Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 19, 11 May 1865 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa.

O na Keiki hoiliili mea liilii.

                Aole paha i poina ia oukou, na mea maa i ka heluhelu Baibala, ke kaao no Ruta ke keiki a Naomi, i keia hele ana e hoiliili hua palaoa mawaena o na opuu palaoa ma ka mahinaai o Baraza, kekahi kanaka mahiai o ka aina o Iudaia. Ua lilo o ua Ruta la i wahine no Baraza mahope, a oia hoi ke kupunawahine o Davida, ke alii kaulana o ka Iseraela. I kona wa i ohi ai i na hua palaoa iwaena o na opuu pahoa o Betelehema he kaikamahine ilihune no ia, a ma ka lokomaikai o ke Akua ia ia no kona haalele ana i na akua wahahee o Moaba, a hoi pu ana me kona makuahonowai wahine mamuli: o Iehova, ua loaa ia ia ke aloha imua o ua kanaka waiwai la, o Baraza.
            E like me ka Ruta hana i ka wa kahiko pela e hana nei kekahi mau kaikamahine ma Inia. Oia no ko lakou mea ai nui e like me na Pake. I ka wa ohi raiti e ike ia no na kaikamahine e ohi ana i na hua raiti i koe mahope aku o na kanaka oki raiti.
            Ua lokomaikai o Baraza ia Ruta, a ua kauoha i kona mau kanaka e waiho i kekahi mau pua raiti nona, a ua mahuahua kona loaa ma ka la hookahi. Aka ma Inia, aole paha he mau Boaza lokomaikai e kokua i na Ruta liilii o na mala raiti o Inia. He hana liilii ka lakou ; a ma ka hoomanawanui ana iloko o ka wela o ka la, a ma ka ohi ana i kela hua raiti, e like me he mau manu la, e loaa elua a ekolu paha quata i ka la hookahi. He poe ilihune lakou ; aole manao lakou e waiho i kekahi wahi hua, a manao lakou he pomaikai ke loaa kekahi wahi puolo raiti.
            E ninau nae paha oukou i ke kumu o kau hai ana, o keia mea no na kaikamahine ohi hua raiti o Inia.
            Eia kekahi o keia mau kaikamahine ua lohe no Iesu mai na misionari mai, a ua hoomaka i ke aloha ia ia. He mau kula Sabati ko lakou, a he pule malama. A no ko lakou olioli i ka Haku, a minamina i ka naaupo o na keiki e ae o Inia, ua hooikaika lakou e kokua i kekahi mea e loaa ai ka Baibala ia lakou. A heaha la ka lakou mea i hana'i ?
            I na i hiki ia oukou ke noho ma ko lakou halawai pule malama, e ike auanei oukou i na kaikamahine e lawe pakahi mai ana he ipu liilii i piha i ka raiti. E ike auanei oukou ia lakou e ninini ana i ua raiti la ma kekahi kihi o ka hale, a lilo iho la he puu nui.
            No ka poe pegana ia. Ma ka hooikaika ana lawe mai kekahi mau kaikamahine, elua a ekolu quata raiti i kela pule malama keia pule malama.
