Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 8, 23 February 1865 — KANAWAI HOU. [ARTICLE]

KANAWAI HOU.

HE KANAWAI E KOKUA At I KA HOOIAIO MARB ANA. E hooholoia e ka Moi a /ne ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Aheiolelo kau Kanawai o ke Aupuni: Pauku 1. Na kela mea keia mea i aeia e hooholo i ka mare ana maloko o keia Aupuni, e malama i na buke kahi e kakauia'i no kela me keia mare ana i hooholoia e eia, me ka inoa o ke kane a me ka wahine i mareia, ko laua wahi i noho ai, me ka la a me ka mahina oia mare ana ; a e haawi aku i paiapala hoike mare i kaknu inoaia e ia, i ka poe i mare īa. Pauku 2. Ina i malama ole ka Luna Mare i ka palapala ana i kekahi mare ana e hooholo ai, a ua haawi ofe paha i ka palapala hoike hooiaio mare i ka poe i mareia, alaila e hoopaiia oia i na dala he kanalima, ke ku ka hewa ia ia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha. Pauku 3. Na kela me keia Luna Mare ke loaa e ka uku he hapaha dala e haawi aku i e noi mai ana ia ia i palapala hoikeM kakauia no kekahi mare ana i hooholoia e ia. Paiuku 4. Ina e hoole kekahi Luna Mare, mahope o ka uku ana ia ia i ka hapaha dala e haawi mni i ka palapala holke no kekahi mare ana i hooholoia e ia, p alaila, e hoopaiia i na dala he kanalima, ke ku ka hewa ia ia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha. Pauku 5. Ina e make kekahi Luna Mare, a e hele aku paha ma ka aina e, alaila, na ka Luna Hooko, Luna Hooponopono Waiwai, a hope e ae paha oia mea i make, a i hele aku paha ma ka aina e, e hoihoi aku i ka buke kahi a ua Luna Mare la i kakau ai i na mare ana i hoohoio ai iloko o ka lima o .ke Kuhina Kalaiaina, a o ka mea e hoihoi ole pela, e hoopaiia oia i na dala he hookahi haneri, ke ku ka hewa ia ia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha. Pauku 6. Na ke Kakauolelo mua o ka Oihana Kalaiaina, ke loaa e ka uku he hookahi dala e haawi aku i ka mea e noi mai ana i kope o ka mea i palapalaia ma na buke mare i waihoia ma ia Keena, e pili ana i kekahi mare ana, a e hooiaioia ua kope la e Silaia me ka Sila o ka Oihana, a e kakau inoaia e ke Kakauolelo mua. Pauku 7. G lilo keia i Kanawai mai ka la aku i hoaholoia'i. Ua aponoia i keia la 30 o Dekemaba, M. H. 1861 KAMEHAMEHA R. HE KANAWAI £ HOOLOLI AI KA PAUKU 98 O KE KANAWAI KIVILA. E hooholoia e ka Moi a rae ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni: « Pauku 1. E hooloiia a ma keia ua hoooliia no ka Pauku 98 o ke Kanawai Kirila,

ma ke kapae ana i na huaolelo "elima/' £ me ka hookomo ana ma ia wahi ka huaolelo ••hookahi" ma ka lalani eiwa,a me ke kapa» ana i ka huaolelo "eono" a me ka hookomo ana ma kona wahi i ka huaolelo "ekolu" ma ka lalani hope loa oia pauku, a penei e heluheluin'i ua Pauku ln : " Pauku 98. O kela mea keia mea e ha* na ana a e kukulu ana i kekahi keaka, keaka lio, hula Hawaii, a hana hoike lealea paha, a e hooiaha aku ana paha ia mea, a e kokua ana hoi ma ke ano eae me ka loaa ole ia ia mamua o ka palapala ae, e like me ka olelo o ka Pauku 96, a i ole ia me ke kue paha \ na olelo hoohaiki o ka palapala ae i loaa ia ia mamua, a i ka manawa paha i hoolewaia'i ka palapaia ae, a mahope paha o kona pau ana me ka loaa ole o kana pulapala hou, e hoopaiia oia me ka uku hoopai, aole oi aku wia dala hookahi haneri, a i oie ia e hoopaahapia oia ma ka hana oolea aole oi aku i na maiama ekolu, aia no i ka manao o ka Ahahookolokolo.'* ' Pauku 2. E lilo keia i Kanawai mai ko« na la i hooholoia'i. U:i aponoia i keia la 30 o Dekemaba, M. H. 1864. KAMEHAMEHA R. HE KANAWAI E HOOMAU ANA I UKU MAU NO KA MOI WAIIINE O EMMA. No ka mea, ma na Kanawai o keia Aupuni e noho nei, ua loaa i na wahine kanemake a na Moi o Hawaii ka mahele hapakolu iloko o na aina Moi; ka mea, aole no e pono ke hooemiia ka nui oia mau aina; a no ka mea hoi, ua kupono a ua pololei e hoolakoia a e hookuonoonoia ka Moi Wahine o Emma, e like me ka noho hanohano ana i ku i kona ano Alii; Nolaila: E hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaoleio kau Kanawai o ke Aupui: Pauku 1. E nkuia ka Moi Wahine Emma noioko ae o ka Waihona Dala o ke Aupuni i kela me keia makahiki, oiai kona ola ana, i na dala he Eono Tausani ke hookoia nae na mea. i oleloia malalo īho nei. Pauku 2. Mamua ae oka ukuia ana o kekahi dala i hooholoia ma keia Kanawai, e hookuu mai ka Moi Wahine Emma ma ka palapala hoolilo kupono, i kona mau kuleana a pau iioko o na aina Moi. Pauku 3. E hiki no ika Moi Wahine Emma e kikooaku a loaa mai ka uku makahiki i oleloia ma ka pauku mua no ka manawa mai ka la i make ai o ka Moi Kamehameha IV., ke hookuu nae oia i kona kuleana hapakolu iloko o na aina Moi a me kona mau haawina e ae a pau o ke Aupuni mai mai ka la mai oi3 make ana. Ua aponoia i keia la 31 o Dekemaba, M. H. 1864. KAMEHAMEHA H. HE KANAWAI E HOALA HOU ANA I KE KANAWAI l KAPAIA «'HE KANAWAI HOOLE 1 NA KANAKA MAOLI AOLE E HAALELE WALE I KEIA PAE AINA," I HOOHOLOIA I KA LA 2 0 lUIAI, M, H. 1850. E hooholoia e ko Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo k»u Kanawai o ke Aupuni: O na wahi o ka Pauku 1401 oke Kanawai Kivila e kapae ana i ke Kanawai i kapaia "He Kanawai hoole i na kanaka maoli aole e haalele wale i keia Pae Aina," i hooholoia ikaln 2 o lulai, M. H. 1850 f ke kapaeia nei, a ke hoala hou ia nei ua Kanawai ia e hoole i na kanaka maoli, aole e haalele wale. i keia Pae Aina, a e hoomaka kona mana a me kona ano Kanawai mai ka la o ka hoolahaia o keia Kanawai. Ua aponoia i keia la 31 o Dekemaba, M. H. 1864. KAMEHAMEHA R.