Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 25, 22 June 1865 — Page 3

Page PDF (1.53 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

                NA DALA AMERIKA.— E kauia ana na huaolelo " ke hilinai nei makou i ke Akua" ma na dala o Amerika Huipuia ma keia hope
aku.

            NA KULA UKU OLE.— Ke holo nei ka hana o na kula uku ole no na keiki keokeo me na keiki eleele ma Kaletona, Karolina Hema.

            NIKA WAIWAI.— O ka nika hookahi i kaulana i ka waiwai ma Amerika Huipuia o Ciprian Risand. He miliona ka nui o kana mau dala.

Ka Hoaoia ana o ka ikaika o kekahi Pukuniahi-nui.

                Ua hoaoia ka ikaika o kekahi pukuniahi nui nona ka poka 1,000 pauna ke kaumaha. Ua nui kupono ole ka pauda i hoo-ia, me ka poka kaumaha loa, a oia ka poka nui loa i kiia mai kekahi pukuniahi, mamua o na poka i kiia mai kekahi mau pu kuniahi e ae. Ua kiia ka pu a Limaikaika me 90 pauna pauda, a 330 me 600 wale no pauna a me ke kaumaha o ka poka i kiia'ku. O ka pu e oleloia nei, he pu nona ke anawaena o ka waha he 20 iniha, ua kiia me na pauna pauda 100 me ka poka i hanaia noloko mai o ka hao i hooheheeia, a o ke kaumaha o ua poka la 1,080 pauna.
            Ua ki muaia ka pu me ka pauda 100 pauna ; mahope iho, ua kiia me ka pauda 50 pauna me ka poka maoli, a ua ki kikiwi ia. I ka manawa i lele ai o ka poka ua pa i ka wai, ua puehu ae kee kai e like me ka nui o ka moku.
            I ke ki hope ana ua waihoia 100 pauna pauda malalo o kekahi poka i hou ole ia a puka nona na pauna 1,080, a ua hookiekie ae ka pu i na degere he 25. I ka wa i kani ai, ua puka'ku ka uahi poepoe a hohola ae la ma ka lewa me ka leo halulu, me ka hoopuehu aku i kahi mamao loa, ua oleloia ua hiki i na mile ekolu me ka hapa a hala loa aku i ke kai.
            Aole no i oi loa'ku ke kani o ua pu la mamua o kekahi pu nui e ae, aohe he halulu o ka lepo, kahi hoi a ua pu la i waiho ai.
            He mea kanalua ole, he hiki i ka hapa tona o ka hao i hooheeia i uhaoia iloko o keia pu ke huipa aku a opa'ku i na aoao a i ole ia i ka oneki o kekahi moku hao, mamua o kekahi poka e ae i hanaia e ka naauao o kanaka.
            Ue maopopo ia makou ia mea, a e hoike koke aku no makou i kekahi mau mea ano nui e pili ana i ka hooia ana mai nei o kekahi pukuniahi hao i kuiia o ke ano e emi iho malalo, ka pu hoi a makou i hana iho ai no kekahi kanaka akamai loa i ke kipu ana. E oi ana paha ia mamua o na pu i hanaiia a i hoikeia imua o ke akea.

Ka wai o Ladana.

                Ua hai mai kekahi nupepa o Ladana peneia. Ekolu mau huina wai nui i hoomohala'ku i ko lakou mau wai piula a hiki i Hametona (Hampton.) I na kakou e hele makaikai ma ka aina a hala he mau mile a pela'ku, e ike no kakou i na piula wai nui, e iho ana kekahi malalo o ka muliwai Tema (Thames) e kaalo ana ma na alu hohonu, a waiho loihi aku la ma na kula, a ma kekahi wahi hui ae la lilo i mea hookahi.
            Ina e hele kekahi kanaka a inu i ka wai ma na piula wai i kukuluia ma na alanui, aole ia e hoomanao ke inu nei ia i ka wai i laweia mai kahi loihi mai maloko o na piula he umi mile ka loihi, e onio ana kekahi aoao o ua piula la i ka wai o ka muliwai Tema e kokoke ana i ka hale alii oluolu o Wuluse (Wolsey.) O na piula wai nui o na huina a pau, he kanakolu kumamaono iniha ke anawaena, a e kahe mau ana ka wai me ka ikaika me ke akakuu ole i na manawa a pau, a oia ke kumu e hoolako ponoia'i ke kanaka kinaiahi i ka wai e like me kona makemake. Ma ka pau ana o kekahi mau hale i ke ahi, e like me ke ahi nui mamua'ku nei ma ke alanui Tule (Tooley) he mau tausani tona wai kai hooleleia'ku a lawa kupono, me ka hoonele ole ia o ka poe e makemake ana i ka wai, oia hoi ka poe nona na hale hotele, me kekahi mau hale e ae.
            " I na la mua iho nei o keia keneturia, o na piula wai nui a me kekahi mau piula e ae, na hanaia mailoko mai o ka laau ; o ke kumu laau okoa no, i wiliia a hakahaka o loko, aole no i oi aku mamua o ke kapuai hookahi ke anawaena. O na piula wai nui o na huina wai ewalu, aole o ke kulanakauhale wale no o Ladana kai hoolakoia i ka wai, aka, o na aina mahi kekahi me na mahina'i. Ua kahe aku ka wai o ua mau piula la i kela la keia la iloko o na hale noho, me na hale hana lole he 30,000 ma na piula wai liilii i oi aku ka loihi mamua o ka ahiku tausani mile, a o ka nui o na galani wai e kahe mau ana, hookahi haneri miliona." Ina paha e houluuluia ka wai e inu mau ia ana o keia kulanakauhale nui iloko o kekahi kumuwai nui a lilo i mea hookahi, he oiaio e paapu no na eka he kanahiku a oi ae i ka nalo i ka wai me na kapuai eono ka hohonu o ka wai. Ina e kiai ke kanaka makaikai ma keia wai nui, e ike ana no ia i ke emi iho o ka wai i ka inuia e na miliona kanaka i houluulu ae o loko oia kulanakauhale me ka oeoe ole a pihoihoi hoi. O ke kumu o ka piula, he piula hao, o kona ikaika a hui ae me ka ikaika o na enekini mahu (steam engine) ka mea hoi nana e hookaa ia mea, ua like ka ikaika o ka wai me ka ikaika o na lio i huiia eiwa haneri.