            Ua hai aku au i keia kaao ia oukou i mea e lilo ai oukou no hoi, na kamalii o loko o na kula Sabati o Hawaii nei, i mau mea ohi i na mea liilii. Aole no paha e hiki ia oukou a pau e ohi raiti e like me na kaikamahine o Inia, no ka mea he okoa na hua o kela wahi keia wahi. Ma kekahi wahi he pulapula, ma ia wahi aku he pepeiao laau, a he hua kukui, he hua aila paha i makemake nui ia e kekahi mau haole ma Honolulu, a pela'ku, he nui na mea e hiki ai ia oukou e ohi a hoiliili a kuai aku i na haole a i na pake paha, a loaa he mau hapaumi, a hapawalu paha e kokua ai i na keiki pegana o na aina pouli.
            Mai hilahila oukou no ka uuku o na mea i ohi ia. E hoomanao oukou i kela himeni maikai.
" Kulu wai liilii la,
Huna one no,
Hui i moana,
Me na aina pu.
Pela na makua,
Lokomaikai ae,
E alu nui ana,
Mai ka pomaikai."
            Ke manao nei au aole i manao nui oukou ma na mea liilii, na minute liilii, na hapaumi liilii. Pehea nae i na ua haalele makou ia ia oukou no ko oukou liilii ! E hiki no i na kamalii liilii e hana i na hewa ; a me na pono he nui wale, a pela no na hapaumi a keneta paha.
            E hai ana au ia oukou i kekahi wahi kaao no ka hana a kekahi keneta.
            Ma kekahi halawai pule malama ua lohe kekahi keikikane liilii, e hiki no e pai ia no ke keneta hookahi, he pauku noloko mai o ka olelo a ke Akua ma ka olelo e. Hoi aku la ia a noi aku i kona makuahine i haawiia kekahi keneta, a wahi ana, "makemake au o kela pauku nani ke pai ia. No ka mea ua aloha nui mai ke Akua i ko ke ao nei, nolaila ua haawi mai oia i kana keiki hiwahiwa, i ole e make ka mea manaoio ia ia, aku e loaa ia ia ke ola mau loa." E noho ana ma Inia i kela wa kekahi kahunapule maikai, o Corie kona inoa. Aole ia e kamailio aku ma ka olelo o na kamaaina ; aka ua makemake ia e hana maikai aku ia lakou. Nolaila, kakau iho la ia he mau pauku mailoko mai o ka olelo a ke Akua, a lulu aku i kona wa e hele ai ma ke ala loa. I kekaki la, i kona noho ana ma kona hale lewa, ua kii ia oia e kekahi kanaka i ane pilikia i ka make. Hele aku la ia a loaa ia ia e aneane make ana. " Ua ike anei oe ia'u ?" Wahi a ua kanaka la, " Aole" wahi a ke kahuna. " Eha makahiki i hala aku nei" wahi a ua kanaka la. " Ua kaahele oe ma keia wahi. He pegana wau ia wa, aole i manaoio ia Iesu. Aka ua haawi oe ia'u he pauku mai ka olelo a ke Akua mai, a eia no." Heaha iho la ia malalo o ka moena, a hoike aku la ia he wahi apana pepa weluwelu. Maluna iho keia mau huaolelo. No ka mea ua aloha nui mai ke Akua i ko ke ao nei, nolaila ua haawi nui mai oia i kana Keiki hiwahiwa, i ole e make ka mea manaoio ia ia, aka e loaa ia ia ke ola mau loa. O keia mau huaolelo wahi a ua kanaka la, "kai hoola i kuu uhane."
            Pela i ko ai ka makemake o ua keiki la. Ka pauku liilii ana i aloha ai, he pauku liilii no, oia ka mea i hoohuli ai kekahi kanaka mamuli o Iesu.

