Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 23, 8 June 1865 — Page 3

Page PDF (1.56 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

na no na makahiki ewalu, me ko lakou uku ia'ku i na dala ewalu no ka malama. Eha haneri nae o na dala e uku e ia mamua o ka lawe ana mai i ka Pake. Ua maikai loa ka pulupulu o keia aina, mamua o na pulupulu a pau i kanuia ma Amerika Huipuia, no ka momona maikai o ka lepo ma ka hoomau maikai ia ana e ka wai i noonoo akamai ia e ke kanaka.

Na mea Hana.

                Mawaena o ka poe kanu pulupulu, ua mahi iho ka poe Beritania me ka poe Sekotia ka poe i kii aku i ka poe Pake i mau kanaka hana me na mea hana e hana mau ia nei, aka, mawaena o na kanaka, he mau wahi mea hana ano ole wale no ka lakou. Ma kapakai, ua hana nuiia ka palau, aka, aohe nae he kupono oia mea hana no ia wahi. He laau ia i hanaia a oi ka hopena, a hookahi no bipi nana e huki, ua nakinakiia nae i na kaula a paa i kona mau kiwi, a ua alakai ia oia e kekahi kaula i houia a puka ma kona ihu. Ua like no ka palau me ka palau e hanaia nei ma Europa. Ua ike no ka mea nana i hai mai keia moolelo i kekahi palau i like ke ano me ia maloko o na mile he umi o ke kulanakauhale o Parisa. O ka mea hana hookahi no nae e hana nui ia ai ma Peru he hao oioi wale no, me kahi kumu pokole, a na ka lima hookahi no o ke kanaka e hana a o hooponopono.

Ka noho ana o na kanaka.

                O ka nui o na kanaka, iloko o na kulana ino loa lakou e noho ai. O ko lakou mau hale, ua paila hakahaka ia ka pohaku a poepoe, ekolu a eha kapuai paha ke kiekie, a maluna pono iho o ua puupohaku la ua hana ia a poepoe ke kaupaku i hanaia noloko mai o ka mauu. O na mea kuke a lakou, hookahi ipu lepo, o ka ipu hao iho la ia, a ekolu a eha paha mau iwi maloo. Ua manao waleia ekolu keneta ke kumukuai o ka waiwai a pau oloko o ko lakou hale.

Na muliwai i nalowale a loaa hou.

                O kekahi mau muliwai i kahe mai na mauna mai, ua nalowale loa iloko o ke one, aohe ikeia. Ma kekahi mau awawa, ua eli iho ka poe Inika i ke one a hohonu, i loaa ka wai olalo. O ke one i kiolaia'e, ua ku na puu ma kekahi mau awawa, a ua kupono loa ia mau wahi no ke kanu ana i ka waina. Ina oe e nana iho iloko o ke awawa, o ke one wale no kau e ike, aka, i na oe e pii iluna o ka wekiu a nana iho ia lalo, e e ike no oe i ka uliuli launa ole o na mea e ulu ana ma ka ili o ka honua.

No ka Ona.

                Ekolu mau mea kanu kaulana loa ma Peru, o ke kulina, ka pulupulu me ke ko. O ka wai ko ma Amerika Huipuia me Kuba, he kakaikahi loa ka oi aku mamua, o ka eono hapa-haneri o ke ko paa, aka, ma kekahi mau awawa ma Peru, ua oi aku mamua o ka umikumaha hapa-haneri. Ua hana nui loa ia ia mea i waiwai ona, a i kapaia hoi ka aguardiente. He rama keia i inuia e kela ano kanaka keia ano kanaka, mai ka poe elemakule a ka poe opiopio, ka poe waiwai me ka poe ilihune, na kane me na wahine, ka poe haipule me ka poe haipule ole, i na manawa a pau o ka po me ka la. Nolaila, o ke ano mau o na kanaka o Peru, he hiki ke oleloia he poe ona.

Ka Pilikia o ke Kuke ana.

                Ua hai mai no ka mea nana i kakau keia moolelo, aia ka iwaenakonu o na kuahiwi kekahi loko nui, he 12,500 kapuai ke kiekie maluna'e o ke kai, a he 20 Degere ka mahanahana o ka wai mamua o ke ea e hoopuni ana i ua wahi la. O ka wela o ka wai ka ka mea nana i hoomahanahana aku i ke ea o ia wahi, a noia kumu i ulu ai ke kulina ma na kae o ua loko la, aka, ua paila e nae ka wai ilalo loa mamua o ka hiki ana'ku i ke degere kupono i ka paila, a nolaila, ka mea i loaa'i ka pilikia o ke kuke ana i kela ano mea ai, i keia ano mea ai me ka mo-a pono. Eia ka pono, o ka ho-u e i ke kulina no na malama he nui iloko o kekahi wai e paila ana, a he wela kupono hoi mamua o ke kuke maoli ana iho, a lawe ae ai.

KA NU HOU HOPE LOA.

                Ma ke ku ana mai nei o ka moku Panther mai Kapalakiko mai i ka la 5 iho nei, ua loaa mai ia makou na nuhou kaulana o ke kahua kaua.

Ka Hopuia ana o Jefa Davisa.

