Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 27, 6 July 1865 — Page 3

Page PDF (1.56 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

KA NU HOU.

No Kina.

                O Pekina ke Kulanakauhale alii o Kina a ua pa-ia a puni i na pa kiekie, hookahi pa maloko o kekahi pa. He umikumamaono mile ke anapuni o ka pa mawaho, kapiliia i ka puna, a o kona kiekie he kanaono kapuai, a he kanaha kapuai ka laula, me na puka hao nui eiwa ; a ua kukuluia kekahi mau hale kiekie ma na ipuka. I na makahiki he nui i kaahope aku, aole i ae ia ka poe o ka aina e e komo iloko, aka, i keia manawa, ua ae ia lakou e hele a e holoholo ma na wahi a pau o ua pa la, me he mea la ua hooluolu iki mai lakou i ka lakou mau kaula ua-ua o ka paakiki a me ka hoomanakii. O Kinchang (Kulanakauhale kapu) ka inoa o waenakonu o ua wahi la, no ka mea, aia malaila na hale alii. Aole hoi e hiki kekahi mea ke komo iloko o ia wahi ke ole e ae ia mai e ka Emepera. Ua hahauia na kaupaku o ko laila mau hale i na pohaku olenalena, me he gula la ka hulali ke pa pono iho ka la maluna.
            Ma kekahi aoao o ke kulanakauhale, he nui wale na alanui loihi e holo pololei ana a hui i kahi hookahi ; he mau alanui akea, eia nae ka hewa o ke ku o ka e-a, e puehu ana ma na hale, a oia ka mea e ekaeka ai na hale ke nana'ku, a no ka malama pono ole ia no hoi kekahi ; o na ala ololi aku nae ka oi loa o ke ino. O na hale kuai, no ko lakou haahaa a ino no hoi, nolaila, he makehewa ka nana ana'ku. He mau wahi papakaukau kahiko uuku me kekahi mau wahi lole weluwelu ke ike ia ma kekahi mau hale kuai. Aka, ma kahi e lulumi ai na kanaka, malaila oe e ike ai i na hana a ia poe, ua ano e ko lakou mau helehelena, a ano hoowahawaha no hoi ke nana'ku kekahi kanaka i hele aku mai ke Aupuni malamalama. Malaila no oe e ike ai i kekahi Alii nui (Mandarin) maluna o kekahi manele omaomao i kauia ma na poohiwi o na kanaka ewalu. He nui wale na kanaka e holo e maluna o na lio mamua, me na hulu pikaka a me na pohaku nani ma ko lakou mau poo, a mahope aku na kaa na na miula e kauo me kakahi poe ukali o ke kanaka koikoi. Alaila, hoea mai kekahi huakaihele o na Kamelo. He mau hulu loloa ko lakou me na puu nui elua, a mawaena o ia mau puu e noho ai ke kanaka Tataria me he mea la malaila no kona wahi i noho ai.
            Ma ia wahi malalo o ka malu o kekahi anini e ike ai oe i kekahi kanaka e hoowalea ana i ka lehulehu ma kona hai ana'ku ia lakou i ka moolelo o ko lakou aupuni. Malaila no oe e ike ai i na huikau kanaka e kuke ana a e ai ana iloko o na hale-kuke e hiki ai ke laweia ma na wahi a pau, me ka poe ako lauoho a kahi me na pahi umiumi, a e hili ana i ko lakou mau lauoho iwaho o ke akea. He oiaio, ua hanaia na alanui no na ano hana a pau ; malaila e kukuli ai ke kanaka hoomanakii a hoomana ma ka lakou ano hoomana. Ina oe e ike i kekahi huakai mare me na hae a i ka poe hoolewa e mele hele ana me ko lakou mau kanikau keokeo, a me kekahi mau mea okoa e ae a Kikou e hana ai, alaila, aole e ole kou hoowahawaha no ke ku ole o ia mau hana i ka iini o ke kanaka o ka aina malamalama. Ina hoi oe e alawa iho ma na alanui ololi, a nana'ku i ke ano o ka hana ana o na hale, e ike aku no oe i kekahi pa haahaa i hanaia i ka uinihapa me na puka aniani liilii e uiuiki ana me he mau puka makani la no kekahi pakaua, a oia wale iho no kau mea e ike. Ma ko kakou mau puka makani hoi he aniani, a ma ko ka poe Pake hoi he pepa ka puka aniani. Aole e hoikeia mai ana na mea nani a me na mea maikai ia oe, ua huna loa ia.
            O na hale, aole hookahi hale i oi ae ke kiekie, no ka mea, ua hana wale ia no a pepepe, a oia ka mea i nalo ai i na pa. Ua uhiia kaupaku i ka lepo i kawiliia a paa, o ka papa-hele he pohaku uinihapa, me na ku laau. Aohe akaka pono o na rumi, oia waiho pu wale iho no o ka hale.
            He Kulanakauhale maikai o Pekina mamua'ku nei; aka, he opala ia ke hoopilipili ae i na kulanakauhale nani o Europa a me Amerika o keia manawa, me he mea la ua hiki mai kona hopena. Ke mau nei no ka nui o na kanaka, a he poe hoomanakii wale no lakou a pau. Ma na huina a pau ua kukuluia na luakini pegana ; noho ae no ia ohana me kona mau akua, a pela aku ana ia ohana. I ka manawa hea la e hoopioia ai keia mau luakini e na luakini o Kristo, a e hooliloia ai ko lakou mau akua i mea ole ? Na ka manawa no e hai mai i kana mea e hana'i, no ka mea, oia wale no kai ike. Eia ka nui o na Pake e noho nei ma Kalifonia i keia manawa, he kanaono tausani, a elua tausani e haalele nei ia Honekona i kela pule keia pule no Kalifonia, Kikane, Keomolewa, Vitoria, Peru a me kekahi mau wahi e ae. Ua oleloia o ka Lahui nui hookahi keia ma ka honua nei, he Lahui hoomanakii nae.
            E pai ana makou i keia pule ae i ka Mookuauhau, me ka Papa Hoomanao i na mea kaulana o na Mooolelo o Hawaii nei, i kakauia e S. M. Kamakau, ke poohina kaulana ma ka malama ana i na Mookuauhau o Hawaii nei, i lilo ai hoi i kuhikuhi pololei no ka hanauna hou.