Nui ka noiau iloko o na mea liilii.

E hoomau me na hoa maikai, ke maikai. Mai nalowale, ina aole i maa kou lima i ka hana, e hooluhi ia oe iho me ka noonoo o kou naau. E olelo mau i ka oiaio, mai haanui e ; e hoohiki kukaikahi. E hooko i kau mea i ae ai. E malama i kou mau mea huna, ke loaa ia oe. I kou wa e kamailio ai me kekahi, e nana'ku he maka a he maka. O na hoa maikai, a me ke kamailio oluolu ana i na kukulu o kou manao. O ka inoa maikai ka luna lilo o na mea a pau. Aohe mea hiki ke hana ino i kou inoa maikai, koe nae kou mau manao a me kau hana. A i akiaki wale mai kekahi ia oe, mai hoolohe wale aku i kana. Aole inu i kekahi o na wai ona. I mau ai kou noho lako ana, e malama pono i kau wahi mea i loaa mai, ke ole e alakai ia e na pilikia hiki wale mai. I kou hoi ana i kou wahi moe, e noonoo i kau mau mea i hana'i ia la. Mai pupuahulu i ka waiwai, ina ua loaa ia oe kekahi hana e pomaikai ai. O kahi mea uuku i loaa pono mai ma ka hou o kou lae, ka mea nana e hoohauoli pono mai i kou manao. Mai lilo wale ma kekahi lealea pili waiwai. E loaa mua mai kau wahi dala, mamua o kou hoolilo e ana. Mai holo kiki i ka aie, ke ole oe e ike i kahi e puka aku ai ia oe, mai lawe wale mai i ka mea aole i loaa pono mai. Mai mare e, a hiki i ka wa pono e hiki ai ia oe ke malama ia oe iho a me kau wahine. Mai olelo ino wale aku ia hai.

O KA PEPEIAO LOHE LA E HOOLOHE MAI.

                O oe, ka mea makemake i na wai ikaika, e loaa'na ia oe he haku ikaika mamua o kou. Ke hahai mau nei ka hune a me ka nele, mahope o molowa, e like me ke aka mahope o na ao o ka lewa. O ka mea molowa, e loaa'na ia ia kona uku, aka, o ka mea hana mau, e loaa ana ia ia kana mea e aahu ai a me kana mea ai ; aohe ona hoopili wale.
            He oi aku ka luhi o ka holo ana maluna o ka lio molowa, mamua o ka hele wawae :— Pela hoi, he oi aku ka paakiki o ka haalele ana i ke kau wahi hewa uuku, mamua o ke ao ana mai i na mea hou he nui.
            O ke kanaka hana pono ole, noii hewa o hai, he oi aku kona wikiwiki e hookahuli i kahi hapa iki o ka hai olelo, mamua o kana mau olelo alapahi iho. O ka mea hoopono i ka mea uuku, e manao nui ia auanei oia he mea hoopono i ka mea nui.
            I kekahi wa ukiuki iho la ke kanaka pana pua no ke ku ole ana o kahi kiko i hoailona ia, i wahi nana e paiia'i, i mai la kana pua, " Ina oe e hoopololei ana ia'u i ke kiko i kahaia, aole io no e ole ke ku."
            Ke ao mai nei keia ia kakou, ua hoohewa pinepine kakou ia hai i ka wa i loaa'i ka hewa iwaena o na mea elua, a nou nae ka poino i ilihia ia mai.
            E ka hookamani ! Mai olelo i kou hoa aloha imua o kona'lo e mahalo ana, a ma kona kua i ka ino, wahi a Beveride. * * * * * * *

He Ninau no ke Komolima.

Ekolu kanaka i huna i ke komolima ma na manamana lima ; o A o E a me I, e noho ana lakou ma ka lalani hookahi, e moe ana mai ka Hikina ke Komohana, e huli ana ko laua mau alo i ka Akau, o E mawaena o kona mau hoa, o A a me I, ua huli ke alo o ko laua mau lima iluna, a o E hoi ua huli ke alo o kona mau lima ilalo. Helu iho la lakou i na manamana, e hoomaka ana i ka helu ana ma ka hema mai, mai ia A mai, mai ka manamana mua o ka helu ana a hiki i ka manamana i waiho ai o ke komo, a houluulu aku la ia huina me kekahi puu huahelu i manaoia, a hoonui aku me ka 10, a hui aku me na iniha o ka manamana i waiho ai o ke komo, e helu i na iniha o ua manamana la maluna iho ; o ka huina a pau 683. Iawai ke komo ? Ma ka iniha hea ? E hai mai, e hai mai oukou e ka poe i hohonu ka naauao. S. Papiohuli.

Na La Weliweli he Umi,
KA MAKE ANA O KEKAHI MOKU AMERIKA MA KA MOANA I HOLO AKU MAI KAPALAKIKO A I ENELANI.

