Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 19, 11 May 1865 — Na Palapala. Ka Moolelo o ka "Puali Kaua Lio" o Honolulu. [ARTICLE]

Na Palapala.

Ka Moolelo o ka "Puali Kaua Lio" o Honolulu.

Ma ka Ia elima o keia malama, ma ke kakakiaka o ua la !a ; i ka la i kiei mai ai maluna o Puawaina, a hoopau loa mai ai oia i kona mau kukuna malamalama maluna o ka aina ; aia hoi, puka mai la na hoa he kanaha kumamalima o ka " Puali Kaua Lio" malalo o Capt. C. H. Judd (Kapena Kale, H. Kauka) mailoko ae o na hale, ua uhiia me na Kahiko Koa a pau, e kau ana maluna 0 na lio, e huila ana na pahi ma ka aoao hema ona koa, i hoopaaia me na apoili hinuhinuhinu ma ka puhaka, me he mea la ua no ka Ia hoouka kaua nui. He kanalima minute mamua o ka hora 7, hiki mua aku Ia ke Kapena o ka Puali ma ke kihi o ke Alanui Papu e hui ana me ke Alanui Alii Wahine mawaho pono o ka Hale Hookolokolo a me ka hale kuai papa o Samuela, aole i upu iho, oili makawalu mai ana na Koa ma na huina alanui me he mau ahi-kao lele la iloko o ka po mahina konale. Aneane elima mau rninute mamua e hiki ae ai i ka hora 7 ponoi, kukuluia ka laina, e hoomaka ana ke kihi akau rna ke kihi makai oke Alanui Ahi Wahine e pili ana me ke Alanui Papu, a moe pono aku la ka laina 1 kai, e pili ana ke kihi hema i ka hale kuai o Mr. How. A pad ka hooponopono ana o na rula muu oka oihana koa, ia manawa puka ae la ke Kapena o ka puali mai ke kihi akau ae a ku ma ke alo, mamun ponoi o ka laina mu ka hapalua pono. Aia hoi, puka mai la ka leo. " Eha ika laina !—Ma ka Akau—Huli!!"—la manawa, ike iho Ia Wau, aia ia'u ke kihi akau o ka mahele ekolu mahope ponoi o ke Katiana paa Hae. He umi rr,inute mahope o ka hora 7, hele aku Ih ka huakai ma ke Alanui Pipu a hiki ma ke Alanui Kukui, huli hema a hiki i ke alanui iNuuanu, alaila huli akau o Waimanalo ka ihu. A hiki ma Hapuu e hiki aku ai i Kaholoakenhole, inalaila, hoomaka na lio, hōopaa na noho, no ka ihona walawala o Kapili i Kaipuolono, elima minute paha malaila, hoomakh hou ka huakai e iho i ka pali. Aia a hiki makou i ka nuku, nana'ku makou i u Koa mokUmoku o Heeia." Aia hoi, ua hooluuia o Kekeie e ke onaona uliuii, a oluolu ka puali kaua lio ke nana'ku. Aia a hiki aku makou ma Maunawili i Kailua, aia hoi, e waha mai ana o Konahuanui maluna o makou "me he mau opua Ia i ka iai," aia a hiki aku makou iluna o Aia hoi o Waimanalo mamua o makou, a i ka nann'ku ; "me he ku moena la i uholoia."

Aia a hehi makou i ka lauia o Waimanalo e hpokokoke aku ana i kahi o ko laila keiki kamaainn u i noho a knpa," hooponoponoia na iaina ma ka pawalu, ia manawa, "haalele ka mea make" a ko Honolulu mau keiki. Aia a hookokoke aku makou i kahi nona ka huakai, a i ka huili pawalu ana o na mahele rria ka hema, ia manawa, he leo ka'u i lohe aku i na kamaaina e i ana ; "auwe ka Nu Hou e ! Ka Nu Hou ake keiki a Kauika-e ! ! Aole hoi i kela mau Moi i hala aku la, i ke kau hoi a keia Moi ikeia ana ka." Puali Kaua Lio" i Koolau nei. la makou e hiki aku ai ma kahi a makou i li-a at, kahi hoi o ka ahaaina, aia hoi, e welo ana ekolu mau hae i kue na ano, <oia he hae Hawaii, hae o Beritania, a me ko Amenka.) Ka Lanai Ahiaina. Ka lanai no ia i uhiia i Ika lole maluna, a ma na paia, ua hoopuniia ina ieie a me na palai uliuli oka wao. A ina ka aoao akau o ka lanai, ua kauia ma ka lole 6 kapuai ka loa, i kekahi mau huapala{»la penei : " Kahanaunani." Ka Papaaiwa, Elua mau papaaina i hookaawaleia no ka. Puali Kaua Lio, e moe ana mai ke komohana a ika hikina, a ma rta poo o ua mau papaaina "na na haole, e moe ana enai ka

akau a i ka hema, e huipu ana me na papaaina elua a ka *• Puali Kaua Lio." He nui na mea ai i hoomakaukauia e na keiki puukani o ua Koolau nei, ua lawa i na mea ai Hawaii, a mea ai haole, ua ai a hala mawaho o ke ana kaulike o na e-a 1010. Ma ke poo o ka papaaina Helu 1, ma ke kihi hema, ua hoonohoia ka Pauku o ka Kaua Lio" a o ka Lutanela Helu 1 ia ia ke poo akau oka papaaina Helu 2. Ua maikai a hanohano ka ahaama. Kahanaunani. He kaikamahine maikai no ia, no kona la hanau ka ahaama i oleloia maluna ae, he mea e hoomanao ai no ka loaa ana ia ia o na la oluolu o kona opiopio ana iloko ona la i hala, amenh la e hiki mai &na. A mamuli o ko ke Akua lokomaikai i loaa ai ia Kahaunani ka hoopomaikaiia iloko o na kuakoko ehaeha o kona la hanau, nolaila, hp pono ke malama i wahi ahaaina hoomanao no ka olioli, i kapaiaai o ka la ehaeha, "he hoomanawanui," a he " Kamawahine hoi no ke aukanaka." Haalele ka Puali Kaua Lio ia Waimanalo. Ma. ka hora 2 paha a oi ae ka haahie ana' o ka Punli Kaua Lio ia Waimanalo, a hiki ma Nuuanu i Ua hora sahiahi;ama ka hora 7 hiki ma Ainahou, o ka hookuu no ia oka Puali. Na ka Lutanela Helu 1 a me ka'Puuku i malama ka huakai ma ia hoi ana mai, no ka mea. ua noho aku ko makou Kapena ma kahi mou, no ka mea. ua hoohui ia mai oia e kona mau hoa maikai ma ia ahaaina.