Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 15, 13 April 1865 — Mai Pake. [ARTICLE]

Mai Pake.

[iVo ke Kuokoa.]

He Olelo Pane akū. Ia oe s Kauka Kuliua ; Aloha oe : Aia ma ke Kuokoa, Mar. 30, aoao 2, kekahi olelo me nei, " Ua haiia mai, ua hoola ae 0 Kauka Baluina i kekahi mau mai 0 keia ano; He oiaio anei keia ? Ina he oiaio, pono ia ia ke hai mai ia kakou." O keia ninau ka'u e pane aku nei. He oiaio no, ua ola kekahi piau mea i ka la&u a'u e hanai nei ika poe " mai Pake." Elima, oia ka nui 0 ka poe i ai i keia laau ma Lahaina nei. Ekoluo lakou i ola pono;eliia, aole laua i malama pono i na Kanawai o ka laau, a huli koke laua mamuli o kela laau keia laau a kanaka Hawaii e hana nei no ka " mai Pake." Nolaila, haalele loaau ia laau. Ua haawi au i keia laau no kekahi wahine ma Koolau, Oahu ; a ua lohe au, ua ano ola kona " mai Pake."

Aole au i manao e haawi i keia laau i na mai he lehulehu i kinohou; aka, e kali, i ike ia ke ano o ka laau, ke kupono, a me ka ole paha. Nolaila, ua kiai nuiau i keia poe a'n

i lapaau ai ma Lahaina nei; aua lana kuu manao, e ola na mai Pake a pau 0 H&waii nei i keia laau. Aole nae e kaena nui kakou, no ka mea, ua haawiia keia laau no ka mai e like me nei ma na aina e, aua oleloia, ua ola kekahi, a paakii ka mai 0 kekahi. Oka " mai Pake," ua kapaia; iwaena 0 na Kahuna lapaau naauao, le},eru ; o tepera no kona inoa; aole nae like loa kona ano me ka lepera oka poe (seraela. Ua hai mai kekahi mau Kahuna lapaau o Europa, ina he lepera hou, hiki ke hoola; ina he lepera kahiko, aole e ola. O kahi Kahuna akamai ma Farani, olelo mai oin, o na inai lepera a pau ana i ike ai. na mea hou a īne na mea kahiko, ua ola ma keia laau hookahi wala no. Ina olelo kakou no ka lepera kahiko, e hai au i kekahi o keia mau mai Pake i ola ma Lahaina nei. He kane oia; kanalima a keu kona mau makahiki; umikumamaha makahiki kona waiho ana i ka mai Pake; pehu ino kona maka, a puupuu, hakuhaku, kanununu, hinuhino, manoanoa ka pepeiao ; pehu na liina me na wawae; he ino na manainnna wawae a me na manamana lima, aole i hiki ia in ke hajmi i keknhi hana. Ua lapaauia oia e na Kaulea o Lnhaina; ua haawi au ia ia i na laau he nui loa, me ka emi ole o kona mai. A loaa ia'u keia laau n'u e hana nei, haawi an īa ia hookahi hua ale i ke kakahiaka, a hooknhi i ka po. Pela kona ai ana i keia laau, i na la a pau, a hala na mnlama ekolu a me ka hapalua o ka malama. Akahele kona ai nnn. Emi aku kona mni; n, ika pau ana oia mau mnlama, ua ola loa. Hookahi makahiki keia o kona ola ana, aole i puka hou ka mai. HE LF.PERA KAHIKO KEIA. Aole au i hai i ka inoa o ia laau, no ka mea, he laau make ia, ke hanaia e ka mea hawawa. Aole pono kanaka Hawaii e lawelawe ia laau. Pono ina Kahuna i aoia, a ia lakou wale no. Aole ia'u wale no keia laau no ka mai PaUe. Aia no'ia ina Kauka Haole a pan o Hawaii nei, a ua ike pono no lakou i ka hana ana i keia laau no ka poe lepera. Ua hanaia keia laau iloko 0 ka wai i kekahi manawa, oia laau hookahi no ia. Ua haawi na kauka o Honolulu i keia laau a'me kekahi laau e aku i kahi mau mea mai Pake, aua ola lakou. Ua hai mai na finke /apnau i keia laau, he mea kupono }oa ika mai lepera. O Dr. Good ma Ladana, he haole naauao loa ma ka lapaau ana, i mai la oia, " Aohe laau e ae i mana a me ka maikai e like me keia, no ka hoola i na mai le« pera ma na aina a pnu." Ua kuka pu au me na kauka o Honolulu no keia mni, a ua hana o Dr. Judd i kekahi laau no'u. Ua haawi o Kauka Mika, o Koloa i keia laau, a olelo mai ia'u, he laau kupono ia. O Kauka Wetemore, no Hilo, kai kokua nui ia'u ma keia hana, a olelo mai, " E hoao oe i keia laau ma na mai Pake 0 Lahaina."

Ina me ia ka makaukau o na Kauka Haole no keia mai, nohea ka piiikia no ka mai Pake iwaena o kakou ? Eia ka pilikia, o ka nui ona mai Palre, he naaupo loa lakou. £ ake lakou e ola koke, a ke holo nei lakou mamuli o kela lapuwale keia Inpuwale i kapaia, he laau e ola'i. He lehulehu na kanaka Hawaii, kanaka naaupo e lapaau nei i ka mai Pake, e kuhikuhi ana i kela laau keia laau, he laau haole kekahi, a me na laau Hawaii. Oielo kekahi poe, •» £ ola no ika awa.*' Nui na mea mahalo ika penikila ; okioki kahi poe i ko lakou io i ke aniani, a ke hoomau nei kekahi poe, ma Lahaina nei, eaii ka popoki; no ka mea, ua olelo kahi Pake. Ina eai lakou ika io o ka popoki, e ola ka mai. Ika makahiki 1863, he 50 na mai Pake Ina Lahama—a he umi o ia poe i make ia makahiki no. Aole i ino ioa ka mai o kahi poe o lakou, a make no. I kuu noonoo, make iakou i ka lnpaau ino ia. I keia mau la, o kahi mea o makou i loaa ia mai, he ikaika kona kioo, oluolu, ono ka ai, e holoholo ana i o a ia m?i i kona w* ikaika, make koke no oia. Heaha la ia ? He leana* ka makapo kona kahuna lapaau. Ina hoopaiia keia poeno kapepehi kanaka, ponoloa. Pomaikai.ka aina i ke kanawai poioiei no ka mai Pake, i hooholoia iho nei i keia makahiki. Pono e hookaawaleia ia poe, o piha ka aina ia mea ino. Aole nae au manao, ua<pono e kau ia poe mai ma na moku a la* we i kahi moku e, o haumia na moku. £ aho he mau hale liilii e noho ai lakou—elua ma Hawaii, elua ma Maui, a hookahi hoi ma Oahu ; . a pela'ku. Ina pono ka hana, a na na Kauka Haole e lapaau, iana kuu ma« nao, aoie haia na maimhiki elima, a nafo* wale ka mai Pake mai ka aina ako. Me ke aloha qo, D. BALtTTOA.