Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 14, 6 April 1865 — Page 2

Page PDF (1.65 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

ia mau mea ? He nui paha na kumu aole pau i ka hai aku.
            A eia ka mea a kakou e nana mai ai. " Heaha na hoailona o ka Lahui-kanaka e make loa ana ? A heaha la hoi na hoailona o ka Lahui-kanaka e hiki ke hoolaia ?" Oia no na ninau elua e hiki ai ke hoomaopopo, a ina pili ke ano, a o na hoailona paha ia Hawaii nei, alaila, emoole, ua hiki ke hai aku, a ke hooko i ka iini o ka mea nana keia ninau.
            A oia kekahi mau hoailona, akahi. " He Lahui-kanaka hookauwa ole na Iehova. No ka mea, o ka Lahui-kanaka, a me ke Aupuni i hookauwa ole na'u, e make ia, oia e anai loa ia kela mau Lahui-kanaka." wahi a Isaia 60 : 12.
            Aka, heaha la na ano o ka Lahui-kanaka i hookauwa ole na Iehova ? Eia kekahi mau ano. 1. " He Lahui-kanaka i kue kona mau kanawai i na kanawai o ke Akua." O ko ke Akua mau kanawai, he mau kanawai Hemolele wale ia, he mau kanawai oiaio, he pono, he pololei, a he mau kanawai mau loa no hoi. E like me ko ke Akua mau ano, pela no ke ano o kona mau kanawai. O ke Akua no ka Haku, ke Alii nui, ka Moi kiekie maluna o na Lahui-kanaka a pau ma ka Honua nei. Ua hookau mai no hoi ke Akua i ua mau kanawai la, i mea e hoomalu ai i na Lahui-kanaka a pau ; aka, kue kekahi poe, a hookau i na kanawai kue i ua mau kanawai la o ke Akua. A o ka Lahui-kanaka i kue kona mau kanawai i ko ke Akua mau kanawai, he Lahui-kanaka no ia i hookauwa ole nana. A ina he kauwa, he kauwa pono ole no. No ka mea, o ke ano o ke kauwa pono, he malama i na kanawai o kona Haku : he ae oluolu aku no mamuli o ua kanawai la, me ka malama io ana, aole kue. A ina i kue kekahi i ke kanawai o kona Haku, aole no ia i hookauwa nana. Pela io no hoi ke ano o ka Lahui-kanaka i kue na kanawai i ko ke Akua mau kanawai.
            A o ke kue ana i keia kanawai, o ka hana hewa no ia. A o ka uku o ka hewa, o ka make no ia. Ina hookahi kanaka i hana hewa i ke kanawai o ke Akua, o ka uku hoopai no ua hewa la, o ka make no ia. A ina he Lahui-kanaka ka mea i hana hewa, o ka uku hoopai o ua Lahui-kanaka la, o ka make no. Pela no ka uku o na mea a pau i lawehala i ko ke Akua mau kanawai. A ina i hana hewa mau, e hoopau oia no. E like me ka olelo ana a Samuela   ka elemakule i ka Iseraela (1 Sam. 12 :   24 ; 25.) " E makau nae oukou ia Iehova, a e hookauwa aku nana me ka oiaio me ko oukou naau a pau, i ike oukou i na mea nui ana e hana mai ai no oukou. Aka, i hana hewa mau oukou, e hoopau ia auanei oukou a me ka oukou alii."
