Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 13, 30 March 1865 — Page 2

Page PDF (1.61 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, MARAKI 30,1865.

No ka Mai Pake.

 

                Ua olioli nui iho makou i ka hooholo ana iho a ka Aha Kau Kanawai o Hawaii nei i kekahi Kanawai e hoemi ana i ka laha ana o keia mai ino. Iwaena o na Lahui-kanaka a pau a kakou i heluhelu iho ai, ua hookaawaleia'ku ke kanaka lepera mai ke alo aku o na kanaka.
            Pela no mawaena o ka poe Iseraela kahiko, e like me ka kakou mea i ike iho ai ma ka Mokuna 13 o Oihanakahuna. Ua aneane like no me ia na Kanawai o kekahi mau aupuni e hanaia mai nei i keia manawa. Ua hoonohoia na kanaka i loaa i ka mai lepera mawaho o ke kulanakauhale. E uhae ia kona kapa, a e papale ole kona poo, a e uhi i kona lehelehe luna, a e kahea'ku, " he haumia ! haumia !" (Oihk. 13 : 45.) Aole hiki i kekahi kanaka ke hoopa aku ia lakou, a ai pu hoi me lakou. He mea mau ka ulu ana o keia mai i na keiki a ka poe lepera. O na keiki hanau hou a ua poe la, he maikai ke nana'ku a oluolu no hoi, aka, aole e liuliu e hoomaka mai no ka mai e hoike ia ia iho. Ia wa no, e pii mai ai ka pehu, helelei ka lauoho, hemo ka maiao, unuia mai ke ami o na manamana a me ko ka wawae a pokole, alaila hemo malie aku. Aole e ikeia ka niho ; o ka ihu, na maka, ke alelo, a me ke kania-i, e pau no i ka ai ia e ka mai ; aohe laau nana e hoopau i kana mau hana ino.
            Ua lawe mua ia'ku ua mai la i Europa i ke keneturia umikumamakahi mai Palesetine aku. He nui na mea i imiia i mea e hoopau ai ; 2,000 ka nui o na hale lepera i kukuluia ma Farani. Ina e loaa ke kanaka i keia mai; e hanaia'ku no ia me he mea make la. E pule ia no ia, e like me ka pule ana no ka poe make, alaila, laweia'ku i kona halepaahao, me kona hui ole me kekahi kanaka, me ka poe lepera wale no ia e hui ai. Ua emi iho ua mai la i ke keneturia 14, a nalowale loa i ke keneturia 16.
            Ua hoolaha ae kekahi haole naauao i kona manao ma kekahi nupepa haole no ka lepera Pake. Ua hai mai ia, o ka poe i loaa i ua mai la ma Kina, ua laweia'ku lakou a iloko o kekahi wahi kulanakauhale uuku i pa ia, a he mea mau ia mawaho o na Kulanakauhale o Kina, ma Kina Hema. O ka hoailona mua, he puupuu ulaula ma ka maka, a mahope mai, hele ae i ka laula. Alaila, hoomaka mai ka ili e manoanoa a pahee me ka hinuhinu. Pela no ka pepeiao, ka manoanoa ; a o kahi i loaa i ua mai la, ua lolo, me he mea la, ua loaa i ke anu ; aohe hiki ke hoomaopopo i ka wela o ke ahi. Helelei wale mai no ka lauoho me ke kuemaka, a mahope na manamana wawae me na manamana lima e hemo wale aku ai. Ua hai mai no ua kanaka naauao la, he ola loihi loa kekahi poe i loaa i ua mai lepera la. Ua hai mai hoi na Kauka Pake, elua kumu nui e loaa ai ke kanaka i ka mai lepera, ** ka mai kumu, oia hoi ka mai mai na kupuna a ka lakou mau moopuna a pela'ku, a o **ua, oia no ka hui ana o ke kane me ka wahine, i na he lepera kekahi o laua, oia ka ** ana o ka Lahui ma ka hui ana. Ua ike mai no ua poe Kauka Pake la a me ka poe i loaa i ka mai lepera, e mau ana ka * o ana o keia mai me ka loli ole mai na makua a na keiki, i kekahi manawa, aole
i loaa na wahine a ka poe lepera, oiai lakou e noho pu ana iloko o na kulanakauhale lepera. Ua hai mai lakou, o ka lepera oiaio maoli, aole ia e ola ; a oiai e emi ana a e ake ana i ka ha o na hanauna, aka, aole
ae ia he mea mau.
            O ka haole naauao i haiia'e nei maluna, a hai mai oia ua laha loa ka mai lepera mawaena o ka poe Hinedu, a ua manao waleia e lakou, he mai ino loa, he mai aai.
            He oiaio, he wahi olelo kamaaina na lakou, e " holo aku mai ke kanaka lepera, e like me kou holo ana i ka hona." Ua hai mai na kauka akamai loa ma Inia, he mai kumu, aole e ola.
            Oia iho la na mea i ikeia ; a he manawa kupono hoi keia no ka poe i loaa i ka mai Pake e hookaa waleia'ku ai mai ke alo aku o na kanaka, a waiho ia lakou iloko o na hale mai i kahi e malama pono ia mai ai e na kauka akamai loa. Auhea ka Papa Ola ? E pono i kekahi mea i ike e hai mai i ka manao o ka Papa Ola, a i ka lakou mea hoi e hana'i no ua mai la. E pono i na kauka o kakou nei e wehewehe mai ia kakou, a e hai mai hoi ina keia ka mai make, he mai ola paha, a he mai kumu paha. Ua haiia mai ua hoola ae ka o Kauka Baluina i kekahi mau mai o keia ano. He oiaio anei keia ? e pono iaia ke hai mai ia kakou.

