Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 26, 29 June 1865 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa.

malama he 30 la aole oi, aole hoi e emi mai, nolaila, o Hilo ka la mua, a o Muku ka la hope o ka malama ma ka helu Hawaii, koe nae ka la 31 o Ianuari, aka, ana ka helu mau o keia wa, ua ike ia he 31 la o Ianuari, nolaila, o ka la 31 o Ianuari, he la mua ia o ka malama ma ka helu Hawaii ma ke 3 la o kela malama keia malama.
            Ke hoopololei nei au e like me me ka ike a me ke akamai o na kanaka naauao kahiko o Maui a me Oahu nei mamuli o ka papa helu malama a helu la a Luahoomae ke kanaka kaulana i ke kilo lani. Ke nana nei hoi au, aole paha i like ka ike a me ke akamai o na kana kahiko o Kauai, me ko Maui, a me Oahu nei, a me Hawaii ma keia mea he helu malama a helu la, i ko'u manao aole io no i like loa ko lakou ike, ua okoa ko Kauai, me ko Hawaii.
            Eia ka lua o ka'u olelo hoakaka hou e pili ana i na ninau i hoikeia maluna a me na ninau hou.
            Ina e hoopololei ia ka helu ana o na la o kela me keia malama ma ka helu Hawaii me na la e helu ia nei ma ka Alemanaka, mai keia la aku a hiki i ka malama o Ianuari 1866 ; ma ka la 1 a me ka la 31 i oleloia, alaila, o Huna ka inoa o ka la 1 o Ianuari, a o Huna no hoi ka la 31 o ia malama, no ka mea, ke kakau nei au i keia palapala ma ka la 20 o Iune, o Kaloakukolu ka inoa o ka la ma ka helu Hawaii. A ina pela e helu ai, alaila, e loaa anei o Huna ka inoa o ka la mua, a oia no ka la hope, la 31 o Ianuari, ua wehewehe loihi ae nei au no na ninau mua i moakaka lea ke ano, aohe a'u kamailio i koe no ia mau ninau i keia wa, eaho no na ninau i koe ka'u kamailio i keia wa.
            Ninau. Owai ka inoa o ka la e kau ai ka mahina i kela a me keia malama, mai kai la 1 o Iune o ka makahiki 1865 a hiki i Dec. ? Haina, o Hilo, he nui na la e kau ai ka mahina, a me ko lakou mau inoa pu kekahi, aka, no ka pili o kau ninau i ka helu kahi, nolaila, o Hilo ka haina pololei.
            Ninau ; Owai ka inoa o ka la mamua aku ka mahina mahope aku ka la ? Haina. O Hoku, ua kapaia o Hoku-ili a o Hoku-palemo, i ka wa e palemo ai ka mahina, ua hiki ae ka la, aka, aole paha pela ka'u mea i manao ai e ninau, a i ole ia ; o Olekukahi, e iho ana ka mahina e napoo aku, alaila, ua aui ka la ia manawa a he wa kai piha ia, nolaila i kapaia ai ka ino o keia mau la o na Ole Kai Ea. Ninau ; Owai hoi mamua ka la mahope ka mahina ? Haina, o Hilo, napoo ka la.e kau ana ka Hilo, mahope napoo aku.
            Ninau ; Owai ka la e poepoe ai ka mahina me he apo pahu la ; Haina, o Hua.. Ninau ; Owai ka la e nalo iki iho ai ka mahina a puka koke ae ? Haina ; O Mahealani.
            O keia na haina o na ninau au e ke hoa la, ua huliia me ke kaniuhu ole, o ka loaa pololei keia ma ka helu Hawaii a ko Maui, a me Oahu nei, a ina aole keia o ka haina, alaila, ua okoa ka Kauai helu, a eaho no mai Kauai wale iho no ka ninau aohe make hoolaha ae. Owau no me ka mahalo. J. K. KAUNAMANO. Maemae, Oahu, Iune 20, 1865.

Haina o ka ninau komolima a
Papiohuli.

