Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 21, 25 May 1865 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Nupepa Kuokoa.
Na koa pono.
1 E ku na koa pono, kahiko ia oukou,
E naue i loaa Ierusalema hou ;
Kena no Iesu la, a nana e alakai,
A lanakila no.
Chor. Nani, nani, haleluia, Nani, nani, haleluia, Nani, nani haleluia Naue ae oukou.
2 Hooho ae na luna, ke kani nei ka pu,
E kau ka hae o Iesu, poai i ko ka po,
Kii na mea kaua, hoouka no ano,
Kauoha no Iesu. Chor. Nani, nani, haleluia, a pela'ku.
3 Hoopili ia Iesu la, ia ia la e lelepau :
E nauwe wiwo ole a kaua ikaika no ;
Hele mau imua, a hiki ae oukou
I kahi malu mau.
Chor. Nani, nani, haleluia, Nani, nani, haleluia, Nani, nani, haleluia, Naue ae oukou.
4 Mai noho a hoomaha, ikaika ko ka po,
E naue kaua aku ; a auhee lakou
I mahalo mai Iesu, a haawi mai
Ka lei, ka Hoku Ao.
Chor. Nani, nani, haleluia, Nani, nani, haleluia, Nani, nani, haleluia,
Lanakila mau. WAIMEA.
ALEMANAKA KRISTIANO
Malama 6. June, 1865. La 30. MAH. HAPALUA MUA LA. 1 MAH. HAPALUA HOPE LA 16 MAHINA POEPOE 9 MAHINA HOU 22
LA O KA MALAMA. LA O KA HEBEDOMA.
PUKA MAI KA LA. NAPOO KA LA.
NAPOO KA MAHINA.
1 Tarede Po 4 5 l8 6 38 0 16
2 Feraide Po 5 5 17 6 38 0 52
3 Satude Po 6 5 17 6 39 1 28
4 D SAB. 5 17 6 39 2 4
5 Monede Po 1 5 17 6 39 2 41
6 Tusede Po 2 5 17 6 40 3 22
7 Wenede Po 3 5 17 6 40 4 5
8 Tarede Po 4 5 17 6 41 4 52
9 Feraide Po 5 5 17 6 41 P. mai,
10 Satude Po 6 5 17 6 41 8 7
11 D SAB. 5 17 6 41 8 56
12 Monede Po 1 5 18 6 42 9 44
13 Tusede Po 2 5 18 6 42 10 30
14 Wenede Po 3 5 18 6 42 11 14
15 Tarede Po 4 5 18 6 42 11 58
16 Feraide Po 5 5 18 6 43 Kaka.
17 Satude Po 6 5 18 6 43 0 41
18 D SAB. 5 18 6 44 1 26
19 Monede Po 1 5 18 6 44 2 13
20 Tusede Po 2 5 18 6 44 3 1
21 Wende Po 3 5 18 6 44 3 53
22 Tarede Po 4 5 19 6 45 Napoo.
23 Feraide Po 5 5 19 6 45 7 20
24 Satude Po 6 5 19 6 45 8 8
25 D SAB 5 19 6 45 8 35
28 Monede Po 1 5 20 6 45 9 35
27 Tusede Po 2 5 20 6 45 10 14
28 Wenede Po 3 5 21 6 45 10 50
29 Tarede Po 4 5 21 6 45 11 26
30 Feraide Po 5 5 21 6 45 Kaka.
Kumumanao
O NA HUA A NA MAKUA I LULU AI, OIA KA NA KEIKI E OHI AI.
He oiaio ka olelo, na hai e lulu, a na kekahi mea e hoi e ohi. Pela hoi na na makua i lulu, a na ke keiki hoi e ohi. Aka, mai. kuhihewa mai nae oukou ; o ka hua a ka makua i lulu aku ai, oia no ka na keiki e ohi mai ai mahope, E like me ka hana ana a Kaululaau i ka poho-piapia, kanu no ka makua i ka ulu, huhuki aku no kela mahope. Huhu ka makua a hooleiia oia i Lanai, i kahi nui o ke akua ia wa, a nolaila, kona inoa o Kaululaau i ka poho-piapia. E like penei, i na lulu aku na makua i ka hua palaoa oia ka mahinaai, aole e ohi mai ua mau keiki la ; na hua la i luluia. Aole waihoia kela hua iloko o ka lepo, a ulu, a pua, a hua, alaila ohi, o ka hua no nae ana e ohi ai, ua ano like loa me ka hua i kanuia i ka lepo. Nolaila, eia ka mea pohihihi a kakou e noonoo mai ai. " Aia la mahea ka mala kahi a na makua e lulu aku ai, i ka lakou mau hua ?"
