Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 27, 6 July 1865 — Ka Nupepa Kuohoa. HE KAAO O ASIMEDA! [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuohoa.

HE KAAO O ASIMEDA!

helu o. (lunuhiia noloko ae o ka Buke Moolelo a Geberiana.) Ia ia i hele aku ai, ike aku la oia. hookahi kukui e a ana ma ka liaie i kaawaie loa ma kahi mamao aku mai na kuuhale e ae. Alaiia, hele aku Ia oia malaila'ku a hiki i ka hale a ke kukui e a ana, nia hoi, ua paa na puka a pau : Hookokoke aku la oia ma ka puka makani mawaho aku, aia hoi, lohe nku la oia i ka leo pule, he leo wahine nae, a pau kn pule ana, ku ae la ua wahine la, e aaliu ana me- ke kapa Ikeokeo hulu-hipa. he kapa o ka Oihanakuhuna, ua kauia ka uhimaka imua ona. Huli pono aku la ke ulo iwaho ma kahi a Asimeda e ku aku ana, me ka manao ua paa ka puka-aniani, nolaila, wehe ae la oia i kona kapa a pau, a me ka uhimaka, aia nae ua pau ke kino holookoa a pau i ka waiho wale, me he kii lohi la imua o kona mau maka, ia manawa, ike aku la o Asimeda, o ke kino no o kana mea i moeuhane ai, ka mea hoi nana i uneune ke a-na kaumalie o kona puuwai, a i imi ai hoi, me ka manao ua paa loa na puka, aia nae, ua knpakahi ae Ia ka lole paku oloko o ka puka-aniani, malaila o Asiraeda i ike aku ai. la Tamala e komoana i ke kapa-moe po, lalelale koke ae la o Asimeda a ku mawaho 0 ka puka komo, kikeke aku la. Ia manawa, puiwa koke ae la o Tamala, a komo koke ae la i ke kapa Oihanakahuna, me ka manao o ka Epitobo Nui: A makaukau oia, hele aku la a u;a ka puka komo o kona hale, kikeke hoii ana no, o ka elua ia o ka Asimcda kikeke ana, aka, aole nae o Tamala i wikiwiki e wehe koke i ka puka : Ia manawa, pule aku la oia, a pau ka pule ana, kikeke hou ana no, o ke kolii ia. Ia manawa, pane koke aku la o Tamala ; Owai mawaho? " " He malihini," walii a Asimeda : " E wehe mai oe i ka puka, i ike aku au ia oe, a me oe ia'u, alaila, e haawi aku au i ko'u aloha ia oe, a me kou aloha ia'u." I aku la o Tamala ; <k E ka malihini. aole wau e haawi akn ana i hookaiii hnpaha o ko'u aloha nou, no ka mea, ua hele mai oe io'u nei ma kou ano powa, ma kahi i malama ia'i ka maiuhia no'u ; a pehea ia i hiki mai ai oe iloko nei, kahi oi o ka maluhia ma keia honua ? A nolaila, ma ko'u aoao huipule, a kupaa no hoi mamuli o na Kauoha Hemolele ; ke i aku nei au ia oe ano : E hoi koke <>e i keia manawa, aole e weheia ka puka nou." I aku la o Asimeda. " E ke kaikamahine Haipule a Hemolele hoi, e hoomanawanui iki mai oe malaila, i olelo aku ai au ia oe ma ka mea pili i ka haipule. Ke i aku nei au ia oe ; i na paha he kaikamahine haipule oe, i na paha ua ike oe 1 ka ka Haiku mea i oleio mai ai iloko o kana Kauoha Hemolele. " O ka hale au e komo aku ai, e haawi mua aku i ke aloha." A penei hou, " O ka mea kikeke e weheia nona." A no keia mea, k« ninau aku nei au ia oe e ke kaikamahine haipuie : Pela onei ke ano oia mea, a ka Haku i olelo mai ai; " O ka hale au e komo aku ai," e haawi aku i ka olelo kipaku, a "o ka mea kikeke," e pani i ka puka-nona? Ina ua hewa wau ma keia mea n'u e hoakaka nei, e pono oe e kalā mai, oiai o kaua wale no." A no keia olelo ana a Asimeda ipela, wehe koke ae la o Tamala i ka puka, a olelo aku la, " E ka malihini, aloha oe ; aole o oe ka'u e kala aku, aka, owau kau e kala mai, no ka mea, ua haule ia'u ia mau Kauoha Nui a ka Haku." Mahope iho «"> keia mau olelo ; olelo aku la o Asimeda, E Tamala Hemolele e; e haawi maikai mai oe ia'u i hookahi honi ana, a mahope oia manawa, aiaila, e hoike aku no au ia oe he mooleio loihi loa e pili ana mawaena o kaua." " Auwe ! e ka malihini e!! Wahi a Tamala; ua noi mai o« i ka mea ku i ka haumia, ka mea hiki oie ia'u ke ae aku, nolaila, e hookaawale koke oe ia oe iho." I aku la o Asiaieda ; " E Tamala oiaio e ; e hoomanawanui iki hou mai oe, i olelo aki.i ai au no ka'u mea i noi aku