            A eia ka lua o ke ano o ka Lahui-kanaka i hookaawale ole na Iehova. 2. " He Lahui-kanaka hoolohe ole i ko ke Akua mau kanawai, aole hoi he malama, a hana ae e like me kana kauoha ana mai." O kekahi mau Lahui-kanaka, ua hookaa no i na kanawai i ano like no me ko ke Akua mau kanawai, aole i kue, aka aole nae e hoolohe, a malama i ua mau kanawai la. Ua hehi wale ia e ko lakou mau wawae, a ua pau i ka haihai ia e lakou.
            O ke ano hoolohe, kekahi ano e pili ana i ka poe i kapaia he mau kauwa ma na wahi a pau. Ina he kanaka, a he holoholona paha. A ina no hoi he Lahui-kanaka. O ka Lahuikanaka i hoolohe ole i ko ke Akua mau kanawai, a me kana mau kauoha, he Lahuikanaka no ia i hookauwa ole na Iehova. Ke ano no ia o kekahi mau Lahui, aole he hoolohe i ka olelo a ke Akua. Penei ka olelo ana a Ieremia 7 :   28. " He Lahui-kanaka keia i hoolohe ole i ka leo o Iehova o ko lakou Akua, aole hoi lakou i hoonaauao."
            "O kekahi mau Lahuikanaka," ua lohe no i na kanawai o ke Akua, a me kana mau kauoha, aka, aole nae lakou i malama i ua mau kanawai la, o ko lakou hoolohe ole no ia i na kanawai o ke Akua. Oia ka Lahuikanaka e anai loa ia. Penei ka Iehova ma o Ieremia la (12 : 17.) " Aka, ina aole lakou e malama mai, alaila, e lawe lilo wau, a e anai loa ia kela Lahui-kanaka, wahi a Iehova."
            A eia ke kolu o ke ano o ka Lahui-kanaka i hookauwa ole na Iehova. 3. " He Lahuikanaka i hoopoina ia ia." He mea mau i na kauwa ke hoomanao i na Haku ; aole e hoopoina wale i na Haku. Na kauwa o keia ao a me na kauwa o ka po a me ko ka lani. Ko ka lani puali, e hoomanao mau ana lakou i ke Akua ko lakou Haku. Pela no hoi ko keia ao, e hoomanao mau ana no na kauwa i na Haku, e malama ana i na kauoha, aole hoopoina, malia, pela no hoi paha ko ka po poe kauwa.
            Nolaila, ina hoopoina wale kekahi poe i na Haku, na'lii a me na Luna paha, alaila, aole no lakou i hookauwa na lakou. Aka ua ike no kakou, o ke Akua no ka Haku maluna o na Haku, oia ke Alii o na Alii, a o ka poe hoopoina wale ia ia, aole lakou i hookauwa nana. Pela no na Lahui-kanaka i hoopoina ia ia, aole hoomanao i kana mau hana a pau, a me kona mau ano. Lilo kekahi mau lahui ma ka hoomanakii, hoopoina lakou ia Iehowa, ke Akua oiaio. A o ka hope oia mau Lahuikanaka a pau i hoopoina i ke Akua o ka make no ia. E nana i ka Halelu 9 : 17. " E auhulihia ka poe hewa.ilalo i ka po, a me na Lahui-kanaka a pau i hoopoina i ke Akua."
            Nolaila, ina he Lahui-kanaka kekahi i hoopoina i ke Akua oiaio ia Iehova mana Loa, he ano ia o ka Lahui-kanaka i hookauwa ole nana ; ka hoailona hoi o ka Lahuikanaka e make ana. L. AHOLO.
(Aole i pau.)

Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, APERILA 6, 1865.

                O ka Hoohiki ka Pono. Ma kekahi mau helu o ke Kuokoa i hala, ua hoike makou i kekahi mau manao no ka inu ana i na wai ona. Aole hoi o pono ke lilo ia hoolaha ana a makou i mea keakea i ko makou pane hou ana no ia kumumanao hookahi no. Ma ke ahiahi Poalima o ka pule i hala ae nei, ua akoakoa kekahi poe ma Kawaiahao e kuka pu no ka pono o ke kukulu ana i Ahahui hoole i na wai ona. Na ia halawai, me na manao i hoike ia ilaila, i kono mai ia makou e hoike hou i kekahi mau manao no ia hana nui, ka hooki inu rama ana.
            He makemake nui ko makou e ike i ka holomua ana o ia hana. He makemake ko makou e ike i ke kukulu ana o ka Ahahui hoole i na mea ona. He makemake ko makou e ike i ka hoohiki nui ana o na kanaka e haalele i na wai ona. I mai paha kekahi : " No ke aha ?" Eia, no ka mea, o ke kumu ia e pakele ai kekahi poe i ka make ino o ka poe inu rama. He nui ka poe e noho nei i maa i ka inu mau ; he ikaika loa ko lakou makemake e haalele, aka, aneane hiki ole. Anoai paha, ina i ka wa e hiki ai ka hoowalewale imua o lakou, hiki ia lakou ke olelo, " aole, ua paa makou i ka hoohikiia," he mea ia e kokua ana ia lakou e pale aku i ka ona. Nolaila, pono ka hoohiki.
            Aka, ke olelo nei paha kekahi poe : " Na ka poe pilikia i ka inu i na wai ona e hoohiki ma ia mea." " O makou nei, he poe inu liilii, inu pakiko ; aole pilikia nui malaila. Na ka poe ona e hoohiki ; aka, o makou nei, ola no ma ka inu liilii." Eia ka makou olelo malaila : aole kanaka ona mau i loaa iaia ia ano ma ka la hookahi, a ma ka inu hookahi ana. O ka poe ona mau, ua hoomaka lakou ia ano ma ka inu liilii ana. Na ka inu liilii i alakai i ke kanaka i ka inu nui, a i ka ona mau. Nolaila, pono i ka poe inu rama a pau, ka poe inu nui me ka poe inu pakiko, e haalele, a e hoohiki no ka haalele ana i na wai ona.
            A ke olelo nei hoi paha kekahi : " Aohe o makou inu i na mea ona, he ole loa no. Heaha la ka waiwai o ko makou hoohiki ana ? E aho no ka poe inu ke hoohiki. E hoowahawaha ia auanei makou e ka poe ona no ko makou hoohiki e pale aku i ka mea a makou i hana ole ai. E olelo mai auanei na kanaka : Kahaha, he poe inu rama ka paha lakou la, ke hoohiki nei, pela e hoinoia mai ai makou." Eia ka makou e pane nei i ua poe makau wale nei i ka hoohiki : Aole oukou i noiia e hoohiki no ko oukou pono iho, aka, no ka pono o hai. Ua akaka no paha ko oukou lanakila maluna o ka ona. Aka, aia ko oukou mau hoalauna e noho pio nei malalo o ka ona ; malia paha o lilo kou hoohiki ana i mea hooikaika i ko lakou manao. Malia paha o kou komo ana iloko o kekahi Ahahui hoole i na wai ona, ke kumu nana e ume mai ia lakou la a iloko o ia palena hookahi. Pela e lilo ai ka wahine i mea alakai i ke kane ma ke ola, aole ma ka make. Pela e lilo ai ke kanaka i mea alakai i kona hoa'loha ma ka pomaikai, aole ma ka poino. Pela e alakai ai ke keiki i ka makua, a o ka makua hoi i ke keiki, a e lanakila pu hoi ka poe ikaika me ka poe ikaika ole, ma ka hooikaika pu ana. Nolaila, pono i na mea a pau e hoohiki no ka inu rama, e haalele loa ia mea.
            Ke olelo hou nei paha kekahi : " he pono no ke kukulu ana i na ahahui hoole ona, me ka hoohiki ana, no ia mea, ke lilo ia i kumu e pau loa ai ka ona o keia lahui kanaka," Eia ka makou ninau i ka poe e olelo aha pela : Pehea ke maemae ole ka lahui holookoa ma keia hana ? Pehea ke pakele mai kekahi hapa uuku wale no o na kanaka mai ka make weliweli o ka ona ? Ina pakele he umi kanaka, a i ola mai hookahi wale no paha, makehewa anei ka hooikaika ana ? Aole loa. Make pono ka luhi ; make pono ke kukulu ahahui ana ; make pono ka hoohiki ana ; make pono ka paipai me ke ao ona, ke pakele kekahi kanaka hookahi i ka make. Nolaila, pono i na mea a pau e kokua nui i na ahahui hoole ona. Pono i na mea a pau e makaala, o haule lakou iloko o ka ona, he lua pau make ino loa. O ka hoohiki kekahi mea e pakele ai.

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

Aia no ke Kapena i Kauai, aole i hoi mai.

                KA AHA KIEKIE.— Ua hoomaka iho nei ka poe Jure i ka lakou hana, i ka Poakahi iho nei.

            HOOPANEEIA,— No ka piha loa o keia pepa, ua hoopaneeia ka Helu no na hoomana kahiko, aia i keia pule ae. Pela kekahi mau mea e i hoomakaukauia no keia pepa.

            HALEKUAI HOU NA NAWILIWILI.— Ua hoomaka ae nei ka Mea Hanohano P. Kanoa, e kukulu i halekuai no na Iwa puukani oia aina a ka olu i noho ai.

            HAKE NO KE KILAUEA I KEIA HOI ANA MAI NEI.— Luluu lua i kaua mea he ohua, o na opala ohua no a pau o ka uka nei ; makau ole no hoi i na dala elua.

            HE KEU O NA PUAA NUI,— Ma ke ku ana mai nei o ke Kuna Hana mai Kauai mai i ka la 31 iho nei, i ka nana ana aku, like pu no me kekahi o na pipi ke ku ana mai o ua mau puaa nei, a puipui maikai no hoi. " Piha pono na aoao o Maine."

            HOPE MAKAI NUI :— Ua koho iho nei ka Ilamuku ia Keviki (David Dayton) i kokua Makai Nui no Oahu nei, ma kahi o Uilama Makapuu (W. Jourdan) i holo aku nei i Amerika Huipuia, a o ka mea hoi i noho ma ia oihana i na makahiki he umikumamalua.

