Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 26, 29 June 1865 — Ka Nupepa Kuokoa. KE KAAO O ASIMEDA! [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

KE KAAO O ASIMEDA!

HELU 5. (I unuhiia noloko ae o ka Buke Moolelo ct Geberiana.) 11 Eha mau makahiki mamua'e nei, i ka umikumamalua o ko'u mau «niaka» hiki, halawai mai la wau i ka moeuhane me kekahi kaikamahine a'u i ike mtia ole ai, ama in hope mai, ua hoomau mai la ia'u ua moeuhane nei iloko o na hiamoe nui, a me na hihio, a me na akaku hookani makahiki a oi ae, a hiki wale i ka wa* a ka Aha Kuhina i hookuu ai ia kakou ma ka moana, a mnilaila mui a hiki mai i keia la a'u e ku nei, ua hiki mai ka hookoia ana o ua moeuhane kupanaha nei, no ka mea, ua halawai au me kona helehelena i keia kakahiaka, a eia kona kii ma kuu liina i keia hora." (Ia ma~ nawa, hoikeike ae la o Asimeda i ke kii) " A no ia niea, mamuli. wale no o kuu inoeuhane i keia kii ke kumu i noi ai au i ko'u makuakane e makaikai honua: A ua ike oukou i ke ano o ko kakou h«>u* luulu anaina ana, me ka makana wale aku ina dala he nui. A nolaila, ke hai aku nei au ia oukou i kuu manao paa. E hele ana au e halawai maka me ka mea nona keia, kii a'u e hoike nei ia oukou, a i na ua pilikia wau mamuli o keia hele ana, alaila, ua makepono no, aka, i na hui kino kakou ma ka la apopo, alaila oko ke Akua manao no ia no'u: A nolaila, mai keia hora aku, e hookeai oukou a me a'u pu, c wehe na kapa koa, a e aahu oukou i na kapa ino, a e lu i na lehuahi maluna o oukmi, e lilo oukou i poe pule hoomau i ke Akuaa hiki i ko kakou halawai hou ana: Pela wale no au e halawai hou ai me oukou i ka la apopo. Eia nae ;ina ua hoi ole mai au 1 ka la apopo, alaila, ua piiikia wau, no ka mea, aole i hookoia ka leo o ka kakou pule ; alaila hoi aku oukou a i kuu Aupuni, hai aku i ka maikai oie o ka'u hana."

A pau ka Asimeda olelo, hookuu ae Ja ka halawai., hoi aku la na'Lii -o na moku, a hana aku la e like me ka ke Alii kauoha, hookeai iho la nie ka pule hoomau, nie ka naau menemene pu. Ia la no, mahope koke iho o ka hookuu ana o ka halawni, kauoha ae la ke Alii Asimeda i na mea Ana Aina e a-na i ke kiekie o ka pa o kahi e nohoana kana mea e inoeuhane nei: A mamuli oia mea, a-na'ku la na mea a-na aina i ke kiekie o ka pa, aia hoi, " ekolu liapaha inile ke kiekie." A lohe o As'uneda i ke kiekie o ka pa, alaila, kauoha ae la oia i kona mau Kumana u e haua i Alanui e like ke kiekie me ka pa." A nolaila, ua hana na kamana i alanui ma ke ann akamai. A pau keia mau mea a pau i ka hanaia, komo ae la o Asimeda ma kekahi Hvmi mehameha o ka Hale Alii, a pule aku aku la penei: " £ ka fiaku, e lehova ke Akua e; ua ike Oe i ko'u manao umi ko'u wa kaitfalii mai a hiki i kuu loaa aoa o kekahi moeuhane kupanaha ia'u, a ua īke Oe i ko'u manao a ine ka'u mau hana mai ka loohia ia ana o*u e ka mneuhane a hiki i keia> hora au e pule nei; a nolaila, ma Kou ike nui, a me kou Mana lua ole, ke waiho aku nei wau i ko'u ola a pau ma Kou lima, a i mea e pono ai au imua Ou ; ke nonoi aku nei au ia Ooe e ae mai, e kokua ia'u ima ko*u komo ana e halawai pu me ka miea a ? u e moeuhane nei, o»a--iia paiia, e ae mai ana kela ia'u e hoopaa maua i ko inaua mau lima Akau e noho malaio o ka Berita paa o ka mare, i iilo ai maua iio hookahi ma kou Inoa. A nolaila, e lehova ke Akua e ; ke noi aku nei au ia Oe e haawi mai ia'u i ke akamai nui hohonui ma ke kamailio pu ana me keia kaikannahiiie haipule, malia paha o kue ikaika inai kek iu'u tna ko iala ano a hemolele hoi. A noiaiia, e Tehova ke Aliua e; oOe me a'u i keiamanawa a hiki i ka hookdSa ana o ka'u mei e' noi nei ia Oe. Akknk."