                I kekahi po i ka manawa a ka ua i helelei iho ai maluna o makou, moe iho la au ilalo a haliu pono ae la au iluna me ka hoohamama ae i kuu waha i kulu pono iho ai kekahi mau wahi kulu ua iloko.
            Aka, ohu mai la kekahi ale nui a popoi iho la maluna pono o makou, a komo iho la ke kai iloko o ko'u kania-i a kalea iho la au. I kekahi wa ua moe iho wau no ka makewai, a puoho wale ae no no ke kapiia mai e ka huna kai ma ko'u mau papalina. Ua holoi ae au i kuu maka no kuu ike ana ua okiloa i ka wawae lepo a pulu hoi o kekahi luina e hiamoe ana. Alaila, papale aku au i kona wawae ma kahi e me kahi ikaika uuku i loaa ia'u, aka, aole nae ona maliu mai. Alaila olelo aku la au, " e hookaawale aku hoi oe i ko mau wawae ma kahi e." O kana olelo ke pane mai, o ka hoonono i kona ihu a me ka olelo ino mai. O na hana weliweli o ka hoohiki ino ana i maa mau i na luina i ka manawa i maopopo iki o ko makou mau la hope ia, ua hoopiha loa ia au i ka makau a me ka pihoihoi. Aole nae au e poina i kekahi mea, oia hoi ka pakele ana o kekahi luina mai make. I ka la o makou i loaa ai i ka pilikia, ua ohi au i na omole ela ekolu me ka omole waina hookahi a kau iluna o ka waapa me kuu manao he pono nui ia no makou. I ka ha o ka po o makou ma ka moana, ia makou e haukeke ana mahope iho o ka ua ana, manao iho la makou e weheia kekahi omole ela no na wahine me na keiki, aka, aole nae i loaa iki kekahi omole o ia ano. Ia manawa, pii koke ae la ka inaina o ke Kapena. " Owai o na luina kai hana apiki ma ka inu ana i ka ela i hookaawaleia no na wahine, a i waihoia mai hoi iluna o ka waapa no na wahine iloko o ka ehaeha ?" Aole i hoike iki mai ka mea nana i kolohe iaia iho, nolaila, olelo aku la ke Kapena me ka huhu mahope iho i kona lohe ana i ka mea nana i kolohe, ua makemake no ka mea nana i hana ia hewa e make ia a e kiolaia oia iloko o ke kai. Mai kiolaia no ina aole au a me kuu hoa eemoku i hoomalielie aku i ke Kapena e hoopakeleia ke ola o ka luina. Mahope o na pule ana a maua he nui lanakila iho la ko maua aoao. Aole au i ike iki i ke aloha ana mai o ua luina la i kona mea nana i hoopakele ; no ka mea aole oia i olelo iki mai no ia mea. I wehewehe aku nei au i keia wahi moolelo i ike ai na kanaka i ko lakou lawe ae no i ke Kanawai ma ko lakou mau lima i ka manawa e loohia ai i ka pilikia nui.
            I na la a pau ua hoomahuahua ia ae ko makou kaumaha ; o ka pololi o na keiki ua weliweli no, i ka manawa e haawiia aku ai ka wai, o ko lakou hakaka iho la noia, a hanini pinepine aku ka wai i ko lakou aumeume ana. I ka manawa a ka la e kau-o ae ai iaia iho ma ke aouli o ka lewa lani, alaila maopopo pono ke ano hihiu o ka maka o na kanaka no ka pololi ame ka luhi. No ka mea, e hoe ana lakou i ka po a me ke ao. O kekahi poe o lakou ua nalowale maoli aku ko lakou ano, a he ano hihiu ko lakou ia manawa. Alaila hoomaka ae la lakou e olelo weliweli, e ai lakou i na keiki. Ua lohe mua nae ke Kapena i keia kuko o lakou, a he mau kanaka ikaika e ae kekahi mawaena o na luina i aloha ia makou. I ke kakahiaka o ka umi o ka la i komo iho ai kela manao ino iloko o na luina eha. Ia wa no hoi i hoomakaukau iho ai ke Kapena me kekahi mau hoalauna ana i hilinai ai e pepehiia ka mea e kii powa ana i na keiki i ka po i ko lakou manawa e moe ai. Ua kokoke mai ko makou hora hope, aka he kaumaha nae kai ka lani lilo.
            I ke ahiahi mamua aku i ka wa a ka la i napoo aku ai me kona nani, honi iho la au i ka'u keiki, no ka mea, ua hala e aku ia la, aohe pomaikai i haawiia mai. A laila, olelo mai la ia, "e mama, e pule no au i ke Akua." Eha wale no makahiki o ka'u wahi kamakahi, nona na maka uliuli, me ka lauoho gula me ka ili keokeo, me ka maka mohaha. O ka hoopili ana iho i ka opuu nani e kukuli ana iloko o ka waapa me na kanaka hihiu a ano pupuka a me na wahine e hoopuni ana iaia, he hana hoolele ia i ka hauli. O kana pule, he wahi pule pokole loa ; ua haliu ae ia iluna i ka lani me na lima e puiki ana me na maka hookamani ole, a olelo ae la ia. " E oluolu oe e ke Akua e e hoouna mai i moku." Oia wale iho la no.