            NALOWALE HONUA :— Ua nalowale kakahi wahine ma Hilo i ka la 22 o Febuari iho nei. Ua owili no ia i kona huluhulu, hana no i ka haawe, me ka lawe no i ka ai a ke kane manu i kahu ai i o nona. Mai kona la i hele ai a hiki i keia manawa, aole oia i ike iki ia. Pela mai o S. Peka o Kawainui, Hilo.

            MAKE EMOOLE.— Ua poloaiia mai makou e D. H. G. Hakuole, o Puehuehu, Lahaina, Maui, i ka make hikiwawe ana o Isaaka Ihihi, aole mai a hiki i ka wa i make ai, he poniuniu wale ana mai no ka o na maka, a hina iho la ilalo, lele aku la ka wahine e lomi, aole nae i liuliu, o ka make loa iho la no ia. Aloha wale ia, hele aku oia i ka hale mau o ke kino.

            PAKELE MAI MAKE :— I kekahi la Sabati i hala aku nei, ua pii aku kekahi mau kanaka iluna o Puowaina e kakele lio ai. Ia lakou e kakele lio ana, hookui mai la ka lio hope me na lio mua, a moku ae la ke kaula opu, a haule iho la kekahi kanaka a maule. He maule ka ke kolohe i ka la o ke Akua. Manao iho la paha ia iluna o Puowaina e pakele ai ia.

            NO NA KANIKAU.— Ua loaa mai ia makou, he palapala, mai ia J. H. Keanu, o Halaula, Kohala Akau, Hawaii, e ninau mai ana oia, no ka pono a me ka pono ole o ka hooili ana mai i na Kanikau.
            Eia makou, ke pane aku nei, he pono no, me ka hai aku i ka uku o ke Kanikau, no ke pai ana ma ka nupepa. E nana i ka Olelo Hoolaha no ia mea, i pai mau ia ma ka aoao mua o ko kakou nupepa.

            HAOLE MAKE MA KE KAI.— I ka hoi ana mai nei o ka mokuahi Anelaulie, mai Kauai mai, ua haule kekahi haole iloko o ke kai me ka ikeia no, ua manao wale ia, ua eo ia oia e ka puaa niho oi, (oia hoi ka bipi,) o ua haole la, oia no ka Malamamoku. O kona inoa o o Huila, (Wheeler,) pau kona au ana i ke kai, kuu aku la kona luhi i ke kai o Puuloa, moe kaupe i ke anu, kaua mea o ke koekoe, oi imi ia aohe wahi mea a loaa iki.

            AHAHUI HOU.— Ma ke ahiahi Poalima o ka pule i hala, ua akoakoa kekahi poe ma Kawaiahao e kuka pu no ke kukulu ana i Ahahui hoole ona. He nui loa ka poe i akoakoa mai. Ua koho ia o Maj. W. L. Moehonua i Lunahoomalu no ka halawai. He nui na manao i hoikeia, a ua lokahi ka manao o ko ka hale, he pono ke hoomakaia kekahi Ahahui o ia ano. Ua koho ia kekahi Komite nana e hoomakaukau i Kumukanawai me ka olelo hoohiki no ka Aha, a i kekahi halawai hou aku lakou e hoike ai.

            PAKELE MAHUNEHUNE :— Ua poloaiia mai makou e J. P. Miau o Hamakua, Hawaii, i ka pakele mahunehune ana o Lulu kane. I pii ka iuka i ke kua laau, pela ke kua mau ana, a hina mai la kekahi laau maluna pono ona, a puka pu kona uha i kekahi lala. Hele huhu ka laau ma kekahi aoao. Ua hoaoia e huki, aole nae he hemo, no ka mea, he opuupuu ka lala ohia, a i kolikoliia me ka pahi ka mea i hemo ai. O ka nui o ua laau la ua like me 7 iniha ke apowaena a o kona loihi 3 kapuai.

            UA HOLO AKU I AMERIKA :— Ma ka holo ana aku nei o ka moku Cometa ua lawe aku ia i kekahi o ko kakou mau makamaka, oia hoi o Mika Holo me kana wahine, a me ka laua kaikamahine, na kaikamahine a Kaimana, me ka Ioane o Kauai, me ka Parisa o Kona, me Loela Kamika me kana wahinei, a me ka laua kaikamahine a me ke keiki, me ka Alekanedelo kaikamahine, Hulipahu me kana wahine a me ka laua mau keiki, o Uilama Makapuu, o Kipine ke kakauolelo nui o ka Hale Aupuni, o Ake, me ke keiki a.Lorena Aneru, o H. M. Wini me kana keiki, a me kekahi mau ohua eepakeke e ae.

