Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 29, 22 July 1865 — Page 3

Page PDF (1.51 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

Missionary Items.

THE BOARD OF THE HAWAIIAN EVANGELICAL
ASSOCIATION.

                This is the executive body of the Haw. Evang. Association. Its second Annual Report was rendered to the General Association at its recent meeting in June. From that Report we learn that the contributions by the Hawaiian Churches to the treasury of the Board during the year ending May 31st, 1865, were For Foreign Missions $2.060.15
  " Home Missions 679.05
  " Publications 56.10
Undesignated 1.670.39
Total $4465.69
                In addition to which there had been forwarded to the treasury of the American Board, Boston, from Hawaiian Churches $842.88, and from the infant Churches of Micronesia $87.12.

            Two churches alone had received Home Missionary assistance during the year. Seven pupils of the Theological School at Wailuku, had found fields of labor. The Kau Pemale School closed in May with 26 pupils. Nearly 3.000.000 pages of printed matter had been put in circulation. The receipts for the sale of books during the year were $1.491.08.

SHIPWRECK OF REV. E. T. DOANE.

                Mr. Doane and wife took passage in the Golden Rule from New York on the 20th of May, for San Francisco via Nicaragua. In the Carribean Sea they were wrecked, through the most culpable carelessness of the Captain and officers, on Roncador Reef. Over 600 souls escaped with scarce anything but the clothes in which they slept, for it was about 3 o'clock A. M. when they struck. After three days they were taken by two Government steamers to Aspinwall, and from there, were sent to San Francisco, arriving there probably on the lst of July. The Morning Star had been detained a number of weeks for Mr. Doane, but on the receipt of the above news on the 15th, it was thought best to despatch her without further delay.

THE MORNING STAR.

                On the 17th inst. the Morning Star sailed on her tenth missionary voyage to Micronesia. The Rev. B. O. Snow and wife and two children returned in her to their home on Ebon of the Marshall Is. Rev. J. S. Emerson went as Delegate of the Hawaiian Board to visit the several missions, and especially to communicate with the Hawaiian missionaries of whom there are now nine families. R. Maka and wife of Koolau, Oahu, also went as missionaries, appointed for Gilbert Is. His location will be determined after his arrival there. It is expected that a new station will be taken on Butaritari or Pitts Islands, the most Northern of the group. The Rev. John Hall also took passage in the Morning Star, to the Gilbert Is. hoping to get passage from there lo Sidney in some of the cocoanut oil traders

REV. H. BINGHAM JR.

                Mr. Bingham and wife sailed for California on the 19th inst. in the D. C. Murray and will immediately go on to the Eastern States. His health has been much improved during his six months residence on these islands ; but a visit to a colder climate will be essential to a full restoration. He will return to his work on the Gilbert Is. Micronesia, as soon as his medical advisers permit.

            Ka PEPA NOLOKO MAI O KA OHE.— Ua loaa mai ia makou na nupepa mai Iamaika mai e hai mai ana noloko mai o ka Ohe ka pepa maikai loa e hanaia nei. Ua ala mai na kanaka oia aina, a ke hooikaika nei lakou i ka hana ana i ua aina la, i mea e hoouna'ku ai i na aina e. Ua hanaia mai nei na mea hana (Mekini) no ua pepa la. Akahi wale no a loaa ka pepa oluolu o ke kumukuai, no ka mea, he mea ulu wale no ka ohe ma na kuahiwi, ma Asia ka nui loa oia laau.

            LAAU NUI MA KA MULIWAI AMAKONA.— I ka wa a kekahi kanaka Geremania e hele makaikai ana ma ka muliwai Amakona, loaa iho la kekahi laau nui ma ke kae o ua muliwai la. No ka ohana Bomabake ua laau la, a he hiki i na kanaka he 10,000 ke noho malalo o ua kumu laau la me ke komo ole iho o ka wela o ka la ; a malaila no kekahi ohana kahi i noho ai, me ko lakou olelo mai ia ia, malaila no lokou e noho ai a hiki i ko lakou wa e make ai, oiai ua lako pono i na mea ai, oia no hoi na hua o ua laau la. Ua hai mai ua Geremania la, he hiki io no lakou ke noho malaila a pau na la o ko lakou ola ana, no ka mea, ua ikemaka maoli no ia i na hua o ua laau la.

