Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 7, 16 February 1865 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Nupepa Kuokoa.
No na Aina o Europa,
LADANA.
Ua hoomaopopo no paha kakou ; o keia no ka inoa o ke Kulanakauhale nui o Enelani. Oia no ke Kulanakauhale Kau Kanawai. Aole Kulanakauhale nui e ae o na kanaka ma Europa, e like me keia Kulanakauhale. Aole i paia i ka pa a puni. He nui na hale i kapiliia i kela la, keia la, a nolaila mai no ke kumu o ka mahuahua ana o keia Kulauakauhale.
NO NA ALANUI.
Paapu na alanui i na kanaka e hele ana, a hooke na kanaka ; a ane pilikia maoli no, i ka ua mea he nui o na kanaka. Nui no hoi na hale paahana, me na mea maikai e anoi ai ka manao, i kauia mai ma na puka aniani, i mea e hoowalewale mai ai i na maka o ka poe e naue hoolai ae ana, mawaho o ua mau hale nei ; a o ka hoohehelo aku la no ia o ka mamakemake ia mau nani pau wale. Na alanui i kipapa ia, he nanea wale no ka hele ana ; aohe wahi apuupuu o ke ala, he kananakahi wale no. Po iho, kuu pau mai la ka nani o ka malamalama o na kukui i kauia ma na huina alanui. Heaha la ia malamalama, he uleu paha.
NA MOKU KALEPA.
O ka muliwai Tema (Thames,) oia ka muliwai e kahe ana mawaena-konu o ka mea nona keia inoa, e kau kehakeha ae la ma ke poo o keia wahi moolelo. Aole no he muliwai laula loa, aka hoi, he nui na moku e ku ana malaila, a oia wale no ka muliwai i oi ka nui o na moku, mamua o na muliwai e ae ma Europa. O ka hana a kekahi poe moku, o ka lawe ana mai i na waiwai mai ua aina i mamao aku ma kahi e. Maloko hoi o kauhale kuai o ka poe kalepa, he mau waiwai nui ; a mailaila aku lakou e hoouna aku ai i na waiwai i hanaia iho ma Enelani, i na aina e aku.
NA KANAKA.
Ua pihakui o Ladana i ka poe kalepa aku, a kalepa mai, he nui no hoi ka poe kanaka i waiwai loa, he nui no hoi ka poe ilihune. O ka poe waiwai, noho no lakou ma na alanui akea, a maloko hoi o na hale nui. A he mea oluolu no hoi ka noho ana maloko o na hale nui, o ka mea e oluolu ai, he pa mea kanu o kela ano pua keia ano pua, ua pa ia owaho a puni i ka paehumu hao.
OLUOLU KE KULANAKAUHALE.
He Kulanakauhale oluolu anei o Ladana ? Aole, no ka mea, ua poipu mai ka ohu a me ka uwahi. A he mau mea keia e poluluhi ai ka aina i ka nana'ku. O na alanui kahi e noho ai ka poe waiwai, e hoomaemae mau ia ana ; o na haiawahine, e noho ana maloko o na hale o ko lakou mau haku, he holoi mau ka lakou i na alapii owaho o na hale i kela kakahiaka keia kakahiaka.
HE KULANAKAUHALE NANI ANEI O LADANA ?
Aole, no ka mea, aole oia i kukulu ia oia ke kapakahakai, aole hoi maluna o na puu. Aka hoi, elua mau luakini nani malaila — O Kana Paulo (St. Paul) a me Wesiminetera Abe (Westminister Abbey) a me na wahi akea ma ko laua mau aoao, malaila hoi e holoholo ai ka poe koikoi, o na kane a me na wahine, malaila no hoi e holo lio ai, a e paani ai na kamalii, malalo o ka malumalu o na laau.