            NO KA MAHIAI.— Ma keia Helu o ke Kuokoa ke hoomaka nei makou e hoolaha i kekahi mau Helu manao no ka mahiai, i kakauia e LUHUA. He kanaka makaukau o Luhua ma ka hana ana i hoomaka iho nei. E waiwai ana ka poe mahiai ke heluhelu i kona mau manao.

            MOOLELO HOU.— Ke hoomakaukauia nei e Mr. S. N. Haleole kekahi Moolelo o Kame— hameha Nui. A ua loaa mai ia makou kona ae ana e paiia ma ke Kuokoa. O Haleole ka mea nana i kakau ka Buke Kaao Kaulana o Laieikawai, a ma keia hana hou ana, he lana ko makou manao e pomaikai ana o Hawaii nei.

            MAKE EMOOLE.— Ua hai mai o D. Manuia, o Kawaihae, Hawaii, i ka make emoole ana o Paimaka, he hoahanau oia i aloha nuiia no kana mau hana maikai, ma ke kokua ana i ko ke Akua aupuni. " Pomaikai ka mea i make iloko o Kristo," wahi a ka Baibala. He wahi kauhola wale no maluna iho, kona mea i make ai. Aloha wale oia.

            HE WAHI OMAO HUA KOLE ONA RAMA.— I ka Poakahi iho nei, ua ike iho makou i kekahi wahi keiki i hooinuia i ka rama e ka poe Rukini. Ua ona loa ua wahi keiki nei, i ka manawa a Samuela Dowsett i ike aku ai i ua wahi keiki nei e hikaka ana ma Ainahou, a e hoonou ana hoi i kona poe hoalauna i ka pohaku, komo mai la ka manao aloha iloko ona, ua pupule paha ua wahi keiki nei. Aka, ua hai koke ia mai no ia e ka nui manu o lakou, i hooinuia e na luina o ka manuwa Rukini. Nolaila, ua komo iho ka manao aloha iloko ona e kokua ia ia, a hoihoi mai hoi ia ia i kona hale kuai papa. Ua ike iho makou i kona ano hehena, i kona wa e waiho ana ma ka hale kuai papa. Aloha wale na keiki opiopio o kakou nei, i ka haulehia iloko o ka luameki o ka ona ; a o ka mageneta no hoi ia nana e ume nei keia lahui ilalo i ka pouli huna a Kane.

THE LATEST NEWS.

                By the arrival of the ship " Western World," 15 days from San Francisco, we have some late news, although she brought no mails.
            Gen. Sherman after destroying the arsenals, and foundries at Columbia, and the railroad for a considerable distance north of that place, marched in a north westerly direction, the rebel army retreating before him as he advanced. About 100 miles from Columbia, (at Cheraw,) where the railroad from Charleston to Raleigh crosses the Great Pedee River, he had a fight with the rebels under Hardee, who were easily put to flight. He next reached Fayetteville, where he opened communication with Admiral Porter. We next hear of him on the 12th March at Goldsboro, where the railroad from Wilmington to Richmond intersects the road from Newbern to Raleigh. This place is only 40 miles from Raleigh, the State Capital. Meanwhile a Union force had advanced into the interior from Newbern, and had some hard fighting at Kingston on the Neuse river, half way to Goldsboro, with a rebel army under Bragg. They finally took Kingston, however, and Bragg will have to retreat rapidly to escape being hemmed in by Sherman.
It is certain then that Sherman has effected a junction with Schofield at Goldsboro. Their united army must be at least 80,000 strong, and fully able to overpower any force, that the rebels can send to meet it. They were only 130 miles south of Petersburg, and will soon be in a position to connect with Grant's army.
It is reported that Kilpatrick's head quarters were surprised by the rebel cavalry, and a good many taken prisoners by them, but he rallied his men, recaptured most of the prisoners, and drove the rebels.
            Gen. Canby's army had commenced operations against Mobile. Gen. Forrest (rebel) was collecting a force in Georgia. Gold is 164 — 170.
            We hear that Gen. Sheridan is marching to White House. Our readers all remember the position of White House 30 miles north east of Richmond, on the Pamunkey river. We have not heard where Sheridan was during the next week after his victory over Early on March 2nd, but it seems likely that he went to Gordonsville, and followed up the Virginia Central Railroad to the neighborhood of Richmond.

NA NU HOU HOPE LOA MAI NEI !