Ma ka nana ana i na mea o keia ao, aole e kupu mai ka hua ke ole e kanuia ma kahi kupono. Ua ike paha oukou, ina lulu ke kanaka naaupo i ka hua kulina ma ke kai, heaha la kana e ohi mai ai ? Aole, pela no na mea e ae a pau. Ua hana mai ke Akua i kela mea keia mea, a ua hoonoho ma kahi kupono, a ua waiho i na ia maloko o ke kai, i na manu e lele ko-haihai nei maluna o ka lewa, a i na kanaka ma ka aina, a me na mea kupu ma ka lepo. " Nolaila, aia la mahea ka mala kahi a na makua, e lulu ai i ka lakou mau hua, a e ohi mai ai na keiki ?" Aia no iloko o ka naau o na kamalii. He uuku ke kino o na kamalii, aka, he akea loa, a laula ka naau. Pau pono no na hua a na makua e lulu ai, a koe okoa no ua mala la. A manao mai nei paha kekahi o oukou, aole ia o ka mala, o na mala wale no, na mala kulina, na mala ko paha ? Aole ia, no ka mea paha, aole na ke keiki wale no e ohi ka hua oia mau mala, na na mea a pau, na ke kane no, na ka wahine no, na ka haole, na ka aihue aloha ole paha. No ka mea, na hai e lulu, a na hai. hoi e ohi. Aka, ma ke kumumanao, na ka makua e lulu, a na na keiki no e ohi, aole na ka mea e ae. A pehea la hoi e oiaio ke kumuhana, ina he mala maoli ? Ua maopopo paha ka mala kahi e lulu ai na makua i na hua, alaila, eia ka kakou e noonoo hou mai ai. Heaha la na hua a na makua e lulu aku ai ma keia mahinani. 1. Na olelo. I ka wa uuku o ke kamalii, ua lulu no na makua i keia hua ma ka naau o na keiki, aohe makua i olelo ole ole aku i kana mau keiki. I ka makuahine e honihoni ana, a e hookaa wili ana i kana keiki, lulu aku no i keia hua. Ina ua olelo ole aku kekahi oia mau makua i ka lakou mau keiki, he mea hou ia, he mau makua leo paa ia, a he mau makua olelo ole paha. " No ka mea, i ka nana ana i na mea leo a pau ma keia ao. Aia no ka moa makuahine e keukeu ana i na keiki, ka pueo hoi e heuheu ana, ka pipi ai weuweu e uwo ana ; ka lio e uhuhu ana, na kao e alala ana, a i keia mau makua ka hoi, aohe leo, e hoaa ana. Ina he maikai ka olelo a na makua e lulu aku ai ma ka naau o na keiki a lakou, alaila, he hua hoolohe, a maemae na hua a na keiki e ohi mai ai. Ua nui no na makua i kanu i na olelo pono, na olelo maemae ma ka naau o na kamalii, a ua ulu no ia mea, a ua hua no, ua oki no na keiki i na hua. O kekahi mau makua, ua lulu no i na olelo ino, olelo pelapela, olelo haumia, olelo kuamuamu, olelo nuku, ma ka naau o ka lakou mau keiki, nui wale ia mea ma na aina a pau ma ka honua. A pela no ma Hawaii nei, a ua hiki wawe loa ka ulu ana a me ka hua ana a ohi no hoi na keiki mahope. Eia no hoi kekahi hua a na makua e lulu ai.