NU HOU O KA AINA E MAI.

                Ma ke ku ana mai nei o ka moku " Golden Fleece" i kela pule aku nei, he 14 la mai Kapalakiko mai, ua loaa mai ia makou na nuhou o ka la 30 o Mei.

            WASINETONA MEI 22 :— Ua hoounaia kekahi palapala i ka nupepa " Times" e olelo ana. Aohe kanalua e hookolokoloia no o Davisa ma Wasinetona no kona kipi ana.
            Ua hoounaia kekahi palapala i ka nupepa " World" peneia. Ua haiia mai ka lono, ua kauohaia na hoike ma na wahi a pau o ka aina no ka poe nana i pepehi o Linekona no ka hookolokolo ana i ua poe la. O ko lakou nui; ua hiki i ka 250.
            Eia malalo iho kekahi palapala a C. C. Clay i hoounaia aku ia Kenela Wilesona e haawi pio mai iaia iho.

            LAGRANGE KEOROGIA NEI 10 :— Kenela. O Ko'u ike ana iho nei no ia i ka olelo kuahaua a ka Peresidena o Amerika Huipuia, e haawi ana i uku no ka mea a mau mea paha e hopu ana ia'u a loaa, no kuu huipu ana me ka poe nana i pepehi ka Peresidena i make aku nei. No ko'u ike i ko'u hewa ole, a he mea hiki ole no ia'u ke holo oiai au e noho pono ana, me kuu makau ole e pale okoa ae ia'u mailoko mai oia mea ino i hooiliia mai maluna o'u no ka hookolokolo a'u e manao nei e loaa ana no ia'u, e hele aku ana no a'u i Macora, a e haawi pio aku ia'u iho malalo o kou malu. C. C. CLAY, JR.

            NU IOKA, MEI 23 :—Ua hai mai ka elele o ka nupepa " Herola" o ka Papu Monoro peneia. O kahi e hoopaa ia ai o Jefa Davisa aia no maloko o na hale pouli o ka papu, i hana pioia. Ma ka pi-o o keia mau hale pouli, ua kauia na pu kuniahi Rodamana no lakou na poka he 15 iniha ke anawaena. O kahi wale no e hui ai o ka papu me ka aina paa, he wahi puka hookahi ma kekahi o na puka pu, a ua hookuiia mai kekahi uapo huki ma keia puka ma ka aoao komohana, a e hiki no ke hukiia ae keia uapo i ka manawa e makemakeia ai, alaila, aole wahi e hui ai me ka aina.
            O ke aumoku kipi ma ka muliwai Tomebigebe (Tombigby) he 12 ka nui, ua haawi pio mai ia Simesona, ke Kapena Nui o ke kaikuono komohana. Elua Komadoa me na'lii koa he 150 o ke aumoku kipi i haawi pio mai ia lakou iho me ko lakou mau moku a ua kukai ia lakou.
            Ua hui ae na kamaaina o ka apana o Dalasa (Dallasa) ma Selema, a hooholo iho i kekahi olelo hooholo e noi aku i ke Kiaaina o Alebama e kahea i ka Ahaolelo, me ka i aku e hoihoi ia ke ea o ia moku aina no ke Aupuni Hui e like me kona ano mua. Ia manawa, ku ae kekahi kamaaina naauao o o Lunakanawai Manu (Birdl) a hai aku i kekahi wahi haiolelo uuku, e olelo ana, elua ninau i hooholoia e ke kaua, o ke kipi ana a me ka hookauwa kuapaa ana. Hai ma ia ua maikai iaia, aka aia wale no i ka hoonui ia ae o ka noonoo o ka poe i lanakila a kupaa me ka oni ole. Oia iho la ka manao o na kanaka o ia wahi.
            Ua hai ia mai ke onioni nei na'lii maluna ae o Kelemana no ka hoopau ana ae ia Setanetona ke Kakauolelo, he oiaio noia, a ua nana mai na papa koa me ke ano hoowahawaha ina lakou e maalo ae mamua o ka Hale Keokeo. Ua olelo ia mai ua ike io no o Haleka ma Rikemona, ina aole i wanana aku kela 'lii iaia e hoike mai iaia iho i kona mau koa.
            Ua nui loa na kipi i hoihou aku ma Vireginia, a ke ano hookeke nei lakou, me he mea'la, e hoala hou mai ana ia poe i ka lakou hana ino, a ke kali nei ke Kiaaina ia mea.