DALA MAHINA HOU O KAWAIAHAO NO IULAI
1865.

Kulanakauhale - - - $37 25
Pauoa - - - - - 5 25
Maemae - - - - 3 00
Kunawai - - - - 1 25
Kapalama - - - - 1 12
Kaakopua - - - - 75
Maunakiekie - - -3 00
Makiki - - - - - 1 75
Manoa - - - - - 7 35
Kamoiliili - - - - 11 87
Palolo - - - - - 1 25
Waikiki-kai - - - - 6 37

$80 26

HUNAHUNA MEA HOU.
o na Aina e.

                HEAHA LA O KENELA KEREMANA ! I ka wa a Kenela Keremana e noho alii koa ana no ke kulana ma Misuri, he mea mau iaia ka makaikai ana i na rumi o loko o ka Halemai no ka poe koa i nawaliwali loa, a no ka poe e ola ae ana. O kona kapa e hele ai, he wahi kuka makue kahiko a me ka papalepiwa, a he mea hiki ole i na'lii malalo iho ona a me na koa ke hoomaopopo o Keremana ia. I kekahi la, iaia e holoholo ana ma ka pae humu, halawai iho la ia me kekahi koa e hili ana i ka hoki, a pane aku la, " Uoki ka hili ana i kela hoki." " Hele ma kahi e !" wahi a ke koa, me kona ike ole o Kelemana no keia ana e kamailio pu nei.
            " Ke i aku nei au uoki !" wahi a Kenela Keremana.
            Pane hou mai la no ua wahi koa nei me ka leo kakana, " Ia oe no ia wahi, aia wale no paha ia'u ia wahi, heaha auanei oe ?" A hoomau loa aku la noia i ka hili ino ana i ka hoki.
            Pane mai la no hoi o Kenela Keremana, " Ke i hou aku nei no au ia oe, ua o-ki kau hana ino ! Aole anei oe i ike ia'u ? O Kenela Keremana au."
            " Heaha la ia!" wahi a. ke koa. " O na kanaka a pau e hele mai ana maanei me ke kuka makue kahiko, a me ka papalepiwa ma ko lakou mau poo, ua kapa iho no ia lakou o Kenela Keremana."
            Akahi wale no paha a hoopaapaaia o Keremana. Oi ole hoopaapaaia, he wahi eu auanei.

            KE KAU HOOILO MA RUSIA. Ma na nupepa o Rusia, ua ike iho makou i ka nalowale ana o na kauhale i ka hau i ke kau hooilo i hala iho nei, me ka hoopoluluhi mau mai o ka ohu. O kekahi mau Ahahui i kukuluia, ua waiho wale ia, no ka loaa ole o na mea e makemakeia'i, a no ka loihi kekahi o kahi e hele aku ai ma na alanui i paa i ka hau. Ua emi iho ka wai dala a haule he 26 degele malalo o ka 0 ; iloko o na makahiki he kanaono i hala'ku, aole i ikeia ia mea. No ka nui ole o ke dala, ua hele aku ka poe makaikai a loaa mai na dala pepa, me ka hoailona o ka Luna Leta, a malaila wale no nae e pono ai ia ano dala.