NU HOU O NA AINA E MAI.

                Ma ka la 14 o Aperila iho nei, ua hukiia ae ka Hae Amerika maluna o ka Papu Sumeta. I ka wa i hukiia ai, ua hanaia kekahi mau hana eehia loa imua o ke alo o na tausani kanaka makaikai he nui wale. Eha makahiki mamua aku nei ma ka la 14 o Aperila, oia hae hookahi no kai hukiia ilalo e Mekia Anesona. (Major Anderson) Ua holo aku ka poe makaikai i ua papu la mai Kaletona aku, a me kekahi mau wahi e ae maluna o na mokuahi ; a i ka wa i lawe ai ka la iaia iho a ke kiko waena o ke aouli, oia hoi ka hora 12 o ke awakea, hoomaka iho la ka hana ma ka himeni ana i ka himeni i kapaia, " Ke hoonani nei makou ia oe e ke Akua." (Te Deum Laudamus) Alaila ku ae o Rev. Mika Hailaki (Harris) a pule ; oia hoi ke Kahunapule i na makahiki eha i hala aku iloko o ka papu. Mahope iho oia, ku mai o Revi. Kauka Ka (Starr) a heluhelu i na Halelu eha, oia Halelu 126, 47, 98, me ka 20 ; pau ia, ku mai o Kenela Taunesena (Townsend) a heluhelu mai i ka palapala a Mekia Anesona i kauoha aku ai i ke Aupuni e haalele ia Papu Sumeta, oiai aohe pono i ikeia, ua nawaliwali lakou ia manawa, oia ka la 14 o Aperila, 1865. Mahope iho ku mai o Mekia Anesona a hoopuka mai i kana wahi haiolelo e like me ka mea i kakauia malalo iho :

            E O'U HOA'LOHA, ME NA MAKAMAKA, A ME NA KAIKAINA KOA ILOKO O KE EHUEHU.— Mamuli o ke kauoha ana mai a ke Kuhina Kaua, nolaila au i hele mai ai maanei e hooko i na iini o ko'u puuwai iloko o na makahiki eha, na makahiki loihi hoi o na kaua weliweli, e hoihoi i keia hae i aloha ia me kona wahi mua, ka hae hoi i welo iho ai maanei i ka manawa kuikahi, mamua o ka hoea mua ana mai o ke kipi aloha ole.
            Ke aloha aku nei au i ke Akua, no ko'u ola ana a ike i keia la, [olioli nui ma ia manawa] a no ko'u hiki ana mai maanei e hana i ka hana o ko'u Aupuni. Ua piha ko'u puuwai i ke aloha i kela Akua i hoopomaikai mai ai ia kakou, ke Akua hoi nana kakou i hoomaikai mau mai.
            E pono i ko ka honua nei a pau ke hoolaha ae, " E hoonaniia ke Akua ma na lani kiekie loa ; a he malu ma ka honua ; he aloha no i kanaka."
            [Ia wa i pa-e mai ai na leo he nui wale e hoopuka ana i ka huaolelo : Amene. Amene!] Mahope o kana haiolelo ana, huki ae la ia i ka hae iluna iwaena o na leo huro kupinai he nui wale e wawalo ana, a ia wa no hoi i kiia ai na pu aloha hookahi haneri mai Papu Sumeta aku, ki mai no hoi kekahi mau papu e ae, eha ko lakou nui, he kanakolukumamakahi pu o ke ki ana o ka papu hookahi. Aole o na papu wale no kai ki, o na moku manuwa pu no kekahi i hui iloko o ia hauoli hookahi ana. He mea hiki ole ia makou ke hoike aku i ka olioli ana i ka poe i hele aku e makaikai.
            Ilaila kahi i hoike ai o Rev. Heneri Waka Bika (Henry Ward Beecher) i kana haiolelo uila, oia hoi ke Kahunapule Kaulana o Amerika i keia mau la ma ka haiolelo ana. Mahope iho, pule o Rev. Kauka Ka a hookuu mai i ke anaina iaia i hoolei mai ai i kana mau huaolelo hoopomaikai mahope o kana pule hoomaikai.

No Kaletona.