KA POE ILIHUNE
O ka poe ilihune hoi, noho no lakou ma na ala ololi, a ma na wahi i paapu i na hale malaila hoi aole he holo kaa ana. He nui no hoi ka poe ilihune, aole loa he hele iloko o na Luakini ; o ka poe pono no ke hele aku i o lakou la, a heluhelu aku i ka Baibala a me ka hooikaika ia lakou e hoohuli mai ma ka hoomana ana i ke Akua, a me ka malama i kona mau Kanawai.
NO NA KULA.
He mau kula no hoi no ka poe ilihune, oia na keiki e aaho ana me na lole weluwelu o lakou hoi ka poe hele ole i na kula Sabati maemae. O keia poe kamalii, ua aoia ma ko lakou mau hale i ka aihue, i ka wahahee, i ke kuamuamu ; aole no nae hoi e emo o ka hoolohe mai la no ia o kekahi poe kamalii, ma na mea a ke kumu e ao aku ai, ma ka hoike ana'ku i na mea e pili ana i ke Akua, ia Kristo, i ko ka lani, a me ko gehena. O kinohou o keia poe kamalii o ke komo ana mai he keu a ke kolohe, kulai aku, kulai mai, i kekahi i kekahi, olelo ma na olelo hoakaka, aole no nae e emo o ka lai mai la noia.
MOOLELO NO KEKAHI KEIKI ILIHUNE.
E hai aku wau, i kekahi mea e pili ana no kekahi wahi keiki, o ke ano i hai ia ae nei maluna. I aku la i ua wahi keiki nei i kana kumu, " Ina e haawi hoaie mai oe ia'u i hapaumi, i kuu manao ana, e loaa ana ia'u kahi ola no kahi berena, no ka mea, aole o'u makemake i ka aihue." A haawi mai la kana Kumu e like me kana noi. Pehea kana hana ana ia mea ? Penei : kuai oia i ke kukaepele hookahi kakini pahu, he hapa keneta no ka pahu hookahi. Ma ia hana ana pela, ua puka oia, a kuai aku la oia i ka barena a me ia mea aku, he hapaumi, a koe mai he hapaumi, i mea kuai kukaepele hou. Ua hoolilo mau aku oia i kela la keia la, he hookahi kakini pahu kukaepele. A pehea oia i hana ai i ka hapaumi i koe mai ? Penei : elua keneta no ka aina kakahiaka, elua no ka aina awakea, a elua hoi no ka aina ahiahi. Hookahi keneta me ka hapa no kahi barena a me kahi inai. I kekahi mau manawa, ua oi aku kona loaa mamua o ka hapaumi, pela i hiki ai iaia ke hoihoi aku i ke dala ana i lawe aie ai. Hele mau no keia keiki i ke kula a po ka la. I ke kakahiaka nui wale no, a me na po, miki keia e kalewa ai i ke kukaepele a ia nei.
NO KE AHA NO HOI KA MEA I HAAWI OLE AI NA MAKUA I AI ?
No ka ona i ka rama. O ka hoomoe wale aku la no ma ko lakou wahi moe, aole wahi berena e lawa ai no ke keiki. O ko lakou keena e noho ai, he wahi o ka poino. Aole he mau mea o loko, elua wale no wahi kiaha me kahi kikila kini aole wahi poi, me na wahi punee ma na kala o ka hale, malaila iho la no e moe ai ka ohana, malaila no hoi e moe ai ua wahi keiki nei, ua ino paapu ke keena i na mea haumia ; aka o keia wahi keiki aole ino, no ka mea ua hele mau oia i ke kula, a ua aloha oia i kana kumu a ua aloha oia i ke Akua, a me ka mea hoola.
I ke kakahiaka nui wale, ala mai la keia mai kona wahi moe ino mai, a hele aku la e auau ma kahi e auau ai iloko o ka pa a pau, alaila, hele aku la no e kuai i ke kukaepele ana, a loaa mai la kahi hapaumi kuai aku i ai no ka aina kakahiaka.
UA POINA ANEI OIA I KA PULE ?