A pau ka Asiraeda pule ana, haule aku la oia i ka hiamoe ano-e: Ia manawa, lohe ae la oia i kekahi leo e hea ana iloko o kooa manawa e moeuhane aoa, i mai la, " E ke Alii! e Asimeda e!! Ua

lohea ka ieo o kau puie i ka iani nei, nolaila. £ ala ! E ala oe!! A e nana mai i ka iani nei, i ike oe a iohe hoi, a e haiia'ku ia oe ka mea e hiki ai ia oe ke hana aku." Alaila puiwa koke ae ia o Asimeda inai ka hiamoe ae, me ka manao, he leo 110 kana mea e moeuliane mau ai. Aiaia i puoho ae ai m;ii ka iiiamoe ae ; aia hoi, ike aku la oia ma ka hihio, ua kuuia inai kekahi inaiamaiama oiinolino imua ona mai ka iani mai a i ka rumi ana e moe ana, a nialoko oia malamalama, e noho ana he anaina nui iiiki oie ke heiu aku, e paa ana me na Buke ma ko lakou mau iiina, a ma ko lakou mau lae na hoailona o ke " Ola Mau." A nana aku la ia i kekahi kanaka e ku ana i\vaenakt>nu o ke anaina, he mau kamaa Bila kona, ua aahu me ke kapa keokeo, a ma kona a-i e amo ana he kea, a ma ka amana o ua kea nei, ua paiapalaia he mau hua palapaia penei: " O Icsu ke Alii o ka poe luhaio." Ma ona ia i puka mai ai ka ieo e i inai ana, u Ua hiki mai kau noi aua i ka iani nei, a nolai-