Ka la Paikau nui ma Wasinetona.

                I ka hora 7 o ke kakahiaka o ka la 23 o Mei, ua lulumi nui ae na kanaka makaikai ma ke Alanui Penesilevania e nana i ka paikau nui ana o na koa o ke Aupuni ma ko laila kulanakauhale 'lii. He la maikai ia, mehe mea'la ua komo pu ka la iloko o ia hana hiehie hookahi. I ka wa a ka la i o mai ai i kona mau kukuna malamalama ma ua kulanakauhale hanohano la, ua hoomaikaiia a ua pulumiia na alanui e ka Puali Kinai Ahi i maemae ai kahi e hele ai na koa wiwoole o lakou. Mamua pono o ka hale o ka Peresidena, ua kukuluia kekahi wahi kiekie, i wahi no na'lii koa makau ole o Kenela Kalani, a me Keremana, ka poe hoi nana e paikau na koa, a ua kukulu ia no hoi kekahi wahi kiekie e ae ma ka aoao akau no na hoa o ka Ahaolelo. He mau wahi e ae no kekahi i kukuluia ma ka pa huinahalike i kapaia he Kuea (Square) no na koa i eha ma na kahua kaua. O na hale iwaenakonu o ka hale o ka Peresidena, ua kahikoia i na hae me na lau uliuli o na kuahiwi. O kahi a na koa e kai mai ai, ua piha pono loa i na kanaka i makaukau e haawi aku i ko lakou aloha pumehana i na koa lanakila, ka poe hoi i alo aku iloko o ka inea a me ke kaumaha o na popilikia he nui wale.
            Ua hoomaka iho ka hele ana o ka huakai i ka hora 9, a o Kenela Midi (Meade) ma ke poo me kona mau 'lii ukali. Ua huro ia oia, iaia i kaalo ae ai, a ua hoouna mai ka poe o ka aoao palupalu i ko lakou aloha ma na welelau o ko lakou mau hainaka. Ma ka hale Kapitala, ua houluulu ia na keiki, oia hoi ka poe nana e haawi na pu-a pua i na koa ke hele ae lakou. Ua lawe hookano ae lakou i ko lakou mau hae nahaehae a i ekaeka hoi, oiai e haawi ana ka poe makaikai i ko lakou aloha ma na huro ana he nui wale. O ke kaua lio ka mea mua e maalo ai ma ka paikau ana malalo o Kenela Merita (Merritt). Mahope aku ona o Kenela Kuseta (Custar) e paa ana me kekahi lei nani ma kona lima i haawi ia aku iaia. Ma ke Kapuhia a mawaenakonu o kahi kiekie i kukuluia ma ka hale o ka Peresidena, malaila kahi i puuluulu ai o na kanaka he nui wale. He mau tausani kanaka kai haiamu ae ma na ala ololi o ke Kapitala, ka poe hoi i naku hele mai na wahi loihi mai e ake e ike i ka nuhou o ke kulanakauhale Alii. O na puka aniani me na lanai o na hale ua paa pono wale no i ka poe makaikai. Ua paa na hae hana, aohe hana ma ia la, aka he la olioe nae ia malaila. Mawaho o ke Kapitala, ua kauia na huaolelo peneia ; " O ka Aie : hiki ole ai ia kakou ke hookaa, oia no ka aie o kakou i ko kakou mau koa Aupuni lanakila."
            Ma ke Kapitola Akau, he 20,000 a oi ae na kaikamahine kula i akoakoa ae malaila me ko lakou mau aahu nani. Ua ike maopopoia ko lakou hauoli, no ko lakou malama ana i ka lakou mau pua a haawi aku i na koa. I ka manawa e hele ae ai na koa, o ko lakou wa no ia e mele aku ai i na mele aloha aina. Ua hoike mai na koa ia lakou iho me ko lakou mau lole pani-o, ua iini no na puuwai ke ike aku, aka, i ka manawa, i hooea mai ai ka puali Zouaves, ua hoakoakoaia mai na kii onohi maka o ka poe makaikai, a hookahi hana o ka awihi mau i ua puali hoehaeha naau la, a ua nani io no ke nana aku. Ina oe e alawa aku ma ke alanui, e ike mau ana oe, a e moloka oe i ka nana i na Hae Aupuni, na hae Mokuaina, na hae o na Puali koa, a me kekahi mau hae e ae. He mau hae kekahi me na hoku gula e anapanapa ana i ka la ; ua nahaehae kekahi, a ua paeleku kekahi i ke kakauia i na inoa, me ka manawa i kaua ai, a me na kahua kaua, kahi hoi i haawiia mai ai na lanakila he nui i na koa eleu o ka aoao Aupuni. Ua ohuohu na pahu hae me na pu laipala i na pua, a ua lehulehu wale na huhuipua i nakiiia ma na pu a kuuwelu iho. I ka nana'ku, ua nani maoli io no na koa a pau me ko lakou mau kahiko maikai, aole i like me ko lakou mau ano i ka wa e kaua ana. O ka like o ka lakou ka-i ana, o ka panio maikai o na lole, o ka anapau ana o na lio ka mea ole-ole mau i na waha o ka poe makaikai.
            Ma ka aoao hema o ke alanui, ua kukuluia kekahi wahi kiekie, a hoonaniia i na hae Aupuni. Ma kekahi wahi, ua kauia na inoa o na kahua kaua kaulana. Ma kahi kiekie, malaila ka Peresidena Ionesona, na hoa o ka Ahakukamalu, o Kenela Kalani, Kenela Keremana, a me kekahi mau alii koa kaulana e ae. Ma ka hema na hoa o ka Puali Dipalomatika, a me ko lakou mau ohana, 200 palapala ae i haawiia i keia poe makaikai. Ma kekahi mau wahi i hookaawaleia'e ai na Kiaaina o na Mokuaina, na Luna Makaainana, me na Hoa o ka Hale Ahaolelo, a me na Loio Kiekie. He 30 mau alii kiekie o ua moku manuwa, me kekahi mau alii o na Puali koa ma ia wahi hookahi. I ka wa a kekahi Puali koa a mokuna paha e hala aku ai ma kekahi aoao o ka Peresidena, a me Lutanela — Kenela Kalani, o ka wa no ia a ko lakou mau alii e haalele aku ai i ko lakou mau puali a hoi mai a noho ma kahi i hookaawaleia no lakou. Ma kekahi wahi ae na Luna Kanawai o na Aha Kiekie, me na Aha Hoomalu, na 'Lii o na Papa Aupuni, a me kekahi mau alii aupuni e ae. O ka puulu kanaka ma ia wahi o ke kulanakauhale, ua hewa ka maka ke nana aku no ka nui launa ole, a oia no hoi kahi pipili nui loa ia, aia no hoi malaila kahi i houluuluia ai o ka poe hanohano no lakou na kulana kiekie.
            Ua kau ae o Kenela Kuseta maluna o kekahi lio lele, a he lio uhu no hoi, e hiki ole ana ia ia ke kaohi i kekahi manawa. I kona manawa i kokoke aku ai i ka Hale Waihona o ke Aupuni, holo pololei aku la ia a kaapono mamua o kana Puali. Mai haule no ke Kenela, aka no kona pipili, a no kona akamai launa ole no hoi, ua lanakila no ia maluna o ka lio. Ua kiolaia aku na pua iaia mamua o kona hoomaka ana e hele, aka, i kona wa i holo ai, ua haule kona papale, aka, aole i liuliu ua paa koke ka lio ia ia i ke kaohiia, a ua mahaloia no ia ma ia mea. I ka wa a kona puali i maalo ae ai mamua o kahi a ka Peresidena e noho ana, o kona manawa no ia i aloha aku ai ma ke kulou haahaa ana ; a ia wa i pae mai ai na leo huro he nui wale mai ka ahakanaka mai, a ua hanohano no ia, me he mea la, oia ka Alekanedero alua.
            Eono hora ka loihi o ka manawa i kaalo ae ai o na koa ma ke alo o ka Peresidena, a oia hoi mai ka hora 9 o ke kakahiaka a ka hora 3 o ke ahiahi. Ua oleloia, o keia paikau ana ka paikau nani hookahi i ikeia ma keia ainapuniole. He oiaio, oia ka Paikau nani a eleu no hoi, kupono loa no na lanakila ana o ka Puali o ka Potomaka.