                O Kaletona kekahi o na Kulanakauhale nani ma Amerika i ua la i hala aku, aka, ua neo i keia manawa. Hookahi hapakolu o ke Kulanakauhale i puhiia i ke ahi, a he umi eka aina i paapu i na koena a ke ahi. O na hale hoi i koe iho, ua aneane hapalua o ia poe hale i pau i ka pukapuka i ke kiia i na pu nunui a Kenela Kilemoa. (Gillmore) Ua haule iho na poka boma maluna o na kaupaku i kekahi manawa, aka, ma ka aoao nae o na hale e ku mau ai. Ke ulu nei ka mauu i keia manawa ma na alanui, kahi hoi o na halekuai i ku ai. Mawaena o na kanaka i hele mai ka Akau mai e ike i ka hukiia ana o ka hae ma Papu Sumeta, o Mika Karisona (Garrison) a me kekahi poe e ae he nui wale, ka poe hoi i hooikaika iho e hoopau i ka hookauwa kuapaa ana no na makahiki he nui wale. Ia lakou i hiki aku ai i Kaletona, ukaliia aku la lakou e kekahi huakai nika, hookahi mile ka loihi me ka himeni hele i ke alanui i ka leo mele e u-waia nei e na kamalii o kakou nei, oia hoi o " Nani Haleluia." (Glory Hallelujah) He mau halawai nui ka lakou ma ka halepule Ziona, mailaila na kanaka eleele 5000 i hele pu mai ai.
            Ua haiolelo iho o Rev. Heneri Bika me kekahi poe e ae i ka lakou mau haiolelo ku i ka olioli a me ka naauao, a malaila kahi i haawi aku ai o kekahi nika ia Karisona i kekahi huihuipua me kona haiolelo pu aku. I ke kakahiaka, ia lakou i haalale ai, hahai hou aku la kekahi puulu nika a hiki i ka uapo. Hookahi nika e paa ana i ka hae Amerika ma kekahi lima, a o kekahi lima e paa ana i na keiki elua, kahea ae la ia me ka leo nui, " E na kanaka o ka Akau, ke ike nei oukou ano i ke kumu o ko'u aloha ana i keia hae, no ka mea, oia ka mea nana i lilo ai keia poe keiki na'u, oiai hoi aole na'u mamua !" Ua kiola aku kekahi poe nika i na pua maluna o lakou, a haalele iho la lakou ia Kaletona me ka olioli. Aole lakou i hoopoina iho i ka po i kiia ai ko lakou Makua, ko lakou mea nana i hookuokoa, e ka lima menemene ole o ke kanaka powa.

Na Palapala.

Hauoli me ka Olioli..

                E ae inai ia'u e hooili aku i ko'u olioli nui no na hana o ka Halawai Euanelio Hawaii. Owau wale no anei ka i loaa hia i nei mea he olioli, aole anei o oe kekahi e ka mea e heluhelu ana.

KA HUI PU ANA.

                Ma ka la ehiku ka hoomaka ana, a ua pau ma ka la 20. Ua ikeia ka hui ana o na lala elua o ka aha, na Kahu me na Elele. Na makua Amerika me na keiki Hawaii i hoonohoia ma na ekalesia i hookaawaleia.
            Ke pii mau nei ka maikai o keia halawai, ke holo nei imua na hana o ka pono. I ka hoohalike ana i na mea keakea mai me na hana i hanaia, ua maopopo; ua olioli ka naau. O ka mea e heluhelu akahele ana i ka moolelo o keia halawai makahiki o ka Aha. E puka mai ana mai loko mai o kona Puuwai ka hauoli nui.

NA HANA A KA AHA.

                O ka hoalohaloha aku i ke Akua ka hana mua i ka hapalua mua o ka hora o na la a pau e halawai ai. E pule ana a e kuka ana, a i kekahi manawa ua noi ia mai e hooloihi i hookahi hora, a pela no.

KAUMAKAPILI A ME KAWAIAHAO.

                Ma ka lokomaikai o na keiki a ke aloha o na ekalesia elua, ua wehe wale ia na ipuka o na Halepule elua, ko Kaumakapili i ka hora 7, o na ahiahi a pau, i na malihini na hana, me ke anaina kanaka nui i piha pono ka hale. A ma ka wanaao ma Kawaiahao, i na malihini no na hana. O ka mea hilu loa o ka piha o ka halepule i na kanaka, aole pela ma na kuaaina. E ka poe o na kuaaina e hoi a e hoohalike me lakou nei; oiai e akea ana oukou, a o lakou nei e kupilikii ana. He lulu dala kekahi ; no na Fatuhiwa, Mahinahou, na hana kuloko, no na hana kuwaho, a no kekahi mau Luakini o Hawaii ; o Kaonihimaka ke Generala o ia hana. Ua holo mua keia hana. A ua ume pu ia mai ka eke a kekahi poe a kuhikuhi i ka hale.

NA KE ALOHA.

                Na ke aloha o na ekalesia elua, ua wehe wale ia na hale o na hoahanau i wahi e noho ai na malihini a pau ka lakou hana, e ai ana, a e moe ana me ka oluolu.

KA HALE PAINA.

                Ua hoohui ae la na ekalesia elua, e hoahu i ka ai a me ka ia. A ua waihoia ma ka hale kokoke i Kawaiahao; malaila ka paina awakea o ka iliulaula; ua ai a maona, inu no hoi a kena. O Moo ke Kapena ma keia hana, o ka inoa iho la no ia i loaa ia'u. Ua eleu kupono loa oia ma ia hana. A iaia ko'u mahalo, aole e poina ana kana hana aloha ia'u. Aloha oe e Moo ea.