            KA IKAIKA O KA AKAU.— I   ke koho hope ia ana mai nei o ka Beresidena o ka Akau, he he 4,000,505 ka nui o ka poe lawe i ka balota o na Moku Hui. I ka makahiki 1860, 3,868,616 ka nui o na balota a ua mau moku la no, a 131,886 ka oi, me ka pili ole i ke kaua. O ka mea kupaianaha loa'ku, oiai o ka huina pau o na balota o na Moku o ka Akau, a me ka Hema, i ka makahiki l860, he 4,680,293, aka o na balota o na Moku Akau i ka makahiki 1864, ua hiki aku i ka 680,000, oia hoi, malalo mai o ka miliona,

 

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

                HANA HOU.— Ke hooponopono houia nei ke Keena Kuokoa maloko. Ua paa iho nei na puka olepelepe o waho, a ke penaia nei, o loko koe, a ke hanaia nei e ke Kamana. E ui maoli ana ka hale hana o ke Kuokoa.

            HALE PAI KII HOU.— Ua holo ka hanaia'na oia hale hou e na kamana, aia mauka iho o ka Halekuai mea ai o S. Savige (S. Savidge) a makai iho o ka Halekuai bipi o Monika-
haae.

            E ALA E OAHU O KAKUHIHEWA !— Ua kauohaia mai makou e hai aku i ka lehulehu, e halawai ana ka. " Ahahui Hoole Wai Ona" i ka po o ka la apopo, i ka hora 7 1/2. Ma Kawaiahao, e hele mai kakou a pau, a e alu like.

                UA HALA I KAUAI.— Ua holo ke Kapena, a hoi o Kauka Kulika, ka Luna Hooponopono o ke Kuokoa i Kauai. A ua haawi ia lakou e ku waki a e paa i ka hoe, oiai e kaawale ana ke Kapena ; nolaila, e na makamaka, e ahonui mai oukou i ko makou hookele ana, a i koekoe iki na ohua o ke Kuokoa, ea, mai kahaha oukou. Ke pae ka paha i kapa, oki ka hana ! Aole e liuliu loa ka noho ana o Kulika i Kauai, aole paha oi aku i na pule elua.

            HELE KAAPUNI :— I ka Poakolu o kela pule aku nei, oia ka la 22, ua hele aku kekahi mau pua alii i ke kaapuni i ka mokupuni o Oahu nei, oia hoi o Mrs. Pauahi Bihopa, me Mrs. Kamakeha Dominis me kana kane, ka Mea Hanohano D. Kalakaua, me Kapena Hanham, ke kapena o kahi kialua manuwa, a me ko lakou mau hoahele. Nani wale ko lakou ike ana aku ia Kaliuwaa, kahi a ke keiki Kamapuaa i hoike ai iaia iho i kona ikaika ; a me na wahi kaulana e ae. E ola na 'Lii opio i ke Akua !

            HANA HOILIKOLE.— Heaha ua mea la ! eia o ka piliwaiwai ana ma ka heihei lio. O kekahi kanaka, ua lilo aku kona mau dala maoli he $40.00, a me na waiwai e ae o ua kanaka nei, a ua holo i ke olohelohe, kai ke ino o ka piliwaiwai, e aho no ka noho piliwaiwai ole ana, mamua o ka pili ana aku, a eo aku oe, a koe mai ia oe ka alualu. O oe hoi e ka mea i ko, aole oe e pomaikai ana, no ka mea, ua i mai ka Baibala, " O ka waiwai i loaa hewa mai, aole ia he mea e pomaikai ai."