                O ka Peresidena o ka Hema, ke poo o na kipi, ua hopuia oia e Lutanela Kanela Perikada (Liet. Col. Pritchard) i ke kakahiaka nui o ka la 10 o Mei iho nei. Ua loaa ia Lutanela Kanela Hadena (Harden) na kaa ukana o Davisa i ke ahiahi o ka la 7 o Mei, ma Dubelina, a nolaila ia i alualu aku ai mahope i ka po me ke ao, iloko o na ululaau paina o ke Kahawai Moo (Alligator Creek) a me kahi po-hopo-ho. Iaia i hiki ai ia wahi, halawai iho la ia me Kanela Perikada, me na kanaka hookahi haneri me kanalima i waeia. Ua alualu pololei aku o Hadena ma ka hema ; a o Perikada hoi, oia ka mea i naenae ole o na lio, holo pololei aku hoi ia ma ka muliwai Okamulagi (Ocmulgee) me kona manao e hiki i Hopewela (Hopewell), a malaila aku a ke kahawai Hale (House Creek) a hiki loa aku i Awiniwile (Irwinsville) ike kuluaumoe o ka la 9. Eia nae, aole i hiki aku o Davisa ilaila, aka ua haiia mai nae o Perikada e na kamaaina o ia wahi ; aia o Davisa mawaho o ke kulanakauhale kahi i hoomoana ai, elua mile mai ke kulanakauhale aku. No ia mea, hooponopono iho la o Perikada i kona mau kanaka, a hoopuni iho la ia Davisa ma mamua o ke ao ana ae. Ia ahiahi no hoi hiki mai o Hadena, elua mile ka loihi mai o Davisa ma aku, a.malaila kona wahi i hoomoana ai me kona ike ole aku ia lakou la. I ka hora 3 o ke kakahiakanui, hele pololei aku la ia imua, a iaia e hele ana a hala ka mile hookahi, kiia mai la ia me kona poe kanaka e kekahi poe o ka Puali Koa Lio Eha o Mikigana (Aupuni). O ka hakaka koko iho la noia, a hala na minute he umikumamalima, alaila, ike iho la lakou ke kaua nei no lakou ia lakou iho. O keia ki ana o na pu, ke kumu nana i wanana aku o Davisa ma. Elua koa i make, a eha o Lutanela Benetele (Bentle) o ka Puali Mikigana, a eha kanaka i eha o ka Puali Mua Wisekonesina. Ua hai mai ka poe nana i hopu ia Davisa, i kona komo wikiwiki ana i ka lole o kana wahine a holo aku i ka ululaau a ua alualu aku na koa Aupuni me ko lakou manao he wahine io no, aka, no ko lakou ike ana aku iaia e holo ana me na kamaa buti, akahi no a komo ka manao malamalama ia lakou he kane ua mea la e holo ana. Aole i liuliu ke alualu ia ana aku, loaa koke aku no ia. I kona manawa i alualuia aku ai, hoike koke mai la ia i kana pahi me ke ano kue mai, aka, ua hoomalielie ia aku kona inaina e na koa Akau ma ka lakou hoikeike ana aku i ka lakou mau pu panapana he nui wale. Ua hoike maoli mai la ia i kona manao ukiuki me kona olelo mai i na olelo hoino i ke Aupuni no ke alualu ana i na wahine me na keiki. Mahope iho o ia mea, olelo aku o Davisa wahine ia Kenela Hadena, aole pono i na kanaka ke hoohaehae i ka Peresidena, o eha mai kahi poe o lakou. Aka, he mea ole ia i ka manao hiehie o na keiki o ka Akau. Ua laweia aku o Peresidena Davisa me kana wahine, kona makuahine me kona mau kaikuahine, me kana kakauolelo, me kekahi mau Alii Koa ona, me kona Luna Leta Nui, maluna o ka mokuahi i Wasinetona e hoopaaia ai a e hookolokolo ia ana.

Ka manao maikai ma Keorogia.

                Ua hoike ae ka nupepa Chronicle o Auguseta i na kumumanao e hooluolu ana i ka poe lawe ia nupepa no ka haawiia ana mai o ka malamalama a me ka hikiwawe o ke kuikahi i manaoia oia ko kuikahi mau loa, me ka manao o keia wa aku mahope, he wa no na manao maikai a me na hana kaulana.

Ka Hoopaapaa mawaena o na ilikeokeo a me na nika.

                Ua ala ae kekahi hoopaapaa ano pili i ka hakaka mawaena o ka poe eleele ame ka poe keokeo ma Linebuga, Vireginia ; a ua hoounaia kekahi puali koa lio ilaila. Ua olelo waleia e kekahi poe, na ka poe keokeo ka hewa ; ka kekahi poe hoi na ka poe eleele i hoomaha ke kaua me na lako kaua i loaa a laweia e lakou mai na kahua kaua mai.

Ka like ole mawaena o Keremana me Haleka.

                Ua hai mai kekahi elele o kekahi nupepa o Rikemona i ke kue o Haleka me Keremana. Ua ikeia, na Haleka ke kumu i ala ai keia manao kue iwaena o laua, no kana kue ana i na mea i hanaia ma ke kuikahi ana me Ioanepohaku. Ua hai mai hoi ka elele o ka nupepa Herald i ka manawa i hiki aku ai o Keremana i Rikemona, kakau aku ia ia Haleka me ka olelo aku maloko o kana leta, ma keia hope aku o na mea i hooholoia e lakou, e mau loa no ia a hiki i ka hopenae. O keia like ole o na manao o laua ka mea nana i hoomoe waa ka paikau nui ana o na koa i hoopuuluuluia malaila.

