Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 18, 4 May 1865 — Na La Weliweli he Umi, [ARTICLE]

Na La Weliweli he Umi,

Kid MAKE ĀNA O KEKAHI MOKU AMĒKIKA ,MA KA MOANA I HOLO AKU MAI KaPALAKĪKO A I ENELANI. [Koena mai ka Helu 17 mai.') Aohe inanao pono iki i komo mai iioko o makou no ka lawe ana ac ma kahi e i. ko : makou oina kakahiak|, a me ka luli ino aha o kamoku, no ka mea, na nui toa ka pilikia i loaa mai la makou iloko o ia manaua, aohe wa ka-o, u| haule iho ha mea a pau iluna o ka papahele, a ua nahaha ma na wahi a pau. O na poki, na pikawai, rta pa, na poia, na noho me na kiaha e kiloi liilii ia aiia mai kekahi aoao o ka rumi a kekahi aoao. E alala ana na keiki, e uwa ana hoi na luiiia me ka hoohiki ino; a o ka mea oi aku mamiia o ia mau mea, oia no ka uiuina mai o na laau o ka moku, a nie ka leo ho-ho o ka liu ie komō nui mai ana ilok<f p ka moku, ine he la he mea ola e uwe ana a e na ana iioko o ka pilikia. I kuu nana ana aku i kuu hoa eemoku ua li loa kōna io i nei mea he makau. O kana wahi keiki kane uuku, ua ikeia aku no ia e huli ana i na omole laau iloko o ka pahu laau. Ua mae loa na papalina o kuu hoa eemoku me kana wahi keiki uuku e hiiana ma kona mau lima. Ua hoohainuia e makou ke keikikane i ka aila kohola, no ka mea, ua inu ia i kaomoie kalomeia; a ua oluolu no hoi ia i ka inu ana i ka aila. Ano, o kc kanaka a makou i hilinai nui ai no kona kupaa, ua hoomoeia kona noonoo no kona inu nui ana i kn rama. Ua ona loa ia, a pela " no hoi i hahai aku ai na luina mahope ona. Heaha la ko makou pono me ka moku e piho ana, me ka poe ona, na lakou ka makou e malama? Ua pilikia loā ke Kapena i ke kauoha aku i na kahumoku e hoopiha i ka waapa i ka ai me ka wai, me na mea holomoku kekahi ana. O ka liookuu ana o na waapa iloko o ke kai na kona mau alii wale no ia i hana. No kona lohe ana i ka poe ona maluna ma ka papa oneki, nolaiia, o kona manao niua o ke kii i na w&lnne me na keiki, no ka mea, īna e loaa na waapa i na lima o ka poe kahumoku, heaha iho lo ko makou pono ? I ka manawa i hookuuia - ai o na waapa, elua waapa i naliaha-e, a no hoi i koe. He 47 ko makou nui e kau ai iluna o keig mau wahi waapa nawaliwali; a o ke kaawale o makou mai ka aina mai he 150 mile. Auwe makou ka poe o ka aono paiupaiu, na keiki koK e na kanaka ona rama me ka «*sfsß'oria ofe. O ke Kapeim me ka Hulihe'mau kanaka Sekotia, ua matia'Mo loaia laua no ko laua hana pono iloko 0 keia manawa piiikm. Ma ke kokua ana mai o ka nui o na kahumoku i ona ole, na knuia iho ka waapa ° Kapena. O na mea i hooili *»mufria, he mau moena liilii, uluna, huluhulii, pahu wai, mau eke berena, a me lia mea hoiomoku a ke Kapena; mahop» ;yjho iia hookuuia iho makou me na kaula. loa ia'u i ko makou olema ka aoao o ka moku i ko makou c jxf«nawa i hookaukūuia ai. Eia nae,