            OHUOHU NO O " KILAUEA :"— E kuhi ana makou, e emi mai ana la ka ohuohu oluna o Kilauea i na ohua, no ke elua dala ana la hoi o ke kino, i kona holo ana aku nei i ka Poakahi i hala ae nei, oia hoi ka la 27 o Maraki, eia ka aole e emi mai ana, e hele ana no ka a like me ka wa akahi dala o ke kino. O ka holo akahi ana no hoi keia a Kilauea malalo o ka uku hou, oia hoi ka elua dala no ke kino, a ua ikeia ae nei koonei aku nei ohuohu, o ka hoi ana mai koe, a i ohuohu hou no, alaila, e hana wale no i ka moku i onaia, aole e emi mai ka piha i na ohua.

            MAIKAI KAHI LUAU ME KE ALOHA PU KEKAHI.— Ua pae mai ka lono mahui io makou nei, ua hoouna mai o Mrs. H. K. Lilikalani he wahi ukana na ke aloha ia Kalohelani ke Kama Aliiwahine, V. K. Kaninaulani, he wahi pahu ko, i mahaloia e ka poe nana i puhi ma Koloa, a ua hoikeia mai, ua oi ae kona maikai i ko na Kaiaulu i hala aku nei, he Helu 1 ia. I na he oiaio keia, alaila, he lino kaakolu ia e kauo aku ai i na kupa ponoi o Koloa, e hoomau, e hooikaika like, a e ku hana mau ma ke kanu ko, i pio ai na enemi kue mai, oia hoi ka lilo ana i ka nanea o ka hiamoe, o ka " Ona Opiuma," ka makuahine o ka " Mauwele," a me ka makuakane o ka " Palaualelo," nolaila, ma ka " Olali o ka Maunaihi i Koloa Kauai, ka oi o keia mau la, aia pu meia ko makau olioli, Huro ! Huro !! Huro !!! Hana io ke keiki Koloa.

            HEIHEI LIO :— I kekahi ahiahi mamua iho nei o keia pule, ia'u e naue ana ma ke kulanakauhale alii o keia Aupuni. Ua lehulehu wale o na kanaka e puuluulu ana ma kahi heihei lio ma Kulaokahua, ua lohe au i na olelo hoopaapaa, e olelo ana, aole i make, aole i eo, e hana hou, e kuea, me he mea la o ko Waialua poe ke kue ana i ko Honolulu nei.
            A no ka liuliu ole o ko'u ku ana malaila, ua ike ole au i ka hopena. Ia'u e hoi ana ma ko'u home, ua halawai pinepine au me kekahi poe e olelo mai ana, " nawai la ke eo o ka heihei lio ? Pane aku kekahi, nawai la.
            A loaa ia'u kekahi i kanaka ano Lalakoa paha, a he Manikia paha, e hoi ana me na umeke maauauwa,a ninau mai e like me kela poe, a olelo aku wau, " hiki mai au e hoopaapaa ana," a olelo mai kela, " he hana lapuwale ka heihei lio, a me ka pepa piliwaiwai, aole no i lilo ka'u dala a na ia mau hana, oiai he luhi ka iini ana i ka dala ma ka maauauwa, a he mama wale no nae ka lilo ana ma kela aoao ; a ina hoi e lilo mai ko kela aoao, he maunu no hoi ia e paulele aku ai, a mahuahua ka lilo mahope." Ma keia olelo maikai a ke kanaka Lalakoa, e ao mai ana i na kanaka heihei lio o Kona Oahu. Eia hou, ma ia ahiahi no paha, ua holo loa wau ma Maunalua, ua ike au, aia ma Waialae kekahi puulu kanaka e lehulehu ana me na lio, a malalo kekahi, a mahope lohe au, heihei lio malaila, a he kakele lio malaila, a i ko'u hiki ana ma kauhale kamaaina, e haohao ana kekahi mau makua no ka lalau loa o ka laua keiki, eia ka auanei i ka nana heihei lio. IOSEPH H. K.

THE LATEST NEWS.