Ke Pio ana o Kenela Tela (Taylor.)

                I ka la 4 iho nei o Mei, ua haawi pio mai o Kenela Kanabe (Canby) ma Kukanevil. (Citronville,) ma Alabama, he kanakolu kumamakolu mile ma ka aoao akau o Mobile. Ua makemake loa o Tela e loaa na pomaikai he nui wale, aka, ua haawi aku o Kanabe e like me na mea i haawiia ia Kenela Li. O Kenela Tela ke Alii-koa Nui o na koa Kipi ma Alabama, Misisipi, a me Luisiana Hikina, a o keia ka panina o ka haawi pio ana o na koa a pau loa ma ka hikina o ka muliwai Misisipi.

Ke hoomakauliiia nei na'lii Kipi,

                Ua haiia mai ia makou ka lono ua hopuia o Vanake (Vance) ke Kiaaina o Karolina Akau ma ka apana o Bunekome, (Buncombe) e kekahi puali koa lio o Kenela Kilipaterika mamuli o ke kauoha mai Wasinetona mai, a e hoounaia ana paha ilaila e hookolokolo ai no kona kipi. Ua hoounaia no hoi kekahi puali koa lio e alualu ia Magarata (Magrath) ke Kiaaina o Karolina Hema. Aia o Kenela Ioanepohaku ma Kalote, Karolina Akau. Ua oleloia ua noi aku ia e ae ia mai ia e hele i Kanada, aka aole i aeia mai kana noi. O Sema, ka oioi o Maui Hikina me kekahi mau hoa ona, ke ake nei lakou e hiki i kahakai, a holo aku mai ka aina'ku maluna o kekahi moku a pae aku paha ma Europa.

Na Palapala. Hemahema ka Une o ka noonoo.

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE : Aia ma kou Helu 19, o ka la 11 o Mei, na ninau hemahema a John Ahulia, i waiho aenei imua o ka lehulehu, me ka lana paha o kona manao ua pololei. E nana kakou i kona hemahema ma ka ninau ana, a penei no ia : Akaki. " Ehia pauna paakai i puhiia ?" Emoole koke iho la no ka paakai o ke kai o Kahoolawe, ana i ninau koke iho ai. Ehia pauna paakai i puhiia ? Aia malaila kou hemahema mua. Alua. O ko manawa anei i hoolei iho ai i ka pua rose ; oia anei ko manawa i ike ai i ke kiekie o ka wai o ka lele ana iluna ? Au i ninau iho ai, ehia kubika ke kiekie o ka lele ana o ka wai. Me ko hai mua mai no nae penei : " O ka lele ana o ka wai iluna, he mea okoa i mahele oleia." Aia malaila kekahi hemahema ou.
            Ninau 2. Ua hai mai nei oe i ka loa o ka hale, a me ka laula, i ke kiekie hoi o na o-a no ke aha hoi oe i hai ole mai ai i na iniha ke anapuni, ai ole ia ka palahalaha o na aho. A ninau no nae oe. Ehia kapuai ili a pau ? Manao anei oe, aole e helu ia ana ka nui o na iniha la i lilo i ke anapuni, a i ka palahalaha o na aho i ka wa i paiia'i ka lai o ua hale nei o olua me Kaululaau. O ka hemahema keia, o ko ninau elua i ikeia. No ka hemahema, a me ka hawawa ou i ka haku ana i ko mau ninau oia ka mea i pane ole ia'ku nei ka hailoaa. Ke hoi nei ko Wailuku keiki, ua uhi ka noe i na pali. K. KALANILEHUA.
Wailuku, Maui, Iune 3, 1855.

Hoike Kula o na Kula Aupuni o ka Apana o Honolulu.

                Ma ka la 29 o Mei oia ka Poakahi, ua hoikeia ekolu kula ma Kawaiahao, o ke Kula wae, o ke kula a Kalauli o Kawaiahao no, o ke kula a G. Kamai, kula Katolika, ua makaukau no, o ke kula nae a Kalauli ke kula i holo ka ike ma ia hoike ana i ka'u ike aku.
            Mei 30. Ua hoikeia eono kula, kula o Kaumakapili, Pualewa ke kumu, kula o Maemae, Kaunamano ke kumu, kula o Kalihi-kai, Kahananui ke kumu, kula o Kalihi-uka, Kamakea ke kumu, elua kula o Moanalua, kula a Malaki me Lapirio Katolkia. Ma ka'u nana'ku o ke kula o Maemae ka iwaiwa o Paliuli, ua holo mua no ka ike oia kula ma na mea i ao ia, elua na kumu oia kula, o Pauli ma ka himeni, ua uleu no hoi ia keiki ma kana mea i ike he puukani, ma ka palapala aina ua eleu na haumana o Maemae, i ke kaha ana i na mokupuni o Hawaii nei, ua paanaau na aina me na kai me kekahi mau kaua a Kamehameha.
            Ma ia kula no ua hanaia kekahi mea hana hooikaika kino, he mea hou no ia i ike oleia ma na kula e ae a pau o keia Pae moku, ma ia kula i hana paanaauia'i na makahiki mai Hawaii a Kauai.
            Ma ka Poaha Iune 1, ua hoikeia ehiku kula kaikamahine, kula kaikamahine o Kapalama a me Kamakela a me ke kula a Kilikina, e hoomaka ana ka hoike o ia mau kula mai ka hora 8 a hiki i ka hora 1, ua holo no ka makaukau o na kula, ma ka himeni, a me na mea humuhumu a na kaikamahine ka eleu loa o ke kula a Kilikina.
            Ma ia la no, ua hoikeia 4 kula kaikamahine ma Kawaiahao, ke kula kaikamahine o Kawaiahao, Pauoa, Manoa, Waikikikai, e hoomaka ana ma ka hora 1, a hiki i ka hora 5 paha.
            Ua kiekie ke kula kaikamahine o Kawaiahao ma na mea helu, ma ka himeni hoi ke kiekie loa o ke kula kaikamahine o Pauoa, a ua makaukau no kekahi mau kula e ae. Ua haaheo loa ko'u naau e hapai ae i kahi kula no o Maemae, no ka malama ana i ka Pae aina Hawaii, a ke lana hookano nei ko'u naau me ka olioli no ia kula.
            Ua lohe mai au ua makaukau iki no kekahi mau kula i hoikeia ma Kamoiliili, aole nae au i ike maka, he mau ia. Me ka mahalo.
J. KAILIAUKEA. Honolulu, Iune 5, 1865.