Aole, miki ala oia i ke kula me ka hoopaanaau i kana haawina, ua ike ia no oia ma kona helehelena ke nana'ku, he oluolu wale no. Heaha kona mea e oluolu ai ? No ka manamana paha i ko ke Akua malama ana iaia.
Aole no hoi he keiki alunu oia, i ka wa e makemake ai kona kaikuahine i ka ai, he hoana-e no oia i ka ke kaikuahine. A mahope mai, hooikaika oia i ka imi ana i wahi e hana mau ai. A loaa oia i kekahi kanaka hoopukapuka ia, hoolimalima mai la ua kanaka nei ia ia nei, i wahi mea hoounauna, ma ka akahi dala no ka hebekoma hookahi. Hana maikai loa oia, hoolohe pono, ia manawa ua paulele loa kona haku ia ia ma na mea a pau. A mahope iho o kona noho liuliu ana malaila, a hala na makahiki elima, ua hoopiiia'ku ka uku, he elima dala no ka hebekoma hookahi. Ina aole ke kaikunane, ina ua pilikia loa kona kaikuahine, no ka mea, he ona rama mau ko laua makuakane, ua kipakuia ia mawaho ma na alanui ; aka nae, holo no keia i kahi o kona kaikunae, a kokua mai la no kona kaikunane iaia, a hiki i ka wa i loaa ai kana hana.
Ua lohe mai wau, he mea ouluolu ka ike ana'ku ia laua, e haele like ana i ka la Sabati ma kahi pule. No ko laua hele ana no i ke kula i haiia'e nei, ko laua mea i pomaikai ai, a e pomaikai mau aku ana laua i keia ao, a i ke ao pau ole.
Na keiki Helemalihini a me ko lakou mau Pikele.
Mamua loa aku i ka wa kahiko, ma kekahi aina o ka hikina, he Alii e noho ana me kana mau keiki.
Kahea oia i kana mau keiki, a alakai aku la ia lakou ma kekahi wahi puu. E ku ana kekahi hale malumalu kahi e oluolu ai ke noho i ka la. A pau lakou i ka noho ilalo, olelo aku ia penei. " Ke ike nei oukou makai loa, kokoke ma kapa muliwai, he hale Alii, me he mea ala e kau lewalewa ana ma ka pali. He hale Alii noia, uuku a loihi aku nae i ka nana aku. Aka, ke hiki aku oukou ilaila, e loaa ia oukou he hale nui aku a oi aku ka oluolu mamua o keia, a i ko oukou hiki ana ilaila, e ike oukou ua hiki e aku au ilaila, A hiki aku oukou i ka ipuka, i maopopo ia lakou nou oukou a i ae lakou ia oukou e komo, eia ka hoailona a kela mea keia mea.o oukou e lawe pu ai meia."
A haawi aku la oia i kela keiki keia keiki i kekahi pikele pika-wai keokeo nani, he pikele i hanaia me ke akamai loa, aiai loa me na kii nani i kahakahaia ma na aoao. " E lawe keia," wahi ana, " me ka malama pono : E hoomau i ka hele ana, a e pau koke no ka huakai hele."