ua kali makou aluli aku ka moku ma kekahiaoao, alaila, hookuupukahi aku ana. Ua kali nae makou a ka manawa ekahea ia mai ai, alaila, hookuuia iho ilalo me he poe hipa Ja. Ua waiho malie iho ko'u puuwai i ka wa i hookuukuia iho ai ka'u wahi.kamakahi, a owau aku no hoi ka hope. He mea weliweli loa no ka wahine ka nana ana aku i ka wahine i hanau ai ike keiki i ka po aku mamua, me he mea la, he kino kupapau ua wa-hiia 1 ka lole huluhulu keokeome knhi keiki uuku' e hii ana mn kona alo. Ua manao au e makeanaia mamua o ka hala ana o ia la, eia ka auanei aole., Oko makou nui iluna o ko makou waapa, eha wahine, elima keiki, o ka Hulipahu me na kahumoku he umikumaono, ua noho aku 110 ke Kapena iluna o ka moku me ka imi i mea e pakele ai ka poe ona, ka poe liiki ole hoi ke malama ia lakou iho; a mahope iho, ua hui mai ia me makou. Uuku lnuna ole ko makou wahi waapa i ko makou nana ana akii i ka nui o ka moku. Ua wiikiwiki aku makou ika holo a kaawale aku, no ka mea, e luli ino loa ana ka moku oia ka mea i paila ino ai ke kai me he wai mimilo la. Oka Malamamoku, ekolu eemoku, a me na kahumoku i koe aku, o lakou ka poe i koe aku iluna o ka moku i ko makou muhawa i hnnlele aku ni. Aole paha i liuliu haalele aku lakou i ka moku, no ka mea, he mau hora wale no kai hala aku, oko inakou loaa koke no ia. Aole he mea uuku ka nana ana uku i kelamoku maikai, i kona haaleleia anaaku iloko 0 ke kai ino me ko'u waiwai a pau i mea na ke kai e poi pu iho ui. Aka, he mea uuku loaia ia'u a me na mea a pau maluna ona mamua o ka make ana o ka'u keiki kainakahi. Elike ine ka pouli oka wa e hiki mai ana, pela no au i manuo iho ai e o!a ana 110 ia. la' manawa, e puhiia ana makou me he wahi kiko la no ka moana. Mauiua oka po ana iho, kui iho la ka hekili, oaka mai la ka uiln, nou mai la ka makani me ka ua, a oiu ko makou mea i pulu ai. Ua noho iho au maluna o kekahi wahi papa ololi no na hora he umikuinamahn, me kuu hii no i ka f u keiki. Ua pulu loa au a hiki ika ili, ua powehiwehi ko'u mau maka i ka 110ktfa e ke kiheahea kai, aka, aole nae au 1 nawaliwali iho. Ika manawa iao ae ai i ka hana o kekahi i kekahi ua hokilo, ua hakahaka na maka. Ia manawa no makou i ike aku ai i kekahi kukui ma kahi mamao aku, a kuhi makou he kukui no kekahi nioku, eio no l;a o kahi waapa o mākou me ua poe ,kahumoku ona nei, ua pau nae kaona. Ekolu ia o ko makou holo ana me ka ike aku no o makou i kelkahi waapa; a i ke kolu oka la ua wehe mai ia ikp makou pili, aoie inakou i ike houaku iaia.

Iloko o keia ino a me ka wikiwiki ino, ua kokoke e pulu loa na berena a makou i ket kai, aole hiki ke ai aku. Ua ikeia no hoi, o ka ai i houfuuluia no ka waapa 0 ke Kapena ua hooiliia iluna o kekahi waapa no ke kuhihewa, nolaila, ua kau kanawai ia makou; he hnpalua pajna wai a he hapalua paina berena ka ke kanaka hookahi no ka la. Eia nae he mau wahi tini kekahi a makou i*piha i ka ohelo, a ine ke kulina, a i na wahine wale nokeia mau* mea e haawiia ai. Iloko o ia niau la, ua nui loa ka uwe ana o na keiki. E 11901100 mai oukou ia makou i na makuahine e uwe mau ana hoi lakou nokalu apana berena me kahi wai, e riioi mau ana i ka la a po, a hiamoe no me ka pau ole o kc noi, ala hou ue la no 1 ka po a oia ama no, aole hoi e hiki ia rnnk<JU ke hoomalielie aku ia lakou. Ua ko[tioinai ka huhu iloko ou ia manawa. Uo. manao iho au e kiola ia'u iloko o ke kai, a ina ia hana au e loaa ai ka berena no ka'u keiki. 1 na la mua ekolu, ua meinaolana loa nnakou e halawai ana makou me kekahi moku, a ua hooluolu aku kekahi o makou i kekahi i kumu e pau iki ae kau wahii pilikia. Ina o komakou loohia ana i ka pilikia aole ma na latitu wela, ina aohe ahai lonoomakou menei ua *leia e ka moana kuhoho. I kinohi ua liu no ka wuapa, a ua ka ia 110 nae e ka poe luiina: a pela makou i nolio ai iloko o ka wai paakai. O ka aoao o ka waapa i hookaawaleia no na wahine a me na keiki aia mawaenakonu, ehiku kapuai huinahalike. Malaila makou a noho pukuikui ai inai ka puka ana o ka la aka napoo ana. I.ke ao, haalefe maliou i ko makoii wahi, a noho aku ma kahi e i akea ai kahī e hoe ai o na kahumoku. No ka ikiiki i ka noho i ka la no na hora he nui, a rae keino hoi, a me ka hii mau i ka'u wahi keiki iluna o ko'u lima nawaliwali. no ka ōiea, aole hiki iaia