Pane aku.

                E KE KILOHANA POOKELA O KA LAHUI ; ALOHA OE : Ke nonoi aku nei au ia oe e oluolu mai ia'u. Ua halawai mai au me na haina o kuu mau ninau i kau ia maluna o kou kino i hoopukaia ma ka la iwakalua kumamalima o keia mahina, a Kalauhina o Kaumakapili i hai mai nei. Ke nonoi aku nei au ia oe e ke Kuokoa nani o ka Pakifika e hai aku oe i kuu manao ia Kalauhina i hoikeia maluna, o kana mau haina i hoopukaia i keia la 29 maloko ae o ke Au Hanohano, e i aku oe ia ia, aole i loaa, e pane aku nae ia ia me ka mahalo aole ia o ka loaa o ka ninau mua. Au i kani ao ae nei.
            E pane aku hoi ia ia no kona manao no ka ninau alua oia hoi keia " Heaha ka hewa a ke Akua i ike ole ai," no ka mea, wahi ana aole he haina o keia ninau, e hai aku oe ia ia me ka leo nui, he haina no ko ia ninau, ua ike ole oe i kahi i kau ai, a e kauoha'ku hoi ia ia e huli hou aku no, malie paha o loaa'ku iluna o ka nui. Ina no ke kau iki ae la i ka noni. O ka ninau akolu, e hai aku oe aole i loaa. E nonoi aku oe i kuu makamaka, ka mea koho ninau, o ka la iwakalua kumamaiwa o keia mahina e huli hou aku malie o loaa. E moe aku hoi ia ia me ka hai aku hoi i uwe ia mai nei oe e ke keiki auaukai o Huehue. Aloha na Luna Hooponopono.
Owau no o A. KALAULI. Honokaupu, Iune 5, 1865.

Mahalo ia Onomea Hilo.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :
            Ua mahalo nui ia o Onomea me ka hauoli no ka aneane e like me Hilo Kaona, i ka nui o na kanaka a me na hale, no ka mea, ua hele nui mai na kanaka o na mokupuni a pau, ko Kauai, ko Niihau, ko Oahu, ko Molokai, ko Lanai, ko Maui, a me ko Hawaii nei. Ua akoakoa mai ma Onomea, na kane, na wahine me na keiki, ekolu wale no malama koe, alaila like me ka mea i haiia maluna ae. Eia hoi kekahi, ua hiki mai o Aukina ma ka la 20 o Mei, kekahi ona o ka poe hui mahi ko ma Onomea, ua ike oia i na mea hou he nui wale, a me ka hauoli o kona manao. He mau ia wahi mea hou, ke huiia me ke aloha pu. J. S. PAALUHI. Onomea, Hilo, Mei 29, 1865.

KOHO ANA I NA LUNA NUI O KA OIHANA KINAIAHI.

                Ma ka po o ka la 5 o keia malama i hala ae nei, ua akoakoa ae na hoa a pau loa o na puali kinaiahi mai ka Helu 1 a hiki i ka Helu 4 ma ka hale o ka puali kinaiahi Helu 2 no ke koho ana i na Luna Nui o ia oihana hanohano o ke Aupuni.

Eia na Luna nui o ka oihana kinaiahi i kohoia ma ia po.

                Luna nui o ka oiha kinaiahi R. Gilliland, Luna hoohana mua o ka oihana kinaiahi D. Foster, Luna hoohana elua o ka oihana kinaiahi, C. E. Williams.
            Mahope iho o ka pau ana o ke koho ana i na Luna Nui i hoikeia maluna, ua hele huakai aku na hoa o na puali a pau loa ma ke alanui Kalepa, a me ke alanui Beritania, a hiki aku ma Kaopuaua ma ka hale o ka puali kinaiahi Helu 4, ma keia hele huakai ana, e kani hoehoene ana ka leo o ka ohe, a me ka leo o ka pahu.
            Mahope iho hoi o ka pau ana o ka paina a me ka hoomaemae ana i ka hale, ua ku mai kekahi mau hoa o ka puali kinaiahi Helu 4 e haiolelo ma ke ano ku i ka hanohano.
            Na W. Pinehasa Wood ka haiolelo mua, a pau ia, ku mai o J. W. Makalena, a pau ae la kana olelo ana, ku mai ka Luna Nui a hoike mai i kona manao, a pau kana haiolelo ana, ua ku mai o S. P. Nohea, a me ka Mea Hanohano D. Kalakaua, ua like iki no ka laua haiolelo ana me ka na mea mua. J. N. KAUNAMANO.
Maemae, Iune 6, 1865.