                Ua ike ai i kau ninau ma ka Helu 19 o ka Nupepa Kuakoa. " Eia ka ninau, iawai ke komo ?" " Ma ka iniha hea ?" " haina." Ia E ke komo, ma ka lima hema, ma ka manamana ekolu, ma ka lima iki aku ka hoomaka ana, ke hoohuli ia ilalo ke alo o kona mau lima, ma ka iniha 3 mai luna iho.
            Aka, ua hemahema ka puu huahelu i hoike ia 683, o ka pololei 483, no ka mea, aole hiki aku ka huina hoonui o na manamana o na kanaka 3 i ka 683, aia eha kanaka, alaila hiki aku ka huina hoonui i ka 683. Penei ka wehewehe ana. E hoomaka ka helu ana mai ka manamana nui o ka lima hema o A, a hiki i ka manamana i kau ai o ke komo, 13 + 35 puu huahelu i manao ia, 48 x 10 = 480 +-3 iniha = 463 - 250 = 233, o ka huahelu o kahi ma na kahi, he mau iniha ia, o ka huahelu ma kahi o na umi, he mau manamana ia, o ka huahelu ma kahi o na haneri, he heluna kanaka ia. Nolaila, aia ia E ke komo, ma ka lima hema, ma ka manamana 3 mai ka lima iki aku, ke hoohuli ia ko E mau lima ilalo, ma ka iniha 3 mai luna iho. Me ka lana o ka manao o ka haina kupono keia o ka ninau a S. Papiohuli. Ke hoi nei au ua hulei na ipuhao puhiko o Kaiwiki. Me ka mahalo.
M KANAKAMAIKAI.
Kaiwiki, Hilo, Mei 29, 1865

KA nupepa Kuokoa.
HONOLULU IUNE 29, 1865.

 

E Hui ana.