KA HOOKUU ANA O KA AHA.

                Hookahi hora e lilo i ka pule; a ua hoopuka ia kekahi mau olelo paipai kupono, a me na pule no ka Uhane Hemolele. A hookuuia aku la ka halawai me ka eehia aloha. A e hui hou ana hoi ma ka Poakolu mua o June, A. D. 1866. A awe aku la ka ihu o ka moku i Fare thee well,— Fare thee well.— A pela mau aku. E. HELEKUNIHI.
Iune A. D. 1865.

Wahine hanau nui i na keiki.

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE : Eia ma Kahului, Kona Akau, Hawaii nei, kekahi wahine i hanau nui mai i na keiki me kana kane iloko o na makahiki lehulehu o ko laua noho pu ana. O Kepaa ke kane, a o Pahaa hoi ka wahine. Ua puka mai no hoi mai loko mai o laua na keiki he umikumamakahi (11) ; he elima kaikamahine, a eono hoi keiki kane. O keia mau keiki he umikumamakahi, ke ola akoakoa nei lakou a pau.
            Eia hoi ; o Kepaa, a me kana wahine o Pahaa, aole i luia iho ko laua mau oiwi, ke noho opiopio nei no, a o na moopuna nae kai nui. E nana aku hoi ia Pahaa, ua like no me na kaikamahine ka hele a opio wale, a pela nohoi ia Kepaa. Ke manao nei nae au, ina paha e hele a mea elemakule iho o Kepaa, a luahine iho hoi paha o Pahaa, ke manao nei au, e hiki ana paha i ka iwakalua a oi aku na keiki, no ka mea, ke ku nei no ka liki o kahi puali o Kepaa i ka umauma, pela no hoi o Pahaa, hele wale no a mea opalapalaulu wale.
            Ea ! E ke Aupuni e !! Ua pomaikai oe ia Kepaa, a me Pahaa o Kahului nei, no ka hanau nui mai i na keiki.
N. S. NAHAUOMAIHI.
Holualoa, N. Kona, Hawaii, Iune 21, 1865.

            Ua kohoia iho nei o Mr. Maka, o Waikane, Oahu, e ka Papa Hawaii e holo i Maikonisia, i keia holo ana aku a ka moku Hokuao.

Aole i Loaa.

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE : Ua halawai mai au me na haina o na ninau a'u, i hoopuka ia oe ma kou kino o ka la 25 o Mei, maluna iho o kou Helu 21. Ua hiki mai i keia la na haina a kamalii liilii ma Waimanalo, e hai mai ana i na haina o ua mau ninau la. Auhea oukou e kamalii me ka poe koho ninau o Iune, ke hai aku nei au ia oukou, o na haina a oukou, i hai mai nei, aohe wahi mea a pilipili aina iki aku i kulana o ka haina oiaio aia wale no i ka pua, o ua mau haina la a oukou e hai mai nei, aole ia o na Haina o ua mau ninau la. O ka ninau iwaenakonu o keia mau ninau, a oukou i pane mai nei aole he Haina oia ninau, he ano ole hoi wahi a oukou, na ka la poele ua ninau la. Ke hai aku nei au ia oukou he ninau malamalama loa ia, nolaila olinolino na maka o oukou a makapo loa ike ole. Ua ike anei oukou i ka moolelo no Paulo i kona wa i hele aku ai i Damaseko, a halawai mai oia me ka malamalama nui i oi aku i ko na malamalama ana i ike ai, pehea oia. Ua oleloia ua makapo, aole oia i ike i kekahi mea kino imua ona no ka nui loa o ua malamalama la. Pela no oukou no ka hiki ana'ku o keia ninau malamalama loa i ko na ninau e ae a pau, a paia me ke alohilohi o ke one o Wailea a me Pahonu oia ka mea i pouli ai. Nolaila paha ka poaeae pohihihi o na maka o oukou a hoole wale iho no aohe haina o ka ninau maikai, kahaha ! I ole au e kuhihewa. Ua alakai ia paha oukou e kekahi kanaka nona ka nana poaeae ana, aole i hanaia ke kii ma ka letina o ka maka a mamuli oia alakai ia ana ma ka maka pohihihi, nolaila paha ke kumu o ko oukou ike ole a hoole ai, aohe haina o ua ninau la iwaenakonu. Mamuli o ka lana o kuu manao, aole au i hana i keia mau ninau i haina ole kekahi o lakou he haina no, i lohe oukou e kamalii o ka pali hauliuli o Makapuu.
            Ina no ka loaa ole ke kumu o ka hoole ana, pono anei ia ! E pono e nonoi mai oukou i ke " Kilohana Pookela o ka Lahui," e hoihoi aku i ko oukou manao hoole no ua ninau la. Eia ke kauoha ia oukou, e huli hou aku no malie o loaa, ina paha iluna o ka lihilihi pali o Makapuu. I huli oukou a i loaa ea, waiho hou mai oukou maluna iho o ke Kilohana nani o ka Pakipika.
Owau no KALAULI. Honokaupu, Honolulu, Iune 12, 1865.