            KAUKA MINUTEOLE.— Ua aloha nuiia keia Kauka, a ua noiia e na wahine haole o Honolulu nei e hoomaka hou i kona lapaau ana. Aka ua manao paa ia e hai i kona aina hanau. E holo mua ana i Kina, a mailaila'ku i Geremania Europa.

Ka Papa Helu o na Ekalesia Hawaii no 1865.

Na Kihapai.
Na mea a pau i komo ma ka hoohiki manaoio.
Na mea a pau ma ka palapala hookuu.
Na mea i komo i keia makahiki ma ka manaoio.
Komo i keia makahiki ma ka palapala hookuu.
Na mea a pau i hookuuia.
Kapaeia i keia makahiki.
Hoihoiia mai i keia makahiki.
Na hoahanau a pau e paa nei.
Bapetisoia i keia makahiki.
Na mare a pau.
Na mare keia makahiki.
Na kula komo a pau.

HAWAII

Hilo me Puna, Koana . . . . . . 11639 657 69 15 1292 413 6091 163 - 20 - 3763 4346 46 2657 47 $3722 69
Hakalau, Pohano . . . . . . . . .    -   - - 394 - - - 12 - - - 394 - - - - -
Waipio, Kukahekahe . . . . . .   - - 14 476 - - - 27 - - - 463 - 10 - - 201 72
Waimea me Hamakua, Laiana - - 20 - - 6 - 26 - 8 - 10000 - 6 - 43 560 01
Kohala Akau, Bona . . . . . . . 2296 843 29 25 1780 164 1139 22 - 10 - 743 1362 19 - 23 819 30
Kohala Hema, Luhiau . . . . . . - - - 161 - 2 - 1 - - 2 148 - 7 - - 108 00
Kawaihae, Pali . . . . . . . . . . . - - - 331 - 5 - 8 - 6 - 312 - 8 - - 270 25
Kekaha, (Kaonohimaka) . . . . - - 18 18 - - - 13 - - 5 186 - 5 - 3 752 25
Kailua, Pilipo . . . . . . . . . . . . . - - 9 - - - - 8 - -4 400 - 1 - - 603 43
Helani, Kupakee . . . . . . . . . .   - - 10 - - - - - - - - - - 10 - - 119 65
Kealakekua me Kealia, Parisa   3520 342 40 162 - 410 978 40 - 84 - 755 1728 56 - 23 1647 79
Napalilua, Papaula . . . . . . . . . - - 3 - - 3 - 6 - 2 3 373 - 8 - - 216 70
Waiohinu, Kau ; Kulika . . . . .   1397 102 5 4 275 206 571 9 - 36 11 347 - 6 - 12 620 00
Kapaliiuka, Kau ; Kauhane . . . - - - 209 - - - 4 - - - 199 - 3 - - 188 05

MAUI.