ke k*i, a nolaila i komomai ai ka mni iloko o ka 1010, a me ka hoopailua i na mea a pau e kokoke mai ana a puni hoi o'u. Aole nae i kuiu ko'u waimaka. Ua noho pinepine iho au me ka noonoo ole i kekahi mea, o ka nana wale iho la no ka hana i ka- moana. Ekolu nae la o makou i loaa ai ka pohu. Ua nana maikai iho kala ia makou. a manao iho la a'u he mea oluolu loa ke kiola ana ia'u iho iloko kai a iho malie aku i ke ala hoi oJe mai malalo ona ale e o-hu mai ana. Ua mnkemake loa au e make, no ka mea, aohe pono o ke ola, ua poina loa 110 hoi ia'u ia mea he ola. Aole hiki ia'u ke haiaku i na 1« i hala aku, me ka halmi pakahi aku. I kuu wa i nana aku ai ia lakou me he mea la ua maopopo no ia lakou ko lakou haulehia ana iloko o ka popilikia hookahi. Ua hoomanao iho au ike koiu o ka la make iho la ua keiki hanauhou nei, ua akaka no e make ana noia mai kinohi mai. Ua uwe haaloulou iho ka mukuahine, aole i na mai na lima aloha ole o ka make i ka wa a ke anu i kokolo mai ai i kon» houpo, o ka make ana o kana keiki he mea ia e hooluolu inai ana iaia. Ua wa-hiia ua keiki la i kekahi kihei nona ke ano maikai, a kiolaia aku iloko o ke kai; aka no ka mama loa ua lana wale ae 110 ilun?, aole i piho iki a pelaiai lana ai a hala kekahi mau l*)ra ma ke kai nmlino, oiai e kiola iho ana na kukuna o ka la i ka malamalama maluna pono o ka mea i kiolaia aku iloko o kona luakupapau hohonu. Mahope iho, ua nalo koko iho ia, ua alapoho ia e kekahi mano pololi, a ua hoomahuahua loia ko makou inakau i ke alukaana inai a me ka hoopuni mai i ka wanpa o makou. Ua kiolaia na keiki iloko o kekai i na kakahiaka a pau i maikai ai kolakou ola, aole nae m&kou i hoomau loa aku ia ha-

ini i ka manawa a na mano e kini maj ana mnhope pono o makou. Ina ahiahi a pau mamua o ka napoo a»a o ka la, ua hoounaia kekahi luina iluna oks kia e nana i kekahi moku, ai ka aina. Ina ahiahi nae a pau aole ia i ike iki i kekahi moku, a pelii ka'la i napoo aku ai me ka loaa ole oko makou manno lana. Ia mau po. o nn po ua loa «ia, no ka mea, ua hiki pono makou i kahi a ka makani kualau e hele mai ai me ka huhu. Ua pouli koke mai ko nouli, a nou mai la ka makani me ka hoouna pu mai i ka ua. Ma keia mau lalilu ina ē holo kekahi mea maluna o ka mokuahi, e lohe no ia i ka leo kahea oke Kapena. £{ Ei ae kekualau; e.ponoe hoi na wahine ilalo," a ia manawa oe e ike ai i ka wikiwiki ino o na ohua i ka hoi ilalo o ka moku; a i ka manawa pokole a»!e oe e ike i kekahi ohua maluna o ka oneki; ua hoi ilalo, a ma na pukaaniani lakou e ki-a-ai mai ai, me he mea la e olioli ana no lakou noia inanawa uuku. Aka,heokoa loa nae ko makou ano, no ka mea, ua noho wale iho no makou iluna o ko makou wahi waapa, me ka hoohamama pono iho o ka lanii kona mau ipuka wai, a hoohanini iho hoi maluna pono o makou. Ika manawa e poha ai ka la, kaulai aku la i kahi lole, iliki hou mai la no ka ua, pulu no, a kaulai hou aela no; a pela wale iho la no e hanaai, a i ka po hoi, he okiloa aku hoi ia. No keia mea, ano ka ma-u mau o ka ili i ke kai, nolaila ke kumu i akaakaa ai o ka ili o na \\abine rnc na keiki, a i ka manawa e pa aku ai i ka wai maoli, oolohu aela a lilo i mai maoli. Auwe ! ka pilikia nui ili mai maluna o'u i ko'u hoopuniia ana eka wai, e kali ana au ika hoomaaliliia mai o ko'u mau lehelehe e ke kulu wai huihui oke one hanau, a i hiki ai ke holoiae ika ili nakakaka. Ke au neiko'u mau maka eakeo ka ike aku M ka aina, alaila loaa ka mea nana e wehe mai ka punawelewele e kahihi ana i ko'u mau maka. (Aolt i pau.)