2. O ka naaupo a me ka naauao. Ua lulu no kekahi mau makua i keia ma ka naauao na keiki, ma na aina a pau, na Ainapuniole, a me na mokupuni o na moana. Ulu hiki wawe no hoi keia hua, a hua mai no hoi i ka naaupo. E aho ka puaa e haluku ana i ke kio lepo, a me ka ilio e ai hou ana i kona luai, i ka pakela naaupo e ulu ana ma ka naau o na keiki a lakou, a ohi no hoi. Aole io no o ka naauao, uliuli na lau, kuhela na lala, holuholu napenape i ka nui o na hua. Kiekie ko lakou naauao, a hohonu hoi ilalo i o Milu la. Kiei aku no ka na naauao i na mea o ka lani, me he mea la ua kamailio pu me ke Akua, i ko lakou hoike ana mai i na mea o ka lani. Ka pouli o ka la, ka mahina, ke kaapuni ana o ka la, na mahina, na hoku welowelo, a me na mea e ae. Nani io no ka naauao, hoike mai i ka hora e pouli ai ka la, ka mahina, oia hele no a ma ua hora la pouli, ia kakou ua pau ka la i ke Akua. Hohonu io hoi ka naauao o ua poe la, milimili lakou i na mea liilii e kolo ana, na iwi, o na holoholona i moe kahiko iloko o na lua hohonu. Kahi e ahu ana o ke gula, a me ke dala a ke Akua i huna haalele ai i ka wa kahiko, aka, ua pau ia mau mea i ka imi ia e ka poe naauao, aole wahi i koe. Eia hoi kekahi hua a na makua e lulu ai.
3. O ka molowa ame ka hoomaunauna. Ke kanu nei na makua i keia mau hua iloko o ka naau o na kamalii. Puipui na kumu, kikiwi loulou ke au, a ke ohi nei na keiki i na hua a ka molowa a me ka hoomaunauna ; ka palaka, ka nanea, ka lapuwale, ka noho wale, ka palaualelo, ka haowale, ka makilo, ka ilihune, ka puhikole e hele wale ana. O kekahi poe makua no nae ua lulu no i ka hauoli, i ka makaala ana ma ka naau o ka lakou mau keiki. Eia hoi kekahi hua a na makua e lulu ai :
4. O ka hewa a me ka pono. Ua lulu hoi na makua i ka hewa ma ka mala makamae a ke Akua i makemake nui ai, ana i olelo mai ai : "E haawi mai i kou naau ia'u." Ua ike no na makua i ka hewa he hua awahia loa. Oia ka hua awahia o na hua a pau ma keia ao, a ma kela ao no hoi, lulu no nae na makua i ua hua la, ma ka naau o na kamalii, a he hua hikiwawe loa no hoi ia ke kanu aku.
I ka minute e kanu aku ai, o ka minute no ia e ulu ai. Aole pela na hua e ae a pau ma keia ao, i kela hua wale no, aka, aole i pau loa na makua i ka lulu i ka hewa ma ka naau o na keiki, ua lulu no kekahi poe i ka pono ma ka naau, he lohi nae ka ulu ana, he pilikia, nui na mea keakea, a pomaikai ka ulu, aka, hua no nae a ohi no hoi na keiki i ka hua maikai. Aole anei pela na makua haipule io i he Akkua ? Minamina i na uhane o na keiki, pela no ! Pela io !! Pela maolii !!!
Ua maopopo aku la ia oukou na hua a na makua e lulu ai. Na olelo, ka naaupo, ka naauao, ka molowa, ka hoomaunauna, ka pono a me ka hewa. Aka, i ka lulu ana o na makua i keia mau hua, aulu, apua, a hua, o ke aha koe ? " O ke ano o na hua a na keiki e ohi mai ai ?" Elua wale no ano nui o na hua a na keiki e ohi mai ai, ka poino, ai ole ia, o ka pomaikai. O na makua i lulu i na hua ino ma ka naau o na kamalii e ohi mai auanei ka lakou mau keiki i ka popilikia mahope, e nuku ana, e kuamuamu ana, e kolohe aaia, a e kanu ana na keiki i ka make maluna o ko lakou mau kino iho, a emoole ua loaa i na mai ino, palupalu na kino, palaho, puupuu, a make iho la. Auwe ! aloha ino, ka hua ka keia a na keiki e ohi ai, noloko mai o ka hewa a na makua e lulu ai. Poino na kino, poino hoi na uhane. A o na makua i lulu i na hua maikai, e ohi no na keiki i na hua maikai, ka oluolu, ka hoolohe i na makua, ke aloha, ka waiwai, ka hanohano, ka pomaikai ma kela ao, lilo i mau keiki no ka malamalama. Noho pu me na Anela Hemolele, me ka Haku Iesu Kristo. E like me ke ano o na hua a na makua e lulu ai, ina he maikai ; a i ole ia o ka poino, pela no ke ano o na hua a na keiki e ohi mai ai. E na makua, e lulu oukou i na hua ma ko oukou mahinaai, a e ohi no na keiki a oukou. Na'u na HAPUU.