Hana, Bihopa . . . . . . . . . . . . . - - 1 5 - 10 - 36 - 16 6 537 - 12 - - 204 24
Kaupo, (Naloloa) . . . . . . . . . . - - 3 - - - - 5 - - 2 149 - 5 - - 168 06
Koolau, Kamakahiki . . . . . . . . - - - - - - - - - - - - - - - - -
Wailuku, Alekanedero . . . . . . . 1603 115 1 6 863 2 386 24 - 4 4 379 1161 7 31 308 12
Honuaula, Manase . . . . . . . . . . - - 12 0 14 6 - 6 - 4 1 231 97 42 - 4 131 60
Lahaina, Baluina . . . . . . . . . . . . 1572 524 7 - 437 84 938 39 11 488 1703 42 - 25 758 00
Lahainaluna, Pogue . . . . . . . . . . - - - - - - - - - - - - - - - - -
Lanai, Pali . . . . . . . . . . . . . . . . . - - - - - - - - 14 - - 136 - - - - -
Kaanapali, Moku . . . . . . . . . . . . - - - 7 - - - 46 - - - 247 - 10 - - 150 12
Halawa, Nueku . . . . . . . . . . . . . - - - - - - - - - - - - - - - - -
Kaluaaha, Polepe . . . . . . . . . . . . - - 5 2 - 10 - 18 - 71 47 305 - 11 - 9 333 94  
Koolau, Kaawa . . . . . . . . . . . . . - - - - - - - - - - - - - - - - -

OAHU.

Kawaiahao, H. H. Pareka . . . . . . 4423 - 15 26 - 5 1902 70 - 54 6 2380 948 43 63 51 1904 77
Kaumakapili, Kamika . . . . . . . . . 2778 1098 13 24 531 10 1630 25 - 4 2 987 873 23 - 20 604 12
Ewa, Bikanele . . . . . . . . . . . . . . . - - 2 - - 4 4 - 3 - 5 - 382 - - - - 282 62
Waianae, Kaoliko . . . . . . . . . . . . - - - - - 2 - 1 - 7 - 120 - 2 - 6 350 00
Waialua, Kuaea . . . . . . . . . . . . . . 1070 238 4 3 370 5 371 23 - - - 336 729 2 - 13 303 00
Hauula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647 40 2 1 21 - 255 5 - - - 263 181 4 - - 190 75  
Waikane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - - - - - - - - - - 5 67 - - - - -
Kaneohe, B. W. Pareka . . . . . . . . 27 106 6 2 179 124 326 17 - 5 - 265 329 11 - 11 600 00
Waimanalo (Waiwaiole) . . . . . . . . - - - - - - - - - - - 44 - - - - -
Wailupe, (Poli) . . . . . . . . . . . . . . . - - - 127 - - - 5 - - 1 11`7 - 1 - - 129 00

KAUAI.

Waioli, Ioane . . . . . . . . . . . . . . . . 795 191 7 12 - 159 - 16 - 6 4 228 292 2 - 10 245 37 1/2
Anahola, Helekunihi . . . . . . . . . . . - - 3 176 5 1 4 3 13 11 - 152 3 3 - 1 119 82
Koloa, J. W. Kamika . . . . . . . . . . 782 319 16 2 106 9 390 30 30 - 14 - 452 400 11 - - 262 50
Waimea, J. W. Kamika . . . . . . . . .   - - 33 - - - - - - 1 - 124 - 11 - - -

