Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 21, 25 May 1865 — KANAWAI HOU. [ARTICLE]

KANAWAI HOU.

HE KANAWAI E PILI ANA I KA POE I AEIA E KOHO BALOTA. E hooholoia e ka Moi a mo ka Aliaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni: Pauku 1. O kela kanaka keia kanaka malalo o ka Moi ina ua hookaa ia kona auhau, a ina ua hiki aku oia i na makahiki he iwakalua, a ina ua noho paa ma keia Aupuni i hookahi makahiki mamua iho o ka la koho, a ina he waiwai paa hihia ole kona iloko o keia Aupuni e Uke me hookahi hanen me kanalima dala, a i ole ia, he aina hoolimama kona, a o ka uku hooliinama he iwakaluakumamalima dala no ka makahiki, a i ole ia, o kona loaa makahiki, aole emi malalo o 0 na dala he kanahikukumamaiima i ioaa noloko mai o kekahi waiwai, a o kekahi hana kupono ma ke Kanawai paha, a ua ike oia i ka heluhelu me ke kakaulima, ina i hanau ia mahope mai o k& makahiki hookahi tausdni ewalu hanen mekanaha,a ina ua hookomo oia i kona inoa ma ka papa inōa o ka poe koho o kona apana, e iike me ka mea i hoakakaia mahope ae nei, e hiki no ia ia ke ko* ho i kekahi kanaka a mau kanaka paha o ka Poeikohoia no ia Apana ; aka hoi, aole e hiki 1 kekahi kanka pupule a hupo paha ke koho, aole hoi i kekahi kanaka i hihia i ke kaiaima nui ma ka hookolokolo ana ma keia Aupuni, ke ole i kalaia kona hewa e ka Moi, a ke ole hoi i loaa ia ia na pono a pau o ke kanaka kap* ma ia kaiaHna, o ka poe wale no i aeia ma keia pauku. o lakou wale no kai aeia e koho balota ma , ke koho ana i na Lunamakaainana iloko o ka Hale Ahaoielo o keia Aupuni. ~ Pauku 2. Na kela me keia Luna Hela maloko o ko lakou mau Apana iho, i papa he|a pololei o na leanaka a pau i ku i ka auhau ma ia Apana, a e hoakaka i ke ano o ko lakoa mau auhau; ina paha maluna o ka waiwai paa a waiwai iewa paha, a ina he kanakā ma ia apana nona'ka waiwai kupono e koho baiota ai e like me ka Pauku 62 o ke Kumukanawai v ua kapacistno nae oia Uo ko« na ike ole i ka heluhelu a me ke kakau, a no ke kahi kumu e ae paha malaio o ke Kumukanawai, alaila, e kakauia ia maa mea a pau Wa ka papa helu a ka Luna Helu; & ina nou