nei ia oe: Aole au i noi aku e haawi mai oe ia'u e honi ma ke ano haumia, aka, ma ko kaua aoao haipule no, i mea e like ni ma kori ano hemoiele, e like me ka mea i oleloin iloko o ke Kauolia Hemolele, kahi au e hilinai nui nei, i oleloia penei : " E haawi aku i ka honi hemolele o ke aloha:" Pehea la keia ? " A lohe o Tamala i keia mea, noonoo ilio la oia a liuliu iki, alaila, oleloaku la, " He oiaio kau mea i kuhikuhi mai nei, aka, aole nae au i ike i kou haipule oiaio, no ka mea, ke ike nei au, aole oe i noi mai ma ka honi ku i ke Kauohu au i kuhikuhi (iiai nei; o ka honi a ke Oiaholo kau mea i makemake nui ai e haawi aku au. Nolaila, aole a'u olelo i koe nou, e hoi oe." Pnu ka 'I'amiila olelo nnn, hoopaa mai la oia i ka puka. I a;ui I a o Asimeda. " E oinolu oe e ku mai pela, e hai aku au i ka moolelo e pili ana no kaua. He mau makahiki eha mamua ae nei, i ka umikumamalua o ko'u makahiki, halawai mai la oe me a'u ma ka moeuhane, a hala hookahi makahiki me ewalu maiama. Iloko oia manawa, ma ko'u hiamoe ana, a hihio hoi, a me ke akaku, ua hookūi mau mai oe ia'u ma ka moeuhane, a lilo iho la kuu naau opiopio i mau mea na ke kukoe hoouluhua ai, nolaila, haule ka manao maikai mai o ? u aku ; a na ia kuko malihini au i hooki mai i ko'u lieīe ana i ke kula. Iloko oia manawn, noonoo nui iho la wau i men e ike ai au i kou helehelena kino okoa, e like me a'u e ike nei ia oe i keia po, nolaila, wehe ae la au i ka aahu keokeo o ka manao maikai i uhiia maluna o'u, a kiola aku la iloko o ke ahi. Aka, lalau koke ae la au i ka eahu hinuhinu o ka hoopunipuni, a hele aku la imua o ko'u inakuakane Moi a me kona Aha Kuhina, e ae mai ia'u e hele e makaikai i ka lionua, i ike ai au i na kulana o ke ao nei, o na mea a ke Akua i hana ai ma ka aina, a ma ka moana. A nolaila, haalele aku la wau i ko'u one hanau a me ka -Noho Alii Hanohano o ko'u makuakane ; a hele mai nei e makaikai ma na wahi a pnu o ka honua nei, iloko o ua makahiki eha, aole nae au i ike in oe. Aka, ua hiki ole i ko'u Kakauolelo ke hoomaopopo » ka nui o na lilo ma keia huli ana a'u ia oe, aole nae oe i lona. A no ia mea, ua ike ke Akua i kana Kauwa nei, ua makepoho ko'u noonoo ana nou, o loaa ole paha ; nolaila, ia'u i kipa mai ai ma ko oukou Mokupuni nei 5 ia'u iloko o ka Hale Alii o Cinigamalaina, mn ke awakea o ka la o ka po a kaua e ike nei, halawai mai la me a'u ka leo o ko kaun Akua; —e olelo ana ia'u, {{ E hele oe e .lawe mai ia Tamaln, a e hoopna i kona lima Akau me kou, e noho olua maiaio 0 ka Berita paa o ke Kuikahi a hiki i ko olua mau la hope, no ka mea, o ka hoohalawai mun ana ia oiua ma ka moeuhane, mai A'u aku ia." A mamuli o £eia leo, ua haawiia mai ia'u ka makaukau e kamailio.pu me oe, mamuli o ko kaua aoao haipule." A lohe o Tamala i keia olelo, i aku la oin. "Ua nui kau mau men i olelo mai nei ia'u, aka, o kona ano oiaio, ua makemake oe e hoohnumia mni ia'u. He oiaio, ua loaa wau ia oe ma ka moeuhane, a pela no hoi au, ua loaa no hoi oe ia'u ma ka moeuhane,*iloko o na