Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 10, 9 March 1865 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Nupepa Kuokoa.
Ma owai ia oe e hilinai nei ?
E ka mea heluhelu, ma owai la oe e hili-nai mai i ke kalaia o kou mau hewa, a me ke ole o kou uhane ? Ua maopopo no, aole oe he hoomanakii, eia no oe i ka aina Keristiano, a ke hilinai nei no oe i kekahi mea, owai la kau mea e hilinai nei ?
Ke hilinai nei anei oe i na sakarema a me na kanawai ? E malama wale no oe ia mau mea, aole e loaa ana ia oe ke kala ia mai. E hooiaioia ka manaoio a ke sakarema, a e hoomahuahuaia ke aloha ke malama ponoia keia mau mea, aka, aole nae e hiki ia mau mea ke hooponopono i ka mea hewa, aole no e hiki ke pale i ke ino. E hele pinepine wale no oe i ka halepule i na la apau, aole no oe e komo ana i ke aupuni o ka lani. E hele wale no oe i ka papaaina a ka Haku i na la Sabati a pau kou ola ana, me kou noonoo ole i kau mea i hana ai, e make no oe iloko o kou mau hewa.
E hilinai no anei oe mamuli o kau mau hana, o kou pono, a me kau hana maikai, o kau mau pule, a me ka haawi wale ana aku i ka poe ilihune. Aole e hiki ia mau mea ke kuai i puka e komo aku ai i ka lani, aole no e hiki ke hookaa i kou aie i ke Akua, aole like o ia mau mea, o ka hoomahuahua wale iho no i kou ino. Eia ka Iesu, olelo " ina ua hana oukou i na mea a pau a'u i kauoha aku ai ia oukou," "e olelo aku no he, poe kauwa pono ole kakou," Luka 17 : 10. E hilinai no anei oe i kou mihi ana a me kou hoopono hou ia ana ? E kaumaha ana oe no ka wa i hala, me ko manao e maikai ana oe i ka wa e hiki mai ana.
Ina oe e hilinai mamuli o keia, e haule ana oe no ka mea, aohe mea ae malalo ou e pau ai oe, pela no ka Lunakanawai, aole ia o ka la aku ana i ke kanaka aihue no kona kaumaha i kana mea i hana'i. Aole e hiki i ke kaumaha o keia la ke holoi i ka heluna o ko nehinei mau hewa.
E hoolohe mai oe, o Iesu Kristo wale no ka hilinai a me ke kala ana ma ke kea no ka poe lawehala, ia ia wale no e kala ia ai mawaho aku ona, aole mea e ae. E hoomanao i keia. Eia ko loko o ka Baibala. E hilinai aku me kou naau a pau i ka Haku Iesu Kristo.
Ka hoomaloka wale.
I kekahi la iloko o ka Hotele, i ae la kekahi kanaka opiopio mioi. " Aole loa au e manaoio iki ana i kekahi mea : i ka mea wale no i maopopo ia'u."
" Aole no hoi au," wahi a kekahi.
" Aole loa no au," wahi a ka leo kuolo o ke kolu.
I aku la kekahi kanaka a'u i ike ai, o kona hiki'na mai no ia a noho iho. "E na keonimana, e maopopo lea anei ia'u ko oukou manaoio ole ana i kekahi mea, a oukou i hoomaopopo ole ai ?"
" Ae,— aole loa au," wahi a kekahi ; a pela like ae la lakou pakahi a ekolu.
" Pono," wahi a ka malihini, " i kuu holo'na mai i keia kakahiaka, ua ike au i kekahi mau nene iloko o ka mahinaai, e ai ana i ka mauu." Ke manaoio mai nei anei oukou i keia ?
" He akaka ia," wahi a ua poe manaoio ole nei.
" Ua ike aku no hoi au i na puaa e ai ana i ka mauu. Ke manaoio mai nei anei oukou ?"
" Oia," wahi a lakou la.
" Ua ike aku no hoi au i na hipa, a me na pipi wahine e ai ana i ka mauu. Ke manaoio mai nei anei oukou i keia ?"
" Oia maoli," wahi hou a lakou la.