                He mahina ano nui ka malama o Iune ma Honolulu nei. A ke manao nei makou ma keia manawa'ku, e helu ia ana o Iune ma ka papa akahi o na malama he umikumamalua o ka makahiki ; e lilo ana ia i malama kaulana no na hana nui ma keia hope. Iloko o keia Iune, ua hoike na Kula nui o Kehehuna a me Punahou. Ua halawai ka Ahahui Euanelio Hawaii. Ua haiia na Haina makahiki imua o ia aha iloko o na anaina kanaka nui loa elua, ma Kawaiahao a ma Kaumakapili. Ua kahea ia kekahi halawai misionari nui ma Kawaiahao i ka la 18 o Iune ; a he anaina nui loa ka i akoakoa mai ma ia la e hoolohe i na olelo paipai no na Hana Kuloko me na hana Kuwaho a kakou. He lana ko makou manao o ka mua wale no ia o na halawai o ia ano. He pono ke malama mau ia i kela makahiki keia makahiki. He hoike makahiki no na kula Sabati kekahi i hoomakaia i keia Iune ; oia kekahi hana a makou i manao ai e mau ana ma keia hope aku. A he lana ko makou manao ma keia makahiki ae e hui ana na kula Sabati o keia kulanakauhale iloko o ia hana maikai, a pela hoi i kela makahiki keia makahiki.
            He nui na mea i hoikeia iloko o na halawai me na hoike kula o keia malama. Aole hiki ia makou ke hai aku a pau. Aole no hoi o makou manao e hai nui aku i na mea i hanaia, oiai ua ike like ka lehulehu i ua mau mea la. A ina makou hoomaka i ka hai aku, e piha e auanei ka pepa me ka pau ole o na manao i ka hai ia. Iloko nae o ia mau hana a pau hookahi mea nui a makou i ike ai, oia ka hui ana, o ka poe ili-ulaula me ka poe ili-keokeo ma ka papa hookahi, ma ka olelo hookahi, a ma na hana hookahi !
            Ma na hoike kula o Kehehuna me Punahou, ua noho pu, a hana pu, na keiki Hawaii ili-ulaula me na keiki Hawaii ili-keokeo. A ma Punahou, na ke keiki Hawaii ili-ulaul ka eo ma ka haiolelo ana. Aole hoi i lilo ia oi ana o ka ili-ulaula i mea e lili ai kona hoahanau ili-keokeo ; aka, ua hauoli pu lakou. I ka wa kahiko, ua malama loa na makua keokeo i ka lakou mau keiki me ka ae ole ia lakou e hui me ka poe ulaula. Ma ia wa, kapu loa ke kamailio ana o na keiki o kekahi ano me na keiki o kekahi ano. Me he mea la, ua kukuluia he pa kiekie loa mawaena o na keiki ulaula me na keiki keokeo ; me he mea la he Adamu keokeo ke kupuna o kekahi poe, a he Adamu ulaula ke kupuna o kekahi ! Olioli loa makou i ka wawahi ia ana o na palena hookaawale, a me ka hoohui ia ana o na keiki iloko o ka pono hookahi.
            Pela no iloko o na hana nui a pau o keia malama, ua hui na kanaka ili-ulaula me na kanaka ili-keokeo, a he poe Hawaii lakou. Pela iloko o ka halawai makahiki o ka ahahui Euanelio ; pela iloko o ka Papa Hawaii ; pela iloko o ka hoike kula Sabati i ike ia iho nei ; a pela no hoi iloko o na haiao me na olelo paipai imua o na anaina nui o keia mahina. He hoailona maikai loa keia no nei hope aku o Hawaii. Ke hoohui ia nei na manao o kela a o keia o na ano kanaka iloko o ka inoa Hawaii. Oia ka makou i hooikaika nui loa ai i no wa i hala ; a ma keia hope aku e hooikaika ana makou e hoopaa loa i ka hipuu mawaena o na Hawaii a pau o kela ano keia ano. No ka mea, oia ka pono a makou i ike ai. Ina mokuahana kekahi hale iaia iho, e hiolo auanei ia. Ina e mokuahana kekahi Lahui iaia iho, e poino auanei ia. Iwaena o ka poe kuleana paa ma keia aupuni, aole makou makemake e ike he ili-keokeo a he ili-ulaula, aka he ili Hawaii ka pono. Aole Amerika ; aole Enelani ; aole Pake ; aole Farani ; aole Aferika ; aka ; he Hawaii wale no ! Aole Akau, aole Hema, aole keokeo, aole ulaula, aole eleele ; aka, he Hawaii wale no, Hawaii loa, Hawaii pau ole !
            I ka wa o kekahi makuakane elemakule e kokoke ana e haalele i keia ao a hele aku ma ke ala hoi ole mai, kahea aku la oia i kana poe keiki kane e hele mai : a hele mai. Ia lakou ma kona moe. Kauoha aku la oia ia lakou e hele iwaho o ka hale a e lawe pakahi mai i laau liilii. Hana iho la lakou pela, a loaa iho la ia lakou na laau liilii he umikumamalua, no ka mea he umikumamalua lakou. I mai la ka makuakane, " homai na laau liilii." A haawi aku lakou i na laau ia ia. Hauhoa ae la ua makuakane nei i ka poe laau a paa i ke kaula, alaila haawi aku la ia i ka muli loa o na keiki, a i aku la ia ia, "e uhai i keia pua laau." Hoao ua keiki nei aole nae hiki ke uhai. A haawi ae la oia i ka pua laau i kekahi keiki ae, nana e uhai, aole nae hiki ia ia. Pela lakou a pau i hoao ai, aole nae i haki ka pua laau. Alaila wehe ae la ka makuakane i ke kaula, a haawi pakahi aku la i na laau i na keiki, a pau loa ae la lakou i ka haihaiia. I aku la ka makua, "ua kauoha au ia okou e hana i keia i kumu ao no oukou iho. I na e lokahi ko oukou manao a hoohui ia oukou a pau loa ma ke kaula o ke aloha, e like auanei oukou me ka pua laau i hauhoa ia i ke kaula a paa loa. Aole oukou e haki, aole oukou e pilikia. Aka, ina wehe oukou i ke kaula o ke aloha, ina ku kaawale oukou, kela mea keia mea ma kona pono iho, e haihai liilii auanei oukou e like me keia mau laau i ka wehe ia ana ae o ke kaula." Naauao ke ao ana o kela makua i kana mau keiki.
            E Hawai,i peia oe e ao ai i kau mau keiki. Pela oe e mana ai ! Pela oe e paa ai ! Pela oe e ola'i ! E ao ia lakou i ka pono o ka noho manao lokahi ana. E ao ia lakou e ike i ke ano kanaka iloko o kela mea keia mea o na kanaka a pau. Mai nana nui i ka ili me na helehelena o waho, he mau mea liilii ia. O ke kanaka ka mea nui. E hui ia ana na kanaka a pau iloko o ka ohana hookahi. Alaila e ikeia ka pomaikai pookela o na Lahui aina a pau o keia honua.

Ua aha ia la.

