Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 22, 1 June 1865 — Nuhou Misionari. Na Hana a ka poe Farani ma na Kai Hema. [ARTICLE]

Nuhou Misionari. Na Hana a ka poe Farani ma na Kai Hema.

Lifu oia ka Mokupuni nui o ka Pae Aina Loialate (Loyalty) ma ka Moana Pakifika Hema. Malaila kalli oka Hdi Misionari o Lad;ina i hooikaika ai no na makahiki he nui wale, a ua lanakila no ka lakou hana. Iloko o ia Pae Aina, 1215 ka nui o ka po6 i huli mai, a ina ka mokupuni o Lifu 439, a ma :a mokupuni kahi i kukuluia ai o kekahi wahi e ao ai i oa kumu a me na kahunapule knnaka oia wahi. E aku no i ka hana a ka poe Farani mā ia niau wahi. I ka imi ana i na kumu o ka lakou hana, me he mea la, ua lili na misionari Farani i ua |,7oe la oka hui Ladana. Ua hoike aku kekahi kanaka opiopio i kona ano makau ole i kiikahi misionari Farani me ka olelo aku : •' O wai ka poe Farani e makaukau ni au ? " 0 kona laweia'ku la no ia īmua o ke Aupuni Famni no ia olelo ana. lloko o ka inalama o Mei, ua hoounaia mai kekahi alii koa opiopi(j> e fee Kiaaina o Nu Kaledonia e lawe i ka mokupuni o Lifu. He iwakaluakumnmalima koa i hele pu mai me ia. 1 kekahi la mai, ua welo iho ka hae Farani ma ua mokupuni la, i kekahj mau la mai mahope, ku mai kekahi mokiiahi tne na pahu buke, me ka papia mai aole e ae ia na buke e ae. Ua hoopauia ka hoolaha ana a ka poe Perosetane i ko lakou hoomana, me ka hoopauia o na kula a lakou. I ka la 21 o lune ku mai ke Kiaaina o Nn Kaledonia me na kanaka ekolu haneri. 1 leekahi la mai hele aku na'lii koa e nana i na kauhale me ka nliianinau aku i kekahi misionari i ka nui o na kanaka a me ka lakou mau mea eha. Mahope mai lele mai ke Kiaaina me na.koa hookahi han6ri me kanalima; a iwaenakonu o ke alanui kona wahi i olelo ai no Faraiii ka inokupuni o Lifu. Ia .«va, holo aku na koa a wawahi i na hale o na kanaka me. ka aihue mai J ka waiwai o kekahi kumukula ma ka hoilihune ana'ku ia ia ma ka maka oka elau o ka, pu. la ahiahi hoi aku la pukk mai hWi'na kanaka me na mea eha me kekahi mau pu. Aka, aa papa'ku na misionari ia la)tou aole make kaua, nolaila, ua hoi aku lakou iwaenakonu oka aina. Ike kakahiaka ana ae, iii lakou e pule ana iloko o ka hale halawai, vrawahiia mai la ke pani puka e ria koa Farani a piha o loko oua hale la ia lakou. Aka, no ko lakou ike ana e noho pule na kanaka, haalele iho hkou i ka hale, ua ] hoopuni ae hae lakou ia waho. Na ia mēa i hoala mai ke kaua me na kanaka mawa- . ho. Eha kanaka i make' iiia •k' i kāua-āniā, a hookahi koa Farani. hou aku la na koa Farani iloko o ka halepule a nakinal^i 1 ; na kumukula kanaka. O kekahi wahine i kokolo aku malalo o kekahi noho, ua houhou ia ika elau. O kekahi kanaka elemak'ule Ue lunakahiko, ua houia a puka 1 elau. Ofca kumukula ua laweia ilu4ia >0 ka moku ka hoopaaia ikā hao. Ehiku la oko lakou hoopaaia ana, a laweia'ku lakou i San.oa. Iloko oka halepule kahi oka mision?vri i hoopaaia'i ma ka haiia'ku o ka olelo, kaao&a i ke koa kiai i na ia e oni īki o kona wa ia e kiia'i īka p«; I keMhi mau la mai ku mai kekahi moku mai Kakana (Sydnay) niai tne na misionari ehiku. Aolelakou iae e lele iuka; a ? ua ao »ojkf Kaoena aole e hoolele i miāioriairi 'ma kewahi mokupuni o ua pae aina la.