" E, o ka mauu a lakou i ai mua ai, i ke komo ana i ka opu, ua lilo ae i mau hulu manu ma ke kua o na nene ; biritele (hulupuaa) hoi me ke kua o na puaa, i huluhulu no na hipa, a i mau hulu no hoi ma luna o na pipi wahine. Ke manaoio nei anei oukou i keia ?"
" Ae, ua manaoio oukou ea," wahi hou a ia nei, ua maopopo anei ia ia oukou. Kupilikii iho ia lakou a mumule nui iho la me ka hilahila ole.
He olelo nane.
Ua olelo ia, o na manu koraka, he keokeo i ka wa i kiko ai; a nui ae, lilo i eleele. Nolaila, he wahi olelo nane na ko Arabia poe, e piha ana malaila. I ka hanau ana o kana keiki, nana ae'la ke kolaka makua, eia ka ua keokeo ke keiki.
" Heaha hoi keia," wahi a ka makuakane.
" Eia ka'u wahine he eleele, a owau hoi, ka makuakane, he eleele, aole he wahi hulu keokeo hookahi ia maua a elua, a eia ka he keokeo loa ke keiki." Ninau koke aku la ia i ka makuahine no ke ano o keia mea.
Pane mai la oia, " aole maopopo keia mea ia'u, aka, mamuli paha puka mai ke ano kupono." Huhu loa ae'la ka makuakane, a haalele aku i ka makuahine me ke keiki, a lele aku i kahi e. A hala kekahi manawa, loaa iaia ka manao e hele e nana hou i ua keiki nei. I nana ka hana, eia ka ua lilo kona mau hulu i ahinahina. I iho la ia, " aole io no he keokeo, aole no hoi he eleele.
Aole i like me kona makua." A haalele hou oia. A hala hou kekahi manawa, hoi hou mai oia, eia ka ua lilo kahi manu keiki i eleele, a pau ke kanalua o ka makua.
Haawina o keia olelo nane. E akahele ka huhu. Na ka manawa e hoomaopopo mai i ka oiaio a me ke kuhihewa.
I ke Kahunapule Hou.
HELU 4.
ALOHA OE :
Eia hou no kekahi mau manao nau i pau ole i ka hoopuka ia. E noho oe iwaena konu o kou kihapai. Mai manao oe he hiki ia oe ke noho ma kahi e, a i ka hiki mai i ka Poaono, a i ole ia, i ka la Sabati ; alaila, e holo kiki mai maluna o kou lio, a ku, a hai i ka ke Akua olelo, alaila hoi koke aku, a o ka pau ia o kau hana no ia hebedoma. E noho oe mawaena o kou kihapai. E lilo ana oe i makua no ka lehulehu. Pehea la e pono ai ka ohana keiki ke noho aku ka makua o lakou ma kahi e.
Eia hoi keia : E launa nui oe me na hipa a pau o kau pahipa. Mai noho oe ma ka lani lilo kahi i hiki ae ai i na kanaka haahaa ke launa aku. O kuhihewa paha auanei oe he oihana kiekie a hemolele loa kau, a nolaila, e hookiekie i kou naau. He oiaio no he Elele no oe na ke Alii o ka lani, no ka Mea Mana Loa, aka hoi, he kauwa oe na ka mea i ao mai i kana mau haumana penei : Mat. 20 : 26 & 27, " A i manao kekahi o oukou i nui, e pono no e lilo ia i mea lawelawe na oukou. A i manao kekahi e lilo i pookela iwaena o oukou, e pono no e lilo ia i kauwa na oukou." Iha i olelo kau mau haumana, he ihiihi oe, a he hiki ole ia lakou ke hookokoke mai i ou la no kou ano kiekie, alaila, ua akaka aole oe he makua, a he kahuhipa maikai oe no lakou, aka, he alii oe no lakou. He kohu ole ia ano i kau oihana.
Mai hoolilo oe i na misionari i hiki mua mai i Hawaii nei i kumu hoohalike loa nou ma na mea a pau. E like me ka Paulo i ko Korineto — Kor. 11 : 1, " E hahai mai oukou ia'u, e like me a'u ia Kristo." pela e hiki ai ia kakou, na paahana o keia wa, e hoohalike aku me na kumu mua i ao mai i ko Hawaii nei. Aka, e hoomaopopo kakou he nui na hana e i loaa ia lakou i haawi ole ia ia kakou ; a pala hoi, ua loaa ia kakou kekahi mau hana i haawi ole ia paha ia lakou.