Ka makani ino ma Kalekuta i Hinedu.

                Meneia ka mea i hoike ia mai :— Mawaena o ka hora 11 a me ka hora 12, he leo e like me ko ka hekili he elua mile ka mamao kai lohe mua ia ; a hikilele ae la na mea a pau, oiai e nee owe mai ana. He mau minute elua mai ia wa mai, hiki io mai la ka makani ikaika iloko o ke kaona. O na wahi e ku ana na laau, pau ae la i ke kulaina, e ahai pu mai ana me ia mea i na pa laau, na hale a me na wahi i kapiliia. Ua apu ia aku no hoi na lala laau a koheoheo aku la i ka makani, hulihia ihola na kaa a mokaki aku la i ke alanui, i opa-pu ia mai me na mamala laau o na kaupaku hale, a opiia ae mehe apa pepa la imua o ka makani.
            Ma ka honi elua ae, ua okiloa aohe mea i koe ua pau loa i ka nahaha; mai ka aoao hikina ae o ke kulanakauhale a i ka hema, a hiki loa aku i ka aoao komohana a me ka muliwai; koe wale iho no ke kumu niu, a me kekahi mau laau paina, he hao wale iho no na wahi kumu laau i loaa aku e ku ana. O na helehelena nani o ka Papu Wiliama ua puhi ke oka, o na kihapai Edena (Eden-garden) hoi ua lilo i wahi neoneo. Ma Tanki square ua hukiia ae na laau nui a me na laau liilii. O na hale keia o kanaka, me he pupu mauu la ke olepelepe i ka makani e pupuhi ia ai, a e waiho mai ana ke kii alina, aole no hoi he huaolelo e hiki ke hai aku i ka mea like.
            Puo-a ae la ka wai o ka muliwai e like me ko ke kai, o ka mokuahi nui Bengala kai kiola ia'ku i kulakula, hakihaki liilii no hoi na kia o na mokuahi Peninsula a me Oriental Company. He mau moku nunui e ae he 15 kai koia e ka waikahe e luliia ana i-o a ia nei iloko o ka lepo.
            Hohoma wale na kanaka no ka makau aohe mea hiki ke hana aku. Mai ia wa mai a hala na la elima mahope iho, uwe ae la lakou me he kamalii la, no ka mea aole o lakou mau hale, a he manaonao ko lakou noho ana.
            O kekahi moku lana ua piho pu, me na kanaka 300 maluna, a me kekahi moku e ae he 200 kanaka maluna.— Ua moku ka uwea teregarapa ; a ua piha-kui na alanui i na laau hina a me ka opala.— O na pa halekuai o ke Aupuni ua lilo i hooleina-moka — A o ka pokole aole no he wahi mea i koe me ka poino ole.— Aole loa i ikeia, mai mua mai kekahi la makani e like me keia ma Benegala lalo nei.— O ka nui o ka poino no keia makani ino he ane $20.000.000 dala.

HOOKOHUIA

                UA OLUOLU ka Moi i ka hookohu ana ia Hon. CHALES C. HARRIS, i hoa no ka Papa Hoonaauao ; a ua hookoho pu ia no hoi o GODFRY RHODES, Esq., i hoa no ka Papa Ola.
Hale Alii Iolani, Mei 27, 1865.
KEENA O KA LUNA KAKAU KOPE, }
Iune 3, 1865. }

            E like me ka Pauku 1252 o ke Kanawai Kivila, ke koho nei au ia Hermann A. Widemann, Esq., he Hope Luna Kakau Kope no ko Hawaii pae aina. THOMAS BROWN, Luna Kakau Kope. Ua aponoia.
FERD. W. HUTCHISON,
Kuhina Kalaiaina.

            E like me ka Pauku 1253 o ke Kanawai Kivila, ke koho nei au ia Mr. Samuel Wiltse, he Hope no keia Keena, ma ka mokupuni o Hawaii, e hooiaio i ke kakau inoa ana o na palapala hoolilo.
THOMAS BROWN, Luna Kakau Kope. Ua aponoia,
FERD. W. HUTCHISON,
Kuhina Kalaiaina.

            E ka Mea Hanohano, ke Kuhina Kalaiaina : J. Kauai, he luna hoopuka i na palapala ae mare, ma ka apana o Waimea, Kauai. Keena Kalaiaina, Iune 3. 1865.
            Ua hookohu iho ka Mea Hanohano ke Kuhina Kalaiaina ia Daniel Smith, Esq., a me Jules Dudoit, Esq., (Kuakua,) i mau mea nana e hoike i ka poe Akamai i ka Hooholomoku, e like me ke Kanawai, " He Kanawai e hooponopono ana i ka lawe ana i na ohua mawaena o keia mau mokupuni," i aponoia i ka la 10 o Ianuari, A. D., 1865.
KEENA KALAIAINA, Iune 2, 1865.

MARE.