            NA MOKU MANUWA FARANI. I kela makahiki aku nei, ua hoolaha'e kekahi Kuhina Farani i ka nui o na kanaka maluna o na moku manuwa Farani, me ka helu ole ia o na'lii. O ko lakou nui, he 14,558. O ka nui o na moku laau ekolu papa-pu. he 36 ; o na moku hao ekolu papa-pu, 7 ; na moku laau elua papa-pu, he 24 ; na moku laau hookahi papa-pu, he 10 ; na moku lawe ai, he 46. O ka nui ia o na moku manuwa o Farani i ka makahiki i hala'ku nei. O na moku hou iho nei, hookahi moku-hao, ua like ka ikaika o kona mahu me ko na lio hookahi tausani ; a ekolu moku lawe ai. O na mokuahi i hoolanaia mai nei, 5 moku-hao elua papa-pu, 12 moku-hao me he papu la ke ano poepoe, 5 moku-mahu mahope ka huila, 52 moku lawe ai ma ka aoao na huila, a 3 moku lawe ai i hanaia i mau hale hana. Ua paa he 26 mau moku-ahi i ka malama o Mei.
            Ke makemakeia nei e kuai kekahi daimana ma Ladana no na dala $200,000.
            O ka make ana ma Parisa i ka makahiki i hala iho nei, hookahi mailoko ae o ka iwakaluakumamawalu.
            I ka a ana mai nei o kekahi ahi ma Konesekanito, ua pau iho kahi o na wahine Virikine (Convent) e noho ai, a me kekahi mau hale e ae o laila. Hookahi haneri ka nui o na kanaka i make.
            O ka nui o na kanaka o Parisa i keia makahiki, 1,667,811, kue aku na koa kiai he 28,300.
            Ke hoomaka nei ke Aliiwahine o Sepania e kuai aku i kekahi o kona mau waiwai a haawi aku no ka waihona o ka lahui
            O ka hoopaapaa mawaena o Tureke me Peresia, ke uluku loa nei. Aole i akaka ke kaua io me ka ole.
            Mai make mai nei kekahi Aliiwahine o Auseturia, o Arch Duchess Sophia i laoa i ka iwi moa.
            He iwakaluakumamahiku ka nui o na moku i kauohaia e lawe i ka pulupulu i pio ai ia Kenela Kelemana ma Savana.
            Ua kohoia mai nei kekahi Nika i Kauka lapaau no ka puali koa me ke kulana Mekia. O kona inoa o John Delaney.
            Ua haiia mai nei, hookahi miliona bipi e auwana hele nei ma na waonahele o Tekasa Komohana.
            Ma Amerika Huipuia, o ka nui o ke poho i ke ahi i kela makahiki aku nei, he 50 miliona dala.
            Ua loaa mai nei kekahi holoholona hou i-ane like me ke kanaka lu a me ka mapu maluna o na mauna kiekie o Siera ma Kaliponia, Ina e ku ae ua holoholona la ma kona mau wawae hope, alaila, e hiki aku no kona kiekie i ka akolu kapuai me ka hapa. Ua hooholo iho ka Be (Bey) o Tunisa e hoouna aku i i Elele nona i Amerika Huipuia e olioli pu no ka lanakila ana a me ke keehiia'na o na kipi malalo o kona mau okuekue wawae. Ua manaoia o kekahi Kenela no ona, ka mea nana i kakau kekahi palapala i mahalo nuiia iho nei no ka hookauwa kuapaa ana, a e hele pu ana me ia ke Kanikela Amerika e noho ana malaila.
            Ua ulu ae ka manao kipi iwaena o ka poe kalepa o Hamebuga, a ua hoopauia ke dute no kekahi waiwai i kapaia he oetroi, me ke kauoha aku o ka Hale Ahaolelo e weheia na puka o ke kulanakauhale.

Ka Naaupo o na kanaka Farani.

                Ua hai mai ke Kuhina o ka Papa Hoonaauao o Farani, hookahi miliona keiki ma ia Aupuni i loaa ole kahi ano naauao. O ka hapalua o na wahine, aole lakou i ike i ka heluhelu, a ua oi aku mamua o ka hapakolu o ka poe i mareia, aole hiki ia lakou ke kakau i ko lakou mau inoa.
            Ma Geremania, iloko o na koa hookahi haneri he kakaikahi loa ka poe i ike ole i ka heluhelu, elua no paha, ina ma Farani, ua oi aku mamua o ka hapakolu. O ka poe lawehala hoi i laweia ae imua o ka Aha Hookolokolo i kela makahiki aku nei no na Karaima he nui wale, he 81 iloko o ka haneri hookahi i loaa ole kahi naauao, a o ka lilo no na Aha Hookolokolo, elima miliona dala iloko o kela makahiki keia makahiki.
            He 11 miliona dala a oi iki aku i haawiia no na kula i ka makahiki hookahi, oiai ina he kanalima miliona dala aole no e lawa pono ka Oihana Hoonaauao. Aka, i ka manawa i olelo ia ai ma kahi i akoakoa ai o na kanaka elima haneri malaila e kukulu ia ai kekahi kula no na kaikamahine, ua kue mai na nupepa o Parisa, no ka mea, he wahi pomaikai uuku loa ia o ka ike ana o na kaikamahine i ka heluhelu. O ka hoouna ana aku o na makua i ko lakou mau keiki e hele i ke kula, ua keakea loa ia ia mea e ka ohana Aupuni, a o ka lawe ana ae hoi a ke Aupuni me ka lima ikaika no ka oihana koa, aole i keakeaia ia mea.
            Ma na hoopaapaa ana a pau ua noi pinepine aku na Bihopa a me na Kahuna ia mea. Heaha la ka pomaikai e loaa i keia lahui kaulana, ina lakou e ao ia ana ma na mea e kue ana i ka pono o ka lakou kumu hai ola, a me ka hoemi ana iho ia pono.