la, o na mea a pau au i noi mni nei, e hookoia aku ana no ia, ke lilo oe i Alii haipule mai keia )a aku, ma ou la e pono ai kou lahuikanaka." A lohe o Asimeda i keia leo, haliu aku la oia me ka haka pono aku o na maka i ka lani, a kahea aku la, " E lesu ka Haku e; ia Oe, ia Oe wale no nu e hilinai nui ai, a ia Oe innu loa au e hoomana ai a hiki i ko'u la hope, a i kahi Nani nui Au e noho mai la. Amene." Alailn, pae hou mai la ka leo mai ka Mea e amo ho ana i ke kea, o ka lua ia. " Ke haawi aku nei Au i ka mana a pau e hiki ia oe ke olelo pu me Tarnala ke kaikamahine i oleioia he Hemolele, e lawe ae oe ia ia i wahine mare nau mamuli o ke kauoha nui, inaloko hoi o ka Berita paa o ka Hoopomaikai mau loa ia ma keia noho ana lani; no ka mea, ke ike nei au, ua haule o Tamala i ka manaoio kuhihewa iki mamuli o na ao lalau ana e kona mea nana i ao ; a lilo niai ia ia oe' malalo o ke Kanawai paa o ka pono, alaila e ao aku oe ia ia e like me Ka'u e kuhikuhi aku nei ia oe." Mahope o keia leo, puoho ae la o Asimeda, aia hoi e noho kukuli ana oia : I iho la o Asimeda, " He mea kupanaha, aole au i ike i kekahi hiamoe kupannha manyia e like me keia, no ka mea, aia kuu poo ma ka ukina, a o kuu kino, e waiho loihi ana maluna o kahi moe; aka ma kuu puoho ana'e nei, aia e kukuli ana wau iluna, me ka haliu o kuu mau maka iiuna pono o keia rumi me he mea e pule ana. Ia manawa, kahea'ku la oia i na mea iaweiawe malalo ona, a hele mai la laua, ninau aku la ke Aiii, <( Aole anei olua i ike i kekahi poe e ae maluna ae nei o keia rurot ? " " Aole maua i ike," wahi a na kaikamahine Alii. I hou aku la o Asrmeda ; u Ina aoie he poe maiuna o keia mmi, alaila, e puka olua iwaho, a e nana ae maiuna o ka Haie Alii nei, malia o ike olua he mea e noho ana." I aku la na kaikamahine, nie ka ninau ana ; " Heaha ia kou mnnaolana no keia mea au ē olelo nei ia maua ?" • I aku ia o Asimeda, " He haohao ko'u ma ka'u moe ana iho nei, no ka men, ia'u i moe ai, ua lawe au i ka uiuna a waiho malalo o ko'u poo, a moe iho la au, rae ka waiho loihi o ko'u kino maiuna o kahi moe, aka, i puoho ana'e nei mai ka hiamoe ana, aia hoi, e noho am mu Uuoa, ine ke kukuii ana o ko'u mau kuii, a i ke kaakaa ana'e o ko'u mau maka, .ke ae la au ia iuna o ka m nei, me he mea la e puie ana wau." I hou aku la na kaikamahine Alii, " Heaha kau m«a i ike iioko o kou hiamoe aua ? }> I aku lao u la'u i hauie aku ai iloko o ka hiamoe antiKe, he leo ka'u ilohe ai me he mea (a he leo e hea iho ana maiuna'e o keia rvmtt, me ka i ana, ( £ ke Alii e! e Asimeda e!! Ua )ohe ia ka leo o kau pule i ka lani nei, a e haiia aku ia oe ka mea e hiki ai ia oe ke hana aku." A no ka hai ana a Asimeda i keia mea i na kaikamahine Alii, ninau mai la laua, " Aole anei oe i pule aku i ke Akua mamua o kou hiamoe ana ?" l aku la o Asimeda : "Ua pule au." hou