                Ma ke ku ana mai nei o ka moku " Ainapuniole Komohana," he 15 la mai Kapalakiko mai, ua loaa mai ia makou na nuhou hope loa, aole nae ia i lawe mai i ke eke leta. I ka manawa o Kenela Keremana i hoopio ai i na hale hana pu me na hale hana hao aia Kolumebia, a me ke alanui kaa mahu, no kahi loihi loa ma ka akau aku o ua wahi la, ua hele aku ia ma ke alanui e hele ana i ke komohana akau, me ke emi hope aku o na kipi oiai ia e hele aku ana imua. I na mile he haneri mai Kaletona aku, ma kahi hoi e a-e aku ai ke alanui kaamahu i ka muliwai Pidi Nui (Great Pedee River) ma Kerau (Cheraw), ua kaua aku ia me na kipi malalo o Kenela Hari (Hardee), ka mea hoi nana i hooauhee aku ai. I kekahi hele ana, ua hiki aku oia ma Faetevile (Fayetteville), a malaila oia i kamailio pu ai me Akimarala Pota. Ua lohe hou mai no hoi makou nona ma ka la 12 o Maraki iho nei, ua hiki aku oia ma Gulaboro (Goldsboro), ma kahi hoi e oki ai ke alanui kaamahu e hele ana mai Wileminetona aku a Rikemona i ke alanui e hele ana mai Nubena (Newbern) aku o Ralei (Raleigh). He kanaha mile wale no o keia wahi mai Ralei aku, oia hoi ke kulanakauhale Alii. Ia manawa, ua hele aku kekahi puali koa Aupuni iwaenakonu o ka aina mai Nubena aku, a ua hoouka iho lakou i kekahi kaua ikaika ma Kinetona (Kingston,) ma ka muliwai Nusa (Neuse), me ka puali koa kipi malalo o Kenela Baraga (Bragg), ma kahi e kokoke aku ana i Gulaboro. Ua lilo mai ia lakou o Kinetona, a o ka mea pono ia Baraga, o ke'mi hope aku me ka wikiwiki loa, o paa ia i ka poai puni ia a Kenela Keremana. Ua maopopo no ua hana iho o Keremana i wahi e hui ai me Kopila (Schofield) ma Gulaboro. O ka puali koa hui o lakou, ua hiki aku paha i ke 80,000 poe ikaika, he poe a kakou e hilinai aku ai, he hiki ia lakou ke ulu-pa i kekahi puali koa a na kipi e hoouna mai ai e kaua me lakou. He 130 wale no mile ma ka hema mai o Pitabuga, aole paha e liuliu e hiki no lakou i kahi a lakou e hui ai me ka puali koa o Kalani. Ua haiia mai ua kimopo ia ka poe luna koa o Kenela Kilipaterika (Kilpatrick) e kekahi puali koa lio kipi, a ua nui no hoi ka poe i lawepioia e lakou, aka, ua lele aku ia me kona mau kanaka, a hoihoi mai i ka nui o ka poe i lawepioia aku e na kipi, me ka hoemu aku i na koa kipi. O Kenela Kanabe (Canby), kekahi Kenela o ka Akau, ua hoomaka iho nei ia i kana mau hana no Mobile. Ke houluulu nei hoi o Kenela Foreke (Forrest), oia kekahi o na Kenela Kipi, i mau koa nona ma Georogia. Ua lohe mai nei makou ke hele aku nei o Kenela Keridana i ka Hale Keokeo (White House). E hiki paha i ka poe heluhelu i ke Kuokoa ke hoomaopopo o ke kulana o ka Hale Keokeo, he 30 mile wale no ia ma ka hikina akau aku o Rikemona, ma ka muliwai Pamuneke (Pamunkey). Aole makou i lohe i kahi o Kenela Keridana i helu ai, i ka hebedoma mai mahope o kona lanakila ana maluna o Kenela Ale, ma ka la elua o Maraki, aka, ua maopopo no, ua hele aku ia i Godonavile (Gordonsville) a malaila aku ma ke Alahao o Vireginia Waena a hiki i kahi e pili ana ia Rikemona.

NU HOU O NA AINA E MAI.

                O ka hoololi ana i ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, a i hooholoia hoi e na hapakolu elua o na Hale elua ma ka Ahaolelo, penei no ia :

MOKUNA XIII.

