Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 28, 13 July 1865 — Ka Moolelo o Kolumebusa. [ARTICLE]

Ka Moolelo o Kolumebusa.

Ua hanau o Keritopa Koluinebusa Cliristoph'er ma ke kulanakauhale o Kenoa (Genoa) rna Italia i ka makahiki o ko kakou Haku 1435. O kana hana i kona wa uuku me kona makuakane o ke kahi huluhipa a liiki wale i ka umikumamaha o kona mau makahiki. Ua punahele loa na buke iaia, aka, aole nae i ae mai kona makuaknne e hoolilo i kona manao ma ia mea. Eia uae o kana mau buke i makemalie loa, o na buke 0 na heie kaapuni ana me na hele makai kai ana, a nolaila ua kuko nui iho ia i kona mau laopiopioe ike i na aina e. Ma ia hope iho, ua aeia ia e heie i ke kai. Ma ke Kaiwaenahonua kona holo mua ana, aoie nae he nui o na mea i haiia ma keia mooleio n# keia mau holo ana ana. Ua ike iki makou ua komo iki ia iloko o ka oihana kaua 110 kekahi manawa kupono mawaena o ka poe Venetia a me ka poe Mahomela; a o kekahi mea hihiu ana i nana ai, oia no kona hoopakele ana iho i kona ola ma kona au ana a pue i kaaina i ka manawa i pau ai ka moku i ke ahi. Ua ike niaopopo ia no ko Kolumebusa eieu a me kona ike pono i na kowa liilii oke Kaiwaenahonua. Ua hele nku iu e makaikai ma na wahi a pau o ka honua i ikeia ia wa, a mahope iho kupu aela kona mamoe holo mn na wahi 1 ike ole ia a i ioiie ole ia hoi e na kanaka a pau.

O na kanaka au-kai o ke Keneturia umikuinamalima, e like me ka makou mea i hai mua aku nei, ua ike a ua lohe uuku ino aupuni e. Hele aku no ko lakou ike a na kapakahakai a me namokupuni o Europa ho» mai. Aole lakou i hala loa aku mn na kapa kai o Aferrka a hala aku ma kela aoao o ke Kaeiwaena. E laweia ana na mea kalepa ma Inia Hikina ma ka aina, aole hoi i loaa o Inia Komohana. 0 ka manao ikaika i ulu ae iloko o na kanaka kalepa ma ka imi ana i ala e hiki ai i Inia Hikina ma ka wai, ka mea nana i hoala mni ka manao hauwalaau no ia kumumanao, a ua manao iho kekahi poe me ka olelo iho he hiki pono ke holo aku ma kela aoao o ka honua ma ka holo ana a puni ka lae o Aferika. Aka o ko Kolumebusa manao, ua unuhi aku i ka loa, a ua oi pakela aku. No ka maopopo ana iaia he poepoe ka honua ma kona ike ana ma na buke hoikehonua me na buke ao hoku, nolaila ua komo iho ka manao haupu ilokoona, he mau aina e ae no paha kekahi e like ai me na aina i ike ia ma keia aoao o ka honua; a he hikiwawe loa iio hoi ka imi ana nku a loaa o Inia Hikina ma ka holoana ma ke komohana. Eia nae, aole e hiki inia ke hukiku ae i kona manao, oiai ua ililiune ia a ua ilihune no hoi kona mau lioa'loha, e hiki ai la hoi iaia ke holo, no ka mea, aia paha a lako loa i ke dala, alaila hiki ke kukulu i aumoku elike me kana mea e manao ai he pono. Nnlaila, ua hooikaika aku ia e imi a loaa ke kokua ia mai a me ke aloha ia mai e hai. 1 kinohi wehewehe mua aku ia a hoakaka aku i kana mau mea i manao ai he pono i ka Ahaolelo o kona aina hanau, oia hoi o Kenoa, kekahi mokuaina i ulu nui ka oihana kalepa, aka no ka loaa ole o kana mea i manao ai nmlaila, nolaila, hele aku la ia i ke Alii o Potuga)a, a me ke Aliiwahine o Sep'ania. Ua hoolohe mai no lakou iaia me ke ahonui, aka ua kanalua iki no nae ko lakou manao, nolaila aole lakou i hoolako mai iaia a holo pono loa, o pela no hoi i hoolawa ole ia ai kona makemake. 1 kēia manawa ua kauoha mai ia'i kona wahi pokii ia Batolomea iloko o kana oihana. Ua hoouna aku ia i kona kaikaina i Enelani i loaa mai ai ke kokuaia j mai e ke Alii Heneri VII, iain i liolo ai, hnlawai iho la ia me na rnoku powa,a lilo aku la kona moku iholoakuai; aole mea i lohe ia aku nona a me kona j laweia ana ma ia hope iho. Ia wa no, noi hou no ia i ke 'lii a me | ke 'liiwahine, o Sepania, a iloko o na makahiki ewalu, akalii no ia a lanakila. Ua hooholo iho o Fedinara (Ferdinand) me Ikapela (lsabel\u) e hoolako i mau moku ekolu nona me na kanaka he kanaiwa, a me na mea ai no ka makahiki hookahi. Ina kakou e nana iho, he iki wale no ke ike iho i keia wahi mea i hoolakoia, eia nae, ua lanakila ia a ua kaulana no hoi kona inoa. Ua haawi aku ke Aliiwahine Ikapela i kona maugulai mea e kokua ai ma ka haawi ana aku no na lilo. Ma ke kulanakauhale o Palosa (Palos kahi i hoomakaukauia ai o na mea e pono ai o na moku i haawiia no keia hana nauaoi ike oleia e hai. Mahope iho o kona hookohu ia ana i Akimarala Nui no na kai e loaa ana iaia, n me kona hoomaikaiia ana e ka Luna Nui o na Kahuna Katolika ma Palosa, lawe aku la ka ihu o kona moku iaia ma ka lewa oke kai, a hohola ae 'la kona mau pea ma na eheu o ka makani. O na inoa o na moku i haawi ia nona, a i holo aku hoi i Amerika } Saneta Maria (Sancta Maria) o Pinita a me Nina. O Pinita ame Nina he mau wahi moku uuku loa laua aole o laua oneki, aka, o ko Kolumebusa moku, o ke Saneta Maria, oia ka inoku mahuahua ae, ua aneane like pu ka nui me Moi Keiki. He kanakolu ka nui o ka poe huli aina i hele pu aku meia, ame konu mau luina hoi kekahi he kanaiwa. (Jole i pau.)