            KE KARAIMA MA KUAAINA. He mea hiki ole ke hoakaka aku i ke ano o ko lakou noho ana, oia hoi ko lakou ilihune, pilikia, a me na hewa. Ma ko lakou lima no ka mana i na manawa a pau, a ua hoolilo iho lakou ia lakou iho i poe koa no ka hewa, a no ia mea wale no. Ma na kuaaina e ike ia ai na hana hewa me na hana ino o kela ano keia ano. Mamua aku nei, ma kekahi wahi kulanakauhale, ua loaa kekahi kaikamahine opiopio nona na makahiki he 20 iloko o kekahi hale lio, malaila kahi i hoopaa ia e kona mau makua no na makahiki elua, a o ka laua Kamakahi noia. He o, a me ke kinipana wai, a me ka omoomo palaoa na mea e waiho ana ma kona aoao i ka manawa i loaa aku aku ai. Aole e hiki iaia ke ekemu a me ka oni ana, ua okiloa ia i ka lepo, a ua paapu loa hoi i ka uku. Ua opili na wawae me na lima, a ua helelei na maiao.
            Aole i hai ia mea i na Luna Aupuni e na kanaka e noho koke mai ana, eia wale no ka lakou pane, ua makau lakou o loheia e ka poe nana i hana ia Karaima, kipi mai a pepehi mai ia lakou.
            He makai ka mea i lele kona oili me kona manaio he wahi hewa ae nei a lohe mai i ke ao. Ua loaa aku iaia, a lawe ia aku ma kahi e me ka malama pono loa ia, eia nae ua apo koke ia mai ia e ka make me ka maopoopo ole o ke kumu o ka hoopaa ia ana, a me kona hanaino ia ana, a ua hoopaaia na makua iloko o ka Halepaahao.
            Mahope iho o ka hoolaha ia ana ae o keia mea, loaa hou no kekahi mea e like meia, oia hoi ka hoopaa ana o kekahi makuahine i kana wahi kaikamahine nona na makahiki he 12 iloko o kekahi rumi maluna loa o ka hale, me ka haawi aku iaia i ke kai o ka ia i hoolapalapa ia i ke kakahiaka, no na pule he nui wale, me ka pepehi aku iaia i kela la keia la, aka, mahope iho ua lanakila ia, a pakele mai kona ola, a ua hoopaaia ka makuahine iloko o ka Halepaahao no na malama eono.
            Ma kekahi wahi, ua pepehi maluia elima kanaka na kekahi kanaka powa i ka po hookahi, no ka ohana hookahi lakou a pau. No ka manao nui o ua kanaka nei i ko lakou la waiwai, kuko iho ia e pepehi oiai ua kaawale loa aku kona wahi. Aole kanaka i ike, aka i ke ao ana ae ua loaa aku na kino kupapau e waiho mokaki mai ana, me ka loaa ole o ka mea nana i pepehi no na la he nui wale.
            Aole hookahi la i nele ia makou i ka heluhelu ana i na kanaka i powa maluia ma kuaaina. Aole e nele ka manao ia he poe pepehi kanaka ko laila, no ka mea, aole wale ma na aina Pegana ia hana ino, aka, ma na Aupuni naauao no kekahi.
            Ua hai mai kekahi kanaka naauao o laila, " O na kanaka o kuaaina, aole i loaa ka hana i hoapono maoli ia i waena o na kanaka. O na keiki wale no ka poe hoolaha nui ia, e like me na mea hana, oia ka mea e pono ai o na waiwai o na hana kino. O ka lealea oia wale no ka mea i manao nui ia." He ano okoa loa ke kanaka pono, (ke kanaka o kahi 'lii) i waena o ka poe o kuaaina, he mea ia e lilo ai i poe naaupo. Ma keia mea e akaka ai ka naaupo a me ke kolohe o na kanaka o Farani. " Na ke Akua i hana ka aina, a na ke kanaka hoi i hana ke kulanakauhale," pela ka Cowper, a eia hoi ka makou pane, a ina na ke kanaka i hana ke kulanakauhale, na ke daimonio hoi i hana ke kuaaina.

