Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 7, 16 February 1865 — Ka Nupepa Kuokoa. Ka Anesona Moolelo No Hawaii nei. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Anesona Moolelo No Hawaii nei.

HEIiU 4. HE HOLO LIO LOIHI ANA. Aohe he hele lealea ka holo ana maluna o ka lio i na inilē he kanaono mai W«iohinu aku a i Kona Hema, iloko o ka la hookahi a ine ka hapa. Pela ka'u ike ana, ak« o ka wahine opiopio me a ? u, me he mea la he oluolu iaia. O. O. H. Gulika ko maua hon, a me ko maua alakai. Ua aneane he umi, a he umikumamalua paha mi!e i uhi ia i ke a-a inaluna iho o ka paakiki, ua uhi ia i ka pohahu pele nahaha. Aole paha e hiki ia makou ke hele ina aole he wahi alanui lio ololi i hanaia e ke Aupuni. Ua ano hou t a maikai no hpi na kii aiua i ko'u mau maka. Mai hpa la kahi i hoea mai ai keia mau lepo puupwi Pele, a i uhi paapu ai hoi i kekahi mauiausnni eka he nui wale?* E pono i ka mea wehewehe i ke ano o ka houua ke hele iiku ma ia ala. Ua waiho ia m. makahiki, a maanei me he mea la ua hoonou ke kukulu ia ana ae iluna, a kiola liilii ia ae hoi e kekahi mea iknika malalo. Kahi nui o £a Pele. I ka hala ana ia makou •kahi a, hele aku la makou i na mile he iwakalua maluna o ka pahoehoe, ma ke kakai o ka mauna, a i kahi ua pahee ka pahoehoe e līke me ke aniani, n malaila no hoi kahi i hoopaakiki ia ai na hehee, ma na ano a pau, oiai ia e holokiki ana i ke kai. He alanui maloeloe keia i ija mile he iwakaiua, a hekanakolu, me ke kakaikahi ioa o kanaka. He ano e na mile he iwakalua mahope. Ia wa oia makou i Kona, e mau ana ko makou heie teiekie mna maluna ae o fce kai, ma kula loa. Maanei ua oi aku ka . hohonu o ka lepo . ua uhi hoonani ia na aoao nani o na puu, n>e na malu lua ole o na laau kukui, a malāila no hoi kahi i ulu ai na ulu, maia, a me na laau kope. Aka ua loaa ia mak«u ka nele i ka wai. Ina e haule mai

na pakaua, ua omo kok,e ia'ku no ia e na pohaku kipohopoho. He noho ohana a'na. Ua hele ka mea nona ka hale, he haie piii, o kahi a makou i moe «i i kn po; aka ua hookipa oluolu ia'ku mnkou e ke koena o ka ohnna, a hohola oe la laknu i ko lakou mau moena inaikai, a haawi mai la ia makou i kekahi kapa i uhi inoe, a hoa ae la elna ihoiho kukui. fka wa i hiki mai ai ke ahiahi, komo mai na mnkamaka a noho iho la ilailaa puni ka hale, a hoike mni ka Haihala oliana. Aole he pule liaole *vale no kai pule ia, aka ua puie kekahi mau hoahanau kannka maoli oia wahi ma ka olelo Hawaii. Ua noho nui no na kanaka makai o na wahi e kokoke ana i kai, aka ke lioi nei iuka ma na wahi hiki ke mahiai ia. Oke ala mauka, no keia manawa iho nei no^ia. Ke komo ana i Kona. Mahope iho o ko makou komo ana i Kona, ike aku makou i kauhale, a he hookahi, a elua hale pohaku, e ku ana ma kahakai, i mamao loa'ku makai o makou. lle umi inile i koe hiki mai iika hopena o ko makou hele ana oia wa, halawai mai la makou me Parisa, i?.e nn lio hou ; a i ke awakea o ka la 31 o Maraki, loaa mai la i ka makuj»kane me ke kaikamahine, kaaloha olioli mai ka wahine, a me ka makuahine, ka mea hoi i hala e aktJ mamua o maua ; ua oi afeu ka oliolr,' no ka mea ua lawe mai maua i kekahi mau leta i hiki mai, mai ka poe aloha mai oka home. Hai mai !a ka waiiine ako makou haku hale, i ka olioli o " Parisa a pau'' i ko makou hiki ana'ku (110 ka like ana o ko Mr. Pat|sa inoa ine Paiiea, Kulanakauhale i^Farani.) IIeIIOOKIPA OLUOLU.