Na Palapala.
Moku Comet, moana Pakifika, Latitu 45o Lonitu 145o
Aperila 12, 1865.
Aloha oe e Pualewa, a me na hoahanau a pau ma Kaumakapili. Eia makou ma ka moana, e holo ana ma Kapalakiko me ka pomaikai. I ka la 3 o Aperila nei, ahiahi hora 3, holo oluolu mai makou, a hala o Leahi, a iwaena o Oahu a me Molokai, alaila, mamua mai ka makani, a holo makou i o ia nei, ia po a ao, a hiki i ke ahiahi o ka lua o ka la ; alaila loaa ia makou ka makani kupono, o ko makou holo mai no ia, a hiki i keia la. Eia no makou i keia la mawaenakonu, mai Honolulu a Kapalakiko. Nani ka lokomaikai mai o ka Haku ia makou i keia mau la. He mai hoopailua kekahi poe i na la ekolu ; aka, he uuku ko maua mai me Kamika wahine.
Po eha ahiahi, hoomaka makou i ka pule ohana me ka lehulehu ma keia moku. O wau wale no ke kahunapule ma keia moku, nolaila, ua hoomalu, a alakai hoi au i ka makou hoomana ana i kela la keia la. Elima nae o makou na kane haipule, kekahi i ke kakahiaka, kekahi i ke ahiahi ; oia hoi o Mi Holo ; Mi Wini, Mi Barnard, Wm. Aneru, L. Kamika. Ua launa mai ke Kapena o ka moku, a me kekahi poe ohua malihini, he 30 a he 40 a pau loa i kekahi manawa. Nui ka poe himeni, a maikai hoi ko makou himeni hoolea ana. Elua ko makou halawai hoomana i ka la Sabati ; hora 10 kakahiaka, a hora 6 ahiahi. Ua launa mai kekahi poe luina, a ua mahaloia ka hana ia la. Ke hoomanao nei makou i na anaina hoomana ma Honolulu, a me na kula Sabati, a me na halawai haipule ; a ke pule nui nei makou no oukou. A iloko o ko makou pomaikai, ua manao makou ; he nui ka poe e pule ana i ke Akua no makou ; ma ko Hawaii pae aina kekahi ; ma Kapalakiko kekahi ; a ma Nu Ioka, a me Bosetona kekahi ; no ka mea, ke launa.lokomaikai mai nei ka Haku ia makou.
A ke pule nui aku nei makou i ka Uhane Hemolele e iho mai maluna o oukou, i hookahi ko oukou manao ; i kupaa oukou ma ka pono me ke kanalua ole, a i puni ole oukou i ka poe hoowalewale mai.
Aperila 23. Ua hiki mai makou ma Kapalakiko nei i ke ahiahi o ka la 20, oia hoi he 17 la ma ka moana. O ka nuhou mua a makou i lohe ai, oia ka make o Peresidena Linekona ; ua pepehi malu ia e kekahi Kipi daimonio. Ua holo aku o Mi Holo ma inehinei ma ka mokuahi ; aka, e kali ana makou maanei, a hiki i ka la 3 o Mei ; alaila holo aku makou. Ke launa nui mai nei na haole ia makou. A ke mahalo nui nei makou i keia Kulanakauhale nui. Nui wale na kanaka, nui wale na oihana, a ikaika ka hana o na haole ma kela mea keia mea. Nui, a, nani hoi na Luakini, a paapu i na haole hoomana. Aloha nui oukou a pau. Na L. KAMIKA.