Aole nae i hiki loa aku a poina lakou i ke kauoha. Hele kekahi me ka nana i-o i-a nei, ku kona wawae, a i kona hina ana ma ke aa nahaha liilii kona pikele, aole hoi liuliu a pau ko lakou mau pikele i ka nahaha. A i ka nahaha ana o ua mau pikele la, e hai aku au i na hana o kekahi poe. O kekahi, no ka mea ua ike lakou aole no e pono ke hele me ka makaukau ole, a ku iki iho lakou, a kiola ilalo na apana pikele, hehi hoi malalo o ko lakou mau wawae, a nahaha liilii loa ; a olelo iho la. " No keaha la kakou e hoohehi ai ia kakou iho no ua hale Alii la ? He mamao loa aku ia, a o keia wahi he oluolu no. E noho no kakou maanei a paani," A lealea iho la lakou, o kekahi nae aole e hiki ia ia ke paani, aka, nohoia me ka haalulu a me ka waimaka nui. A o kekahi hoi noho ia me ka makau i kinohou, aka, i kona ike ana aole i nahaha loa kana pikele e like me ka kekahi mau mea e, oluolu iho la ia. Kapili hou ia i kekahi mau apana nui e like me kona akamai. He pikele naha nae, aole no e paa ka wai, aka, me ka malama pono ana e paa pu no na apana. Nolaila lana ko'u manao, a hele aku la ia me ka makaala. Ia manawa no kahea mai kekahi leo i ke keiki e uwe ana, alawa ae la oia i kona maka, a ike he mea aloha me ka maka oluolu e nana ana iaia me ka lokomaikai. Iloko o kona lima e paa ana ia i kekahi pikele like me ka ke keiki i hoonaha ai, aka, ua oi loa'ku ke akamai o ka hana ana, a o na wai hooluu ua like me ke anuenue e puni ana i ke poo o ua malihini nei.
Nau no ia, " wahi ana, ua oi ka maikai o keia mamua o ka mea i nalowale ia oe. Aole o keia ka mea mua, aka e hoomaopopo lakou ma ka ipuka."
Haohao ua wahi keiki kanikau la, aole no i manaoia nona ua mea la, aka ua hoolana mai ka maka oluolu o ka malihini iaia. Kikoo aku la oia i kona lima a lalau i ka pikele nani o ua malihini la, a uwe hauoli iho la i ka maopopo ana nona no ia mea. Hoomaka hou iho la ia i kana huakai hele, a ua mahalo no oe ia ia ke ike ae i kona malama pono loa ana i ua waiwai la, a i kona hele makaala ana, a i ke kahe ana o kona waimaka i kona hana hou ana i kekahi manawa i ua mea la, a i kona nana ana i ka lani me ka olioli a me ke aloha.
Ua mea aku no ka malihini e haawi like aku i na kamalii e paani ana, aka ua lilo lakou mamuli o ka lealea, aole i makemake. O kekahi mau kamalii, pakike mai ia ia me ka olelo e waiho ilalo ka makana ma kahi ana e makemake ai, a na lakou e lawe i ko lakou wa e makemake ai. Hele aku ia a kamailio me ke keiki e paa ana me ka pikele naha. Hoomaka oia e hoole i ke ano nahaha o kona pikele, aka ua maopopo lea i ka malihini, a nolaila olelo oia iaia. " He oi ka pono ke kiola aku oe i kela a lawe mai i keia. Ua olioli no ia ke loaa ia ia ka mea hou, aka minamina loa oia i kona mea kahiko, oia no kana mea e hilinai ai i kona wa e hoomanao ai i ka hope o kona huakai hele. Nolaila, aloha aku la oia i ua malihini la, a paa hou aku i na apana pikele.
Hiki pu aku ke keiki me ka pikele makana, a me keia keiki i ka ipuka o ka hale Alii. I kekahi wa pokole ku laua a nana aku. Ike laua i kekahi mau kamaaina i kahikoia i na kapa hinuhinu e puka ana iwaho, a e komo ana iloko, a i kela manawa keia manawa a lakou e hele ai, a ma ka ipuka, hoike lakou i kekahi hoailona elike me ka mea a ke Alii i haawi ia lakou i kinohou, aka, o ka lakou ua nahaha mamua loa. Hele iho la ke keiki nana ka mea hou mai ka malihini mai, e paa ana iluna kana pikele, a no ka malamalama paha mai ka ipuka nani mai, ia sekona no alohilohi a nani ua pikele la i ka manao o ua wahi keiki la. A pela no paha ka manao o ka mea malama puka, no ka mea, aka iki mai la ia me ke aloha, no he mea ala ua olelo ia. Ua maopopo no ia'u ka mea nana i haawi kela ia oe." Hamama iho la ka ipuka, a komo aku la ka wahi keiki la. Hoomaka iho la ke keiki me ka pikele naha e makemake ia koho hookahi ana, aka, ua hala ka manawa. Hooponopono ia i na apana e like me kona akamai, a hoao aku la ia e paa ma kona lima me ka manao lana. Aka, aole i puni ka mea malama puka. Luliluli oia i kona poo, a i ka nana ana aku i kona maka kaumaha, aole hiki i ua keiki la e manao lana. Hele aku la ka mea nana e paa ana i ka pikele naha, e paa ana i na apana waiwai ole, a kali aku a loihi loa. Aole nae i nana mai kekahi mea ia ia, aole hoi i aloha menemene mai. Pinepine kana hoao ana e komo, aka, i kona hookokoke ana i ka ipuka, me he mea'la ua pani wale mai ka ipuka.