                PAUKU 1. Aole hookauwa kuapaa me ka hookauwa'ku me ka makemake ole ia, e hanaia ma Amerika Huipuia, a ma na wahi e ae e noho ana malalo o kona malu, koe wale no ka hoopai no ke Karaima, oia hoi ka poe i ahewaia.
            PAUKU 2. He mana ko ka Ahaolelo e hooikaika i keia Pauku ma ka hai ana i ka hana ana o na Kanawai.
            O ke ano o ka Hale, wahi a kekahi kanaka Kalepa, " I ka wa i kauia'i ka bila ma kona wahi, oia kekahi o na mea hilu loa. Ua piha na hale maluna i na kanaka makaikai, a o ka papahele hoi o ka Hale, ua paa pono i ka puulu Lunamakaainana a me na kanaka koikoi. E kau ana ka bila me ka haalulu, a ua kanaluaia ka mea e huli ai. Aka, i ka wa i kahea ia mai ai ka inoa, a kue aku a kue mai, a noonooia ke koho ana, hulo ae la kona mau hoa'loha. A mahope iho hoike maila ka Luna o ka Hale, o ka nui o ka poe i ae 119, ka poe hoole 59. Nolaila; ua hooholo iho ko ka Hale, a he mea e ka olioli o ka poe e noho ana iluna a ilalo ; a ia lakou no e wiliwili ana i ko lakou mau papale, a e hoopulelo ana i ko lakou mau hainaka, lilo ae la ka lakou hulo ana i mea wawa mau. O kekahi ia o na mea nui i hanaia iloko o ka Ahaolelo."
            O ka hoololi ana e kukuluia a e ae ia e na hapakolu elua o na Moku Hui, oia hoi na Moku Hui he iwakaluakumamahiku, mamua o ka lilo ana i Kanawai. O ka poe a pau i koho iho malaila, ua apono lakou i ka hoololi, koe wale no o Delewea ; ua ae no o Marilana a me Misuria i ka hoololi.

            NU IOKA, Mar. 5.— Ua hai mai ka nupepa Herala o Wasinetona ; " O na lono mai Rikemona mai e hai mai ana i ko Kenela Keremana hele ana, ua hiki ia ma Faetevile, Karolina Akau. Ua hai hou mai no hoi ua pepa la, ua hiki aku na moku o Akimarala Pota ilaila." Ua loaa mai i ka luna o ka nupepa Herala o Nu Oleana ka lono mai Mobile mai no ka la 6 o Feberuari, i ka loaa ana o na koa kokua i na kipi, me ko lakou hooikaika i ko lakou mau papu. Ilaila o Biurigada i ka la 4 kahi i nana'i i ka hana. Ua haiolelo ae ia me kona wehewehe ae, aole ka e lilo ia wahi. O ka puali koa ma Mobile, ua oleloia, ua nui aku ia mamua o ka mea i manao wale ia.

            WASINETONA, Mar. 1.— Ua hoounaia mai na olelo malalo iho mai ia Kenela Kilemoa (Gilmore) mai i ke Keena Kaua :

            KEENA NOHO, KAROLINA HEMA, KALETONA. Feb. 2.— O ka hoikeia ana o na pakaua
kipi o Kaletona ke kumu o makou i manao ai ua lilo mai ia makou na pukuniahi i oi ae mamua o ka 450, a i palua ae mamua o ka mea i hai muaia'ku ai. Ua komo mai iloko o ka huina i lawe ia mai na pu Kolumebiada (Columbiads) 8 me ka 10 iniha ka nui o ka waha a me na pu he nui wale o ke 32 a me ke 42 pauna o ka poka hookahi ; me kekahi mau pu raipala a Buruke (Brooke,) ehiku iniha o ka waha, a me na pu e ae he lehulehu wale i haawiia ma na aina e. Ua pio mai ia makou ewalu kaa mahu, a me na eepakeke he nui wale, me kekahi mau kaa e ae me ke ino ole. Ua hai mai ka poe mahuka mai o ka hapa hope o ka puali koa o Hari (Hardee,) ua hala mai ka muliwai Sanata (Santee,) a e hele ana i Kalote, Karolina Akau ; a ua ikeia ua paa ko lakou hele ana'ku ia Keremana. Ua hai ia mai no hoi, ua hele aku ka hope o ko Kenela Huda (kipi) puali koa, a hala mai o Auguseta i ka la pule iho nei, oia ka la 19, a e hele ana lakou i o Biuragada la. Ua haalele iho na kipi ia Keokitauna (Georgetown,) a eia ia malalo o ko kakou malu. Ke makaukau mau mai nei na kipi i o kakou nei ; eha haneri a oi ae e noho nei me makou. KILENA.

            KANAWAI NO NA WAI ONA :— Ua kakau iho ka Peresidena i kona inoa ma kekahi bila e auhau ana i na dala elua no ke galani hookahi o na ano wai ona a pau. Ma keia hope aku paha e nui loa'ku ko ka mino-aka ana.

No ka hookohu hou ia ana o ka
Peresidena Linekona.