Ia W. P. Kama.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :
            No ko'u lawe ana mai i ka olelo pane a ka mea nona ka inoa maluna o keia kukulu manao ana, i pai ia ma kou Helu 23 aoao 4. Nolaila, e oluolu oe a me kou Luna Hooponopono e ae mai e hookomo iho i na olelo pani e pau ai ke kunahihi o W. P. Kama. Eia iho ia malalo nei.
            E W. P. Kama e ! ua ike au i kau mau haina o kuu mau ninau i waiho iho ai ma ka Helu 14 o ka Nupepa Kuokoa. Ma kuu ike ana i kau mau haina aole i pololei, a ua hala no ke ki ana o ka poka. Nolaila o kau haina ua like me kekahi laau i kapaia he Uhiuhi. Aka, ma ko'u ike ma ka hapa mua o kou kukulu manao ana mehe la ua makaukau e ae aku me ka manao e pane pololei i ka ninau, aka, hopu hou oe i ka inoa o ka laau i hai ia maluna, nolaila, loaa ai ia oe ka laau a Kekuaokalani, owai ihola la hoi ka inoa, poina iho la ka hoi au, a me kahi aina i Waikiki-kai i loaa ia'u ka hua kumu H. a koe aku na hua i koe ua poina ia'u. Hemolele no hoi ua poina. Malia no paha eia i uao W. P. K. nei ka loaa oua mau mea poina nei, pela io no, no ka mea, he wahi kanaka lohe la hoi i ke kahea mai a ka leo o ka lau o ke ko puaole o Puuohala, no ka mea, malaila ka ke ko puaole kamailio. E W. P. K. Ke ninau mai la oe ia'u " Aole anei i pili a i ku i ke keaka kekahi kii e ai ana i ka iole, a me ka nika i hooia i ke kaulawaha i ua po la ma ka hoike kii ana, a me kekahi mau mea like." Ke hoole aku nei au " aole." He elua kumu o keia hoole ana. 1 O kou wehe ole ana mai i ka ninau 1 penei. Ua ike no anei oe i kekahi kii hoolele-aka e like me kau i ike ai ma Wailuku, ina ua komo oe i ke keaka ma Honolulu ? Ma keia ninau aole oe i wehe mai i ka haina pololei o keia ninau, ina e wehe maikai oe, alaila e pau no kou uhi ana. 2. O ko'u ike aole he kii hoolele-aka na kii i hana keaka ia ma Honolulu pela mai ka mua o ko'u ike ana i keia mea he hana keaka, nolaila ke olelo nei au he makehewa keia ninau au e kaamola mai nei.
            Ke pane mai la oe, o ka haawi ana me ka hapalua a me ka loaa ana mai o ka pepa liilii oia ka ka mea e lilo ai i keaka. E ke hoa ! Mai kuhihewa oe o ke keaka wale no ka mea hana ia pela, he mea e ae no kekahi i hana ia pela, ina oe i Honolulu i ka la 31 o July, A. D. 1863 ina ua pau kou kapili ana malaila, no ka mea, ma ia la ua haawiia ka hapaha a hapalua, a ua loaa mai hoi ka pepa liilii, alaila, komo e lohe i ka haiolelo a R. G. Davis, ka mea i kohoia e hai i ka moolelo o na pilikia o keia Aupuni o na kau i hala, a me ka hele ana e ai i ka ahaaina i hoomakaukau ia ma Kawa, nolaila, ma keia wehewehe ana e hakahaka ai kau kapili ana, ke pane hou mai la oe. " Ae he aha la hoi kou mea i hoohewa ole mai ai ia'u ma na mea a pau au i ike ai iau ?" Ke pane nei au i mea nou e hoka ai a nele ai kou kukulu manao ana. Ua akaka loa ia'u ina kaua e hoopaapaa hua olelo ana, ua haule mua oe, no ka mea, ma ke poo o kou kukulu manao ana, peneia, " He hoike kii o na aina e mai." Ma keia ua makaukau oe e kaawe ia oe iho, no ka mea, ua kau mua oe i keia mea. mamua o kou hoopuka ana i kou manao." O ka hoolilo ia ana o ka Halepule i hale keaka," Nau no i paopao ia oe iho.— Ua pono loa ka hoomoe ia o kau palapala loihi kuawili moakaka ole a ke mahalo nei au i ke Kapena L. H. Kulika, i kou manao hookahi anana ka loihi. E ka poe a pau mai Hawaii a Kauai, i lawe i ka " Nupepa Kuokoa," mai manao oukou ua pololei ka hoike a W. P. Kama, aka, e nana i ka oiaio i hoikeia ma ka " Nupepa Kuokoa," Helu 14, a malaila wale no oukou e ike ai i ka oiaio o na mea i hanaia ma Wailuku nei e like me ka'u hoike mua ana aku. Owau no me ke aloha.
S. N. H. KAPEA. Waikapu, Maui, Iune 14, 1864.

Aha Hookolokolo.

KA AHA JIURE.

                Eia na hihia i laweia ae imua o ka Aha Jiure i ka Poakahi iho nei, oia ka la 3 o keia mahina, o Kapouhiwa a me kana wahine, he hoike wahahee a ua hookuuia. Iuka, he hoike wahahee, a ua hoopaiia eha mahina.
            Kanoa kue ia Lima. He hihia waiwai keia, a ua waihoia nae a ka Banco.
            William Bu, pue wahine, ua lilo ka bela he $1500. Ua hookuuia ke Jiure a hiki i ka manawa a ka Ilamuku Nui e hoouna aku ai ia lakou.