                After taking Columbia, Gen. Sherman marched straight north. There are two railroads leading north from Columbia, one directly north through Charlotte and Greensboro to Richmond, and another leading N. E. to Fayetteville and Wilmington. It is not clear which road the main body of Sherman's army has taken. By going to Fayetteville they would form a junction with Schofield's army and the fleet. By taking the other route, he would break up the prison at Salisbury, 35 miles north of Charlotte, and perhaps liberate the prisoners whom the rebels have been starving and freezing to death at that place. He would also be in a region where there are a great many Union people, and would be in a convenient position to take Raleigh, the State Capital.
            After the capture of Fort Anderson, Gen. Schofield's army moved up the Cape Fear River in two divisions, one on each side of the river, driving the rebels before them, and on the 22nd February, Wilmington was taken without resistance. Vast quantities of cotton and rosin were burned by the rebels. Gen. Terry's division, at last accounts, were pushing up the river towards Fayetteville, an important town at the head of navigation, 100 miles above Wilmington. Gen. Sheridan is marching up the Shenandoah Valley. On the 2nd of March he overtook and totally defeated Gen. Early, capturing 1800 prisoners. This news comes through rebel deserters, and Union refugees. Gen. Grant's army is under marching orders.
            Gen. Canby, with a large army has gone to besiege Mobile, to occupy all the principal towns of Alabama, and finish the destruction of Hood's army which is now under Dick Taylor.

The Situation in the United States !

                The war in the United States has now reached an intensely interesting crisis. Events rush by with lightning rapidity. Days and weeks are doing the work of months and years in ordinary times.
            The present campaign will go down in history among the most remarkable of modern times. It is only among the grandest campaigns of Napoleon that we can find a parallel to it. The highest military authorities in Europe considered Sherman's march of three hundred miles across Georgia as a most extraordinary achievement, and as entitling him to a place in the short list of first-class generals. But that march was only a stage in his journey to Richmond. South Carolina he has trodden beneath his feet, both her political and her commercial capital, and all her railroads are held in his iron grasp, and he is now sweeping like an avalanche through North Carolina.
            All this while, where is Lee ? Beleaguered in his fortifications at Richmond, and held as in a vice by the army of Grant, he seems to be unable to do anything to stop the victorious progress of Sherman. War has often been compared to a game of chess, but never was it played on so large a chess-board, or with more consummate skill.
            The moment the news reached Washington of the taking of Fort McAllister, orders were flashed along the wires a thousand miles away to Gen. Thomas to attack Hood's army before Nashville. The result we all know. The fleet that attacked Fort Fisher, when we consider the kind of vessels and artillery used, was the most formidable one ever fitted out in any age ! And the fall of Fort Fisher was a terrible blow to the rebels, closing the only remaining port through which they drew their supplies from England. But it is very evident that it was only part of the great combination, being intended to prepare a base of operations for Sherman, and aid in the general plan of cooping up the rebels in Virginia. Two divisions from Gen. Thoma's army have been sent around to the coast of North Carolina and placed under Gen. Schofield to cooperate with Sherman. At the same time then, Sheridan is pushing up the Shenandoah valley, to seize Lynchburg, and cut off Lee's connexions with West Virginia. Hitherto his army has been supplied through the railroads leading to North Carolina and Lynchburg When these are taken it will be impossible for him to remain longer at Richmond. He will probably join Beauregard in the interior, and by rapid and skilful movements endeavor to baffle the Union armies and beat them in detail. We therefore look for bloody and decisive fighting this spring. When Lee's army is routed the Rebel cause is lost forever. There seems to be much real Union feeling left, even in Charleston and Wilmington. Union flags were hung out to the breeze and the Federal troops welcomed with cheers, and the waving of handkerchiefs.

NU HOU O NA AINA E MAI.

                Ma ke ku ana mai nei o ka moku Elederika, (Eldridge,) a me ka moku Beritania Imepeliala (Imperial,) i ka Poalima iho nei, oia hoi ka la 24, ua loaa mai ia makou na nupepa o Kapalakiko o ka la 10 o Maraki.. Ua mau no ka maikai o na nuhou.

No Kenela Keremana.