E maopopo paha keia kaao ke hoohalike kakou i keia mau poolelo.
" Aole kanaka i nele i ka hemolele e ike aku i ke Akua. Heb. 12 : 14.
Hana iho la ke Akua i ke kanaka i mea pololei." Kekahuna. 7 : 29.
" No ka mea ua lawehala na mea apau, ua nele hoi i ka nani o ke Akua." Rom. 2 : 23. " A i lilo ke ao nei a pau i hewa imua o ke Akua. Nolaila ma ka hana ana ma ke Kanawai aohe kanaka hoopono ia imua ona." Rom. 3 : 29-30.
"Ano hoi ua hoakaka ia mai ko ke Akua hoopono ana ; oia ka hoopono ana o ke Akua ma ka manaoio aku ia Iesu Kristo, no na mea apau, a maluna hoi o ka poe e manaoio ana. Ua hoapono wale ia mai ma kona lokomaikai, no ka hoola ana ma o Kristo Iesu la. Oia ka ke Akua i haawi mai ai i mohai kala hewa oia ka hilinai i kona koko." Rom. 3 : 21, 22, 24, 25.
" No ka mea i ko lakou ike ole ana i ka hoopono ia mai e ke Akua, a i ko lakou imi ana e hookupaa i ko lakou pono iho, aole lakou i noho aku mamuli o ka hoapono ana mai o ke Akua." Rom. 10 : 3.
" Pau ole ka epa o Hawaii la."
Ua halahu ae keia manao iloko o makou i ka lohe ana i kekahi hihia i hanaia ma Poakahi o keia mau pule i hala'e nei, imua o J. Montgomerey Esq. Lunakanawai Hoomalu, o ia hoi ka hihia o Ke Alii vs. ia Kalaau. No ka imi loaa ma ka hoopunipuni. O ke ano nui o keia hihia penei no ia : Ua hele aku ua Kalaau nei a i kekahi mau mea nona na inoa o Kaawa a me Amamalua, na makua o kekahi Kaikamahine mai o Haiha ka inoa, ua makapoia ua Kaikamahine nei, a ua hanaia no hoi e na Kahunalapaau haole akamai, a ua hai mai lakou he mai ola ole, aka, olelo aku nae ua Kalaau nei, "e hiki no ia'u ke hoola i keia makapo iloko o na pule pokole wale no." Mamuli o ke aloha kupouli o na makua i ka laua keiki, nolaila, ua ae koke laua i ka apuhi ana a ua Kalaau nei. Ma Kalihi kahi i loaa'i o ua mai nei i ke Kahuna i hai mua ia'e la, a ua koi oia e hoihoiia ke Kaikamahine mai ma Waikiki kahi noho o ua Kahuna nei. Auhau aku la ua Kahuna nei i na mea nana ka mai, e hoolako mai i hookahi puaa, hookahi kuina kapa, Ae-o-kahaloa, a me ka pu-awa hiwa me ka lau-pu ; ua hoolakoia keia mau mea a pau mamuli o ke kauoha a ua Kahuna nei, a ua hoihoi ia no hoi i ka home o ke Kahuna ma Waikiki. O ka awa, ke kuina kapa, a me ka puaa, ua haawiia i mea e hoonana'i i na aumakua o ka mai, ua aiia nae ua puaa nei e ka mai pu me ke Kahuna, a me kona mau hoa e ae no hoi. Kai noa la hoi paha, o ke ola io hoi keia, eia ka aole. Aka, kauoha hou ae la