                Ua aha ia la kahi Au a kakou e kupaka ino nei ? Iloko o na pule i kaa hope ae nei, ua huki ino oia i o a ia nei. E like no nae me ke ano mau o ke " Au," iluna a ilalo, imua a ihope. I ke kakahiaka, huki iluna ; a i ke ahiahi huki ilalo. Ano, eehia loa kahi Au, a liuliu iki iho hoi, ano e ka helehelena, huhu loa, a nahu ino hoi. Ano, oluolu loa ka helehelena, a malino kona kai, a liuliu iki, ku pikipiki o na ale o kona manao, a kanapi kahi waha i ka hoino ana i ka " Nupepa Kuokoa." Penei kekahi o kana mau olelo no ke " Kuokoa," " Waha kole io," " Pololei ole wale;" " Nana wahi keiki pulumi hale," a pela aku. Ina manao kahi Au ua eha kekahi poe ma ia mau olelo, ua kuhihewa loa ia. Ina manao oia ua pomaikai oia ma ia mau olelo, ua oi loa kona kuhihewa. A ina oia e manao ana e pane ana makou ia mau olelo, o ke aiwa loa aku ia o ke kuhihewa.
            I na haalele ka hoa i ka paio maikai, a hoomaka oia e nuku, he hoailona ia no kona pilikia ma ka paio, a me kona huhu. He makehewa ke paio hou aku me ka mea huhu. Aole hoi he waiwai ke pane aku i na olelo kuamuamu. Ma na hana a pau e pili ana i ko kakou pepa, ke hooikaika nei makou i kela la keia la me ka hou o ko makou lae, e hooko i ka makemake o ka poe heluhelu, a e hoonaauao i ka lehulehu. Ua imi makou me ka makau ole i ka luhi, i na mea hou o kela ano keia ano. A ina paha he makemake ko makou i kekahi manawa e lawe mai i na manao o na pepa e, e hai no makou i na inoa o ia mau pepa.
            E ka hoa, aloha oe ; ke hele nei makou imua. Aole hiki ia makou ke nana i hope. i ka poe nou pohaku, me ka poe haikaika. Na kamalii lakou e makaikai; a hana aku, a hana mai, ma ke ano kamalii.
            I nui ke aho ; a e holo mua me he kukini mama la. Aole o ka haikaika, o kuhihewa ia mai ua ano e. Aole hoi o ke kuehu ana i ka lepo, o lepo auanei oe.

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

                PALEKANA KAKOU :— Ua hauoli makou i ko makou lohe ana mai ua loaa ka pomaikai ia kakou i ka ae ia ana mai o Aliona Pake e ka Papa Ola e lapaau i na mai Lepera e like me kona noi. Alia nae makou e hooiaio aku, aia, a e ike ia ana ka pono o kana hana ana ma keia hope aku, alaila e pale kana io anei kakou.

            KE ANO O KA AUMAKUA :— Eia ke ano o ka huaolelo Aumakua, " He akua ponoi," wahi a S. P. Kaleilehua. Oia ke akua i hoomanaia e ke kanaka hookahi, a ua kapa ia ua akua ala i hoomana ai, he Aumakua. O kona akua ponoi ke ano. O ke akua i hoomanaia e kela kanaka keia kanaka nona iho, o kona Aumakua no ia.

            NO KA AILA KOLI ULAULA :— Ua ninau mai o P. R. Holi o Hana, Maui, ina he makemake ia ka aila koli ulaula o Hawaii nei e na haole, a me ke kumukuai o ka paona hookahi.
            [He makemake no ka i ka hua " koli ulaula." Ekolu nae keneta o ka paona hookahi o ia ano, a elua keneta me ka hapa o ka hua koli eleele.]

            PILIKIA NA EE KILAUEA :— Ua poloai ia mai makou e A. Pali o Kawaihae, Hawaii, i ka aihue ia ana o ke dala a kona hoa maloko o kona pahu, i ka wa a ka moku ahi Kilauea i ku ai ma ke awa o Lahaina, a ia laua hoi i holo ai iuka o ka aina. I ko laua hoi ana mai, ua lilo ke dala, a e waiho ana ka eke maluna o ka pahu. Malalo o ka rumi o na luina kahi i waiho ai i ke dala, a ua ike no kehahi mau kanaka i ko laua waiho ana. Lohe ole no hoi nei mea he kolohe, aole no hoi wahi mea a makau iho.

            KA PEPA A KAKOU :— Ua loaa mai ia makou kekahi palapala mai a D. H. Hakuole mai o Lahaina, Maui, e kue mai ana me kona i mai e waihoia na Olelo Hoolaha e puka makahiki ana, a me ka namu haole e hoopuka ia nei ma ka kakou pepa. Eia ka makou pane ia oe, o na Olelo Hoolaha he mau pomaikai ku i ka wa no ka nupepa, no ka mea, he mea mau, aole e hoolaha palua ia na manao pepa, aka, o na Olelo Hoolaha e hiki no ke hoopuka ia e like, me ka makemake o ka mea nana ua Olelo Hoolaha la mamuli o kana haawi ana mai i ka uku, a me ka loihi o ka manawa ana i manao ai.

            LA OLIOLI NO KA POE AMERIKA :— O keia Poalua ae, oia ka la 4 o Iulai, he la hauoli ia no ka poe Amerika. E kukulu ia ana kekahi mau ahaaina ma Honolulu nei, a e hoolele ia ana na ahi kao lele ma ka po. O ka la keia i kukala ia'i, e lakou iho, ke Kuokoa ana o Amerika mai Beritania mai.