Aha Hoomalu o Honolulu.

                Iune 29. Aia, pepehi wahine, ua hookuu ia no.
            Iulai 1. B. Nagel, ona maluna o ka lio, a ua hoopaiia e $3. me $1. koina.
            Iulai 3. Mele w., holonui, bela ia $6.00. Herman Toben, holo nui, bela ia he $10.00. Makaai, he ona, a ua hoopaiia $6. Melopi, (he wahine Manihiki), a hoopaiia $2. a me $1. koina.
            Iulai 4. Kekipi, ona a belaia $6. Malcolm Cox, holonui me ka manao ole i ke ola o ka lehulehu, a ua belaia $6. Jno. Barker, ona, hoopaiia $2. me $1. koina.
            Iulai 5. William Wilson (Bila), holonui, belaia $6. Henry Hemstead, holonui a belaia he $10. Epena, holonui hopaiia he $10. me $1. koina. Kamahana, holonui, hoopaeeia a ka la eono. Kauanehu, ona me ka hoeha, hoopaiia $6. me $3. koina. Paaoao, ona hoopaiia $3. me $1. koina. Hale, ona, hoopaiia $2. me $1 koina, Kamaka, ona, a hoopoiia $2 me $1 koina. Papalimu, ona, a hoopaiia $2 me $1 koina. Kahilahila, he holonui, ua hoopaneeia a ka la eono. Keoki, holonui belaia he $10. Paahao, holonui, a ua hoopaneeia a ka la eono. Kealohapauole ona, hoopaiia $2 me $1 koina. Peter Gough ona, hoopaiia $2 me $1 koina. Alexander Almy, ona, belaia $6. H. B. Harper, ona, belaia $6.

MARE.

Iulai 3, ma Honolulu, mare o Rev. Timoteo Pohano no Hilo. Hawaii, me Akela w. no Honolulu, na Rev. H. H. Pareka i mare laua.
Iulai 4, ma Honolulu, mare o I. Kealoha k. me Hana w., na Rev. H. H. Pareka i mare.
Iune 17, ma Kokomo, Hamakualoa, Maui, mare o J. Kapohakimohewa k. me Kauai w., na Careen laua i mare.
Iune 18, ma Makawao. Maui, mare o Aneru (haole) me Kealoha w., na Careen laua i mare.
Iune 25, ma Puahookui, Hamakualoa, Maui, mare o Kahoounauna k. me Hilina w., na Careen laua i mare.

HANAU.

Aper. 16, ma Kalaheo, Kauai, hanau o Keoniiki k., na Keoni me Kaikina.
Aper. 24, ma ia wahi no hanau o Maiohoiki k., he keiki kamehai na Hanalei.
Iune 23, ma ia wahi no hanau o Rahelaiki w., na A. W. Maioho me Moehaona.
Iune 21, ma Wahiawa, Kauai, hanau o Kelohaiki w., na Manoi me Keloha.
Aper. 3, ma Moanalua, Oahu, hanau o W. Kaililaukea w., na Kahawaii me Kalua.
Iune 19, ma Moanalua, Oahu, hanau o William Hughes k., na H. Bolabola me R. Kahalelauniu.
Iune 14, ma Nini, Honolulu, Oahu, hanau o Inoaole w., na Kelohapauole mo Kamakani.
Iune 22, ma Manoa, hanau o Asimeda k., na Kolea me Manoa.
Iune 16, ma Kaoawai, Honolulu, hanau o Kalaokekahuli w., keiki kamehai na Wehea.
Iune 12, ma Papaula, Hamakualoa, Maui, hanau o Keahi k., na Kuheleloa me Keanu.
Aper. 18, ma Palauea, Honuaula, hanau o Kumoho k., na Pai me Akaa.
Mei 11, ma Paeahu, Honuaula, hanau o Haehae w., na J. Kukahiko me Kamaka.
Aper. 18, ma Palauea, Honuaula, hanau o Kaalaneo w., na Kanana me Kaohu.

MAKE.

Ian. 11, ma Kawai, Kauai, make o Keoho w.
Ian. 11, ma ia wahi no make o Kahoomano w.
Feb. 15, ma Paeahu, Honuaula, make o Kinoole w.
Feb. 25, ma Wahiawa, Kauai, make o Hoolawa ka.
Mar. 2, ma Keawakapu, Honuaula, make o Kaikialoha k.
Mar. 6, ma Lawai Kauai, make o Pihanui k.
Mar. 3, ma Wahiawa Kauai, make o Wahineiki k.
Aper. 27, ma Papa Kona Hema, Hawaii, make o Meheula k.
Aper. ma ia wahi no make o Kaonohiokala k.
Aper. 24, ma Moanalua, Oahu, make o Kalama k.
Mei 5, ma ia wahi no make o Keaka w.
Mei 19, malaila no make o Kaili w.
Mei 18, ma Papa Kona Hema, Hawaii, make o Nalupena w.
Mei 24, Lawai, Kauai, make o Kupalu k.
Mei 4, ma ia wahi no make o Kauiamaoole w.
Mei 12, malaila no make o Naonenui w.
Mei 18, ma Paeahu, Honuaula, make o Kaalaneo w.
Mei 17, ma Puahaakui, Hamakualoa, make o Kapalu k.
Mei 27, ma Kamole, Hamakuapoko, make o Kimo k.
Iune 16, ma Keawakapu, Honuaula, make o Kuwala, w.
Iune 5, ma ia wahi no make o Kamahana k.
Iune 11, ma Nuu Kaupo, make o Kainoalaa k.
Iune 14, ma Nini, Honolulu, make o Inoaole w.
Iune 11, ma Moalii, Lahaina, make o Lina k.
Iune 16, ma Pualoalo, Honolulu, make o Kaheananui k.
Iune 13, ma Kalihikai Oahu, make o Hau k.
Iune 24 malaila no make o Kaipuoeoe k.
Iune 25, ma Kalawahine, Nuuanu, make o Kaili k.
Iune 25, ma Waikahalulu, make o Bila Kaili k.
Iune 10, ma Moanalua, Oahu, make o Telula w.
Iune 22, ma ia wahi no make o Kapawa k.
Iune 24, malaila no make o Kapanui w.
Iune 14, ma Paua, make Kamila w.
Iune 16, ma Kapauhi, make o Kolopue w.
Iune 29, ma ia wahi no make o Kaaina w.
Iune 18, ma Auwaiolimu, make o Hoakeauee w
Iulai 5, ma Apua, Houolulu, make o Palahe.