no ua Kahuna nei i ka mea nana ka mai, e haawi mai i $19.00. O keia dala wahi a ua Kahuna nei, he dala e hoomoe ai malalo ae o ka mai, a e kau hoi kekahi maluna iho, a ua haawiia mai no hoi ua dala nei, e like me ke kauoha a ua Kahuna nei ; a penei no ka hanaia ana o ua dala nei. Eiwa dala keokeo a he umi dala, ma ka hapalua kini. O ka umi dala, hookau ia maluna o ka mai, a o ke dala keokeo hoi, waihoia malalo ae, pela ka waiho ana, a ao ka po, a ma ia manawa, ua laweia ua dala nei me ka i pu mai nae o ua Kahuna nei e waihoia ana ua dala nei na ke akua aumakua, a me ke akua keiki. Ua noho ua mai nei he ekolu malama ma kahi o ua Kahuna nei, aole nae i ola iki, a, aole no hoi he mea nana e manao ae e ola io ana.
Mahope iho o keia manawa, ua kii na mea nana ke kaikamahine, a ua hoihoi mai ma ko laua wahi, me ka ike iho i ko laua puni ana mamuli o ka wahahee ana a keia Kahuna. A nolaila, ua hopuia ua Kahuna nei, a ua hoopaiia imua o ka Aha Hoomalu he kanaono la ma ka hana oolea, a he kanalima dala ma ka uku hoopai. Ua loaa iaia ka uku kupono no ka ino ana i hana'i.
Anolaila la, e ua mau makamaka nei hoi o ua aina pali hauliuli nei, i kahikoia i ka ua Kuahine o Manoa, a me ka ua kokoula o Haleauau, na iwa hoi o ua pukoa kaulana nei o ka Pakipika, e ala mai kakou a pau, a e hooikaika ia kakou iho, ma ka hawele ana mai i ka palekaua o ka pono a me ka noho naauao ana, a e hoomaka-e aku kakou i na hana hoopunipuni a me na hana hupo no hoi o ke ano i hoikeia'e la maluna, a e hoopapau kakou mamuli o ka manao nui hookahi, oia hoi, e hilinai aku kakou mamuli o ko kakou Makua iloko o ka lani me ka manao maopopo iho no hoi, aole loa he Akua e ae imua ona ; nolaila, i noho e ua mau hoa nei, a i hikiio ko oukou mau ipuka hale e ka poe hoopunipuni oia ano, e hooikaika oukou e hoohuli aku ia lakou ma ka pono, a e koi hoi ia lakou e haalele i ka lawelawe ana ma ia hana hoopunipuni o ka hoomanamana ; a ina lakou e hoopaa, alaila, e kena ia lakou, "e hele ma ewa, he kika-ne ko lakou moku."
A ia oukou hoi e ka poe e hooipo ana me keia mau hana hoopunipuni, e hoomanao oukou i ka hopena i loaa ia Kalaau, o ka paa i ka halepaahao, me ke kanalima dala hoopai, oia iho la no ka ukali o na kapuai o ka poe e hana ana i na hewa oia ano, nolaila, e ao oukou ! o "hihi pu aku kaunoa hihi i Mana." O ka pono loa no, o ka i aku i na hana hoomanamana penei : " Lapuwale."
Kona Inoa Ihi.
Halelu 72 : 18,
(HELU 2.)