Mei 25, ma Honolulu, mare o Kawaa k. me Naai w., no Honolulu laua. Na Rev H. H. Pareka i mare.
Iune 4, ma Honolulu, mare o Kahale k. me Poho w., na Rev. H. H. Pareka i mare.
Mar. 13, ma Makahanaloa, Hilo, Hawaii, mare o Manu me Mele, na Kalola i mare.
Ian. 23, ma Puapuaa, Kona Akau, Hawaii, mare Pahukula me Hue, na C. P. Hanap Esqr i mare.
Aper. 18, ma ia wahi no mare o Ohilau me Kaauwana, na Palakiko i mare.
Mei 15, ma Kahului, Kona Akau, Hawaii, mare o Kaiaaiaole me Kunui, na Palakiko i mare.
Aper. 8, ma Moloaa, Koolau, Kauai, mare o Keano me Kamaka, na Dionigio i mare.
Ma ia la no, mare o Kakimilo me Paka, na D. i mare.
Mei 28, ma Koolau, Kauai, mare J. Paia me Ana Kepua, na Rev. K. Johnson i mare.
Iune 1, mare o Kauhane me Ahuloa, na Dionigio i mare.

HANAU.

Mei 6, ma Malamalamaiki, Hilo, Hawaii, hanau o Keonekapu k., na Kamaka me Mahuka.
Mei 5, ma Kaloa, Koolau, Maui, hanau o Kaaihue k., na Keahi me Kauahi.
Mei 5, ma Moalii, Lahaina, Maui, hanau o A. L. Kikoopao k. na Henele me Kapukui.
Iune 1, ma Makela, Kawaihae-uka, Hawaii, hanau o L. Hoapili, na Opio me Kaonohi.
Aper. 15, ma ia wahi no hanau o S. Kahooluhi, na Kanaai me Palau.
Feb.28, ma Waiaha, Kona Akau, Hawaii, hanau o Kaukalia k. na Malimali me Keakahiwa.
Aper. 7, ma ia wahi no hanau o Peahi k. na Keliikanakaole me Naluahi.
Mei 27, ma Kahului, Kona Akau, Hawaii, hanau o Kahului w. na Keoneloa me Kaholokahiki.
Mei 27, ma ia wahi no hanau o Kimela k. na Kepaa me Pahaa.
Mei 6, ma Waipake, Koolau, Kauai, hanau I. Kaipu-Opio k. na I. Kaipu me H. Kawahine.
Mei 6, ma Pilaa, Koolau, Kauai, hanau o Lauina w. na Papalauwahi me Kekona.
Mei 28, mo Pepeuli, Koolau, Kauai, hanau o Daniela w. na Daniela me Wahine.

MAKE.

Aper, 18, ma Koloa, Kauai, make o Kaluli.
Mei 11, ma Malamalamaiki, Hilo, make o Keonekopu.
Mei 14, ma Honomu, Hilo, Hawaii, make o Keahi w.
Mei 23, ma Halehaku. Maui, make o Keloku.
Mei 29, ma Hanakaukele, Kawaihae-uka, make o Waiau w.
Iune 1, ma Honolulu, Oahu, make o T. P. Nahakualii w.
Ian. 13, ma Kahului, Kona Akau, make o Kanike w.
Feb. 3, ma Puaa, Kona Akau, make o Kanoena w.
Feb. ma Puaa, Kona Akau, make o Kuiawa k.
Feb. 22, ma Auhaukeae, Kona Akau, make o Kealoha w.
Mar. 23, ma ia wahi no make o Hikiau k.
Aper. 9, ma Pilaa, Kauai, make o Lauhulu w.
Aper. 11, ma Kahili, Kauai, make o Uluhani w.
Aper. ma Lepeula, Koolau, Kauai, make o J. Kamalalawalu.
Aper. 28, ma Waikalua. Kauai, make o K. Unahe w.
Mei 19, ma Kahili, Kauai, make o D. Kinikahiko.

OLELO HOOLAHA.

                E IKE AUANEI OUKOU E NA KAnaka o kela ano keia ano. Mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare ia Keaolele, aia ma Kaholoakeahole, Oahu, kahi i kuu pau ai i kana kihikihi, haalele iho no i ke keiki hulei boy o Kaiwiki nei. A i na e hoaie oukou, e-o o hopu hewa i ka mea a Kailipehu, he " Hoaa." Aole no e piliwi aku ana ke keiki paukaui o Kaiwiki ia oukou, aole no au e hookaa i kona aie, no ka mea, ua haalele kela i ko maua wahi moe no na makahiki 5, a ua holo aku kela e milimili i kahai mea hinuhinu. Ke hoi nei ke keiki o hulei boy. Na PUNIWAI. Kaiwiki. Hilo, Mei 22,1865.163-1t

OLELO HOOLAHA.

                E NANA MAI OUKOU E NA KANAka o kela ano keia ano. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, mai hoaie oukou i kuu wahine mare ia KEAKA, eia no ke noho koke mai nei ma Kaiwiki, Hilo nei kahi ina huaka ai me kekahi poe kukaemanu ; ua haalele mai ia'u i ka hoa o ke anu o na po i hala'e. A i na hoaie oukou, aole au e hookaa i kona aie, no ka mea, ua seku loa mai kela me ka peku ana la o ka Hoki. O ka akolu keia o ka hihia ana, a ke hoopilipili mai nei, aohe nae he oiaio. Na KAIWI. Alae, Hilo, Mei 22, 1865. 164-1t

OLELO HOOLAHA.