Ka moolelo o Kolumebusa.
HELU 2.
KA HOLO MUA ANA O KOLUMEBUSA MA KA
MOANA ATELANIKA.

                I ka manawa i hoomakaukau ai e holo, aole ia i elemakule loa, he kanalima kumaiwa wale no ona mau makahiki, a e mau ana no kona ano opiopio. He kanaha ka nui o kona mau makahiki i holo ai oia ma ke kai, a ua aneane iwakalua makahiki o kona noonoo ana no keia holo ana ona. O kona la i haalele ai ia Sepania, he la haakei loa ia nona, a ua pii ae ke ana kaumalie o kona puuwai a ke dekele hope loa o ka olioli.
            Ua holo aku kona wahi au moku uuku ma Palosa aku ma Sepania i ke kakahiaka o ka la 13 o Augate, makahiki 1492. Ma ke Komohana Hema ko lakou holo ana, a hiki lakou i ka Pae Aina Keneri (Canary), a malailaila aku, holo pololei aku la ia ma ke komohana. He mau la ino wale no keia a lakou i holo ai, a he kanaono o lakou mau la o ka holo ana hiki i Inia Komohana.
            E noonoo mua kakou a e nana hoi i ka manao o Kolumebusa me kona poe kanaka iloko o keia holo loihi ana, oiai he mau wahi moku uuku a nawaliwali ko lakou, kupono ole ke hoohalike mai me na moku o keia mau la ; a e hoomanao no hoi kakou e komo ana lakou iloko o ke kai makamaka ole a i kamaaina ole hoi, a ua maopoopo wale no ia e loaa hia ia ana lakou e na pilikia he nui wale.
            Ia lakou e holo ana ma ko lakou alanui i ike ole ia mamua, mahope iho o ko lakou haalele ana i ka Pae Aina Kenere, aia lakou i nana aku ai i ka lani me ka moana kuhoho, me he mea la ua ano e ka nanaina o ka aina, ua ano malihini ke aouli, na hoku, ke ano o ka wai, a he mea hoomakaukau loa ia i na malihini. Pela no ka niau o ke panana, he mea mau ke kuhi pololei i ka hoku welau, a ia manawa hoi, me he mea la ua ilihia i kekahi mea ano-e no ka mea, ma ke Komohana-Akau kahi i kuhi ai me ka haalulu.
            Na keia mea i hoolauwili ka poe holo moku, aka mahope mai, kokolo mai la ke ea oluolu, ke ala hui-hui o na mea kanu i laweia mai e ka makani kolonahe mai kekahi aina mai e lana ana maluna o ke kai ; ia manawa hookahi no hoi i puia ai ke ea i ke ala onaona a ua ike ia aku no hoi na manu e hookikakaha mai ana.
            Ia manawa no, hoea hou mai la kekahi mea ano e, ua uhiia ke kai i na mea kanu me he mea 'la e aiai mai ana i na moku. Ia manawa hookahi no, o ka makani kamaaina i pa mau mai ai mai kona wahi i pa mau mai ai no na malama he nui wale, ka mea hoi akeia poe makaikai i lohe mua ole ai, na ia mea lakou i lawe aku ma ke ala e lawe ana mai ko lakou home aku.
            Ua pupule pinepine na luina no ko lakou makau, aka, ia manawa, ua hoololi ia ae ua manao makau la o lakou, akahi no a hoolohe pono mai i na kauoha. Ua manao iho lakou ua hiki aku lakou i ka welau loa o ka honua nei, a ina aole lakou e hoi koke i ko lakou home, aole loa lakou e ike i ko lakou one hanau.