No kekahi moku i loaa i ka pilikia ma ka Moana.
Ua holo aku kekahi moku me ka piha i na ukana he nui wale. A i kona kaawale ana aku i na mile he nui mai ka aina aku, loaa iho la ia i ka ino nui ma ka moana, kupikipikio ke kai, a ala ku-e mai na ale o ka hohonu nui maluna ona, me he koa kaua la e hoike ana iaia iho ua lanakila oia maluna o kona enemi. Pihoihoi iho la na ee moku, a me na mea o ka moku pu no ka pilikia i loaa ia lakou ia wa. Aole liuliu ma ia hope mai, haki he kui o ka laau ihu, moku kekahi mau kaula likini, nahae na pea, a komo nui mai la ke kai a ane poho lakou ilalo. Pauma ikaika na luina, aohe nae pau. A i ka wanaao ; lohe ia he pihe uwe no na ee moku, ua apo aku a apo mai na kane, wahine me na keiki e uwe ana, ua pau ka manaolana o lakou i ke ola, aia hoi, ua hamama ka waha o ka lua i hana ole ia me na lima, e ale okoa ia lakou a pau.
A hiki mai ka olelo e kauoha ana e hoolei ia kekahi mau ukana i mama iki ka moku. A oiai lakou e hoolei ana i ka ukana, punia hou ka moku i ka ino i oi aku i ko ka mua, a he nui wale na ukana makamae i kiolaia. Nui loa iho la ka ino o ka moana ia, wa. Haule mai la na kulu hau o ka lani, a m** pu mai ko "Ena" poe, kui mai la ka hekili, ooloku ke kai, aole o kana mai ko lakou popilikia. A meia ino no lakou e holo ana, a loheia ka leo o ke Kapena e olelo ana me na huaolelo piha i ka hauoli. " E hoolana oukou mai makau, aia hoi kokoke kakou e komo i ke awa." Alaila hooho like ae la lakou me ka hauoli, a me ka uwaka ana mai o a anei. A he 15 paha minute ma ia hope mai haalele iho la ka ino ia lakou, a emi iho la ke kupikipiki-o ana o ka kai, a malie loa iho la ka moana mai o a o. A pela lakou i hookomo aku ai me ka hoonani ana i ke Akua, nana i malama ia lakou i ka huhu weliweli o ka moana.
Lele iluna lakou a pau i ka olioli, a mele like mai me ka lokahi o ka manao. " He uwila he hekili no. He ino nou ikaika mai, Aole makou i poho. O Iesu no ke alakai." E ka mea e heluhelu ana. I kou holo ana maluna o kou wahi moku ma ka moana ino o ke ao nei ; e malama o hulihia i ka moana a make loa oe. A i loaa oe i ka ino kupikipiki-o o keia noho ana, a kui mai na hekili o ka mea ino wale. A ano e wiki oe e hoolei i na ukana oi poho ole ka moku, oia hoi ke kuko, puni lealea, ka moekolohe, a me na ino a pau. No ka mea e aho ka lilo o kou mau lala mamua o kou haule ana i ka moana pilikia o ka make ino loa.
A i hookomo aku kou wahi moku i ke awa o ka Lani, e lawe aku ana i na waiwai o kou uhane, a e makaukau e noho meia poe ma ia aina lani, alaila e hea iho i kou naau. Ala ae e nana, Kuu naau luhi nei, E lana ka manao, Kokoke no e pau, Ke ano o ka lani mau, Ka maha pomaikai.
E.
Ka launa aloha ana o Mi. Kano
(Snow) me na hoahanau o
Kohala Akau.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE : Ua oluolu maikai ko makou launa ana me ko kakou makamaka aloha Rev. B. F. Mr. Snow, a me kana wahine. Ma ka la hope o Aperila, o ka la Sabati ia. Ua akoakoa mai na hoahanau a pau a me ka poe ku i ka wa ; no ka lohe ana i ko kakou makamaka ka haiolelo ma ia Sabati.