                E IKE AUANEI OUKOU E NA KAnaka a pau ke nana mai. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoolaha nei au ma ke akea, ua haalele kumu ole mai kuu kane mare ia'u, oia hoi O Mr. PALAUALELO, o ka 8 kela o na makahiki o ko maua kaawale ana. Nolaila, ke kahea nei au ma ke akea e hoi mai oia iloko o ka malama hookahi, mai kela la aku o ka laha ana ma ka NUPEPA KUOKOA, a i na i hoi ole mai oia iloko o ka malama hookahi mai keia la aku, alaila e hoopii no au e like me ke Kanawai. Ke hooki nei ka maka sila i kana hana, ua holu nape ka lau o ka niu o Pakaalana i ka makani. Me ke aloha.
Na'u na MRS. KAIPUKAI. Waipio, Hamakua, Hawaii, Mei 29, 1865. 184-1t*

OLELO HOOLAHA.

                OWAU O J. H. M. KEOHOHIWA (W) ka wahine mare a J. H. Morrslon. (KEO HAOLE) Ua haalele mai oia ia'u, ua holo aku la i Mareka i kona one hanau, i ka la 10 o Feb. 1861. Ua hala na makahiki 3 a oi o ko'u kakali ana ia ia, a ke noho nei au me ka pilikia, nolaila, ke hoolaha aku nei au i keia la, i na aole ia e hoi mai, mai ka laha ana aku a pau na malama ekolu, (3) i hiki ole mai ia, e hoopii no wau imua o ka Aha Jiule 3 o Waimea, e hooki i ko maua hui mare ana, e like me ke Kanawai Kivila pauku 1323.
J. H. M. KEOHOHIWA (W.) Paauhau, Hamakua, Hawaii, Mei 23, 1865. 184-1t

$5.00 Makana !

                EHA MALAMA I HALA AKU NEI, ua nalowale ma MAKAWAO, kekahi Lio keiki nona na malama eono. He Lio hulu haekaeka, me kahi kiko keokeo ma ka lae, a pela no hoi ma kekahi wawae hope, maluna ae o kapuai. E haawi no au i ka uku i haiia ae la maluna i ka mea nana e hoihoi mai ua Lio la ia'u.
H. FIXEN.
Makawao, Maui. 164 3t*

OLELO HOOLAHA !
INA KATOLIKA A PAU O HONOLULU.

            E KUKULU IA ANA KEKAHI HALAwai ma ka Halekula Pohaku, ma ke Alanui Papu, mahope koke iho no o ka wa e pau ai ka Pule Meta Nui o ka hora 10 o kela la Sabati ae, oia ka la 11, no ke Kukulu ana i kekahi Hui e kokua ana i ka poe mai, me ka poe ilihune o ia aoao hoomana. O ka poe a pau e makemake ana e hui mai, ua Kauohaia lakou e hele mai. 166-1t

OLELO HOOLAHA.

                E KUDALA IA ANA MA KA POakahi la 12 o Iune, i ka hora 12 o ke awakea, he 25 Lio, 2 Bipi. He lio hou mai kekahi me ka piula, ma ka Pa Aupuni Ma Pauoa.
                NA LIO KUDALA. 1 Lio kane ulaula, hao akau KJ 1 Lio kane ulala hao ano e. 1 Lio kane ulaula, hao akau JE. 1 Lio kane ulaula, hao ano e. I Lio kane ulaula, hao ano e. 1 Lio kane ulaula, hao akau AC. 1 Lio kane ulaula, hao akau 32M. 1 Lio kane ahinahina, hao ano e. 1 Lio kane keokeo, hao lehulehu ano e. 1 Lio kane eleele, hao ano e. 1 Lio kane eleele, aole hao. 1 Lio kane eleele, aole hao. 1 Lio kane eleele, NB hao hema, HYV hema. 1 Lio wahine lokia, hao lehulehu ano e. 1 Lio wahine ulaula hao ano e. 1 Lio wahine puakea, aole hao. 1 Lio wahine ulaula, hao akau 3. 1 Lio ahinahina lokia, hao ano e. 1 Lio wahine eleele wawae eha, hao ano e. 1 Lio wahine ulaula, hao akau 2. 1 Lio wahine hauliuli, hao hema NSH. 1 Lio wahine ulaula, hao ano e. 1 Lio wahine ulaula, hao hema NN.. 1 Lio wahine ulaula, hao akau K, hema U. 1 Lio wahine eleele, hao akau J3 KV, hema Og. 1 Bipi wahine moo, hao akau JRB v. 1 Bipi kane kalakoa, hao ano e.
            NA LIO HOU MAI. 1 Lio kane puakea, hao akau KdO, hema ano e. 1 Piula kane laho, hao akau f, hema B.
P. KAAIAHUA Luna Pa Aupuni. Pauoa. Iune 7. 1865. 184-1t

KA BUKE UNUHIOLELO A ANERU !

                UA PAA UA BUKE NEI, E HOIKE ANA I ke ano o na hua olelo Hawaii, a ke kuai ia nei ma ka Hale Kuai Buke o Wini. Elua ano o ua Buke la ma ke kuai ana, $5 Dala ko kekaii, $6 Dala o kekahi. Elima haneri me kanalima kumamaiwa aoao iloko o keia buke UNUHIOLELO, a ua piha loa i ka momona o ka naauao.
H. M. WINI.
Luna Hoopuka
Honolulu, Mei 22,1865.