            Akahi no a kakahe iho na waimaka wela ma kela waapa mai ko'u mau maka iho. Lawe ae ia au iaia iluna o ko'u mau lima nawaliwali, a hiamoe iho la maua i ka hiamoe o ka make a ka ai. I ke kakahiaka o ka umi o ka la, o ka hora 11 paha ia, kahea ae la kekahi, " He moku, he moku." Ka leo kupanaha ! lele ae la makou iluna, a mai huli ka waapa ia makou i ko makou pihoihoi e ake o ka ike pono aku. Ua ike io aku no makou he wahi pohaka poliuliu uuku ma ka ili kai ma kahi mamao loa, aka, no ko makou uuku loa, he wahi waapa kahulihuli wale, no ka hae ole, a me ka makou mea e kahea ole aku ai no ko makou pilikia, aole e hiki ia makou ke oni ae. Pehea la ina ia e holo loa ae ? Komo mai la ka manao makau ua hoea mai ke kokua, aole nae makou i lihi kokoke aku. Huki ae la makou i kekahi kawele keokeo iluna, a uwa aela, a hana iho la makou i na mea hiki ia makou ke hoike aku i ike mai ai ua moku la. Holo mai la no ia a kokoke a ike maopopo ia aku la no ia he moku kiapa. Aole e hiki i ke Kapena ke hoomaopopo i kona hae, he Hae Hamabuga paha. Aole no hoi i maopopo ia'u ke kumu o kona huki ana i kona hae ina ia aole i ike mai ia makou. Aole no o makou manao nui ma ia mea, a no ka lahui hea la ia. Ua holo loa ae no ia me ka haalele mai ia makou. Ia manawa puka mai la na hua ino mai ka waha mai o na luina. Alaila nana aku'la kekahi wahine i kekahi, a uwe ae la na keiki, a nana pono mai la na maka hihiu o ka poe aikanaka, oia hoi na luina, aka ua noho malie iho au ma ka ekemu ole no kekahi mau hora.
            No kuu haalele ia ana mai e ke Akua a me ke kanaka ua hoao iho au me ka manao e halawai ana au me ka popilikia, a o na mele a'u e himeni ai ma Kapalakiko hoomanao ae la au ; aole nae e hiki ia'u ke himeni pono i ka hua mele. I kekahi la wela, ia'u e hiamoe ana o ka hora 3 paha ia o ke ahiahi, lohe hou au i kekahi leo e kahea ana, " He moku ! he moku !" Ia manawa nana iho la au ia'u iho me ka nawaliwali ; aka ua nana pono aku no ke Kapea me na luina, a ike io aku ia no lakou i ua moku la. Huki aela makou i ke kawele o makou iluna o ke kia. Pane mai la ke Kapena; " e moe na wahine me na keiki ilalo o ka waapa," " ina lakou la e ike mai i ko kakou lehulehu e holo loa aku no ia e like me kekahi moku ino i kakahiaka nei." O ko makou moe koke iho la no ia ilalo. Holo mai la ia a kokoke a uwa koke ae la na luina, " Ua ku ua moku la !" a i nana io aku ka hana e hoomaha mai ana ia, e kali ana ia makou. Pane hou mai la no ke Kapena, " E hoe ikaika e kuu poe kanaka, a e moe na wahine me na keiki ilalo." Ua manao anei ia o ko makou ikeia ana mai ke kumu e makau ai o kela moku ? Ia manawa kokolo mai la ka leo kolonahe o ka'u kamakahi. " E mama, ua lohe ke Akua i ka'u pule, ua hoouna mai nei ia i ka moku e hoopakele ia kakou. He ahiahi oluoluia, ua olioli pu mai ka la lilelile me na aouli, me ka moana lipolipo me makou. I ko makou manawa i kokoke aku ai i ka moku, ike aku la makou i na kanaka e nana mai ana, aka ua hoopiiia ia nae lakou i ke kaumaha. Ua lawe pakahi aku lakou ia makou, a ia lakou i ike mai ai i na wahine me na keiki uwe iho la lakou. Aole o lakou ike i ka makou olelo, o ka nana wale mai la no, aka i kuu wa i kukuli iho ai ma ka oneki a liuliu ae la au iluna me ka pule ana i ke Akua ma ka olelo Paniolo Gracias a Dios (e aloha ia ke Akua,) ia manawa lakou i hoalu iho ai i ko lakou mau elelo a holo mai la a hopu ia'u me ka uwe, me ka lulu lima pu mai.
            Ua mahalo aku au i keia poe i na mea a pau, i ke Kapena a hiki loa i ka luina ino ilalo. Ua haawi mai lakou ia makou i ka wai, ka belena a me ka waina. Ua ola makou. E hoomanao kela makuahine keia makuahine, ua pii aku ka leo pule o kana wahi kaikamahine kamakahi a hiki loa iluna i ka Noho Aloha, i kahi a kona Makua e hookipa oluolu aku ai ke hiki mai ke kau o ka makalii maluna o ka pua rose e opuu ae ana.— He palapala keia na kekahi wahine.