aku la na kaikamahine, " Pehea ia ke ano o kau pule ana A no keia mea, ua maikai ole keia ninau ia Asimeda, no ka mea, ua ku i ka mea e oluolu ole ai ua mau kaikamahine ia, i na e hai maoli aku oia i ke ano maopopo o kana pule ana, nolaila, i aku la o Asimeda, " Aole e hiki ia'u ke hoomaopopo i keano maopopo o ka'u puie ana, aka, o ke Akua ka'u i pule aku, oia wale no ka mea maopopo." I aku la na kaikamahine, " lna he oiaio ua pule oe, alaila, no ka iani mai kau leo i lohe ai, nolaila, e noonoo oe a hoomaopopo pono i ke ano oia leo." Ia manawa, akahi no a hoomanao ae o Asimeda i kana mea i pule ai. No Tamala. (Maanei au e hoike ai i ka Moolelo o uHe kaikamahine haipule o Tamala, ua kupaa mau oia ma na Kauoha Heinolele, e hilinai nui ana oia i ke Akua iloko o kona mau la ; a o kona Ekalesia i komo ai, he Ekalesia Katolika ; a ma kte ano kupaa maii a haipule hoi o Tamala ; u a laweia'e oia i punahele, a oia hookahi ke poo kiekie oia hanauna. " Ua puka mai o Tamala. noloko ae o na mea eha a lilo i hanauna nui loa, a oia ka mea i oleloia iloko oia hanauna, " O KA HUA HOPE LOA 0 KO KO MAKOU opu." Wahi a kona mau kupuna kuahahi kualua, a me kona mau hoahanau. " He kaikamahine kapu loa oia, aole e iauna mau me na haipule e ae, iloko o na manawa halawai wale no e ikeia'i kona mau helehelena : lna e hoi ma kona hale i hookaawaleia nona, aole e hiki ina mea e ae ke hele aku e launa me Tamala ; aka, o ka Epitobo Nui wale no ka mea hele aku ma kona hale i ka horā ewalu o kela po keia po, e kuka no na mea e pono ai ia lahui. Ama ka hora ekolu o ka wanaao o na po a pau e hui ai ma ka luakini. Ike komo ana, mamua ka Epitobo, a pau kona nianawa, alaila, hoi mai oia, ia wa e komo aku ai 0 Tamala, a pau kona manawa, alaila, kani ka bele oka halawai hui nui." (e like me ka Halepule Katolika ma Honolulu nei paha) Ke Komo ana o Asīmeda iloko e halawai me Tamala. I ke ahiahi, ma ka liora ehiku paha o ka po, mahope iho o ka Asimeda kamailio ana me na kaikamahine, piiaku la oia ma ke alapii i hanaia e na Kamana, hiki aku la oia iluna ma "ka welau ponoi o ka Pa. Ilaila, nana aku la oia ia loko oua Pa nei, e a lehulehu ana na kukui oloko. 1 iho la oia, " Auwe ! he Kulonakaulmle nui ka keia." Ia Asimeda maluna o ka Pa i kela manawa, ia ia maiuna oia w&hi, noonoo iho ia oia i ke alanui e hiki ai ilalo maloko, aka, aole e hiki, no ka mea, ua hana na Kamana ialanui nowaho wale no: Aka, he mea min&mina loa ia ia nei, no ka lawa ole i ke alanui e hiki ai. Ia manawa, pule koke ae la oia i ke Akuapenei: " E lehova ke Akuae; eia wau maiuna o keia Pa i keia hora, ua heie mai wau ma ke alanui i hanaia e ka lima kanaka, aka, ke manao nei au, e . haule poho ana ia noonoo nui ana o*u; a no ia mea, i mea e hiki ai ia'u ke lioao i ko'u akamai i ke kamaiiio me Tamala mai a Oe mai, e like me ka'u noi ike awakea iho "nei: Noiaila, ke noi aku nei au ia Oe, eae mai i ka pule a kau Kauwa nei, e hookuu mai i aianui no'u e hiki aku ai ilalo, i halawai aku ai wau me ka Mea a ko'u iima Akau e hoo* paa'i, a nolailn, e lehova ka Haku e;o Oe pu me a'u i keia hora. Amknk."

I ko kaakaa ana'e o kona mau maka, mahope iho o ka pau ana o kana pulo, aia hoi, ike aku la oia i ke aianui i uliiiia * kua ana imua ona a hiki ilalo: Ia wa pokole, hoomaikai ae ta oia i ke Akui, a iho aku la a hiki il&lo: A ma ke kumu o ke ai&nui, nonoi hou ae la oia i ke Akua. " E ka Haku e; eia wau maloko o ke< ia Pa, ma ke kumu o ka haka au i ae &i no'u, nolaila, e ae mai i kau Kauwa e hoopaa i ke alanui pela, a hiki i ka hookoia ana o ka*i>noi mua ia Oe. Ameni." ta ia i kaakaa'e ai mai k&na pule ant, aia hoi, ua pau na kukui a pau loa i ka pio. o ka hora eiwa paha ia. I iho la oia,

" Auwe au e ! me kuu manao e loaa'na ia'u ka'u mea e manaolana ai iloko o ka lehuiehu o na kukui, eia ka e nele ana au." Haaieie iho ia keia i ke kumu o ka haka, a heie aku la. ; (Aol* i