Penei :— O ka unuhi ana mai o ka Baibala mai ka olelo Hebera a me ka olelo Helene, a iloko o ka olelo Hawaii, ua pau ia hana nui ia lakou. O ka hoomakaukau ana i na buke kumumua o na ike a pau, ua hana ia e lakou, a ua lako na kula, a ua hoomaka aku ka naauao ana o na kanaka ma ia mau alanui i weheia e na alakai mua. Nolaila, aole i ili maluna o kakou i keia wa ia mau hana. O kekahi mau hana hou i hapai ole ia e lakou, ua ili mai maluna o kakou na Kahunapule o keia wa.
I na makahiki i hala ae nei, ua hahai nui keia lahuikanaka i ka pono. No ka makemake loa o lakou e lohe i ka ke Akua olelo, ua hele nui lakou i na halawai, i na la Sabati, a me na la e ae. I ka wa i kukuluia'i kekahi halawai, o ka manawa no ia i akoakoa nui mai ai na kanaka a piha ka hale. Ua noho mai ka lehulehu ma na wawae o na kumu, a ua lohe i ka ke Akua olelo me ka olioli nui o ka naau.— Ua like o Hawaii nei i kela manawa, me he aina hou la kahi i momona loa ka lepo. He hiki ke kipulu i ka nahelehele ma ia aina, a ma na makalua wale no e hana ai, a hou koke iho i ka huli.
Ulu ikaika loa ka ulu ana o ka ai a nui ka pomaikai i loaa mai i ka mea nana i mahi. I keia wa, ua ano e loa ko kakou mau kihapai. Ua ulu mai ka honohono a me ke kikania, a me na nahelehele ino a pau, a he oolea ka hana ana.
Ina e noho hanohano ae kakou, a ma na Luakini wale no e hai ai i ka ke Akua olelo, e nele auanei kakou i ka poe ole nana e hoolohe mai — Eia wale no ka hiki. E komo kauhale na Kahunapule, a e ao aku i na kanaka ma na hale, ma na alanui, a ma kela wahi keia wahi e loaa ai. E imi aku i na keiki e auwana wale ana i na alanui, a ina kula, i ka la Sabati, a e hookomo mai ia lakou i ke kula Sabati, a i ka Luakini.
O ka ikaika i ka hana, o lakou wale no ka poe e hooiliili ai ana.
Na'u na H.
Ekalesia hou ma Kauai.
Halawai iho la ka " Ahahui Ekalesia o Kauai," i ka la 23 o Feb. nei ma Anahola — ma ia halawai o Rev. L. Kamika no Kaumakapili, a me Rev. G. B. Kano (Snow) no Maikonisia kekahi pu me makou. Eia na hana i hooholoia.
Ua hoohuiia na hoahanau ma ia Apana, mai Kealia a hiki aku i Kilauea i Ekalesia okoa. Koho aku keia Ekalesia hou ia Elia Helekunihi i Kahu no lakou ; a nolaila, ua Hookahunaia oia, a ua hoonohoia i Kahu no ka Ekalesia ma Anehola me Koolau. I ka Hookahuna ana, penei ka hana ana :
Ia D. Nuuhiwa ka heluhelu ana i ka Palapala Hemolele.
Ia S. Kahookui ka pule mua.
Ia Rev. L. Kamika ka Haiao a me ka pule hoolilo.
Ia Rev J. W. Kamika ke kauoha ana i ke Kahu hou, a me ka haawi ana i ka lima Aloha.
Ia Rev. E. Ioane ke kauoha ana i ka Ekalesia.
Ia E. Hele kunihi ka pule hookuu anaina.
A ahiahi, akoakoa hou ka Aha a me na hoahanau, a malama lakou i ka Ahaaina a ka Haku :— A pau ia, hoi aku makou me ka manaolana. J. W. S.
Koloa, Kauai, Feb. 28, 1865.