Ko Iefasona mau rula.

1. Mai waiho a hiki i ka la apopo i kau mea hiki ke hana i keia la.
2. Mai hoopilikia wale aku ia hai e hana, i ka mea hiki ia oe ke hana iho.
3. Mai hoolilo i kuu moni mamua o ka loaa ana mai ia oe.
4. Mai kuai nui i na mea aahu ; ina aole oe i nele, no ka mea, ua lawa iho la no.
5. He oi aku ka make a ka ai, a me ka makewai, a me ka make a ke anu mamua o na lole nani.
6. E hoao mau kakou i ka ai pakiko ana.
7. O na mea a kakou e hana'i, me ko kakou ikaika, e hoolako pono ana i ko kakou mau hemahema ; ke ole e kue i ka pono o kekahi, aole ia he mea e hoopilikia ai ia hai.
8. He oi aku ka ino o na hewa i loaa ia kakou, mamua o na pilikia hiki wale mai.
9. E lawe mau i na mea, me na lima mikioi.
10. A i huhu ea, e hele paumi mamua o ke kamailio ana ; ina i huhu loa, e helu pahaneri. Me ke aloha i kou Lunahooponopono.
G. WILLIE.
Hana, Maui, Mei 6, 1864.

No ka hakaka ana o kekahi Kanaka okohala., me ka Bea keokeo.

                Na Kapena Korebi i hai mai i keia olelo, a nana ponoi no i ike i ka hana ana. Ua manao nui ia, no ka mea, ua maopopo no kekahi ano ia Bea, ma ia hana ana ; a o kela ano ona, oia wale no ka mea i pakele ai ia kanaka o kona holo i ka make. I ka makahiki 1820, e holo ana ka moku okohola, ma kahi kokoke i ka hau, a ike aku la lakou i kekahi Bea keokeo maluna o ka hau.
            Ia manawa, ua koa loa kekahi luina o lakou, no ka mea, ua inu rama, a olelo iho la ia e hele e pepehi i ua Bea nei, i ke-o a lakou e o ai i na kohola.
            Hoole kona poe hoaholo a pau, me ka hooweliweli aku ia ia. Aole loa ia i hoolohe iki i ka lakou, hoopaa loa no ia ma kona manao, a lawe oia i ke-o ma kona lima, a hele aku la.
            Loihi loa kona hele ana, hookahi paha mile a me ka hapa, alaila, hiki aku la ia i kahi o ka Bea, ana i manao ai e pepehi.
            Ike mai ka Bea ia ia, aole ia i makau iki, aole holo aku, aole holo, aole holo mai, ku malie no, me he mea koa la e hoomakaukau ana no ka hoouka. Hoike aku ke kanaka i kana o, aole holo ka Bea ; ku malie, hoike mai no nae i kona niho nui, me he mea la e olelo ana ; pono ia oe e ku ma kahi loihi iki aku. Alaila, maopopo i ke kanaka kona lapuwale. Akahi no a loaa ia ia ka makau, no ka mea, he ilio nui loa ia, a ua nui loa kona niho, nolaila, aole pono ia ia ke hoouka me ua Bea nei, a haalulu hoi kona mau kuli i ka makau nui loa.
            Manao iho la ia, ina holo wale oia, aole hoao i kona ikaika, alaila, henehene mai kona mau hoaholo ia ia, nolaila, aole maopopo ia ia kana mea e hana aku ai, a ku malie ia e noonoo ana, alaila, hele mai la ka Bea e hookokoke ia ia.