            NO MIKA DONE :— Ke hoi mai nei o Mika Done a me kana wahine a ke kokoke loa mai nei, aia a ku mai laua, alaila, holo ka moku " Hokuao," no ka mea, e kali ana ia ia laua. Nolaila, e hoomakaukau e oukou i ka oukou wahi puolo a me ka oukou mau palapala, i ku mai no ia, a o ka holo no ia o ka moku Hokuao.

            AHAAINA MA KUALOA :— Ua poloai ia mai makou e Holokahiki, i ke kukulu ia ana o kekahi ahaaina e na wahine hana malalo o S. G. Waila, o Kualoa. Ua maikai no ka ahaaina, a ua nani no hoi ka papaaina, wahi ana.
            O kau palapala e Kawaiomana, no kou hoopaepa i kou inoa a me ka maopoopo ole o kau palapala, nolaila, ua hoomoeia.

            KOHU OLE :— Ua kakau mai nei o J. P. Kahoolealii, o Mana, Kauai, i kekahi palapala e hai mai ana i ka hoopii kohu ole a ke Kumukula o Mana, no ka mea oia no kai lawehala i ka hai wahine, a nolaila kona kumu i hoopauia ai kona noho Kumukula ana ma ia wahi.
            Ia oe e Kalawela o Mokupuniole, ua hoomoe ia kau palapala no ka lauwili, a me ke akaka ole o ka manao.

            KANAKA PAKELE I KE KOALI :— I ka Poaono iho nei, i ka wa a ka la i aneane aku ai e iho i Lehua, lohe ia mai la ka leo hauwalaau mai na kanaka a me na wahine mai, e olelo ana, " make mai la kekahi mea i ke koali ma Leleo." Oi ole make, aole no i olelo ia aku e hele e lele, mahaoi keia e mahaoi ai. No ka lohe ole no hoi kekahi, ua ike no he wahi make, hele no a hoomahui me ka hoouiui iaia iho, me he mea la e i mai ana ka make ua ana au.

            PUNAHELE NA ILIO :— O ka mea mau ma na hale o ko kakou poe makamaka, ina no he poe hune loa a he poe loaa iki paha, o ka hiipoi i na ilio ino me he poe keiki la. O ka eku ana mai no o ka ilio a paumaele i na mea ino, oia holo no a ke kahu, o ka honi mai la no ia, a honi hoomau aku la no hoi ke kahu. Eia kekahi, o ka moe pu, loaa ka mea e onioni ai o ka po, i kau a mea he uku. He pono no ke malama i na ilio maikai, aole nae o ka moe pu, no ka mea he holoholona ia.

            KOHO OLE KA HENEHENE :— I ke ahiahi Poaono aku nei, o ka wa a ka la i aneane mai ai e haalele ia kakou pili aui mai na eheu o ka pouli, lohe aku la au i ka olelo pahenehene a kekahi mau wahine, i kekahi mau makamaka wahine o lakou, i ka wa a lakou i hoolai ae ai maluna o na lio, me ka olelo aku, " Kohu ole hoi kela wahi wahine, hele ka hoi kahi pa-u a alualu," me he mea la o lakou ka oioi o Maui Hikina, pau pu a Kaula, kau a mea he polehe. O keia poe no ka poe nana i henehene na wahine haole i holo ai maluna o na lio me na pa-u a me na noho maoli. Alia oukou e pulale, aia a ike ua maikai io, alaila, pono ka oukou henehene ana, o kani mai ka lakou la wahi aka iki, a loaa mai ka huaolelo " polehe."

            KO ELI HOU :— Ua hai ia mai makou e M. W. Keale o Niihau, i ko lakou ike ana i kekahi ko eli hou. Ua puhi ia ka puu one e ka makani a paa loa ke opu ko, oia ka mea i lilo ai i ko eli. Ua eli ia no, aole nae i hemo pu me ke kumu, ua like keia ma ke ko eli o Halalii.
            Ia oe ka mea nana i kakau mai ke kumu o keia Holoholo Olelo, no kou unuhi ana ae i kou inoa ma ka olelo Beritania, a me ke kupono ole no hoi o ua kumu manao la, nolaila, ke kapae nei makou, o pahenehene ia mai kakou e lakou la ae.