He Kanikau aloha no Zilepa Uha.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :— Ua haule iho kekahi pua-rose o ko'u kihapai, o ka'u wahine mare, oia o Zilepa Uha. Nolaila, ua haku iho au i mea hoomanao nona, a me kekahi poe ona, no ka nui o ka minamina ia ia. He hoahanau oia no ka ekalesia Hoolepope ma Ewa, Oahu, i ka wa o Rev. A. Bishop (Bihopa,) a ua hala'ku oia i ka huakai hele loa, i ke alanui hiki ole ke aua aku. Ma ka la 5 o Dekemaba, M. H. 1864.
Kuu wahine mai ka po loloa o ka Hooilo,
A me ka la welawela ikiki o ka Makalii,
Kuu hoa-pili o ke anu me ke koekoe,
Hoa u o kahi mehameha,
Ka mea aloha o kuu wahine aole iho nei,
Kuu wahine mai ka i-a waha lepo a Ewa,
Kuu wahine mai ka i-a papa i ka leo o ke kanaka,
Kuu wahine mai ka ia leo-nui i ka moana.
Aloha ia wahi a kaua e noho ai me ka makua,
Ka mea minamina o ka wahine aole iho nei,
Kuu wahine mai kahi kapa hookahi,
E pupuu ai i ke anu a ke kehau,
Hoopumehana aku i ka poli o ka wahine ke anu,
Kuu wahine mai ka hale piha kanaka,
Aole oe he wahine, he makua oe no'u,
Kuu wahine mai ka ia ipu lehulehu o ka aina,
Nou ke aloha, aia la oe i hea ?
Kuu wahine o ka hale makua nui,
Ka mea'loha o ka wahine aole iho nei,
Kuu wahine mai ka makani anu he Waikoloa,
Ke halii mai la la i Malamanui,
Nui ke aloha o kuu wahine i hele aku nei,
Hele oe ke kuleana o kahi makamaka ole,
Ke noho nei au me na makua o kaua,
A me ka lei-hulu mae ole o ke keiki a kaua,
Kuu wahine mai ka wai halukuluku o Waipahu,
Mai ke one kui lima laula o Ewa-loa,
Kuu wahine mai ka wai o Punaakaualua,
Oia wai luu-poo a kaua e auau ai,
Kuu wahine mai ka makani hoolua o ke kaha,
Mai ka makani hauliuli he Kaelekei,
Kuu wahine mai ka i-a ipu lehulehu o ka aina,
Nou ke aloha, aia la oe i hea ? I. K. PAAHANA.
Kanikau keia nou e Kamaikaopa i hele aku la,
Hele oe i ke ala muku a Kanaloa,
I ke ala koi-ula a Kinilauakua,
Hoakua mai nei kuu wahine kaikuahine ia'u,
Kuu wahine mai ka lai o Ewa,
Mai ka lai malino a ke kaao,
Mai ka wai wehe kapa o ka aina,
Wehe mai nei oe i ka pili a ke aloha,
Aloha kuu wahine o ka malu a ka niu,
He malu ke ao he malu kuawa,
O ke ku no ia hele haalela i ka pili me ke kane,
Kuu wahine i ka makani Waikoloa,
E-o mai ana ke anu i ka pili o ke ao,
I ka pili no me ka makua a hele,
Haalele i ka lei haule ole he keiki,
Kuu wahine mai ka i-a ipu lehulehu o ka aina,
Nou ke aloha, aia la oe i hea ?
P. KAUMAILIULA.
He kanikau aloha keia nou e Kamaikaopa,
Ka mai a ke Kahuna i ike ole ai,
Nou hoi kekahi aloha a ka po i lawe aku la,
Kuu aikane i ka makani anu he kehau,
Hoolue iho la i ke kula o Malamanui,
Nui ke aloha lia i ka manawa,
Ke aloha nei au i ka pili a kaua,
Pili ia ka ua me ka la,
I hele ia ke anu me ke koekoe,
Hoa kulolia o ka la ai ole,
Hoa hoolaukanaka o kahi mehameha,
Kuu aikane o ka makani he Moaeku,
E kuehu ana i ke kai a ehuehu,
Ehuehu ke kai loa a ka i-a i ke ehu a ka makani,
Makani kuu aikane i niau iho nei,
I ka wehena o ke alaula o ke ao,
I ka la 5 o Dekemaba,
Kuu aikane i ka i-a auauwe i ka welelau o ka lima,
Kuu aikane mai ka i-a ipu lehulehu o ka aina,
Nou ke aloha, aia la oe i hea ? RAHABA KALE.