                No ka nui o na lono o kela ano keia ano i loaa mai, aole e hiki ia kakou ke ukali aku ia Keremana, ma kona hele ana aku nei a hala mai o Karolina Akau, a me Karolina Hema, mai Kolumebia aku, elua mau alanui kaamahu e holo ana ma ka akau, hookahi e holo ana ma ka hikina aku a i Wileminetona, a hookahi hoi i holo pololei loa ana ma ka akau i Kelinipolo (Greensboro.) me Danevile (Danville,) a me Rikemona. He mea maopopo ia kakou, ua lilo ae ia Kenela Keremana ke alanui e holo la ia mau wahi. No ka mea, ua hoike ae na nupepa kipi i ka hakaka ana ma Aletona (Alston,) a me Likiwe, (Ridgeway,) ma ka akau aku o Kolumebia. Ua hoike mai nei no hoi na nuhou hope loa mai Kaletona mai i kona hiki ana aku ma Kalote (Charlotte,) ma Karolina Akau, he 120 mile ma ka akau aku o Kolumebia. Ma ia alanui hookahi no, aia malaila o Sarisibiri, (Salisbury,) he kanaha mile ma ka akau aku o Kalote. Oia hoi kahi i hoopaa nui ia ai na koa Akau i lawe pio ia e na kipi iloko o kekahi pa paahao, e like me ka pa paahao ma Anesonovila. I ka manawa e hele aku ai o Kelemana imua, o ka wa no ia a na kipi e lawe aku ai i ka poe pio mai Milena (Mrillen) aku, a mai laila aku a Kolumebia, a mai laila aku a Feloreneke (Florence,) a hiki wale aku hoi i Salisibiri. He nui no nae ka poe i pakele aku, a i alakaiia hoi e na nika, a me na hoalauna ili keokeo no o lakou iloko o na puali koa Akau ma Nubena (Newbern.) Ke manaolana nei makou e hoopakele hou aku no ia i ke koena o ka poe pio.

No Wileminetona.

                Ua hai aku makou ma ka Helu o kela pule aku nei i ke pio ana o Papu Anesona ma ka la 18. Ma ka la 22 o Febuari, ua lilo mai ke kulanakauhala o Wileminetona mai ka lima mai o na kipi. Mahope koke iho no o ka lilo ana o Papu Anesona, ua hele wikiwiki aku na koa Aupuni mauka; a hookahi papa koa malalo o Kenela Tere (Terry,) ma ka aoao hikina o ka muliwai Lae Makau, a o kekahi papa koa hoi malalo o ka malu o Koki (Cox) ma ka aoao komohana. Ua kaapuniia e Koki na koa kipi ma ka aoao, me ka lawe mai i na pu kuniahi elua a me na koa kipi 500. Ia manawa no, lilo mai o Papu Ikaika (Fort Strong,) ia Kenela Tere, a me Akimarala Pota. Ma keia wahi kahi a na kipi i hoopiho ai i kekahi moku nui ma ke kowa, me ka hoouna pu aku i na tolepido (pahu pauda i waihoia iloko o ka wai,) i mea e hoopio ai i na moku manua Aupuni. Aka, aole i ko ko lakou manao, ua pohole ili wale aku no. Mahope o ka lilo ana o keia papu, ua komo aku o Kenela Tere iloko o ke kulanakauhale o Wileminetona me ke kue ole ia mai. I ka la aku mamua, oia ka la 21, ua hiki mai o Kenela Koki ma ka aoao e nana mai ana ia Wileminetona, ma kekahi aoao hoi o ka muliwai; a ua poai iaia na uapo e a ia ana e ke ahi, a e puhi ana no hoi na kipi i ka pulupulu, me ke kepau kaa iloko o ke kulanakauhale. Ua puhiia e lakou na kukaa pulupulu 1,000, a me na barela he 15,000 o ka wai ho-a-a, a me ko lakou haalele iho i ko lakou kulanakauhale ia po hookahi no. Ua lawepioia na kipi 700, a me na pukuniahi he 30. He nui no hoi ke aloha i hoike ia ae no ka hae kahiko. O na hae he nui wale i hunaia no ka manawa loihi, ua hukiia ae lakou iluna o na pahuhae. E hooluolu ana hoi na puulu kanaka i na koa Aupuni ma ko lakou hulo ana, a ma ka welo ana o ko lakou mau hainaka. Ma ka la 28 o Febuari, ua hele aku o Kenela Tere i na mile, he 12 mai Wileminetona aku ma ka muliwai. E hele ana i Faetevile (Fayettevill,) i kekahi kulanakauhale kaulana ma ka muliwai Lae Makau. Hookahi haneri mile ma ke komohana aku o Wileminetona; a aia no malaila kekahi hale waiho pu. Malaila kahi i manaoia e halawai ai oia me ka puali koa o Kenela Kelemana. Ua nui ka hoohikileleia ana a me ka uluku ana o na puuwai o ka poe kipi no ka hele lanakila ana o Kenela Keremana. Aia o Kenela Biurigada mamua pono aku o Keremana, aole nae i oi aku kona mau kanaka mamua o ka 20 a me ke 30,000.
            Ua hoolele ia aku kekahi mau puali koa Aupuni ma Nubena, ma Karolina Akau, ma ka akau aku o Wileminetona; a ke hele mai nei no hoi kekahi puali koa Aupuni malalo o Kenela Kilena (Gillen) i Karolina Akau mai Tenesi mai.