            KA PILIKUA NUI O KA WAHAHEE :— Ua poloai ia mai makou e S. V. Naimu o Hanapepe, Kauai, i ka olelo wahahee a G. W. Halona, ma ke Au Okoa i ka oiaio ole, ke hue mai nei ia ia mea, oiai ua ike pono loa ia ia mea me kona maka, aole i nahaha ka puka komo o ka Luakini ma Waimea, me he mea la, o ko Aalona kumu ia i hoike pono ole ai i kona inoa, no ka mea, aole i ike ia kekahi kanaka nona ka inoa o G. W. Aalona, ma Waimea, a hiki i Hanapepe.

            LAHAINALUNA :— Ua olioli makou i ka hai ana aku i ke akea, ua kohoia o S. E. Bihopa o Hana, a keiki hoi a A. Bihopa kahuna iho nei o Ewa, i kumu alua no ko kakou Kulanui ma Lahainaluna. Ma kona koho ia ana, ua manao lana loa makou he kumu kupono loa ia no ua Kulanui nei, oiai ua ike ia ke akahai, ke akahele, a me ka noiau o kana mau hana, a aole no hoi makou e poina i ka olelo ae, " Ua kupono ia ma ia wahi." Ke paulele nei no hoi makou ma kona akamai e hiki iaia ke hookele aku i ua Alamamota la a pela aku i ke awa malino o na ike hohonu. [MAI KA AU OKOA MAI.]

Aha Hookolokolo.

Aohe hihia i hanaia ma ke Keena o ka Aha Kiekie i keia mau la iho nei.
No Maikonisia mai.

            Ua ku mai nei ka moku Pfeil mai Maikonisia mai me na palapala mailaila mai. I ka malama iho nei o Ianuari, ua puhiia ka halepule o Mika Kureke (Sturges) ma Ronokiti ma ka mokupuni o Ponape e ko laila alii no kona ona. Mahope iho nae, ua mihi mai ia no kona hehena i ka hana ana ia mea aka, aole nae i pau kona ano pupule i na wai ona. Eia nae ua kokua mai no na hoahanau o ia wahi i ka lakou kumu no ka nele ana i ka halepule ole, me he mea la he iki ka hana ke lehulehu na lima.
            Ua oluolu ka noho ana o ko kakou mau makamaka ma ka Pae aina o Ebona. Ua loaa mai na palapala mai a Kapali a me Kaelemakule mai. Aole no he mau palapala i loaa ia makou mai ka pae aina o Tarawa mai, aka, ua kakau o Kanoa ia Binamu, a ma ia palapala, ua loheia no ko lakou noho ana. Ua nawaliwali ka Kanoa wahine, a ke manao nei laua, he pono paha e hoi hou i Ualana, ka mokupuni kahi a laua i hoomaka ai ka laua hana misionari i ka makahiki 1864.

Aha Hoomalu.

                Iune 21. Kahemolele, aihue noho lio. Hoopaiia $30.00 a $4.62 o ke koina ; me ka hoopaahaoia 1 makahiki.
            Iune 21. Kikahuna, hoike wahahee, hoopaiia $50.00 ; $1.00 koina, me ka hoopaahaoia 1 makahiki.
            Iune 22. Kamaka (w.,) kuai awa, hoopaiia $10.00 me S2.00 koina. D. W. Gallagher, ona, belaia $6.00
            Iune 22. Baptiste Savigny, puhi hale, waihoia a ke kau Jure e hiki mai ana.
            Iune 24. Kinilau, mahuka mai kona haku hana'ku, oia hoi o T. Metcalf. Ua uku ia i ke koina $3.00, a ua hoihoiia no me ka haku hana.
            Iune 26. Kapiko, mahuka mai kona haku hana'ku, o J. H. Wood. Uku i ke koina $3.00, a me ka hoihoiia me kona haku hana. A. C. Fowler, ona, bela ia $6.00. J. Makini Kapena, holonui me ka hookuia i ke kaa, hoopaiia $10.00 me $1.00 koina. Kawehena, ona, hoopaiia $4.00 me $1.00 koina.
            Iune 27. Keoki, imi waiwai ma ka hooweliweli, hookuuia. Enoka, holonui, hoopaiia $5.00 me $1.00 koina. Kahi, pepehi wahine, hoopaiia $5.00 me $1.00 koina. Pamaiula, hoeha ia J. W. Ballance, hookuuia.
            Iune 27. Waipio oia hihia hookahi no, hookuuia.
            Iune 27. Jno. Barker, ona, hookuuia. Kalekau, hoowahawaha i ka Aha, hoonuiia $10.00 me $1.00 koina. Kunana (w.,) hoowahawaha i ka Aha hoopaiia $1.00 me 1 pule e hoopaaia'i ma ka halepaahao.

Aha Kaapuni o Maui.