Kanikau aloha keia nou e Kamaikaopa,
A ka po i lawe aku nei, aohe lua aohe kolu,
Kuu kaikamahine o ka po lolo o ka Hooili,
E haele ai kaua i kahi o ke Aupuni,
Pakele mai kaua i koko a Makalii,
Kuu kaikamahine mai ka i-a kuamu,
E kahea aka i ke kanaka,
Kuu hoa kulolia o ke kaha ai ole a maua e noho ai,
Ua hele a aea i ke one o Luhi,
Hele a eha ka iwi-maka i ke aloha,
Pa lei ke kukui o Kanehoa,
I ahona i ka owili lau e koa,
Kuu kaikamahine mai ka i-a ipu lehulehu o ka aina,
Nou ke aloha aia la oe ihea ?
LEHI KANEIKAWAIOLA.
Kanikau aloha no Uha Kamaikaopa,
O kuu kaikamahine o ke aheahe makani mauna,
E hali mai ana i ke ala o ke kaha,
O ke kaha no ia hele,
Hookuu i ka pili me ka makua,
Hele aku nei liuliu,
Huna na mala i ke ao polohiwa a Kane,
Kuu kaikamahine i ka hale anu,
Hale lau ape a maua e noho ai,
Mai ka la wela o Poniuohua,
Ka ke a hoi ka malu o ka ulu,
Kuu kaikamahine mai ka ia ipu lehulehu o ka aina,
Nau ke aloha, aia la oe ihea ?
PAUHI HAUPU.
Kuu kaikuaana mai ka waa holo o Kona,
Kuu hoa hela o na ale kawahawaha o Kau,
E a-u wale ana au aole oe,
Ua hele oe i ke ala hoi ole mai,
Noho au me ka luhi a kaua he keiki,
Kuu kaikuaana mai ka i-a kapu-leo i ka makani,
A pane ka leo makana ia i-a,
Kuu kaikuaana mai ka awalau o Puuloa,
Aloha ia wahi a kaua e hele ai,
Hele aku o ke kai loa o Ahua,
E hiki aku ai i Kahakaaulana,
Kuu kaikuaana mai ka hale makua nui,
Auwe ! kuu kaikuaana — e,
Ka mea aloha o kuu kaikuaana aole iho nei ?
B. KUAKAHELA.
Kuu kaikuahine ma ka aa kualau i ka aapapa,
E loku ana i ke kui a luhi,
Luhi ke kino i ka mea nui ke aloha,
Aloha ka ua naulu i ka uka,
Ke hehi ka la i ka liko o ka lehua,
Puku elo i ke anu a ke kehau,
Kunewanewa ke kupukupu maewa i ka lai,
Ka mauu nene aala i ke kula,
I ke kula wale o Lihue,
O ia kula a kaua e hele ai,
A hiki mai ko aloha e ake no au,
Kuu kaikuahine o ka ihu o ka Lio,
Mai ke kula la wela e Kaehaeha,
Mai ka piina o Kapukaki,
Kai hona o Kapapakolea,
Ninau ke kupa o Koleaua,
Owai keia wahine e hele mai nei,
O Kamapualanihoakaimalama,
Nona keia piha e wa nei,
E nei nei la i ke kaona,
Kuu kaikuahine mai ka ua kukalahale o Honolulu,
Mai ke kula la wela o Kahua,
Oia wahi a kaua e pili ai,
Piliia e kaua ka ua waahila.
Hele aku kaua o ke kula o Huewa,
He wa olelo ka ka ua iluna o ka laau,
Ke hone ae la i ka maka o ka opua,
He pua oliana oe na kuu manao,
Ka'u nui aloha i hele aku nei,
Au-we kuu kaikuahine — e,
JOHN, I. HOE.
Kuu kaikuahine i ka wai o Kaohai,
Mai ka wai luu poo o ka aina,
Ka aku ke aho o ka malu o ka hale,
Au-we kuu kaikuahine — e,
Kuu kaikuahine i ke kai o Kaulu,
Mai ke alialia pahee i ka ua o Kapapapuhi,
Mai ka i-a uwa lua o ka aina,
Au-we kuu kaikuahine — e,
Kuu kaikuahine mai ka po anu o ka Hooilo,
Mai ka la wela o ka Makalii,
Ulili ka la i ke kula o waialoha.