Ka lilo ana o Kaletona.

                Mamua o ka wanaao ana ae o ka la 18 o Febuari, elua pa-hu weliweli ana ma Kaletona; a oia ka mea nana i hoonaueue aku na moku e ku ana mawaho o ke awa. Na ka poe kipi no nae i puhi aku i ko lakou mau hale waiho pauda i ke ahi. Ua a ae ke ahi ma na wahi he lehulehu wale, i ho-a ia e na koa kipi, oiai lakou e haalele ana i ko lakou kulanakauhale. He mau haneri wahine a me na keiki i make a i eha; a he hapalua hoi o ke kulanakauhale ka i pau i ke ahi. Aole no he mea kanalua, o ko lakou manao maoli o ke puhi i ke kulanakauhale holookoa a pau, oiai he mau tausani wahine me na keiki a me na elemakule i haalele ia iho iloko olaila. Ua puhi ae no hoi na kipi i na moku hao manawa elua o lakou, me ke kakia iho i ka lakou mau pukuniahi i na kui. I ka hora eono o ke kakahiaka, komo aku na koa Aupuni iloko o ke kulanakauhale a me na papu. E like me ka hikiwawe o ke komo ana aku o na koa Akau iloko o ke kulanakauhale, pela lakou i hele aku ai e hoopio i ke ahi. E pioo ana a e holo ana io a ianei na kanaka, na wahine me na keiki, a me ka poe elemakule me ka manao ino, no ko lakou nele i ka pau ana o ko lakou mau hale i ke ahi, me ka make ana a me ka eha ana o ko lakou mau hoaloha. Ua nui no nae na haneri koa kipi i huna iho ia lakou iloko o ke kulanakauhale, me ka haawi pio maoli aku no i ko lakou mau kino i na koa Aupuni. Ua oleloia ua hele aku na kanaka olaila a halawai me lakou me ko lakou hulo aku ia lakou, a hulo hoi no ka Hae Amerika, no Peresidena Linekona, a pela aku, me ka hoopulelo mai i ko lakou mau hainaka a me na hae. I ka hora eiwa, o ka hae no a Major Anesona i huki ai ilalo i ka malama o Aperila, makakiki 1861, ua huki hou ia ae no maluna o Papu Sumeta, iwaena o na hulo kupinai. Ua loaa iho iloko o ke kulanakauhale na kukaa pulupulu he umi tausani a me na pukuniahi 200, me ka pauda a me na poka he nui wale, a me na mea e aku. Elua mau moku Beritania i pio pu mai, o lakou na moku e kokua ana i na kipi i na lako kaua, ka lole, a me na mea ai.

No Vireginia.

                Ua lanakila hou ae o Kenela Keridana maluna o Kenela Ale (Early) ma ke awawa o Kenadoa (Shenandoh,) a ke hele nei oia ma ua awawa la; ua manao wale ia e hele ana ia i Linekabuga (Lynchburg. Ua hiki aku oia ma Setanatona (Stanton.) Ma ka la elua o Maraki, ua hooauhee ia aku e ia o Kenela Ale mawaena o Satanatona a nie Kalotevile (Charlottesville,) me ka lawe pio pu mai i na koa kipi he 1,800. Ua nui na koa hou e hele mai ana e kokua ia Kenela Kalani. Elua tausani i kela la i keia la. Ua pilikia loa ka puali koa o Kenela Li no ka nele i ka ai a me ka lole. Hookahi haneri koa kipi e mahuka ana i kela la keia la, a komo aku iloko o ka puali koa Aupuni. Ke manao nei makou, aole paha e loihi ka manawa e hala, e haalele iho noia ia Rikemona, a e emi hope aku ma ke komohana hema. A malaila paha e kaua ia ai kekahi mau kaua weliweli loa.

No Mobile.