Ua manao \yaleia e keia poe Farani e keia poe misionafi he jH>e kalepa i hoounaia.'ku e ke Aupiini Beritania ma na mokupuni a pau 4. hoomahuahua i ka pomaikai oia Aupuni a $ kvje<aku ika pono o Jka poe Farani. Hib u\»i loa na moolelp e hoino ana i ka poe Beritania i.hiki gku imua o ke Kekiaaina o.Nu' Kaledonia, a o ka hopeua oia meao ke kaua Ma kana. olelo alua ana i Lifu, ua nui ka w £) w ! a V.° na kanaka i pio, a eono hanen dala paha ma ka waiwai o ka Hui Misionari o Ladana i laweia a hoi aku lakou i ko lakou wahi i hele mai ai. CJa hoouna'ku ke Kia'lii me ka olelo aku e koho no.kela . kanaka keia. kanaka ma ka lakou aoao hooi ike ai he pono, aole nae lakou :i ae ia e hui ma kahi hookahi e haip.ule ai,.pili no nap ika poe Perosetane. O keia mau hana a lakou ka mea nana i hoohaahaa iho i ke kiekie ame ka ha>nohano o Farani. Ua noho iho keia poe kanaka malalo o ka naauao Karistiano.i haawiia'ku ia e r\a|mi«ionaii .i noho loihi maiaila, a ua ike ia ko Ja- . kpu pipili ana ia lakou a me ko lakou ano manaoio maoli. Ua hoopaa maoli iho no ka ppe Farani i ko lakou hoomana ana, me ka hoopaa iho i kahi e loaa mai ai ka naauao . Karistiano.

Ua hoi mai ke Kiaaina o Nu Kaledonia i kekahi. misionari maloko o kana palapala na ka Emepera o Farani e hooholo, a ke manaeiana nei makou e kaupnona no ia a ike i ka mea kaumaha, alaila, hoihoi aku maluna ona ka pomaikai, oia hoi ke keakea ole ia o na hana a na ; misionari. .. (Ua oUoh u»akou ika hoopau ana a ke Aupuni Famni i na hana in« ine ke kauoha aku i ke'lii. koa Farani e iiookuuia na misionari me ka ae aku e haua lakou e iike me māmua i na mea i ao mua ni lakou i na kanaka ma ka pono o keia noho ana ame ko ka uhane. Mamuli o ke noi a Hnku Rusela aeia mai keia mea, aka oin mau no nae ka noho aiia o v ia tnau mokupuni malalo o ke Aupuni Farani; a ua makau iho na mision:iri i ko lakou hookukeia mai e na kahuna lesuita Ke hilinai nei .makou aiole paha e hōohalike ana ka aoao Perosetane me ka na kahuna Pope e hana mai nei. Ua hoohaukae ihoo.Farani i kona hae ma na kai herna.mat' ka wa mai i hoopae ia ai na kahuna Pope malalo o ka malu o na pu o Farani ma ke Aupuni Hawaii. aka, aole paha e ole kona hoolohe mai i na noi mni a ka poe Peroseta-ne e pili ana i ka aeia mai o ka hoolaha ana i ika olelo a ke Akua. Ua ike ih<> makou i ka palapala a ka Emepera Napoliona i na misionari Perosetane ma Lifu, 'a peneia no ia. "Tdilēries, Jan. 24, 1865." E na Keonimana.:—Ua loaa mai ia'u na manao kuee niai a oukou mai no na mea e pili ana i na hana ake Kiaaina oNu Kaledonia, ma ka pae aina o Loialate. Ua kauoha au e kakauia i palapala na Komandana Kil ena (Commandant Guillain), e hoopau ana j kana mau hana e. kue ana i ka oukou oihana mision,ari ma kela mau aina mamao. Ua maopopo no ia'u, ina aole e hoalaia na pilikia .iua ke ano o na Luna Makaainana o ke Aupuni o Farani, alaila, e hoolahitja no ka oihaha misionari Perosetane like me ka oihana Ka.tolika mawaena o na kanaka o ia mau mokupuni me ka loaa o ka pomaikai a me ka malama Keristiano. " E oluolu oukou e na Keonimana, e lawe aku i koTfr'manao aioha maoli." Napoliona.