A hiki mai ko aloha e uwe no au,
Au-we kuu kaikuahine — e,
Kuu kaikuahine mai ka i-a hoailona i ka leo,
Aia ka i-a i ke kilo,
E poai ana ka waa,
E — o — ana ka lau o ka hoe,
Au-we kuu kaikuahine — e,
Kuu kaikuahine i kehu kai o Mamala,
Like a kaua i na ale o Pailolo,
Kuu kaikuahine mai ka nalu hai o Uo — i,
Papapae a kaua i ka lai o Lele,
Mai ka pihe kanaka o Keawaiki,
Au-we kuu kaikuahine — e,
Kuu kaikuahine mai ka wai o Kapoulu,
Alo aku kaua o ka lae makani o Papawai,
Mai ke one lele o Kalepolepo,
Mai ke kai leo nui o Makena,
Au-we kuu kaikuahine — e,
Kuu hoa mai ke awa kumoku o ka Uiki,
Auau aku kaua i ka wai o Punahoa — e,
Kuu hoa pili he kaikuahine,
A kaua e hele malihini ai,
Au-we kuu kaikuahine — e,
Kuu kaikuahine mai ka malu o ke kuawa,
Ola kaua i ka ai hihi iluna o ka laau,
Mai ka i-a ohiu lima o Hana — e !
Kuu kaikuahine mai ka makani he puulena,
Auwe kuu kaikuahine — e.
G. M. HOPU.
J. H.. P. KANAIKAUA, Kakauolelo. Kahaiao, Waikele, Ewa, Feb. 27, 1865.
He wahi Moolelo no Wiliama Kea Kamakahikiaihulu.
Ua hanau oia ma Puulena, Manoa, Oahu, i ka la 10 o Aperila, M. H. 1841, a ua komo oia i ke kula Hawaii i ka M. H. 1849, a pau ia, komo oia i ke kula Beritania ma Kawaiahao, i ka M. H. 1854, a pau ia, komo hou ma Kaneohe i Koolau, i ke kula Beritania a Pareka, a pau ia, hoi mai oia komo i ke kula a Pailama i Manoa, a pau ia, komo i ke kula alii ma Kehehuna, i ka M. H. 1856. A puka oia i ka M. H. 1862, me ka mahaloia e na kumu, a mailaila ae i loaa ae ai kana oihana, oia hoi ka hoonohohua, mea pai-palapala, a mailaila oia i hoomanawanui ai i ka oihana i haawiia mai ia ia, e hana a hala hookahi makahiki me na malama keu ; a mailaila mai ka hoomaka ana o kona mai a hiki i kona la i make ai, a i ka la 3 o Feberuari, i ka makahiki 1865, ua laweia'ku oia e kona mea nana i hana, a ua hoi aku oia i ka aoao mau o ka honua, noho iho nei makou me ke kaumaha luuluu minamina i ke aloha ia ia, no kona nalowale ana iho nei, nolaila, ke uwe kanikau nei makou me kana wahine, a me na makua ona, no kona hele ana'ku i ke ala hoi ole mai.
HE MELE KANIKAU NO WILIAMA KEA.
KAMAKAHIKIAIHULU.
1. Kanikau aloha keia nou e Wiliama,
Kuu kane aloha i nalo aku nei,
Kuu mea minamina e noho nei,
Kuu lei hulu mae ole i kuu manao,
Kuu pua rose nani o ke Kaona,
Kuu pua lei pikake aala i ke ahiahi,
E moani ana i ke kuluaumoe,
Moe lolii ke aloha iloko o'u e noho nei,
Ua kaumaha ua luuluu au i ka minamina ia oe,
Au-we kuu kane hoi — e.
2. Kuu kane mai kauakuahine o Manoa,
E hehi haaheo ana i ka lau o ke koa,
Ke lulumi ae la i ke alo o na kahawai,
Hookahi no waiwai o ke aloha o ka waimaka,
Kuu makamaka o kahi makamaka ole,
Hookahi no makamaka o ke kane,
Kuu kane hoa pili o ke anu me ke koekoe,
Mehana aku i ka poli o ke kane,
O ke kane ka mea aloha i hala aku nei,
Au-we kuu kane — hoi — e.