He nui no ka iwaena o na lahui haole e hoole ana i ko Iesu ano Akua, a e olelo ana, " He kanaka wale no oia e like me kekahi o na kaula a Iehova i hoouna mai ai i ka wa kahiko iwaena o ka poe Iudaio." Malia paha, e halawai ana oukou e na makamaka o'u, me ia poe hoole ia Iesu. Eia ka'u ia oukou, mai puni oukou i ka lakou olelo wahahee ; aka, e nana iho oukou i ka olelo a ke Akua, ka mea i hoikeia mai ma ka euanelio a Ioane Mokuna 1 : 1.
Aole e hiki ia'u ke kamailio aku ma na ano inoa a pau i hoikeia'e maluna, o piha e ka Nupepa. Ma ke ano inoa " Akua o ka honua a pau," e kamailio ai kakou.
Ina e hiki ia oukou ke lele iluna me he manu la, a malaila e nana mai ai i ka honua nei, alaila, e ike oukou ia Europa e moe ana ma kona mau mokuna iloko o ka hau a me ke anu ; a e ike ia o Asia a me na aina nunui ona, a me na aina liilii e hookikokiko ana i ka umauma o ka moana Pakipika : e ike ia hoi o Aferika, me na apana aina ona e kahuia ana e ka la : a me Amerika hoi, e holo ana mai ka Akau a ka Hema, me he mea la he makemake kona e mahele i ka honua nei i elua Apana.
A o ke Akua maluna iho o keia mau Aina, me keia mau Aupuni, a me keia mau Lahuikanaka, o Iesu wale no. Owai la auanei ke Akua e ae ? Aole.
O kekahi wahi keikikane, ua ninau aku oia i kona makuahine penei : " E ka makuahine e, ehia Akua ?" Pane koke mai la kona wahi kaikaina, " hookahi wale no ka hoi Akua." I hou aku la ka mua, " pehea i maopopo ai ia oe hookahi wale no Akua ?" " Ka !" wahi a ke kaikaina, " ua piha ka lani a me ka honua ia Iehova, a pehea la e hiki ai ke komo mai kekahi Akua e ae."
Akamai maoli ka olelo pane a keia wahi keiki. Me he mea la, ua komo iloko ona ka wanana a Isaia 65 : 20.
Auhea oukou e ka poe e hoomana nei i na akua makani ? Heaha ka oukou olelo no oukou iho ? Eia ka Iehova olelo no oukou : " No ka mea, ua lulu oukou i ka makani ; a e ohi auanei oukou i ka puahiohio."
" E huli mai, e huli mai oukou mai ko oukou aoao hewa mai, no ke aha la oukou e make ai, e ka ohana a Iseraela." Ezekiela 33 : 11.
S. KUPANEA. J. W. KEAWEHUNAHALA.
Loio ! Loio !
KE HOOLAHAIA'KU NEI I NA KANAka a pau o keia Aupuni, ua makaukau na mea nona na inoa maluna e Kokua, a e lilo hoi i LOIO no na mea a pau e loohia ia'na i ka hihia, a e pale ana no kekahi hihia imua o na Aha Hookolokolo o keia Aupuni. He mau mea laua i aoia i ka OIHANA HOONAAUAO ma ke Kulanui o LAHAINALUNA, a ua aoia hoi ma ka OIHANA Kanawai, a me ke kakau ana i na Palapala o kela ano keia ano, e ka Mea Hanohano G. M. ROBERTSON (LOPIKANA.) A o ko laua Hale Oihana, aia mauka iho o ka huina o ke Alanui Hotele a me Maunakea ma Honolulu, Oahu.
Honolulu. Feb. 6, 1865. 167-y
A. F. JUDD,
ALAPAKI, (oia ke keiki a Kauka.)
LOIO
Ma ke kihi o ke Alanui Papu, a me Kalepa.
Honolulu, Oahu, Iune 30, 1864 361-3m.
A. W. B. NAHAKUALII,
He Loio ! A he Kokua !