                O na lono mua i haiia mai nei no ka haalele ana o na kipi i ke kulanakauhale o Mobile, aole ia he oiaio. Hookahi hapalua o na puali koa o Kenela Toma (Thomas) i hoounaia mai ma ka muliwai Misisipi mai Tenesi mai, a e hele ana lakou i Nu Oleana. He puali koa nui hoi ka i haalele iho ia Nu Oleana, malalo o Kenela Kanabe (Canby,) a ua hele aku e hoopunipuni ia Mobile. Mahope o ka lawe ana ia Mobile, e holo aku no ke Aumoku a me ka puali koa ma ka muliwai Alabama e lawe i na kulanakauhale o Selema (Selma,) Monogomare (Montgomery,) a me Kolona (Columbus,) a e hoopio hoi i na kipi malalo o Kenela Tela (Taylor,) oia hoi ka puali koa malalo o Kenela Huda i na la i kaahope ae nei. I na e pau keia, o ka mea wale no i koe aku, oia no ka hele ana aku e hoopio ia Tekaka (Texas,) a e kuipalu hoi i ka hopena o ka huelo o ke kipi.

Na moku kipa powa.

                Ka moku kipi o " Kenadoa," (Shenandoah,) ka moku hoi i holo aku mai Enelani aku malalo o ka inoa o ke " Alii o ke Kai" i kela malama o Okatoba i hala aku nei, ua puhi ae oia i na moku kalepa Amerika mawaho ae o ka Lae " Hope." A ua puhiia e ia ka moku kialua " Like M. Seteke (Lizzie) M. Stacy,) e holo mai ana i Honolulu nei me ka waiwai o Burua ma. O ka makamua keia o na moku o kakou i lawepioia e na moku kipi. He moku hao no kekahi o na kipi i kapaia ka Olineda (Olinda. Ma Farani kona wahi i kapiliia ai, a kuai ia aku e ke Aupuni o Perusia pela mai ko makou lohe. A lohe hou mai nei hoi makou ua kuaiia ua moku la e na luna kipi e noho ana ma Europa. Ua holo aku ia mai Copenehagena (Copenhagen) aku, a mawaho ae o ke kahakai o Farani, halawai oia me kekahi moku mahu Beritania, a oia moku ka mea nana i hooili aku iluna o ua moku hao la i na pukuniahi a me na kanaka 100. Ia wa, ua huki ae oia i ka hae kipi, a holo aku i Kaletona. Aka, ia ia e holo haaheo ana, loaa iho la ia i ka ino, a holo aku oia ma Koruna (Coeunna,) ma Sepania me ka pilikia. Ua lohe hou mai nei makou, aia oia ma Ferola (Ferrol,) he wahi kulanakauhale ma ka Hikina-Akau o Sepania, aia hoi malaila kekahi hale hana pu, a me kahi e kapilia ai na moku manuwa. Ua hai mai no hoi lakou, aohe ka he kupono o ua moku la no ke kai ikaika. Ua hoouna ia aku ka moku mahu Amerika o " Niagara," a me kekahi moku mahu Farani e hele aku e imi iaia.

No ka mai Puupuu Liilii.

                Ua ike maopopoia ua laha loa ae ka mai puupuu liilii ma ka aoao hikina o Amerika. Ma ke kulanakauhale o Nu Ioka, elima haneri ano, ma Kavana, ua laha loa ae mawaena o na nika. Ma Nu Oliana, he 1500 na mai o keia ano i ka manawa hookahi. I keia manawa hoi, ke noke mai nei i ka mokupuni o   Iamaiaka (Iamaica.) E wanana mai ana paha keia ia kakou. Ua laha keia mai ahulau weliweli maanei mamua aku nei, aka, e hiki hou mai ana no. E loaa no anei makou me ka makaukau ? Ua ike iho makou i ka uluku ana mai nei a keia mai ma ka hema aku nei o makou, a me ka pulumi ana aku i na kanaka o Nuuhiwa a me Uapou. A pela no na mea i lukuia mai nei ma ka Pae Moku Fiki (Feejee Islands.) Auhea la ka Papu Ola ? Ke imi nei anei lakou i mea e pale aku ai i keia mai, mai keia lahuikanaka aku ? E pono e ala lakou, a e hana, e O i ka poe opiopio a me ka poe oo.

No ka Hanai ana ia Kavana.

                Ke hoolako nei na kanaka maikai o ka Akau i na mea ai i na kamaaina pololi o Kavana, ma ka haawi wale ana aku ia lakou. Ua hoouna aku ke kulanakauhale o Nu Ioka i na moku elua i piha i na mea ai. Ua hoouna aku o Bosetona hookahi moku, a o Piladelepia, ua houluulu ae ia kulanakauhale i na dala he 20,000 no ia kumu hookahi no.

No Peru.