Ka noho ana o ka mokuahi ma Honolulu hookahi pule, nolaila, ua hooluolu ia makou e kona hookipa ana a hiki i ka la 11 o Aperil<i. Iloko o'm wa, ua ike nui makou ia wahi a puni, a me ke ano o kanaka. E like me ka mea mua i hai ia aku ai, aia ko Parisa hale ma kiekiena, a me ka ike lea 1a mai o ke kai. No ke oki kahiko loa ana o ka hoouna ana ae o Maunaiou i kona mau kawai pela ma ia wahi, nolaila ua hohonu ka lepo, a ua nui no hoi.ka aina i paa i ka ululaau. Kealaakeakua, ka Home'i lia ia e KaPIOLANI A ME NAIHE. Maanei kahi i noho ai o Kapiolani, a me kana kane o Naihe. No laua keia mau aina, a maluna oiaila, ma kahi e kokoke ana i ko makou wahi i noho ai malaiia kahi i kukulu ai o Kapiolani i'kekohi hale pohaku, a ke mau nei kona ku ana. I ka wa i ike mua ia e na misipuari, e nohoana o Kapiolani maluna o kekahi pohaku, e hana ana i kona kino i ka aila. la wa ua pouli kona manao, he hoomanakii. a he ake i na mea ona. He mau. makahiki maliope mai, ua hoaahu maemae ia keia mamo a na'Lii kahiko i ka lole, he maka hanohano ma kona kulana, he Kristiano manao paa, a ua olioli e hookipa mai i na elele a kona Haku, a me kona hoola iioko o kona haie i hoolako maikai ia,a e kamaiho pu me iakou nb ka hoomaikai ana, i ke ano a me ke kuiana o koha lahuikanaka. Ua huipu oia me Kaahumanu ma ka lawe ana i na iwiokona makuakane, a me ko kekahi mau alii nui, a me ns alii opio i hoomana ia, o ka Lahui Hawaii, mai ko iakou wahi iaamai *' Hale o Keawe" a wajjk) ae ia lakou ma kahi e iiokoo kekahi ana iluna o ka paii, ma ke kuono o ke awa o Keiaakeakua o kona wahi i noho ai. Ka laua mau hana Kakistlano. Ke komo mua loa ana o ka Euanelio iwaena o na kanaka o keia wahi, ma ka hooikaika ana no ia a Kapioiani a me Naihe. Ma Kgawaloa, malalo iho o na uin niu, ma kahi hoi a na kanaka e hoolele aku ai i kt) īakou mau waa iloko okekai, no ka holo ana i ka lawaia, a kahi no hoi e hiki ai ia lakou ke kupou poo aku'ika

