 168-1t*

WAIWAI PAA !
MA KE KUAI KUDALA !
MA KA POAHA, Feb. 23.
Hora 12 o ke awakea.

                MA KE KAUOHA A KA LUNA HOOPOnopono Waiwai o Hon. LEVI HAALELEA. E kuai Kudala ia no kela Pa ma ke kihi o ke Alanui Kaahumanu, a me ke Alanui Kalepa, a e ike ia no hoi ma ka inoa, " Pa o Mika Palani." He kulana maikai kahi i ku ai keia Waiwai Paa, a kupono no hoi no na wahi hana o na kanaka Kalepa, a me na kanaka o na hana e ae, e imi ana i Waiwai paa makepono. E kuai ia no ua Waiwai nei, malalo o ka Palapala Hoolimalima e paa nei i keia wa, a e maheleia no e like me ka makemake o ka poe kuai. E ikeia no ke Kii o keia Pa ma ka rumi Kudala   o
H. W. SEVERANCE.
Luna Kudala. Honolulu, Feb. 15, 1865. 168-1t*

OLELO HOOLAHA.
KAANAANA (w ) } Kue ia }
ALINA PAKE (k.) }

                E IKE AUANEI NA MEA A PAU KE nana mai ma keia, no ka mea, o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hoike nei, a hoolaha hoi ma ke akea ia Alina Pake, he kane mare ia na'u imua o Rev. Kalaka, o ka ekalesia mua o Kawaiahao, ma ka M. H. 1861, a ma ka la 15 o Feb. o ka M. H. 1864, ua haalele mai oia ia'u ma ke ano mahuka a hiki i keia la, a e pau ana ia ano ma nei hope ae, no ia mea, ua poino maoli au e noho nei. Me ka mahalo i ka Lunahooponopono o ke " KUOKOA."
KAANAANA.
Feberuari 15, 1866. 168-2t*

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai } o KAMAHUI. (w) }

                E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU. NA mea waiwai maloko o ka waiwai o KAMAHUI no Kailua Koolaupoko i make aku nei, o ka poe i aieia, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho, imua o ka Mea Hanohano G. M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poaono, oia ka la 10 o Feberuari, e hiki mai ana, i ka hora 10 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia ka moo waiwai a Kealo, ka luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona, i ole e hookoia ua moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai la.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Feb. 8, 1865. 167-2t

OLELO HOOLAHA.

                E IKE AUANEI NA KANAka a pau o kela ano keia ano. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei. Ke hookapu aku nei au i kuu aina ia Opana, ma Hamakualoa Maui Hikina.
                Aole e hele wale, a pela no na holoholona, Lio, Bipi, Hoki, Miula ; ka uku o ke kanaka a me kela mau holoholona, hookahi dala pakahi ke komo hewa, Hipa, Puaa, Kao, hapalua pakahi ke komo hewa ; ua lilo ia i olelo paa no kela aina, o ka mea kue, ua hiki i kuu Hope a Luna ke hoopii ma ke Kanawai. GEORGE HARBOTTLE,

Keoahu ko'u Luna. Niuhelewai. Ian. 19, 1866. 165-4t*

NA KAMAA NU HOU !

                AIA MA KA HALE HUMU KAMAA O J. B. SILOWAY, ma ka aoao ma Ewa o ke ALANUI MAUNAKEA, e pili la me ka hale kuai palaoa o G. WILHELM'S ma ALANUI HOTELE, mauka o ka Hale kuai rama o JAMES DAWS0N.— O na kamaa HAPA BUTI, mawaho ka LI HUKA. O na Buti o na ano paa loa. O na Kamaa wahine a me ko na keiki. He makepono ! He makepono !! J. B. KILAUKA. Honolulu. Feb. 8, 1865. 167-1m*