Ua unu-pau ia mai na elemakule kane, a me na luahine, a me na iwa o keia aina a ka makani i noho aloha. Aia hoi ; ua hoopiha pono ia na noho o ka Luakini mai o a o, aohe Wahi hoohalahala a ka maka ke ike aku i ka nani o Aipo, ua hele a lei Kohala i ka nuku na kanaka.
Aia hoi ; ua hoolai pono ia mai ka ike ana o ko makou mau maka, me ka nanea pono o na pepeiao i ka lohe ana i ka leo aloha o ko makou makamaka, a he nuhou ia ia makou nei iloko oia la. Ua wehewehe nui mai kela i ka hana a na misionari ma Maikonisia, i ka holo pono o ka ka Haku mau hana ma ia mau mokupuni. Aka, he ano nui no na mea ana i wehewehe ai imua o makou, a me na hana pakahi a na misionari e noho ana ma kela kihapai ; keia kihapai.
Kuhikuhi pakahi mai kela i kahi i noho ai o kela misionari keia misionari. Na mokupuni kahi i noho ai lakou. A mahope mele mai laua ma ka olelo (Ualana) i kekahi himeni i haku ia e Aea ma ka olelo oia aina. Ma ka mea i kamailio ia mai ; ua pili no i ka hoomanawanui i ka ka Haku mau hana.
A mahope o ka pau ana o ka pule, ua lululima na mea a pau ia laua. O ka pau no ia : haalele i Wailua na hoa'loha. Me ka mahalo.
S. K. KAHANUALA.
Makapala, Kohala Akau, Mei. 20, 1864,
No ka mai Lepera.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOAA OE :
Akahi no kaua a kamailio hou no kuu ike ana i kekahi Kanawai i hoolahaia e ka Ahaolelo o ka makahiki 1865.
He Kanawai e kaohi ai i ka laha ana o ka mai Lepera.
No ka mea, ua nui ka laha ana o ka mai lepera iwaena o na kanaka, a nolaila, ua loaa ke kumu oiaio e anoninoni ai ka manao, a no ka mea hoi, ua kanalua kekahi poe no ka manao o ka Papa Ola e lawelawe ma ia mai, oiai nae ke waiho nei ka Pauku 302 o ke Kanawai Kiwila ; a no ka mea hoi, ma ka manao o keia Hale Ahaolelo ua lawa pono no na olelo o ia Pauku e hoopili ia ai i ka poe mai lepera ; aka, i mea e hoomaopopo leaia'i ke ola o ka lehulehu. Nolaila.
Na ia pauku o ke Kanawai au i koi mai e ninau aku, i pau kuhihewa a ka la i kilolani no ka mea, hoopaapaa iho la kekahi manao o'u me ka luna ike hala, a pono ole ko'u luna manao ke ana kaumalie a ka Puuwai i noonoo ai. Eia ka ninau aku ? A me ko'u manao wehewehe aku i ke kumu e pilikia ai keia lahui holookoa.
MANAO NINAU ?
O ka mai lepera wale no anei ka mea i kauia ma ke Kanawai i hooholoia i keia makahiki 1865. Aole anei o ka mai puupuu pehu kekahi ? I ka wa ia Parao Neko ?
Ina o ka mai lepera wale no ka mai i kau Kanawaiia ma keia kanawai hou o ke Aupuni, o ka Moi Kamehameha V, a koe mawaho o keia Kanawai ka mai puupuu pehu ? a malaila ko'u kukulu manao ana, a me na pauku hoohalike.
Ua nui ka uluhua, a me ka pilikia i ilihia mai maluna o kuu lahui i ke koko hookahi, a ili hookahi, ma ka ili hua lala o ka honua nei, mai Hawaii a Niihau.
Oiai ka poe i loaa i keia mai ino, e ulu nei i keia kaona o Lahaina nei, hui aku, hui mai, aohe ino a koe mai. He like me ke kumukukui ke nana aku, manoanoa ka pepeiao, o na maka keia poopoo iloko lilo, me he mea'la ua hemo ka onohi, aohe ino a koe mai.