3. Kuu kane mai ke kula loa la e Puupueo,
Oia kula panoa a kaua e hele ai,
Mai ka ihona ikiiki la e Puuomanoa,
Kuu aku kaua o kahi wai o Kilauea,
Mai ka la wela la e Makiki,
Mai ke kula loa la e Kahua,
Ku aku kaua nana i ke Kaona,
Ka huiamu mai a na lio i ke kula,
O ke kane ka mea aloha,
Au-we kuu kane hoi — e.
4. Kuu kane mai ka malu hale o na Haku,
Mai ka malu kukui o Haleahi,
Oia wahi a kakou e noho ai,
Mai ka la haaheo o ka aina,
Mai ka la kahiko a maikai,
Hehi aku kaua o ke one o Kakuhihewa,
Kuhi aku nei au aia oe i Ainahou,
Eia aku nei oe i na huikau o Polelewa,
O ke kane ka mea aloha aole iho nei,
Au-we kuu kane hoi — e.
5. Kuu kane mai ka piina loa e Maemae,
Hoomaha aku i ka luna o Maunaala,
He ala no ia pua me ke onaona,
Honi aku kaua o ke ala o ke Kamakahala
Mai hoohala ia ke aloha,
Inu aku ia o kahi wai o Kahuailana,
Lana kuu manao e ike ia Kahaukomo,
Aloha ia wahi a kaua e hele ai,
O ke kane ka mea aloha aole iho nei,
Au-we kuu kane hoi — e.
6 Kuu kane mai ka makani wehe kapa la e Nuuanu,
Ua anu hoi au ua hele oe,
Ua haalele mai nei i ka pili a kaua,
I pili ia e kaua ka malu hala o Kekele,
Mai ka piina ikiiki la e Puuuhi,
Mai ke kula loa la e Panioi,
Mai ka la lailai la e Kaneohe,
Mai ka malu hale la e ka makua,
O ke kane ka mea aloha aole iho nei,
Au-we kuu kane hoi — e.
ZAMALA KELIIAIPALA.
Kanikau la he aloha,
Nou oe e Wiliama,
Ua hala e aku oe
I ke ala hoi ole mai,
Ke noho nei makou
Me ka u me ka minamina,
Elua no mea nui,
Ko kino me ko leo,
O ke kamalei ka mea aloha,
Au-we kuu keiki hoi — a.
Ka wahine ka mea aloha,
Ka uwe helu mai,
Ke hoa o ke anu,
Hoa moe o ka po,
Hoa noho o ka hale,
Hoa hele o ke alanui.
Hoa pili o ka makani
O ka ua me ke koekoe,
O ke kamalei ka mea aloha,
Au-we kuu keiki hoi — a.
O ka ua kuahine,
Kipu mai la iuka,
Haalele mai i ka pili,
Hoi aku nei paha oe,
Me ka makua mana loa,
I ke ao pau ole,
E ola ka uhane,
O ke kama Wiliama,
O ke kamalei ka mea aloha,
Au-we kuu keiki — hoi — a,
J. W. PUAIOLE.
He uhane la he aloha,
Nou no e Wiliama,
Ua hala e aku oe,
I ka hora o ke ahiahi,
Noho iho nei makou,
E uu i ke ahuawa,
Makai o Hamohamo,
Hamo pulu ana makou,
O ke kamalei ka mea aloha,
Auwe kuu keiki hoi — e !
E ake o ka ike aku,
I ko kino wailua,
Ka wahine ka mea aloha,
E uwe kanikau nei,
He aloha no ku'u kane,
Ku'u hoa puupuu anu,
Ua anu no maua,
Ka makani he waikaloa,
O ke kamalei ka mea aloha,
Auwe ku'u keiki hoi — e.
HAUI.