                WASINETONA, Mar 4. — Ke kukulu ia nei ka huakaihele, oiai e haule mai ana ka ua, a ua ino loa hoi na alanui i ke poho. Ua piha loa kahi e makaikaiia'i, i na kanaka. E hanaia no na hona o ka hookohu hou ana ma ka Rumi Ahaolelo. Penei na olelo a ka Peresidena :
            " E O'U MAU MAKAMAKA :— O ko'u ike alua ia ana keia iloko o ka hale oihana Peresidena e hoohiki ia'u iho ma ia oihana. Aohe kumu e haiolelo loihi ai au i keia wa. Alaila, hoakakaia ia mai ka wehewehe ana o ke ala e hahai aku ai i maopopo ai ke kupono a me ka oiaio. Ano, i ka manawa e pau ai o na makahiki eha, a iloko hoi o ia manawa, ua kaheaia'e na manao akea ma na kumu a pau e pili ana i keia kaua huliamahi, ka mea hoi nana e omo nei ka maluhia, a e kuai nei i ka mana o keia lahuikanaka ; he uuku a he mea hou nae ke hoikeia'ku. O ka hana a ko kakou mau lima, a mamuli hoi o laila e hilinai nei na mea a pau, ua maopopo no i ka lehulehu e like me ka maopopo ia'u, a ke manaolana nei au e hoohoihoi aku i na kanaka a pau me na manao ano nui o ka wa e hiki mai ana.
            Aohe wanana e pili ana ia mea i hoikeia mai. Ma na hana e pili ana i keia mau makahiki eha i hala'ku, ua hoopololeiia ka manao o na kanaka a pau i keia kaua kuloko, ua makau na mea a pau ia mea ; ua imi aku lakou i mea e pau ai ; a i ka wa i haiia'ku ai ka haiolelo o ke koho hou ana ma keia wahi i mea e hoopakele ai i ke Aupuni Hui mai ke kaua mai, ua ala mai na luna kipi iloko o keia Kulanakauhale e hoopio i keia wahi me ke kaua ole ; ua imi nae lakou i mea e hookaawale ai i ke Aupuni Hui, a e mahele i ka lakou mau hana ma ke kuikahi. Ua ae like na aoao a elua i ke kaua, hookahi o laua i makemake i ke kaua mamua o ka hoola ana i ka lahuikanaka, a o kekahi aoao hoi, ua ae no lakou i ke kaua mamua o ka waiho wale ana i ka lahui iloko o ka make, a pela i kaua'i. Hookahi hapawalu o ka lahuikanaka, he poe nika kauwa kuapaa, aole lakou i hoolahaia'ku ma na wahi a pau o ke Aupuni Hui, aka, ua hoonohoia lakou ma na wahi o ka Hema. Ua hoike mai keia poe kauwa i ko lakou manao oiaio maoli. O ka poe i lohe i keia manao, o lakou wale no kai ike i ke kumu o keia kaua. No ka hooikaika i ka manao a me ka hoolaulaha ana'e, ke kumm nui a na luna kipi i manao ai e wehe ae i ka pili a ke Aupuni Hui ma ke kaua; oiai aole i noi aku ke Aupuni i kekahi pono i oi ae mamua o ka pono i hoopaaia'i o ka hoonui ana'e i na Panalaau. Aole i maopopo i na aoao elua ka nui a me ka loihi o ke kaua i hoomaka iho nei. Aole no hoi i maopopo e pio ana ka hakaka ana ma na ano a pau mamua o ke pio maoli ana o ua hana ino la. Ke nana nei kekahi i kekahi no ka lanakila hikiwawe, a me ka pomaikai nui ole o ka luhi. Ua heluhelu no na aoao a elua i ka Baibala hookahi, me ka pule aku no i ke Akua hookahi. Ua noi aku no kekahi Iaia e kokua mai. Ua maopopo he mea kupanaha loa ke noi ana'ku o kekahi kanaka i ke kokua ana mai o ke Akua i ka hukiku ana mai i ka berena ma ka hou o ka maka o na kanaka e ae. O na kumu keia; aka, mai manao ino aku kakou, o manao ino ia mai auanei kakou. Aole paha e hooloheia mai ana ka pule a na aoao a i elua, a i ole ia e ae oluolu ia mai ana paha ka kekahi aoao. Ua loaa no i ka Mea Mana Loa kona manao ponoi. " Auwe ko ke ao nei no na hoohihia ana ! E hiki io mai ana na hoohihia ; aka, auwe ke kanaka nana e hoohihia." Ina paha kakou e manao iho o ka hookauwa kuapaa ana ma Amerika nei, oia kekahi o na hihia, e hiki mai no auanei ka naauao o ke Akua, a ina i hala i keia ka manawa Ana i haawi mai ai, e haawi mai no auanei Oia i ka Akau a me ka He-