Eia ka mea hilu loa, o ka hele o keia poe i loaa i ka mai puupuu ma na kahawai, a ma ka auwai, a ma na loi, e kanana ai i ko lakou palahehe, mehe puho la ke ino, ua oki aku hoi ia o ka holoi no paha i ko lakou kapa aahu i ka auwai, me he kae wauke la ka moku o ka wai.
A no keia ino i hanaia e keia poe, i loaa hia ia e keia mai aai, pono ole ka holo ana o kea o ka wai ma ka auwai, a ma na loi kalo, a komo pu iloko o ka makou ai e ai nei. Nolaila pii wale mai keia mai ino, mai loko mai o ke kino, (he ona ka hoomaka ana,) a mahope, pii mai ka wela me ka ula, ka hoomaka mai la no ia e manoanoa na papalina, a pehu kaha ka limu o Hanalei i ka ua nui.
A nolaila, ke kau leo aku nei a'u keia wahi hunahuna lepo o keia lahui hookahi, i na' lii, me na Kiaaina, a ka Peresidena o ka Papa Ola, e kau mai i Kanawai oolea maluna o ka poe i loaa i keia mai ino ma Lahaina-lalo nei.
E wiki ! E wiki !! O pau loa keia lahui i ka hei i ka upena a Satana ka pilikua nui o ka po pauole.
MANAO WEHEWEHE.
Ma keia kukulu manao ana ou, i ka mua o ka kaua mea i kamailio ai, aole au i hilinai nui ma ke kahua o ka pilikia. Eia wale no ke kumu o ka pilikia o keia lahui, o ka hoopaakiki o na kanaka ma ka hewa.
Ke omo mai nei ko ke Akua inaina ma ke kiaha o kona ukiuki. I hewa ka honua i ka lele mua ana he hope ko ke Akua o Iehova. O ka uku o ka hewa oia no ka make.
Eia no ka hewa, e like me ke Alii, e hoopau ana i ka nahele ooi a me ka puakala, He punohu iluna, he punohu uwahi, ua hoa ia ka aina no ko ke Akua ukiuki, a e lilo na kanaka i wahie no ke ahi, aohe kanaka i aloha i kona hoa.
E inu oia i ka waina o ko ke Akua ukiuki, i ukuhi ia i ke kiaha o kona inaina, aohe mea e mananalo ai. A e hoomainoino ia i ke ahi, a me ka luai pele ; imua o na anela hoano, a imua o ke keiki hipa kina ole.
E hele mai, na'u no e hoike aku ia oe i ka hoahewa ia o ka wahine hookamakama nui e noho ana maluna o na wai nui.
Nolaila ke Akua i hahau mai ai i keia lau awahia maluna o na kanaka e noho ana ma keia ili honua.
He wahi Moolelo no Kaiminaanao kuu Kamakahi i make aku nei.
Hanau oia i ka la 18 o Nov., M. H. 1864, i ka la 19 ae no maka iho la oia. No ia make ana, nolaila, ua pupuu mai au i ka nui o ko'u aloha i ka'u kamakahi, aole e paa, no ka mea, ua lawe e aku no ke Akua i kona uhane, i ike ole ia i na hana ino o keia ao.
Nolaila, ua hana iho au malalo i mele Kanikau nona, no ka luuluu nui i nei mea he aloha.
HE MELE KANIKAU NO KAIMINAAUAO.
Kuu kaikamahine hoi — e ! uwe no au — e,
I aloha i ka lau laau — e,
I ka lau holu malie i ka makani — la,
He makani kuu mea i lohe ai — la,
I hia ai ai o ka po — la,
I moe ole ai kuu kino — a,
I pono ole ai ka manao — la.
He manao no ko'u e huli — la,
I ka pua Kalaunu laha ole — la,
Alai ia mai e ka noe — la,
I ka hau anu i ka pili — la,
Ua pili no au me ia la — la,
Me kuu hoa hoi i kainau — la,
I kaulu wehi o Kiowao — la,
Ohaoha ia pua i ka wai — la,
Akahi hoi po ua nui — la,
Hakukoi loko ai ka mananao — la,
He manao no ko'u e kii — la,
I ka wai noho mai i ke kuono — la,
I ka uka iu i na pali — la,
I ka lau ae o ka Palai — la,
Alai ia mai hoi au — la,
E ka Opua hiki ahiahi — la,
A hiki ka manao i kuu kino — la,
E naue no au me oe — la,
Me kuu ipo i ka iini — la.
