Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 24, 15 June 1865 — No ke Kaapuni Makaikai i na wahi Kaulana a me na Eupua, a me na'Lii Kahiko mai Hawaii a Niihau. [ARTICLE]

No ke Kaapuni Makaikai i na wahi Kaulana a me na Kupua, a me na'Lii Kahiko mai Hawaii a Niihau.

HELU l. He malihini au no ka aina e, Olalowaia, Ololoimehani, o Kupuanuu, o Kupualani; a maluna o ka mauna o Nuumehalani. Oia ko makou mau aina ; elua Mokupuni nui, i kaawale i ke kowa. (Ua kapaia e na haole o Nu Zilani) No ka holo kahiko loa ana mai o kekahi mau Kupua Alii o ko makou mau aina. O Haumea ka mua loa, he Kupua oia; a he ano akua kona ano. O Pilikaaiea ke Alii, o Paao ke Kahuna, o Makuakaumana ke Kaula, o Makaalawa ke Kilo, o Holau ka hookele. E wehewehe iki au i ke kumu o ko lakou holo ana mai i ka moana, a ua lohe au, ua pae i Hawaii nei, a ua lilo i Kupuna Alii; a i Mookahuna no Hawaii nei. Eia ke kumu o ka holo ana i ka moana, e imi i aina hou e noho ai. O Lonopele ke kaikuaana o Paao; oia ke Kahuna Nui; a he malama akua o Paao; o Kukailimoku ke akua, he akua hulu. He mau hulu hinawenawe makalii no ka lae o Kiwaa. Ua pepehiia o Kiwaa e Waikelenuiaiku mahope o kona lawepio ia ana e ka manu ; he hulu kapu hoi na hulu i ka lae, o Hinawaikolii, ua lele hoi ua mau hulu nei a ke alo o na uha o Namakaokahai: Ua lilo ua hulu nei i mea mana ; oia o Kukailimoku : E waiho kakou ia. He kanaka mahiai o Lonopele, ua nui ka momona o ka aina, ka uala, ke kalo, ka maia, na laau hua o kela ano keia ano, ma kona aina. Pela no hoi o Paao; he kanaka mahiai, momona kona aina i kela hua i keia hua; a he mau kanaka hakaka pinepine laua ; kipaku aku kipaku mai. I kekahi manawa, lilo kekahi mau hua o ka laau a Lonopele ; hele mai la oia ia Paao: Olelo mai la, "Ua lilo ka hua o kuu laau i kau keiki." Olelo aku o Paao, "Ua ike pono oe ?" Lonopele : " Ae, ua ike au i ko keiki i ka hele ana iwaena, aole au i ike i ka lalau ana ; aole pono o kau keiki, he kalohe i ka'u mea kanu." Olelo aku o Paao, " Ua hewa kuu keiki ea ?" Lonopele, "Ae." Kii aku la o Paao i ke keiki, pepehi iho la a make, kaha iho la i ka opu, kahea e hele mai e nana. Olelo aku la o Paao, "Auhea ko hua?" Olelo mai la o Lonopele, " Aole." Kanikau iho la o Paao i ke aloha a me ka minamina i ke aloha o ke keiki, a paa iho la ka manao o Paao e holo i ka aina-e, Olelo aku la o Paao i kona kanaka e kalai i ka waa. Kalai iho la na kahuna i ka waa a o-ki, a kapili iho la, a kau ka puaki, paele a maikai; a kau kaekea, kau ka paleha o ke ama. Hoa ka iako mua, hoa ka iako waena, hoa kuaiako hope, hoa ka iako i hope loa. O ka iako i kaekea, oia ka iako nui. Aole i hoa ia ka aha, aia a loaa ke kanaka, alaila hoopaa ka aha. Hookapu iho la o Paao, aole ahi a, aole kanaka hele, aole mahiai, aole lawaia, a hala hookahi malama, i ka lua o ka malama; paipai ana keia kanaka maikai i na waa. Lohe o Paao i ke kamumu o na waa : Ninau aku i kanaka, "Owai keia e kamumu nei na waa ?" Olelo mai la kanaka, "O ke keiki a Lonopele." Olelo aku la o Paao, "E kii aku e pepehi;" kii ia'ku ua keiki la, a pepehiia iho la a make. Hoopaa ia iho la ka iako nui o ka waa : O Alimaomao ka Aha ; a o ua keiki nei, waiho ia iho malalo o ka lona o hope o ka waa. A noa ae la ke kapu. Huli iho la o Lonopele i ke keiki; Poakolu, i ke ao o ka Poaha, hele aku la i kahi o Paao, a kahi e kau ana na waa, nana iho la i ka maikai o na waa, a hele aku la a mahope ku nana imua ; a nana iho la ilalo, ike aku la keia i ka nalopaka e muimuia'na. Kii aku la keia a hapai i ka lona, a ike iho la o kana keiki; ua make. Nolaila mai ka inoa o na waa o Kanaloamuia. Hele aku la o Lonopele, a kipaku ia Paao : " Mai noho oe ia nei, he kanaka ino oe, nau no i pepehi i kau keiki." KA HOLO ANA O PAAO MA I KA MOANA. Hoolana aku la o Paao i na waa iloko o ke kai, a hoouka ka ai ka wai, na lako a pau no ka moana. Kukulu ke kia, pu ke kaula a paa ke kia, he la ka pea. Hoonoho kauhoe o ka waa, he kanaha, O Pilikaaiea ke Alii, o Paao ke Kahuna, o Makaalawa ke Kilohoku, o Holau ka hookele moana, o Puoleole ke puhi pu : O Nau, o Holawa na mama awa, a me na aipuupuu. O Namauuomalaia ke kaikuahine o Paao. Ku ana o Lelekoae i ka pali o Kaakoheo, kahea ana ia Paao, "E Paao e, owau keka-