He uhane la he aloha,
Nou no e Wiliama,
Uu hala e aku oe,
I ka honi minute ole,
Noho iho nei makou,
Na lehulehu a pau,
Me ke kaumaha luuluu,
Kaukana a ke aloha,
O ke kamalei ka mea aloha,
Auwe ku'u keiki hoi — a,
Aloha no Wiliama,
Ka hala ana aku nei,
Au iho nei makou,
Aole oe i loaa,
Eia aku nei paha oe,
Me Poliahu i ka uka,
Ka wahine noho kuahiwi,
Kahiko mai i ka ohu,
O ke kamalei ka mea aloha,
Au-we kuu keiki hoi — a.
A. KAIA.
No Wiliama no ke aloha — la,
Ka pua roke nani i Manoa — e,
He ala he paoa ke honi — la,
Ka pua no oe i manao ai — e,
E kui ai au a lawa — la,
I lei kahiko ka uhane — e,
A i komo ai hoi i ka helu — la,
E aloha ae ana i ke keiki — e,
O ke kamalei ka mea aloha — la,
Au-we kuu keiki hoi — e.
No Wiliama no ke aloha — la,
Ko leo ka pane ana mai — e.
Ka uhane i ka waihoolana — la,
Hoolailai ana i ke anu — e,
Hulei ana i ke pili — la,
Ka pili ana iho i pono — la,
Wehe ia mai nei kaawale — e,
Ka wahine no ke aloha la,
O ke kamalei ke aloha e,
Au-we kuu keiki hoi — e.
J. HAILAMA.
Aloha mai ke hoa la he keiki,
Eia ka makana la he leo,
Ka leo o ka uhane ka'u e lono nei,
Aia la ma kaulu o ka makani,
E makaikai ana ia Kahoiwai,
Hoi no ka uhane noho ia Kawaihoolana,
Ka wai aloha a ko laila kupa,
He kupa oe he kamaaina oia uka,
O ke kamalei aloha,
Au-we kuu keiki hoi — e.
Oia uka anu koekoe e noho ai,
Noho aku o ka wa pilikia ole o ke kino,
A hiki mai ke kau o ka pilikia,
He ui he ninau na ka makua,
Pehea ka manao a loko,
Kuu keiki mai ka aina malihini,
Mai ka aina makamaka ole la e Koolau,
O ke kamalei ka mea aloha,
Au-we kuu keiki hoi — e.
MARIE.
Kuu moopuna mai ka uka la e Kahoiwai,
He waiwai ka ke aloha o ka waimaka,
He makamaka ka ua noho i Puulena,
E kuhi ana he pono ka ke Anapuni,
Puni hei aku o Kawaihoolana,
Lana mai ka manao e pono ilaila,
Ilalai no oe e kuu pau ai,
Eia mai na kuaua mua,
E ulu maikai ai na pua,
Ka pioloke a ka manu o Kaiona,
I ahona no maua ia Liawahine,
He wahine ka hoa pili o ke kane,
Au-we kuu moopuna — e.
KIPEKA KUAANA.
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER, — Makawao, Maui. J. D. HAVEKOST. — Wailuku, Maui. C. H. WETMORE, — Hilo, Hawaii. J. W. SMITH, — Koloa. Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila ma ia mai e ae kekahi, e like me ka lepo pou, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ka pono keia i ka pau pilikia i ka wela o ka houpo: i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na nea like.
Penei no e inu ai i ka laau hoopaia Naio me na Koe.
Ina no kamalii, e haawi aku i hookahi kupakolu o ka paua ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki eono, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka na kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ka o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono oe elima inu ani i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi kela no ka Hi, ka Nahu, Nalulu. Wela o ka Houpo, Haoa, Huapailua wale, Luai, Luai moku. ono olo i ka ai, Nahu me ka awe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia hana.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a akaa a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku. (a like a like me ka wai me ka laau,) a pela e inua ae ai. Ekolu, eha, elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua kumu kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau hua'ale Ola. a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i kumu e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hoi aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka ka hui uku hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, i hoike aku ai i ke oia o na mea a pau i hoakakaia oa kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hooia i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he mai wale ; a o na mai Hukii no ho i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai la.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU ? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALILI? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola o ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
MAI o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne. he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe ae ke mai i nele ka makekemake i na laau hoonaha ; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino ; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hoola'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no
ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.) O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu pu ia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau KAIO me na KOE A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI, KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO, MAI KUNA,
MAI WAHINE, a me ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO.
162-1y