hihio, a .me na akaku, ua hnlawai mau mni oe me a'u, e like me ka hoomaka ana o ka manawa i loaa'i au ia oe, oia no kou manawa i loaa'i ia'u : A o kn loihi o ka manawa ia oe, pela ka loihi o ka mannwa ia'u. A no ia mea, ike iho la au ua pilikia kuu uhane no ia mea, nolaila, pule aku la wau i ke Akua i na manawa a pau o ka hiki ana mai oia moeuhane ; lilo iho la ia ike ana a'u ia oe i " weln at/a"imua o'u : A nolaila, heaha la oe in'u ? A nolaila, o ka inanno maopopo •nai a'u aku, e hoi oe. O ka mea au i olelo mai nei, " Na ke Akua oe i hoouna mai e halawai me a'u," he wahahee ia." I aku la o Asimeda. A no kau mea 1 olelo mai nei, " Aole au na ke Akua i hoouna mai e halawai me oe," ke ehaeha nei kuu uhane nou, no ko mea, ua hoole oe i ka mea a ka Haku lesn i oluolu ai. A nolaila, ke noi aku nei au ia oe e wehe mai i ka puka, i ike ai oe i ka mea a ka Haku e hana ai nou." A no ia hana ana'liu n Asimeda, wehe

hou mai la o Tamala i ka puka, ninau aku la ia Asimeda, " Eia wau. Heaha ka ka Haku mea e hana mai ai no'ii ? E hai mai." T*inau aku la o Asimeda ia Tamala, " Ke ike inni nei anei oe ia'u ? " "Ae ke ike aku nei au ia oe," wahi a Tamaln, " No ka mea, ua makaukau kou mau lima e powa mai la'u." I aku la o Asimeela, " Heaha ln ktin mea e hookui pinepine nei ia'u ia olelo pono ole ? Ke i aku nku nei nu ia oe, i na he wahine haipule oe, i na ui| ike oe i ka ka Haku mea e hana aku ai nou a me a'u pu." Olelo hou mai o Tamala; " Ua ike au 1 kn kn Hnku mea e hana mai ai no'u, mamuli oia ano i hilinai nui ai au i ka Hnku." Ninau hou aku la o Asimeda, "īna ua ike oe i ka ka Haku mea i hana mai ai nou, i na ua manaoio oe i ka'u mea i olelo mua'ku ai ia oe, a no kou ike ole ia men, nolailn, ua ike ole oe i ka Anela e ku nei ina kuu lima akau, a me kuu lima heina, a o ka Haku au e hilinai nui nei, eia no ia maluna o'u ano, e amo ana ike Ke-a, nolailn, e manaoio mai oe i ka'u mau olelo, i lilo ai oe i wahine haipule io no lesu." I aku la o Tamala, " Heaha oe i makemake nui ai i ka hoopunipuni ? I olelo hooinio ai oe, " Aia na Anela elua mn ou mau aoao, a me ka Haku pu maluna ou." I aku la o Asimeda, "Ke hoopau loa nei nu i ka'u ao ana ia oe, i inea e manaoio ai oe i na mea a pau a'u i olelo mua'e nei, no ka mea, ke ike nei au, e aneane ana kou manaoio hnipule e lele mai a oe aku, no ka mea, ua haule oe mamuli o kou manaoio kuhihewa: A i mea e ike ai oe, eia ka Haku me a'u i keia hora, a na ka Haku mai keia halawai ana o kaua i keia po. A nolnila, ke hai aku nei au ia oe i ka olelo hoike maopopo no ko ka Haku lawe ana mai ia'u.—E nana oe i keia Pa au e ike nei, i hnnaia ekolu hapalm mile ke kiekie, i hanaia a pahee owaho me ko loko, he mea e pnle aku ana ina enemi; ua lioopaaia ine na pani hno eliiku, me na Lata nui pan loa, i kukulu paaia'i ko oukou maluhia: He mau haneri mnkahiki mamua ae nei, aole i loheia, a i ikeia hoi iwaena o ko oukou lahui kekahi mea i komo mai iloko nei e like me a'u e kamailio loihi nei me oe i keia po: A nolaila, e kuu makamaka haipule e; aole anei e hiki ia oe ke noonoo iho, o ke Akua ko'u mea nana i lawe mai iloko nei, malunn o ka eheu o na Anela, i kuleana ai wau ma ka ike ana me oe i keia po ? A no kou manaoio ole i ka'u mau mea a pau e olelo nei ia oe, nolaila, ua hiki mai ka leo ia'u ano mai ka lani mai, e kaili koke ia ana wau mai keia halawai ana o kaua, a e huna ia'u mai kou maka aku ma ke ano hoomaluleia, a e laweia aku au