            Pau koke iho la ka manao koa a pau o ke kanaka, aole ia i a-a i ka hakaka me kona hoa, pau koke kona ikaika. I iho la ia maloko, me ka haalulu nui no hoi. " Ina kuu mai keia ilio ino loa ia'u i keia manawa, he oiaio no, e malama no wau ia'u ma keia hope ; aole au e hookokoke hou aku ia ia nei."
            Alaila, hahai aku la ia ia. Aole emo, ike mai la ke kanaka, he wawae mama ko ka Bea, he loihi kona, no ka mea, ua kokoke loa ka Bea ia ia. O ke-o ana i lawe ai, ua kaumaha ia, a hoolei wale ke kanaka ia mea, i mama kona holo ana.
            Alaila, aole ona mea eha i koe, i mea e pono ai kona hakaka ana me ka Bea. Pomaikai no nae ke kanaka, no ka mea, lilo ka manao o ka Bea i ke-o. Ku malie ia a nana iho la i ua o nei, a hoohuli, a hoao no me kona waha, a pau kona nana ana, hoolei iho la, a hahai hou aku i ke kanaka.
            Aole emo, kokoke hou no ka Bea i ke kanaka. Ua ike no ke kanaka i ka ka Bea hana ana i ke-o, nolaila, manao iho la ia, e haawi hou ia ia i kekahi mea ona, a hoolei mai la ia i ka lole komo o kona lima. Ku hou ua ilio kupanaha nei e nana i ka lole. A i kona wa e nana ana i ka lole, hooikaika loa ua kanaka la, me kona mama a me kona ikaika a pau. Aole liuliu ka ka Bea nana ana, haalele koke no a hahai aku i ke kanaka ; aole emo ike mai ua kanaka paupauaho nei, ua loaa no.
            Hoolei hou ia, i kekahi lole komo o ka lima, a mahope iho, i kona papale ia ia. Huhu paha ia i kona hoowalewale pinepine ia. Aole nae oia i loihi ma ia hana, hahai hou aku no i ke kanaka.
            Nawaliwali iho la ke kanaka i ka makau nui, a i ka holo loihi ana, nolaila, aole mama kona holo ana, a kokoke loa ia e lilo i ka Bea, hiki mai kekahi mau hoaholo ona, a na lakou i hoopakele ia ia i ka waha o ua Bea keokeo nei. Nana mai lakou mai ka moku mai, a ike iho la i ka pilikia o ke kanaka, no kona a-a loa ana, a maopopo ia lakou kona make, ke malama ole aku lakou ia ia. Nolaila hele lakou me na pu e hoopakele ia ia. Hele makaukau lakou, e like me ka hele ana i ke kaua. Hele papa lakou, a halawai lakou me ua kanaka la, alaila, hookaawale lakou mawaena a holo mai ia kanaka. Alaila, ku malie lakou me ka hoomakaukau e hoouka me ko lakou enemi. No ka makau loa o ke kanaka, aole ia i nana ihope, e ike i ko lakou hakaka ana, holo no ia a hiki loa mai i ka moku. Ku malie no nae ka Bea ; a e like me ka alihikaua akamai, haka pono ae la ia i kona enemi i ike maopopo ia i ka pono a me ka hewa oia kaua ana. A maopopo kona ike ana ia lakou, a me ka lakou pu, a me ko lakou kahiko kaua, alaila, manao iho la ia, he enemi pono ole ia nana, a huli ae la a hele aku la, me ka pomaikai, a me ka lanakila, no ka mea, aole i puka kona ili. Ua pau me ka mahalo. G. WOOD.
Waikiki-kai. Mei 6, 1865