Ka Hopuia ana o na kanaka o ka Polunesia,

                Iloko iho nei o ka malama o Novemaba, ua nui launa ole na moku i ku ae ma na aina ma Polunesia no ka hopuhopu ana i na kanaka o ia mau mokupuni, a lawe aku a kuai aku ma na aupuni hooluhi wale.
I ka manawa i holo aku ai o ka moku Humebola mai Samoa aku i ka la 12 iho nei o Mei, ekolu moku i ikeia e ku ana ma ia mau mokupuni me ka manao e hopu i ka waa a waapa paha e holo aku ana. Hookahi wahi waapa uuku i hopuia. Elua kanaka Samoa, a hookahi Pukiki maluna o ua wahi waapa la, aka, ua hookuuia no nae ke Pukiki, a ua laweia na Samoa.
            Maluna o kekahi moku i ku iho ma Samoa, ekolu haneri kanaka o ia mau mokupuni i ikeia maluna, a o ka makemake o ke Kapena e ake ana ia e loaa eha haneri mau kanaka hou. Eia ka nui o na kanaka i laweia aku mai ia mau mokupuni. No Fitialangi 100, no Pukapuka 60, no Manahiki me Mangarongaro 40, no Tokelau 60, no ka mokupuni aikanaka (Savage Island) 160, a o ka huina pau 420.
            O kekahi o na mea manaonao loa i ikeia, oia no ka mea i ikeia ma ke kakahiaka mahope mai o ka la i pepehi ia ai kekahi mau kanaka ma ka Mokupuni Aikanaka. Oiai e kaheawai ana ke koko o na kanaka, a e kulu ana na waimaka, no ka mea, ua kailiia aku na makuakane, na kane, na kaikaina, na kaikuaana, a me na keiki mai ko lakou nui ana, ua haliu ae lakou i ka Makua Mana Loa a pule aku la, aole wale, o ka hoopai aku ia lakou, aka, o ka hoololi ae i ko lakou mau nalu, a e hoopau loa aku i ka lakou mau hana ino. Aka, i mea e hookoia ai ka olelo a leo kakou Kalahala, ua pule aku lakou, " E ka Makua, e kala aku no ia lakou, no ka mea, aole lakou i ike i ka lakou mea e hana nei." O keia poe, no na hanauna i lele aku ia Kapena Kuke i kona wa i pae aku ai ma ko lakou mau kapa kai, mehe mau puaa hae la, a o lakou no hoi ka poe iloko o ka i pouli i na makahiki he umikumamalua hala aku.
            O kekahi mea i ku loa ka iini ke nana aku, oia no ka mea i ikeia maluna o ka moku, ka lua ahi hoi o ka poe naaupo i hoopaaia ai. Ia lakou i manao ai o ko lakou hora paha ia, a i makemakeia ai lakou e hoomana i ke Akua ma ko lakou mau home oluolu, ua hui ae lakou e like me ka mea mau; ua pule a ua hoonani aku lakou i ke Akua, a he mea kanalua ole, ua komohia pu no paha ko lakou mau hoa'loha ma ka aina ma ia hana eehia hookahi, me ka imi i na mea e hoopomaikai ia mai ai na kanaka ino, ka poe hoi nana i hana aloha ole aku ia lakou.
            " Eia iho malalo kekahi mau mea i haiia mai e Mika Lawes. I ka po o ka moku i holo ai mahope iho o ka hopuia ana o na kanaka, manao iho la lakou e lele pauki wale ana no, eia ka ua nei o ko lakou holo loa no ia. Nolaila, a ua kukakuka iho lakou i na mea pono ke hanaia ; o na kanaka opiopio na lakou e hopu ke Kapena me na luina, a e nakinaki ia lakou, alaila e hooholo i ka moku iloko, a i ka wa i pae ola ai na kanaka i ka aina, me ka hookuu ae i na luina, kue iho la na kanaka elemakule i keia, o make na haole mamuli o ka lakou hana. Elua haole keokeo nana i malama ke alanui e iho ai ilalo o ka moku me ke pani ia no, a iloko o ka pouli kahi i noho ai o ua poe la i hopuia ai. Ua kui mau ae lakou i ka puka, i ka oneki, a me na aoao o ka moku, me ke kahea ae e hookuu ia lakou. Mahope iho, iho iho la kekahi mau haole ilalo, a hili aku la ia lakou me na laau nunui no ko lakou walaau. I ka wa i manao ai o ka poe pio ua hiki i ko lakou wa pule ahiahi, ua hui ae lakou ma ka hoonani ana i ke Akua me ka pule ana aku iaia.
            " I kekahi la mai, ua holo pololei aku ka moku i ka aina. O kekahi poe kanaka, ua naaupo lakou i ke ano o ka moku, a me ka mea i hanaia, nolaila ua holo aku lakou iluna o ua moku la. Ua lohe ae no ka poe i hoopaaia i ka leo o ka lakou olelo ponoi, ua kahea ae lakou e kokua, aka, ua lilo nae i mea ole. Ma ko lakou ikaika maoli, ua puka pu ia lakou keia wahi ma ke pani puka, he nui kupono e hiki ai i ke kanaka ke puka pakahi iwaho. Ua nui no ka poe i hiki ae iluna o ka oneki, a holo aku ma na aoao o ka moku a lele aku iloko o ke kai. Aka elua a ekolu wale no waa liilii, a he mamao loa hoi ka aina, a he hiki ole no hoi i kekahi poe ke au. Ua ki iho na haole i na pu me na mea eha ole maluna o na waa. Ia wa, ua hookuu ia iho kekahi waapa, a nui no hoi ka poe i pio hou mai, ehiku wale no i pakele aku. He umikumamakolu poe hoahanau i lawe pu ia aku iloko o ia huina hookahi, a he nui ka poe hooikaika. He umikumamawalu wahine i laweia aku ka lakou mau kane, a he kanaono kumakolu keiki i nele i na makua ole.

HANAU.

Iune 6, ma Punia, Waikapu, Maui, hanau o W. J. Kini k. na J. Kini me Kuloloialikapa.
Iune 12, ma ia wahi no, hanau o Lolita w. na Kaaa me Kekalohe.
Mei 7, ma Waikapu, Maui, hanau o Hakalaau k. na Liliapa me Haaheo.
Mei 24, ma Kalua, Wailuku, Maui, hanau o Keaka w. na Kanaka me Makaolehua.
Mei 30, ma Kipapa, Waiehu, Maui, hanau o Kamealani w. na Kaili me Kamaua.
Iune 14, ma Niolopa, Oahu, hanau o Kekuni k.

MARE.

Iune 7, ma Honolulu, mare o Lopailani (k.) me Kawea (w.,) na Rev. H. H. Pareka i mare.
Iune 15, ma Honolulu, mare o Kealina (k ) me Kahaleole (w.,) na Rev. H. H. Pareka i mare.