$5O.OO Dala Makana !

                E HAAWIIA NO NA DALA HE KANAlima e ka mea nona ka inoa malalo iho, i kekahi kanaka nana e hai mai i ka hoopaiia ana o kekahi kanaka a mau kanaka paha nana i puhi kolohe ka Hale o kana keiki ma MAILE, LUALUALEI, ma ka la Sabati iho nei, oia ka la 23.
Wm. JARRETT,
Luna Malama o Paul Jarrett. Honolulu, Mei 29, 1865. 163-1m

OLELO HOOLAHA.

                OWAU O KA MEA NONA KA INOA MAlalo nei, ke kahea aku nei au ia oukou e ka poe makemake ana e KEPA ma Honolulu no ka Pa hana ma Paukaa, e hele ae oukou ma ka HAle-pohaku Kuai-lole o Ahunako.
            Malaila wale no kahi e KEPA ia ai o na kanaka o keia Pa hana. Aole ma kahi e ae, o kekahi keia o na Pa hana maikai loa ma Hilo nei. KEONIANA. Paukaa, Hilo, Mei 26, 1865. 163-1m*

OIHANA Pulupulu Hawaii !

                UA LOAA MAI IA'U MAI BOSEtona mai, i kekahi mau WILI PULUPULU NO KA Pulupulu Ki Ailana ! A no ka PULUPULU GEORGIA, no ka hoomaemae ana i ka Pulupulu. He mea hou keia ma Hawaii nei, Mailoko mai o keia wili hou, ke hookaa wale ia nei ka Pulupulu mai na hua mai — o na hua, o haule ana iloko o kekahi pahu, a o ka Pulupulu maemae, e haule ana ia iloko o kekahi pahu okoa.
Penei ke ano a me na inoa o ka Pulupulu.
HELU 1.— Oia ka Pulupulu KI AILANA (Sea Island.)
HELU 2.— He Pulupulu GEORGIA, nona na anoano huluhulu.
He Pulupulu AIGUPIKA, he anoano ulaula. He Pulupulu PERU, he anoano ulaula.
HELU 3.— Ka Pulupulu Kahiko o Hawaii nei, he anoano aloalo pipili. Ka inoa o keia KIKANE (Kidney.) Penei ke kumukuai ; aka, ina hooemi ke kumukuai ma na aina e, pela no hoi e anei ai maanei :
HELU 3.— Eha (4) keneta no ka paona hookahi Ina maemae loa ka Pulupulu laweia mai, me ka Pulupulu opiopio ole — 5 keneta.
HELU 2.— Elima (5) keneta no ka paona hookahi.
HELU 1.— Eono, ehiku, a ewalu keneta paha no ka paona hookahi, e like me ke ano a me ka maemae o ka Pulupulu ke laweia mai.
No ka Pulupulu i pau ka anoano i ka waeia, e kuai mai no hoi au, he 16 a 20 keneta, e like me ka ano a me ka maemae o ka Pulupulu.
EIA KEKAHI.— E malama pono oukou, a e hookaawale i ka Pulupulu Helu l, ma ka eke okoa, a o ka Pulupulu Helu 2. ma ka eke okoa. No ka mea, ina e huiia iloko o ka eke hookahi, e ukua no au i ke kumukuai e uku mau ia nei no ka Helu 2, a 3.
E lawe mai oukou i ka Pulupulu ma ka Hale Leta, a e kuai koke aku no au.
166-3m H. M. WINI.

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai } O KUENE KEAWEWAHAHEE. }

                E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU I keia e like me ka mana i loaa ia'u mai kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Paeaina. Nolalia, ke kahea nei au, o ka poe a pau i aie mai, a aie aku no ka Waiwai o KUENE KEAWEWAHAHEE o Waikiki Oahu i make aku nei : E hele mai lakou ma ka hale noho o S. KUPANEA (LOIO,) mauka iho o ka huina o ke Alanui Hotele me Alanui Maunakea, no ka hookaa ana'ku, a hookaa mai no na aie o ka mea i oleloia maluna iloko o na malama elua mai keia la aku.
HENELI (w.) Lunahooponopono Waiwai. Honolulu, Oahu. Mar. 23, 1865. 176-2m*.

HUA KUKUI, HUA KUKUI.

                E IKE AUANEI NA MEA A PAU LOA O ke kuaaina, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, he hoaloha no oukou no na kau i hala ae nei, ma ke kuai Pepeiao Laau ana. Ua hala aku la ia kikina, he AU HOU keia, a ke kahea aku nei au, e kuai no au i na HUA KUKUI i kalua ia a moa, alaila, e ki-ke ia ka iwi a pau, a o ka IO wale no ke lawe mai, e hoomaemae i ka la a maloo maikai. A e haawi no wau EKOLU DALA ME HAPALUA ($3.50) no ka barela hookahi. I ka poe e imi ana i kela, a lawe mai, e loaa ae wau ia lakou ma ka Halepohaku o M. Kekuanaoa, ma AIENUI E WIKI, MAI KAULUA !
CHUNG HOON & CO. Aienui, Honolulu, Mei l, 1865. 2-3m