AIA KONA KEENA OIHANA LOIO MA ka hale waiho Ipukukui Mahu, ma ke Alanui Maunakea, makai iho o Leberty Hall, (Lepekaholo.) Ua makaukau oia e kokua ia oukou ma na mea a pau a oukou e makemake ai e hoopii iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, ma na mea hiki ia ia ke kokua ia oukou, a ua makaukau oia e kokua i ko oukou mau Palapala, oia na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, Palapala Moraki, Palapala Aelike, Palapala Hoolilo, Palapala Hoopaa, a me na palapala o kela ano keia ano, e hana no oia i na mea a pau e like me ko oukou makemake. A ke kahea aku nei oia ia oukou a pau, e kipa mua mai oukou i ona la, a mahope i na Loio e ae. E ninau no ia ia, no ka uku oluolu. Honolulu, Iulai 23, 1864. 162-6m
Na Buke i Pai ia e ka Papa Hawaii.
Eia na buke kuai, a me ke kumukuai, Baibala nui no na Awai o na Halepule, $4 00
" Ohana, ano nui, me na kii, } { 2 50
a me na Moohana, } 5 00
" Ohana uuku iho, me na Moohana, ili ulaula, } 1 00
" Ohana, me na Moohana wale no, 62 1/2
" Okoa, - - - 50
Kauoha Kahiko, i paiia i ka M. H. 1838, 25
Kauoha Hou, me ka pepa lahilahi o waho, 12 1/2
Kauoha Hou, hapa haole (Haw. Eng.) 25
Hoikehonua, Hoikemanawa, ame Ku- }
hikuhi no ka Moolelo, } 25
Haiao, - - - - - 25
Hele Malihini Ana, - - - - 25
Wehewehehala, - - - - - 25
Lira Hawaii, - - - - - 25
Na Olelo Hoopomaikai, - - - - 25
No ko ke Akua Ano, - - - - - 25
Lira Kamalii, - - - - - 25
Kumumua Hou, - - - - - 12 1/2
Moolelo Ekalesia, - - - - - 50
Hoike Palapala Hemolele, - - - - -25
Himeni Hawaii me na Leo Mele, 1834, 25
Ninauhoike, - - - - - 12 ½
Eia na buke i haawi walei a.
Moolelo no Batimea.
Haawina Baibala.
Ui
Olelo Ao i na Wahine Hawaii..
Ko Dawida Malo Kumumanao.
L. H. Kulika.
Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o Hawaii.
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER, — Makawao, Maui. J. D. HAVEKOST. — Wailuku, Maui. C. H. WETMORE, — Hilo, Hawaii. J. W. SMITH, — Koloa. Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila ma ia mai e ae kekahi, e like me ka lepo pou, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ka pono keia i ka pau pilikia i ka wela o ka houpo: i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na nea like.
Penei no e inu ai i ka laau hoopaia Naio me na Koe.
Ina no kamalii, e haawi aku i hookahi kupakolu o ka paua ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki eono, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka na kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ka o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono oe elima inu ani i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi kela no ka Hi, ka Nahu, Nalulu. Wela o ka Houpo, Haoa, Huapailua wale, Luai, Luai moku. ono olo i ka ai, Nahu me ka awe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia hana.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a akaa a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku. (a like a like me ka wai me ka laau,) a pela e inua ae ai. Ekolu, eha, elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua kumu kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau hua'ale Ola. a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i kumu e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hoi aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka ka hui uku hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, i hoike aku ai i ke oia o na mea a pau i hoakakaia oa kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hooia i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he mai wale ; a o na mai Hukii no ho i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai la.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU ? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALILI? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola o ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
MAI o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne. he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe ae ke mai i nele ka makekemake i na laau hoonaha ; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino ; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hoola'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no
ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.) O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu pu ia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau KAIO me na KOE A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI, KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO, MAI KUNA,
MAI WAHINE, a me ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO.
162-1y