                Ua ku ae ma ka Pae Moku Kinika (Chrncha Islands) ekolu mau moku manuwa hou no ke aupuni o Sepania. Ua hoike aku na Kapena o ke aumoku o Peru i ko lakou aupuni, aole ka e hiki ia lakou ke kaua, no ka hiki ole ia lakou ke lanakila maluna o ke aumoku o Sepania, nolalia, ke hoao nei o Peru e hana i kuikahi.
            Ma kekahi aoao hoi, ke kaua mai nei o Berazila (Brazil.) me Paragua (Paraguay,) a ke hoomoana nei lakou ma Monote Video (Monte Video.)

Na Kula Aupuni ma Farani, ame na aupuni e ae.

                Ua pai ae kekahi kanaka naauao o Farani i kekahi buke no na kula. Ua hai mai ia he 10,000 dala i ukuia aku e ka Waihona Aupuni no na kula iloko o na makahiki he kanaha i hala aku.
            Ua mahuahua ae ka pii ana o keia puu dala a hiki i keia manawa, oia hoi he 1 miliona me 500,000 dala. O keia wale no ka mea i haawiia aku no ke ao ana i kela lahui nona na kanaka he 40 miliona, oiai hoi o ka puu dala i hooliloia no ka Oihana Kaua, ua pa iwakalua aku ka oi mamua o ka puu dala i haawiia no na kula.
            Ma Enelani, 5 miliona dala i hookaawale ia ae no na kula, no kela lahui nona na kanaka he 27 miliona.
            Ma Belegiuma, 5 miliona dala i haawiia no na kula, a eha miliona me 500,000 wale no na kanaka o ia aupuni. Ma Nu Ioka, 5 miliona dala i hookaawaleia no ka lahui 3 miliona me 850,000.
            Ma Hawaii nei, he 30,000 dala i haawiia, no na kula, no keia wahi lahui he 63,000 kanaka.
            Ua hai ae keia kanaka Farani naauao no ke aupuni o Farani, a oia hoi ka lahui e kaena nei iaia iho, oia ke " koa o ka hoonaauao ana," oia ka ke aupuni e kokoke aku ana ka haahaa i ke aupuni o Sepania, a me Tureke ma na mea pili i ka. hoonaauao ana. Ehiku hapawalu o na kanaka o Farani, he poe Katolika Roma.

HUNAHUNA MEA HOU
O NA AINA E MAI.

                Hookahi mokuhao o ke aupuni i like me ka Monita ke ano i hoopihoia me ke awa o Kaletona, e ka torepido (oia ka pahu pauda i waihoia iloko o ka wai), a ua make aku ka nui o na kanaka.
            Ua kauoha ae o Kelemania, o na mokupuni kai o Karolina Hema a me Georogia, a me na mala raiki e noho kanaka oleia ana e hookaawaleia i wahi no na nika, no na kanaka elemakule, no na wahine a me na keiki, a o na kanaka ikaika e komo lakou i ke koa.
            Ua hiki aku o Kenela G. B. M Makalelana ma Enelani.
            O ke kaua ana mai nei ma ka Papa Lawaia ka mea nana e hoike aku, he hiki i na moku pale hao Monita ke holo i ka wa ino e like me kekahi mau moku e ae o ke Aumoku Amerika.
            Ua make iho o Kadinela Waikemana (Cardinal Wiseman) ma Enelani. Oia ka poo o na Katolika Roma ma Enelani.
            Ua lohe wale ia mai nei ua lilo ka ke kulanakauhale o Oahaca i na Farani ma Mesiko.
            Ua hai mai ka elele o ka nupepa Herala (Herald,) o Nu Oleana ma ka po o ka la 6 o Febuari, Elua waapa o na moku manuwa Amerika " Princess Royal," a me ka Bienvitle i holo aka malalo o ka malu o G. H. Farani ke kokua paa Hae, a ee aku iluna o ma moku, a lawe pio mai, me ka holo aku i na moku nana e kiai ke awa, oiai e haka pono mai ana a e kau pono mai ana na pu o na papu kipi ma ke awa o Galavesetona (Galveston.) O na moku i komo malu aku o " Pete Ane (Pet Annie,) a me Kopaea (Sophia,) i piha i na kukaa pulupulu 250 o ka moku hookahi, oia na moku i pio mai ia lakou, ma ka po o ka la 3. O kekahi moku mahu i komo malu aku iloko o ke awa, o Will o' the Wisp. Iaia e hoao ana e komo iloko o ke awa o Galavasetona, ua ili iho ia, a ua hiki ole i na pu o ka moku " Rena" (Wren) ke ki aku; oia kekahi o na moku kiai awa. Ua hoao hou aku ia a holo iwaho o ke awa ma ka po o ka la 6, aka, ua hoemu hope ia mai oia e na pu o na moku Aupuni.