Lio nalowale.
ELIMA DALA ($5.00) MAKANA !


                E UKU IA NO KA MEA E LOAA'I kuu Lio Ulaula i nalowale ma EWA, OAHU, nona ka hao M ma kekahi uha, a he hao ano-e ma kekahi uha, ke hoihoi pololei ae ia S. N. Emerson (Samuela) ma Waialua. A i ole ia, ia KAUKA KULIKA, Ma ke Keena Kuokoa.

PAPA. OREGONA.!

                KA HIKI ANA MAI NEI NO IA MALUNA o ka Moku " CAMBRIDGE," a e kuaiia'na ma ke Kumukuai haahaa loa e George G. Howe, ma kona wahi mau ma AINAHOU. 100,000 Kapuai Papa Kalakala, 80,000 Laau o-a, NA PAPAHELE, NA PAPA PA, NA PINE PA. ME NA LAAU AAHO, pono iniha ka manoanoa. 100,000 Pili Kedera. E oluolu oukou a pau e kipa aku ia ia. 164-1m

PAPA ULAULA !

                HE ANO MAIKAI AE KAI LAWEIA MAI nei o ke Kialua Biriki "KENTUCKY," he 125,000 Kapuai PAPA KALAKALA, 20,000 Kapuai Laau o-a ULAULA, o ka Helu 2x3, 2x4, 4x4,3x6, 4x6. 20,000 Kapuai PAPA HOLE. 20,000 Kapuai PAPA ULAULA Paku, 50,000 Kapuai PAPA ULAULA i kahiia, iniha 1, iniha 1 1/4, iniha 1 1/2, a me 2 Iniha, 225,000 PAPA PILI ULAULA. E Kuaiia ana ma ke Kumukuai haahaa loa ma kona wahi Kahiko ma AINA HOU. George G. HOWE. Honolulu, Oahu.161-1m

OLELO HOOLAHA.

                E IKE AUANEI NA KANAKA A pau, ke nana mai i keia Palapala, owau o HALIIMAILE (w.,) ka wahine mare a KEKOI, o Kapalama, Oahu. Ke hai aku nei au ma ke akea, i ike ma ai oukou a pau, ua kuai au.a ua hoolilo loa aku i kuu mau Apana Aina a Kapalu i hooilina mai ai no'u ia KEKAI (k.) o Honolulu, Oahu, no na dala maikai he $ 50 00, i loaa mai ia'u mai ia Kekai mai, ma ke kuai maikai ana e like me ke kupono i ko'u manao. Aka nae, ua ike oukou i ka Olelo Hoolaha a ko Kakoi kuu kane i hoopukaia ma ke " AU OKOA " o ka la 19 o Iune M. H. 1865, aia ma kana Olelo Hoolaha oia la, e hoole loa ana ia, " Aole ka mana iki o ka'u kuai ana, aole ka e paa ana, aole ka e hiki ia Kekai ke komo iloko o ua aina la," wahi a kuu kane e olelo nei, " Ua noho pu au me Kakai ma ke ano hewa." Ke hoole aku nei au ia oukou, ua ku ia olelo a kuu kane i ka hoopunipuni a me ka laibila, ua ike ae la oukou i ke kumu oiaio o kuu kuai ana i ua mau Apana Aina la o'u ia Kekai, a oia iho la ke hamu o ka ino loa ana ia Kakai a me kona mau Hooilina a mau loa aku. A ke ku aku nei au e pule i na olelo a kuu kane, ma na hoopii a pau o Kekai e hoopii ai no'u ma ke Kanawai, e like me ka olelo o ka Pauku 1294 o ke. Kanawai Kivila. A ke hoole loa aku nei au, aohe loa e hiki ia Kekoi kuu kane mare ke komo a lawe i na mea e ulu ana ma ua mau Apana Aina la o'u, a'u i hoolilo aku ai ia Kekai, ma ko'u kuai lilo loa ana'ku. A e hiki no ia.Kekai ka hope i na kanaka a mau kanaka paha e komohewa ana ma ua Apana aina i lilo la la, ke kue mai kekahi, a me kuu kane pu i mare la o Kekoi, he kanaka malama ole loa ia'u a hiki i keia la, mai ko maua mare ana mai, he haawi mai no i kahi lole, a loaa hou aku no. Pela auanei ke ano maikai o na mea i mare ia.
HALIIMAILE. Ka wahine mare a Kekoi. Honolulu, Oahu, Iune 27, 1865. 187-2t*

KA BUKE UNUHIOLELO A ANERU !