he kanaka aoie ona waiwai poa maioko o keia Aupuni, e loaa ai e like me ka Pauku 62 i hai mua ia, aka, he waiwai hooiimniim* no kona, a i oie ia, he loaa makahiki, e hiki ai ke koho balota maialo o ua pauku ia, e kakau iho ka Luna Helu ma o ka inoa o īa kanaka, i ka nui o na makahiki o kona hooiimaiima ana a me ka nku hooiimaiima ana e uku ai, a ina e koho balota ia mamuli o kona loaa makahiki, aiaila, e kakauia ia mea e ka Luna Helu a me ke ano o kona oihana. Pauku 3. Na kela ame keia Luna Auhau e maiama i papa helu pololei o na kanaka a pau maioko o kona Apana iho, i hookaa i ko (akou mau auhau, a ma ka la iwakaluakumamaiima o Dekehiaba, & mamua iho paha, i kela a me keia makahiki, e waiho aku ma kp iima o na Luna Nana Koho o ia Apana, i papa heiu pololei o na kanaka a pau i hookaa mai ia ia i ko lakou mau auhau, īioko o ka manawahope mai o kona hoike hope ana. Pauku 4. O keia a ine keia Luna Helu a Luna Auhau paha, e hoike ole mai e like me ka mea i kauohaia ma na pauku maluna iho, e hooukuia oia no kela a me keia hoike ole ana, i hookahi haneri dala; a o keia a me keia Luna Helu a Luna Auhau paha, nana e hoike oiaio ole ana i kekahi mea ma kona papa helu, e hooukuia oia i na dala he umi, no kela a me keia mea oiaio ole ana e hoike aku ai. Pauku 5. Na na Luna Nana Koho, oia hoi ka Luna Auhau, Luna Helu, a me ka Lunakawai Apana, a o ko iakou mau hope paha i kohoia e lakou, i umi la mamua iho o ka la koho, e kakau i mau papa helu inoa, i hoonohonohoia ma ka A, a pela aku, o na kānaka a pau i kupono ke koho baiota maiokooia Apana, ae hoolaha aku i ka lohe ma ke kapiii ana i houkahi'na, a me na wahi akea e ae, i elua iioko o ia Apana. Pauku 6. £ noho mai na Luna Nana Koho ma kahi kupono no kekahi manawa e lawa ai iloko o na hora he 48 mamua iho o ka la koho, i mea e hooiaiOia mai ai no ke kupono e haawi balota, e ka poe i hookomo ole ia ko lakou inoa e ka Luna Helu a me ka Luna Auhau, a e koi ana lakou e koho; a i mea hoi e hoopololei ai i ka papu helu o na kanaka koho. A pela no iakou e halawai ai ana ma ke kakau pu ana ma ha papa helu inoa i hai mua ia, a ma ia mau halawai ana, e hoolohe ponoia na olelo hoopii a pau e hoo* pukaia e kue ana i ka haawi baiota ana o kela a me keiā mea i kakau inoa ia ma ia mau papa helu. Pauku 7. Ma na kulanakauhale ame na Apana kahi e oi āku na kanaka lawe balota i ke tausani hookahi, e halawai na Luna Nana Koho ma ka la mamua iho o kn la koho, mawaena o na hora e hoolaha mua ia ma ka papa heiu inoa i oleio mua ia; a e hiki ho hoi ke halawai lakou mahope iho, a mamua ae paha o ka la koho, e like no ka loihi o ka manawa me ka mea a lakou i manao ai he pono ; a ina he la Sabati ka la mamua iho o ka ia koho, alaila, ma ka Poaono ae e halawai ai na Luna Nana. Pauku 8. ina e haawi mai kekahi kanaka i ka inoa oiaio ole, a e pane oiaio ole paha imua o na Luna Nana, oiai e halawai ana lakou e like me ka mea i haiia ma na pauku elua maluna ae nei, alaiia e hooukuia oia i na dala he umikumamaiima no kela a me keia hewa o ia ano. Pauku 9. Aoie no e hihia na Luna Nana, ke kakau pololei lakou i na inoa a pau i hoikeia mai e ka Luna Auhau, no ka haule ana o ka inoa o kekahi, a no ko lakou hoole ana, aoie e lawe i ka baiota a kekahi kanaka i paa ole kona inoa ma ka papa helu i oielo mua ia ; ke oie nae e hoike e mai ka mea nona ka inoa i haule, mamua ae ō ka haawi ana o kona balota, i mea e hoike ai imua o na Luna Nana ma ko lakou halawai atM, he kuieana no kona e koho ai, a e noiia hoi lakou e hookomo i kona inoa ma ia papa helu. Pauku 10. E lawe na Luna Nana ina balota o na kanaka a pau i kakau inoaia ma ka papa helu o na kanaka koho; aole ioa hoi e hihia iakou, ina e hooieia ka ba!ota o kekahi kanaka i kakau inoa ole ia papa helu. Pauku 11. o~na hoopai i hoakakaia iha* loko o keia Kanawai, ua hiki no ke koiia imua o na Lunakanawai Apana, o na Apana kahi oka hewa i hanaia'i; ao na mea a pau nana e hoi mai no ka uhakaiia o ke Kanawai, e hiki ho ke ioaa iaia ka hookahi hapaha o ka uku hoopai, ī ohiia mai ka mea hewa i ahewaia. Pauku 12. Ona Kanawai ame na hapa Kanawai a pau e kue ana i keia e hoopauia, a ma keia ua hoopauia no. Ua aponoia i keia la 31 o Dekemaba, M. H. 1964. KAMEHAMEHA R.