MAKE.

Iune 6. ma Kaimu, Puna. Hawaii, make o Moepua w. Iune 9, ma Kuhua, Hilo, Hawaii, make o Puupuu w. Mei 19, ma Kunawai.Oahu, make o K Kalapalapa w.

UA MAKEMAKE ANEI OE I KA Papa Ulaula

UA MAKEMAKE ANEI OE I KA Papa Ulaula Makepono ? Ke ike nei anei oe, aia o George G. Howe, Ke noho kuai Papa la ma kona wahi kahiko, ma AINAHOU ? 186-lm

Lio nalowale.

ELIMA DALA ($5.00) MAKANA !
E UKU IA NO KA MEA E LOAA'I kuu Lio Ulaula i nalowale ma EWA, OAHU, nona ka hao M ma kekahi uha, a he hao ano-e ma kekahi uha, ke hoihoi pololei ae ia S. N. Emerson (Samuela) ma Waialua. A i ole ia, ia KAUKA KULIKA, Ma ke Keena Kuokoa.

PAPA. OREGONA.!

KA HIKI ANA MAI NEI NO IA MALUNA o ka Moku " CAMBRIDGE," a e kuaiia'na ma ke Kumukuai haahaa loa eGeorge G. Howe, ma kona wahi mau ma AINAHOU. 100,000 Kapuai Papa Kalakala, 80,000 Laau o-a, NA PAPAHELE, NA PAPA PA, NA PINE PA. ME NA LAAU AAHO, pono iniha ka manoanoa. 100,000 Pili Kedera. E oluolu oukou a pau e kipa aku ia ia. 164-1m

Ua Kapu Loa !

                E IKE NA MEA A PAU .LOA, UA KOHOia mai au e na kanaka Kuleana Auwai e moe ana ma AUWAIOLIMU mai a hiki i KAHEHUNA, KAAKOPUA, a palamimo wale aku i MANA ma Honolulu nei, i Luna Wai a me ka hoomalu ana ia Auwai no na kolohe, a me na hanaino wale. No ia mea, e like me ka makemake o ka poe nana au i koho mai, ke hai aku nei au me ke papa aku i na lepo kanaka, a me na lepo holoholona, a me na mea pilau, a me na mea manaonao ino a pau loa. Aole e hookokoke iki ma ua AUWAI la. Aole no hoi e hoopilipili aku. Aole no hoi e hanaia kekahi ino ma ka aoao maluna oia Auwai, o komohia'ku iloko o ua Auwai la na mea ino, Aole no hoi e holoi a kaka paha i na mea ino maloko o ia Auwai. Aole no hoi e hookaawale i kahi holoholona maloko o ia Auwai. O ka mea e hana ino a malama ole i keia mau olelo papa maluna, e hoopiiia no imua o na Aha Hookolokolo mamuli o na " Rula o ka Papa Ola " e kau nei, a me na Kanawai o ka Aina i hooholoia i ka Ahaolelo.
B. P. KAMAIPELEKANE,

Luna Auwai.
Kaakopua, Honolulu, Iune 22, 1865. 186-1t*

 

Olelo Hoolaha !

                E IKE MAI E NA KANAKA A PAU O kela ano keia ano, ke nana mai ma keia hoolaha. Owau
o ka mea nona ka inoa malalo iho o keia hoolaha ana, ke hai aku nei au ma ke akea. Ua kapu loa na Aina o Kimo Pelekane, Keolaloa, a me Kapilikea, oia hoi o Alele a hiki i Mokapu, i na e komo hewa kekahi Lio, Hoki, Piula, alalia, e uku ka mea nona ia holoholona hookahi dala ($1.00) no ke poo hookahi no ke komohewa a me ka hoopoino ana, a me ke poho o ka poe nona ka inoa. Ua kapu no hoi na kanaka i ke kii ana i na mea ulu a pau maluna oia mau aina, ina e kii kekahi, e uku no ia Elima Dala. ($5.00) Ua kapu no hoi na kanaka o na ano apau, aole e hele wale ma ke Kula e ho-a ai i ko lakou mau Lio me ka ae ole ia e a'u, a i na i ku-e ia kekahi o keia Olelo Hoolaha, alaila, e hoopiiia no ia imua o ka Lunakanawai Apana. O na kanaka a pau e hele ana i ka lawaia ma Ulupau a me Kuaaohe, ua kapu na Lio aole e nikiniki ma ke Kula, o na kanalu e hele pu ana me ka Ilio ma ke Kula o Mokapu, e uku ia Elima Dala. ($5.00) Ua kapa ko'u mau Paniolo aole e kii wale i na Lio o na Haku nona ka Aina me kuu ae ole. E hookoia keia mau olelo i ka malama o Julai e hiki mai ana.
S. KANEHAKU, Luna malama Aina, Kapaa. Kailua. Koolaupoko, Iune 17,1865.166-1m*

OLELO HOOLAHA.

E KUDALA IA ANA MA KA POakolu la 28 o Iune, i ka hora 12 o ke awakea, he 2 Lio. He Hoki hou mai kekahi ma ka Pa Aupuni Ma Paoa.
Lio kane keokeo wiwi B ak. FA hem., ua lohe au no Kamakau.
Lio kane ulaula A ak., hao o na Halelaau.
Hoki kane eleele hauliuli, hao poepoe mawaho, a he P maloko o ka uha ak., A. hema.
P. KAALAHUA, Luna Pa Aupuni.
Pauoa, Iune 21, 1865. 166 2t

OLELO HOOLAHA.