Mss. KAILIHAO. KAPUNINI.
Kuu kaikamahine hoi — e ! uwe no au — e,
I aloha i ka wai rusini — la,
I ka wai kahiko o ke kama — la,
A he mea mau ia no Mareka — la,
Ailana iuiu i ke kai — la,
Akahi hoi au a ike — la,
I ke kini lohi o ka manao — la,
Me ka nui laula o Panini — la,
I ka hena lua o Mesiso — la,
I ka ale holu i ka makani — la,
He makani ahiu i Koiahi — la,
Ua ahi kuu kino me ia la — la,
O ia la kuu hoa e kohu ai — la,
O nei mea o ka Leta — la,
Hookohu i ka hale Aupuni — la,
Piha kuineki a i Honolulu — la,
O kahi hoona a ke aloha — la,
E aloha haole kaua — la,
O ka hoi keia i ka Home — la,
I ka malu hale o ka makua — la,
I ka lau ae o ka Inia — la,
Iini aku wau e ike — la,
I ka wai lohi hoi o ke kino — la,
Kuu kino kai luhi ia ia la — la,
I ka lohi apa mai ilaila — la.
Mss. KAMAKAHOOHIE.
Kuu kaikamahine hoi — e uwe no au — e,
I aloha i ka hae Kalaunu — la,
Ke welo ae la i ka moana — la,
Kahiko i ka ili o ke kai — la.
Ke lawe ia la kuu hoa — la,
E ka makani anu o ka Aa — la,
O kou hulu aa no ia — la,
O ka hoa pukui o ke anu — la,
I mehana i ka lumi hooluhi — la,
O ka leo kui lua o Kaona — la,
Kapena ka hoa e like ai — la,
Nana e kuhikuhi pono mai — la,
O kahi hoi e hiki ai — la,
Hiki mai ana hoi ke aloha — la,
E maluhi e luhi kuu kino — la,
I ka mea ino hoi he manao — la,
O ka pua oi kela no ia — la,
Hoomalu au a malu oe — la,
A paa i ka'u Nupepa — la,
I ke sila paa o ke Aupuni — la,
I ka wai kohu o ka inika — la,
I ke aiai o ke kalana — la,
Lana mai ka manao e hui — la.
Kuu hoa haihai olelo — la,
I ka malu hale o Pilialoha — la,
E lei ae ana au i ke aloha o kuu kama — la.
CINI KAHIKAUA & DAVIDA.
Kaakopua, Honolulu, Mei 19, 1865.
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER, — Makawao, Maui. J. D. HAVEKOST. — Wailuku, Maui. C. H. WETMORE, — Hilo, Hawaii. J. W. SMITH, — Koloa. Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila ma ia mai e ae kekahi, e like me ka lepo pou, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ka pono keia i ka pau pilikia i ka wela o ka houpo: i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na nea like.
Penei no e inu ai i ka laau hoopaia Naio me na Koe.
Ina no kamalii, e haawi aku i hookahi kupakolu o ka paua ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki eono, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka na kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ka o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono oe elima inu ani i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi kela no ka Hi, ka Nahu, Nalulu. Wela o ka Houpo, Haoa, Huapailua wale, Luai, Luai moku. ono olo i ka ai, Nahu me ka awe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia hana.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a akaa a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku. (a like a like me ka wai me ka laau,) a pela e inua ae ai. Ekolu, eha, elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua kumu kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau hua'ale Ola. a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i kumu e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hoi aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka ka hui uku hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, i hoike aku ai i ke oia o na mea a pau i hoakakaia oa kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hooia i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he mai wale ; a o na mai Hukii no ho i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai la.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU ? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALILI? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola o ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
MAI o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne. he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe ae ke mai i nele ka makekemake i na laau hoonaha ; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino ; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hoola'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no
ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.) O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu pu ia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau KAIO me na KOE A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI, KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO, MAI KUNA,
MAI WAHINE, a me ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO.
162-1y