                UA PAA UA BUKE NEI, E HOIKE ANA I ke ano o na hua olelo Hawaii, a ke kuai ia nei ma ka Hale Kuai Buke o Wini. Elua ano o ua Buke la ma ke kuai ana, $5 Dala ko kekaii, $6 Dala o kekahi. Elima haneri me kanalima kumamaiwa aoao iloko o keia buke UNUHIOLELO, a ua piha loa i ka momona o ka naauao.
H. M. WINI.
Luna Hoopuka
Honolulu, Mei 22,1865.

UA MAKEMAKE ANEI OE I KA
Papa Ulaula

                UA MAKEMAKE ANEI OE I KA Papa Ulaula Makepono ? Ke ike nei anei oe, aia o George G. Howe, Ke noho kuai Papa la ma kona wahi kahiko, ma AINAHOU ? 186-lm

Olelo Hoolaha !

                E IKE MAI E NA KANAKA A PAU O kela ano keia ano, ke nana mai ma keia hoolaha. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho o keia hoolaha ana, ke hai aku nei au ma ke akea. Ua kapu loa na Aina o Kimo Pelekane, Keolaloa, a me Kapilikea, oia hoi o Alele a hiki i Mokapu, i na e komo hewa kekahi Lio, Hoki, Piula, alalia, e uku ka mea nona ia holoholona hookahi dala ($1.00) no ke poo hookahi no ke komohewa a me ka hoopoino ana, a me ke poho o ka poe nona ka inoa. Ua kapu no hoi na kanaka i ke kii ana i na mea ulu a pau maluna oia mau aina, ina e kii kekahi, e uku no ia Elima Dala. ($5.00) Ua kapu no hoi na kanaka o na ano apau, aole e hele wale ma ke Kula e ho-a ai i ko lakou mau Lio me ka ae ole ia e a'u, a i na i ku-e ia kekahi o keia Olelo Hoolaha, alaila, e hoopiiia no ia imua o ka Lunakanawai Apana. O na kanaka a pau e hele ana i ka lawaia ma Ulupau a me Kuaaohe, ua kapu na Lio aole e nikiniki ma ke Kula, o na kanalu e hele pu ana me ka Ilio ma ke Kula o Mokapu, e uku ia Elima Dala. ($5.00) Ua kapa ko'u mau Paniolo aole e kii wale i na Lio o na Haku nona ka Aina me kuu ae ole. E hookoia keia mau olelo i ka malama o Julai e hiki mai ana.
S. KANEHAKU, Luna malama Aina, Kapaa. Kailua. Koolaupoko, Iune 17,1865.166-1m*

OIHANA Pulupulu Hawaii !

                UA LOAA MAI IA'U MAI BOSEtona mai, i kekahi mau WILI PULUPULU NO KA Pulupulu Ki Ailana ! A no ka PULUPULU GEORGIA, no ka hoomaemae ana i ka Pulupulu. He mea hou keia ma Hawaii nei, Mailoko mai o keia wili hou, ke hookaa wale ia nei ka Pulupulu mai na hua mai — o na hua, o haule ana iloko o kekahi pahu, a o ka Pulupulu maemae, e haule ana ia iloko o kekahi pahu okoa.
Penei ke ano a me na inoa o ka Pulupulu.
            HELU 1.— Oia ka Pulupulu KI AILANA (Sea Island.)
            HELU 2.— He Pulupulu GEORGIA, nona na anoano huluhulu. He Pulupulu AIGUPIKA, he anoano ulaula. He Pulupulu PERU, he anoano ulaula.
            HELU 3.— Ka Pulupulu Kahiko o Hawaii nei, he anoano aloalo pipili. Ka inoa o keia KIKANE (Kidney.) Penei ke kumukuai ; aka, ina hooemi ke kumukuai ma na aina e, pela no hoi e anei ai maanei :
            HELU 3.— Eha (4) keneta no ka paona hookahi Ina maemae loa ka Pulupulu laweia mai, me ka Pulupulu opiopio ole — 5 keneta.
            HELU 2.— Elima (5) keneta no ka paona hookahi.
            HELU 1.— Eono, ehiku, a ewalu keneta paha no ka paona hookahi, e like me ke ano a me ka maemae o ka Pulupulu ke laweia mai.
            No ka Pulupulu i pau ka anoano i ka waeia, e kuai mai no hoi au, he 16 a 20 keneta, e like me ka ano a me ka maemae o ka Pulupulu.
            EIA KEKAHI.— E malama pono oukou, a e hookaawale i ka Pulupulu Helu l, ma ka eke okoa, a o ka Pulupulu Helu 2. ma ka eke okoa. No ka mea, ina e huiia iloko o ka eke hookahi, e ukua no au i ke kumukuai e uku mau ia nei no ka Helu 2, a 3.
            E lawe mai oukou i ka Pulupulu ma ka Hale Leta, a e kuai koke aku no au.
166-3m H. M. WINI.