                E IKE AUANEI OUKOU A PAU, NA mea holoholona, ke papa aku nei au ka mea nona ka inoa malalo iho. I na e komohewa mai kekahi o ko oukou mau holoholona maloko o kuu Aina e waiho nei ma KAUWELEAU, PUNA, HAWAII.
            Ina komo, alaila, e uku ia no, pakahi na dala no ka holoholona hookahi. Na'u na KALAOKAHAKU. Hilo Iune 8, 1865. 166-1t

PAPA ULAULA !

                HE ANO MAIKAI AE KAI LAWEIA MAI nei o ke Kialua Biriki "KENTUCKY," he 125,000 Kapuai PAPA KALAKALA, 20,000 Kapuai Laau o-a ULAULA, o ka Helu 2x3, 2x4, 4x4,3x6, 4x6. 20,000 Kapuai PAPA HOLE. 20,000 Kapuai PAPA ULAULA Paku, 50,000 Kapuai PAPA ULAULA i kahiia, iniha 1, iniha 1 1/4, iniha 1 1/2, a me 2 Iniha, 225,000 PAPA PILI ULAULA. E Kuaiia ana ma ke Kumukuai haahaa loa ma kona wahi Ka hiko ma AINA HOU. George G. HOWE. Honolulu, Oahu.161-1m

$5O.OO Dala Makana !

                E HAAWIIA NO NA DALA HE KANAlima e ka mea nona ka inoa malalo iho, i kekahi kanaka nana e hai mai i ka hoopaiia ana o kekahi kanaka a mau kanaka paha nana i puhi kolohe ka Hale o kana keiki ma MAILE, LUALUALEI, ma ka la Sabati iho nei, oia ka la 23.
Wm. JARRETT,
Luna Malama o Paul Jarrett. Honolulu, Mei 29, 1865. 163-1m

OLELO HOOLAHA.

                OWAU O KA MEA NONA KA INOA MAlalo nei, ke kahea aku nei au ia oukou e ka poe makemake ana e KEPA ma Honolulu no ka Pa hana ma Paukaa, e hele ae oukou ma ka HAle-pohaku Kuai-lole o Ahunako.
            Malaila wale no kahi e KEPA ia ai o na kanaka o keia Pa hana. Aole ma kahi e ae, o kekahi keia o na Pa hana maikai loa ma Hilo nei. KEONIANA. Paukaa, Hilo, Mei 26, 1865. 163-1m*

$5.00 Makana !

                EHA MALAMA I HALA AKU NEI, ua nalowale ma MAKAWAO, kekahi Lio keiki nona na malama eono. He Lio hulu haekaeka, me kahi kiko keokeo ma ka lae, a pela no hoi ma kekahi wawae hope, maluna ae o kapuai. E haawi no au i ka uku i haiia ae la maluna i ka mea nana e hoihoi mai ua Lio la ia'u.
H. FIXEN.
Makawao, Maui. 164 3t*

OIHANA Pulupulu Hawaii !

                UA LOAA MAI IA'U MAI BOSEtona mai, i kekahi mau WILI PULUPULU NO KA Pulupulu Ki Ailana ! A no ka PULUPULU GEORGIA, no ka hoomaemae ana i ka Pulupulu. He mea hou keia ma Hawaii nei, Mailoko mai o keia wili hou, ke hookaa wale ia nei ka Pulupulu mai na hua mai — o na hua, o haule ana iloko o kekahi pahu, a o ka Pulupulu maemae, e haule ana ia iloko o kekahi pahu okoa.

Penei ke ano a me na inoa o ka Pulupulu.

                HELU 1.— Oia ka Pulupulu KI AILANA (Sea Island.)
            HELU 2.— He Pulupulu GEORGIA, nona na anoano huluhulu. He Pulupulu AIGUPIKA, he anoano ulaula. He Pulupulu PERU, he anoano ulaula.
            HELU 3.— Ka Pulupulu Kahiko o Hawaii nei, he anoano aloalo pipili. Ka inoa o keia KIKANE (Kidney.) Penei ke kumukuai ; aka, ina hooemi ke kumukuai ma na aina e, pela no hoi e anei ai maanei :
            HELU 3.— Eha (4) keneta no ka paona hookahi Ina maemae loa ka Pulupulu laweia mai, me ka Pulupulu opiopio ole — 5 keneta.
            HELU 2.— Elima (5) keneta no ka paona hookahi.
            HELU 1.— Eono, ehiku, a ewalu keneta paha no ka paona hookahi, e like me ke ano a me ka maemae o ka Pulupulu ke laweia mai.
            No ka Pulupulu i pau ka anoano i ka waeia, e kuai mai no hoi au, he 16 a 20 keneta, e like me ka ano a me ka maemae o ka Pulupulu.
            EIA KEKAHI.— E malama pono oukou, a e hookaawale i ka Pulupulu Helu l, ma ka eke okoa, a o ka Pulupulu Helu 2. ma ka eke okoa. No ka mea, ina e huiia iloko o ka eke hookahi, e ukua no au i ke kumukuai e uku mau ia nei no ka Helu 2, a 3.
            E lawe mai oukou i ka Pulupulu ma ka Hale Leta, a e kuai koke aku no au.
166-3m H. M. WINI.