heenalu no ko Inkou lealea, oia'no ka,hi noho o keia mfru alakai enaikai. Malaila i kūkulu ai hma i kekalii hale pili no ka hoomana ana, a inalaila laua a me ko laua inau kanaka kiekie, e heluhelu ai, a i hai aku ai hoi i ka lakou mau mea i ike ai no ka Euanelio, a ine ke kono aku no hoi i na kanaka e apo mai ia, a pela n« ka laua hana ana i na knuhale eaku e pili mai ana. Oiai he uinikumaliina mile ka mnmao aku o Kilauea, ua hoouna pinepine uku laua i ka waa i na poaono i Misionari, a lToihoi aku hoi ia ia i ka Poakuhi ae. Mahope iho ua luikulu laua i kekuhi hale e pili koke ana i ko laua, a kono aku hoi.ia Eli (ElyJ e hoi mai a noho ilailn. Na o ia mau hana. lloko o ko hikou.mau au hoomanakii, ua maa a puni loa na kanaka i ka aihue; aka ua hoolnhaia malalo mai o na makahiki eha mai ii wa mai, ua waihoia kekahi mau waiwni kiimukuai nui iloko o ka lanai, aole i nalowale, a aole no hoi ia i makau ika lilo aihue ia aku. No ka nawaliwali o ke ola i hoouna aku ai o Eli mai na Mokupuni aku iloko o makahiki 1828, a lilo kona walii ia Mi Raukeke CRuggles.) No ka ino o kona ~ola, ua nee aku na'lii ano lokomaikai i kahi e kokoke aku ana o ko Parisa hale e ku nei, ua lawo pu aku no laua i ka misionaii me laua a waiho i ka leht»fehu o na kanaka ma kahakai. Ko LAUA ALOHA HOPE IA SITUATA. Ua hiki aku o Rov Kale S. Situata (Cha»S. Stewart,) i Kaawaloa iloko o ka «nakahiki 1829, he Kahunapt/fe oia no l'una o kekahimoku kaua Verikeni ('Vineenne,) o Amenka Huipuia, a ua hai no hoi ia me na kiakaunu ikaika o ka mahalo, no kona launa ana me Kapiolani a me kana kane. Penei kana hahai ana inai i ko lakou kaawale hope loa ana, ma ke aumoe. "Ua hoala ia ae na hoewaa mai ko lakou hihio nna; Ua hoaa ae kekahi mau kauwa i na ihoiho kukui, i nakiia ne owaho i na laau, i mea e hoomalamalama aku ai ia makou a hiki i kahakai; a e haawi aku ana aii i ko'u aloha hope loa, aole ia iVaihe wale no, aka ia Kapiolani kekahi, olelo mai la ia, aole maanei aia ma kahakai;" A kiola ae la oia i kekahi kihei ma kona kua, i ukali ia mai e kana kane, a hele pu mai la makou a hiki i ka ae kai, mahope ihoo ka lulu lima pumehana ana, a ine ka haawi ana aku i ka manao lana e hoopomaikni ia mai me na waimaka, haalele aku makou ia ia e ku kilakila māi ana ma kekahi lae aa, mawaena oka wena o na ihoiho kukuie hoopuni .ana ia ia, a me ka hooho mau ana mai, oiai makou e panee mau aku ana. Aloha oe e Situata, aloha oe e Situata wahine, aloha i ke Kajtena, aloha i ke Alii, a ua hoomau ia aku ke kiani ana mai o ka hainaka, no ke aloha no, a mnhope mai ua nnlowale kona leo i ka wawalo ana o ke kai, a ua nalowale aku no hoi kona kii i kahi mamao loa, i hoopuni ia e ke anaina kanakae ku ana a puni ia." He mea hauoli, ma ka halawai ana ma Rosetera fßocheatr Jo ka Papa Misionarj iloko oka makahi 1863, ika ike ana aku i ka mau o ka hoonianao ana, me ke ano poina ole, o Mi Situata ia wa. ' Ko LAUA M*\KE ANA. Iloko oka makalnki 184!, ko Kapiolani ana, aole naeau i hai ia mai i kona wahi i kanuia ai. Ua make aku o Naihe he umi makahiki mamua aku ona. Aohe laua ilike, aka ua manaoio ia ua aku laua iloko o kela " maha" i hookoe ia no na opke Akua. Aole no e kala ko'u mahalo ia Kapioiani, a he olloli no hoi, ma ka hehi ana i ke kahua, a maa i kona mau kaina. " Pomaikai ka poe emake ana iloko o ka Haku." ICahi Pouhonua. Kekahi poe paahaaa e ae oloko o keia mau apana, a hiki i ka makahiki 1852, o Forebe. t

. A mahope aka o lakou o Parisa. Ua Boihoi mai o Forebe i Kah» hoomana i kai uia ka aoao henia o Kealakeakua, ua oi loa aku keia wahi o kanaka. Ke ku ia no ka halepule i keia wa; aka o kahi i hooaa'i o ka mea nana i kakau.