                Ua weheia ka Aha Kaapuni o Maui, i ka la 13 iho nei, imua o ka Lunakanawai Kiekie, a eia na hihia i hanaia.
            J. Boehle KUE ia C. Kalu, a me kekaki poe e ae. He hihia palapala hookaa. Ua hoopai ia o Kalu, a ua hookuu ia ka poe e ae. O. L. Browne ke kokua o ka aoao hoopii, a o J. C. Pawela ko ka aoao i hoopiiia.
            S. P. Kaloa KUE ia F. A. Oudinot (Poheoheo.) He hihia no loko ae o ka Palapala Aelike no ke kanu ko ana. Ua hookuke aku ka mea i hoopiiia i ka mea hoopii, a ua hookuuia ka mea i hoopiiia, O. L. Browne ke kokua o ka aoao hoopii, a o J. C. Fawela ko ka aoao i hoopiiia.
            William Wilcox KUE ia Kalaione. Ua manao ka mea hoopii e hookuke i ka mea i hoopiiia, no ka hewa o kona noho ana maluna o ka aina. Ua waiho ia keia hihia a ka Aha Kiekie ma ke Keena. O. C. C. Hailaki me J. C, Fawela ko ka aoao hoopii, a o J. W. Napela, me J. W. H. Kauwahi ko ka aoao i hoopiiia.
            Ke Alii KUE ia Kahihikolo, Ua hoopiiia no ka hoeha ia Himeni, oia hoi kana wahine ma Pelekunu, Molokai, ma kahi inu uala. Ua hoopaiia ka mea i hoopiiia hookahi dala, a e hoohana ia ma ka hana oolea no na makahiki elua a me na malama keu eono. O ka Loio Kuhina, oia hoi o Halaki ko ke Alii, a o J. W. H. Kauahi ko ka mea i hoopiiia.
            Ke Alii KUE ia John Allen; he hihia wawahi hale me ka aihue i ka hale o G. Needham o Makawao, me ka lawe ana mai i na dala he umikumamahiku. Ekolu ona malama e hoohana ia ai ma ka hana oolea, me kona kauoha ia e ka Aha, e hoihoi ia aku ia i ke kula Hana Lima mahope o kona hoopaa ia ana. O ka Loi Kuhina ko ke Alii, o J. W. H. Kauahi ko ka mea i hoopiiia. Ke Alii KUE ia Palau ; he hihia pepehi wahine me ka laau, ua hoopaiia he kanalima dala me na koina o ka Aha, a e hoopaaia no ia a hiki i ka wa e kaa ai. O ka Loio Kuhina ko ke Alii, a o J. W. Kauahi ko ka mea i hoopiiia.
            Ke Alii KUE ia Kanei. He hihia hoike wahahee imua o ka Aha Hoomalu o Lahaina, i ka malama aku nei o Aperila. Ua hookuuia ka mea i hoopiia. O ka Loio Kuhina ko ke Alii, o J. W. H. Kauwahi ko ka mea i hoopiia.
            He nui wale na hihia oki i laweia imua o ka Lunakanawai Kiekie, a ua hookuuia, e hoopauia ma ka la 17 o Iune. [WEEKLY GAZETTE.]

NU HOU O KA AINA E MAI.

Kaua ma Amerika Hema.

                O ke kaua mawaena o Berazila me Urugua, ua pau, no ke pio ana Urugua, a ke kaua nei o Paragua me Berazila. Ua nui na mea i hoomakaukauia. Ua holo aku ke aumoku o Berazila mai Moneteride e aku nei ka muliwai o La Palata ma ka la 16 iho nei o Maraki. He 18 ka nui o na moku me na pu he 128, a ua hoounaia 'ku eono mau moku hou.
            Ma Berazila, ke hooikaika nei lakou e ohi i mau koa, me ka manao e loaa ana na kanaka he 60,000 no ke kaua me Paragua. Ua inaina loa na kanaka o Paragua. Ua hooholo iho ka Ahaolelo olaila e aie aku i mau miliona dala he iwakaluakumamalua, i mea e loaa ai ona mau koa nona. Ua hooholo iho lakou, aole lakou e kuemi ana a e haawi pio ana iaia malalo o ka malu o Berazila.

No Peru.

                Ke mahuahua nei ke kipi ma Peru, ke hoeueu mai nei no na apana ma ka aoao akau no ia hana kue hookahi no. Ke houluulu nei ke Alii Kipi o Kanela Parado i mau koa nona ma Arekipa. (Arequipa) Ua hoouna aku ke Aupuni i kekuhi puali koa e kue aku iaia, a me kekahi mau moku manuwa eha ma ka hema i Aferika me na koa he 1,500.