hi." "Owai oe?" " O Lelekoae." "Heaha oe?" "He Kaula." " Lele mai." Lele mai la keia Kaula, a haule ilalo pakikiliilii. Pela o Makuepali, o Ohukupali, o Kikahapali, a he nui na Kaula i pau i ka make. Holo aku la o Paao ma ; a hoi aku la ka poe makaikai, a hiki i ko lakou wahi, hai aku la ia Makuakaumana. "Ua holo aku la o Paao, a me ke Alii o Pilikaaiea." "Owau kekahi e holo." Olelo mai na kanaka, "Ua hala, aole e loaa." Holo aku la o Makuakaumana a ku ana i ka pali o Kaakoheo. I nana aku ka hana, ua puaiki na waa, o ka pea wale no ka maopopo. Kahea'ku o Makuakaumana, "E Paao-e! Owau kekahi," Lohe koiuiu puainawele me he leo la no ka hanehane i paiahinihini ia ka nawele. Lohe o Paao; " Owai oe ?" "He Kaula " —Olelo aku la o Paao, "Ua piha ka waa, eia kahi i koe la o ka momoa." Olelo mai o Makuakaumana, "No'u na wahi." Olelo mai o Paao; " Lele mai." E lele mai ana o Makuakaumana a kau ana i ka momoa o ka waa, ka-lele ana i ka manu o hope. " O ka ia pewa haki au, Kaamio i ke alo o ka lani, Hele i ka moana wehiwehi. O halulu i Halekumukalani, O Kane o Makuakaumana, O ke Kaula i puni ai ka moku. I kaakua ma kukulu o Kahiki." E waiho kakou ia, e huli ae kakou no Lonopele. Ike o Lonopele ua hala o Paao : Hiki mai ana o Lonopele i ka makani o ke Konaku, o ke Konanuianiho, o Konamoe, o Konaheapuku. O ke kikiao o leleuli o lele kuilua o ka hooilo; nalowale ka aina, hele i ka opuakiikii. Haluku ke a-ku, hoolili ua opelu komo iloko o kuakea, i ka lai a Paao i kaekea; pau ke kona. Nana mai o Lonopele ; aole i make. Hoouna mai ana i ka Hoolua i ka Malualua, i ke Kiu i ka Waikoloa, i ke Kamanihaunone. Nana mai o Lonopele aole i make; hoouna mai ana o Lonopele ia Kikahakaiwainapali, he manu nui, e hi i na waa a poho. E uhi iho ana o Paao ma i na waa a paa i ka ahu ; hala ia puumake. O i noke o Lonopele i kana mau maka a pau; aole make o Paao ma. Eia ka ua pae i Hawaii nei. Aia a hiki au i Hawaii, alaila hai hou aku au i ka Mooolelo. (Aole i pau.)