maluna o ka eheu o na Anela, a hoonoho ia'u ma kn lani kuakaa i luna lilo. A na'u no e Hookolokolo mua ia oe ke hiki ae oe ilaila : Oka pau keia'; Aloha oe." Hele aku la o Asimeda mai ka hale aku o Tamala a ma kahi mamao. aku, a pee mai ia, i mea e lohe akii ai oia i ka leo o Tamala. r la manawo, lohe oku la o Asimeda i ka leo pihoihoi o Tamala,e hea ana, " E Asimeda el Eke Kauwa a kuu Akua ; mni wikiwiki oe i ka huhu a haalele mai i kau Kauwa wahine nei, no ka mea, ke wehe nei nu i ka puka o kuu haie nou, i hai hou mai ai oe i ka mea pono ia'u e hana aku ai ia oe a i ko kaua Akua." A lohe o Asimeda i keia leo oTamala, aole oia i wikiwiki e hoi hou aku: A i mea e lohe hou oT oia i ka lua o ka leo kahea hou mai a Tamala mai, nolaila, kali iho }a oia ; aka, aole i hea hou mai o Tamala. Mahope iho o ka Tama!a hea ana mai ia Asimeda, kali iho la oia a hala elima mimute paha, aole nae oia i ike hou ia Asimeda : Nolaila, hoi »e la o Tama!a a ma ka rumi e pule ai, me ka wehe i na puka o kona hale, alaila, pule aku la o Tamala : " Eka Haku ; £ aloha mai oe ia'u, Eka Haka; E kokua mai oe ia'a, EkaUaku; E lawe hou mai oe ia A6imeda, No ka mea, aa makaukau au e oluolu pn maaa ina ke kamailio aoa,

No ka mea, ua hewa, au ma ko'u manao, E ka Makua, E hoouna mai oe ia Maria, E lawe mai ia Asimcda, E Ptitero, e pulo aku oe i ke Akua, E hoouna hou mai ia Asimeda, Ke oluolu nei kuu uhane, E halawai pu me ia, I ka inoa o ka Makua, A me ke Keiki, A aio ka Uhane Hemolele Amene." A i ka pau ana ae o ka Tamala pule ana, kikeke ana o Asimeda ma ka puka, no kn mea, ua ike iho la oia ua hanwi pau loa ia ka manao o Tamala ma ke ano haipule, holo koke mai la o Tamala ama kn puka, ike mai Ia ia Asimeda, ia wa, kukuli iho la o Tamala imua o Asimeda, me ka i mai: " Mamua o kuu kamailio oluolu ana me oe, pono ia oe ke kala mai, i mea e nnni ni ka'u oleloana." I aku la o Asimedn me kn leo nui ano huhu. (Eia ka he wai oloko) :c Aole e hiki in'u ke hoomaikai aku ia oe, aole no hoi e hiki ke kaln aku, ke ole oe e manaoio i ka'u mnu mea i olelo niua ai ia oe." "Ke manaoio nei au i nn mea a pau au i olelo mni ai, ke ole oe e hoohuli hou ae i'ka maikai o kau olelo mua i mea ino." I nku la o Asimeda ; " Ua kalaia oe, o oe me a'u i kela noho ana Lani; aole a'u ino e hana aku ana nou, no ka mea, e like me ka'u olelo mua ia oe, e oia inau ana no ; aka, o ka mea au i manao ai e olelo mai ia'u e pono oe ke olelo mai." I aku la o Tamala ia Asimeda ; "Ua makaukau ka puka nou, nolaila, e komo ae oe ama ka rumi hookipa, alaila, e olelo aku au ia oe." Alaila, komo ae la o Asimeda a ma kahi i kuhikuhiia nona. I aku la o Tamala ; " Ke manaoio nei au i na mea a pau au i olelo mai ai ia'u: He oiaio, na ke Akua oe i hoouna mai i o'u nei,j hoopaa ai kaua i na lima akau 0 kaua mulalo o ka Berita paa o ku manao kuiknhi. Aka, oka honi au i noi mai ui no'u ma ko kaua aoao haipule, e pono e waihoaia mea pela : A nolaila, e hoi oe i keia po, a ma ka hale i hoomakaukauia nou, a malaila oe e kali ai, a loaa ia'u ka hoopomaikaia mai ka Epitobo Nui mai, a me ka poe nana i hookiekie ae iVu ma na mea a kaua i kamailio mua ae nei, nolaila, e hoouna aku no au i ka olelo kauoha ia oe me kuu palapah pu ma ka lima o ka Luna e hiki aku ai i oo la, alaila, ua hookoia, ia manawa oe e komo mai ai iloko nei me ke kauiua ole. Aka, ina i kali oe, aole he luna e hiki aku i ou la i ka la apopo, alaila, aole 1 ae ia." i pau.)