No Kina.

                Aole i pio ke kipi ma Kina, aka, ke hana hou ae nei. Ua nui launa ole ka haunaele ma na aoao a pau o ke Aupuni. No Madegaseka.
            Ua holo aku na Amabasadora mai Madegaseka aku i Nu Ioka, i Parisa, i Ladana e hana i kuikahi me ia mau Aupuni. E hana ana lakou malaila a hala na malama ekolu, e kuai i kekahi mau mea no ko lakou Aupuni. Ua manao waleia, e hiki ana lakou ma Europa iloko iho nei o ka malama o Mei, a malaila aku a hala loa aku i Amerika.

Ka Auwaha ma Sueka.

                Aono ae nei makahiki ka loihi a ka eliia ana o keia auwaha. Ua huipu ke Kaiwaenahonua me ke Kai Ula. He 90 mile ka loihi, he 4 kapuai ka laula, ai 4 kapuai ka hohonu. Ua manaoia iloko o ka manawa pokole e hiki ana ka laula i na kapuai 390, a hiki aku ka hohonu i na kapuai he 20.

He Aumoku hou, e holo ana ka Welau Akau.

                Ke hoomakaukau nei o Kapena Osebone (Osborne) o na Moku manuwa o Beritania e holo i ka Welau Akau. Ua makemakeia i elua mau moku mahu liilii me na kanaka he 120, a i ka makahiki 1866 e hiki mai ana e holo ai ia. Iloko o ke kau e holo aku lakou i ke Kaikuono o Bafine ma ke komohana o Ainaomaomao, a hala loa aku iloko e like me ka loihi o kahi e hiki ai ke hele aku. Iloko o keia mau makahiki aku elua, e holo ana lakou me na waapa a me na koa na ka ilio e kauo a hiki i ka Welau. O kakou o ka poe hoi e noho nei i ka la pumehana o Hawaii nei, kai ike ole i ke anu o ia wahi. Ua emi iho ka wai dala o ka hoailona mahu (thermometer) i kekahi manawa, i na degere he 50 malalo o ka ole. He hau wale no ka mea ikeia malaila, aole mea kanu ; o na bea keokeo nae ka mea nui, me na ilio holoikauaua, a me na elepani o ke kai. Iloko na kanaka o na hale hau e noho ai me na lole hulu, a o ka lakou ai o ka io momona me ka aila a me kekahi mau mea e ae. Malaila e lilo ai ka bia a me kekahi mau wai ona e ae i mea oolea me he pohaka la. I ka wa hooilo, he po loihi ko lakou no na malama he nui wale, i ahona iki i ka mahina, no ka mea, he konane maikai loa ka mahina malaila, a me kekahi malamalama ano-e malaila ia kapaia ka Aurora Borealisa (Aurora Borealis) a o ka Malamalama Akau. Ma ka Welau malaila ka po no na malama eono, a ma ka la no na malama eono. Ina e hiki io o Kapena Osebone ma ia wahi, e kaulana no kona inoa, no ka mea, oia ke kanaka mua i hiki malaila.

Ka mai Ahulau ma Rusia.

                Ke hoomaka nei ka makau o ko Enelani poe a me Amerika Huipuia i ka mai ahulau e noke mai la i na kanaka o Rusia ; ua laweia aku ka e na moku e holo ana mai ia Aupuni aku a hiki i Enelani, a hala loa aku i Amerika. Ma na Mauna Urala ka hoomaka ana aku, oia hoi ka palena o Europa me Asia, a malaila aku ka laha ana a hala aku i Perusia a me Auseturia. Ua nui launa ole ka hikilele o na kanaka o Geremania a me Farani. O keia kekahi o na mai ahulau weliweli loa ke ikeia ma Europa. Ua like me ke ahulau o ka okuu i na la o Kamehameha I. Ma Sana Pitabuga he 10,000 kanaka i loohia ia mai, a 2,000 i make, a he 4 Kahuna lapaau i loaa i ua mai la, a e make ana lakou.

Ka Moku Kipi Kenedoa.

                O Kenedoa ka Alabama elua, he moku naniia, a he moku holo no hoi. O ka mea a kakou i lohe iho nei ua ku ma Nu Holani, e hooili i ai, i nanahu, a me na hemahema e ae, he oiaio ia. Ua aeia no ua moku la e ke Aupuni e komo iloko e hana i kona mau hao.
            I ka wa o ka Luna Nui oia wahi i kauohaia mai ai e Kapena Wadela o ua moku kipi la, o kona wa no ia i kahea ae ai i kekahi halawai, ua akoakoa mai no na hoa o ka