LAAU LAPAAU!

AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER, — Makawao, Maui. J. D. HAVEKOST. — Wailuku, Maui. C. H. WETMORE, — Hilo, Hawaii. J. W. SMITH, — Koloa. Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
            HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila ma ia mai e ae kekahi, e like me ka lepo pou, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.
            O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
            Eia hoi kekahi. O ka laau ka pono keia i ka pau pilikia i ka wela o ka houpo: i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na nea like.
            Penei no e inu ai i ka laau hoopaia Naio me na Koe.
            Ina no kamalii, e haawi aku i hookahi kupakolu o ka paua ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki eono, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka na kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ka o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono oe elima inu ani i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
            E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
            He laau maikai a oluolu hoi kela no ka Hi, ka Nahu, Nalulu. Wela o ka Houpo, Haoa, Huapailua wale, Luai, Luai moku. ono olo i ka ai, Nahu me ka awe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia hana.
            Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi hiki i ka iwakalua ka pono.
            Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a akaa a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
            A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku. (a like a like me ka wai me ka laau,) a pela e inua ae ai. Ekolu, eha, elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
            I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua kumu kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau hua'ale Ola. a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i kumu e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia laau hoopaa hi.
            Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hoi aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
            Aohe a makou mea e noi aku ai i ka ka hui uku hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, i hoike aku ai i ke oia o na mea a pau i hoakakaia oa kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hooia i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he mai wale ; a o na mai Hukii no ho i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai la.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU ? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALILI? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
            A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola o ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
MAI o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
            (O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
            He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne. he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe ae ke mai i nele ka makekemake i na laau hoonaha ; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino ; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
            Me ka hiki ke hoola'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no
ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
            (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.) O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu pu ia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau KAIO me na KOE A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI, KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO, MAI KUNA,
MAI WAHINE, a me ka MAI HOOPAILUA.
            Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO.
162-1y