            He Kapena kahiko o Kolumebusa, a ua maa i ka hele ana o ke kai, a nana no hoi i hoomalielie iho ka pioo a me ka makau o kona poe luina. Aka i keia manawa ua ulu ae ko lakou inaina a lilo ae i mea mahuahua loa me ko lakou manao e kimopo mai iaia, a e kue mai, a ua hoomanawanui aku no nae ia i ka imi ana i kumu e oluolu mai ai lakou, o kipi io mai.
            Aka me he mea'la i paia ae ko lakou maka, ike maopopo aku la lakou i na hoailona o ka aina, a akahi no a akakuu mai ko lakou manao huhu, a holo aku la no lakou ma ia ala hookahi no. Mahope mai, ma ka la 11 o Okatoba, ike poliuliu aku la lakou i kekahi aina, a i ka la 12 mai, kaalo ana lakou nei mawaho o kekahi aina uliuli maikai.
            O ka aina keia i kapaia e ko laila poe o Guanahani kekahi mokupuni o ka Pae Aina Bahama, aka, a ua kapa aku o Kolumebusa i ua aina la o Sana Salavadora (San Salvador). He aina nui no, a he kanaka no ko laila. I ka manawa i pae aku ai o Kolumebusa i uka kukuli iho la ia i ka honua hou, a ia manawa hookahi no, hoonani aku la ia i ke Akua, i kona mea nana i kokua mai. O kona poe kanaka, ka poe hoi i hoomanawanui ole iho, a i hehena hoi ia lakou i holo ai, puuluulu mai la lakou a poai puni ae la iaia me ke noi mai e kala aku ia lakou.
            O na kanaka o ua mokupuni la, he poe ili ulaula me na lauoho eleele loloa. Aole o lakou kapa, aole umiumi, a mai ia lahui mai ka laha ana o ka Ilikini. Ua akoakoa nui ae lakou a puni ka poe Sepania me ka pioo a lilo iho la i mea makaikai na lakou. Aka, ua oi loa aku ko lakou makemake i na moku me ko lakou kapa aku he mau holoholona nunui ; a i ka wa i kiia mai ai o ka pu, manao iho la lakou he mau enekini mahu me na maka ahi, a me na leo hekili. Mahope o ko Kolumebusa kilohi ana iho i ua mokupuni la; holo aku la ia ma kekahi wahi e aku ana i manao ai e holo. I ka la 7 o Novemaba, loaa iaia o Kuba ; a mahope mai o Sana Dominigo (St. Dominigo). O na aina wale iho la no ia i loaa iaia i kona holo mua ana. Ua manao iho la o Kolumebusa, o kekahi mau mokupuni ia o ka pae aina o Inia, nolaila, kapa aku la ia o Inia Komohana, a hoi aku ia i Sepania i ka la 14 o Ianuari, makahiki 1843.
            Ia lakou e huli hoi ana, halawai ihola lakou me na ino weliweli launa ole, a aneane lakou e komo maoli aku iloko o ka make. Ia lakou iloko o ia pilikia nui, kakau iho la o Kolumebusa i wahi moolelo pokole no kona holo ana ma kekahi wahi palapala me ka wahi ia i ka wepa a paa a hookomo ihola iloko o ka pahu a kiola aku la iloko o ke kai, no kona manao ina lakou e pau i ka make a nalowale na mea a pau, alaila, o keia palapala ana i kiola ai ka mea nana e hoike aku i ka honua nei ua loaa iaia kana mea i manao ai, oia hoi na aina i loaa ai iaia. Aka, ua aloha mai ka Mea Mana Loa ia lakou, a nana lakou i pailata aku a hiki i Sepania, mahope iho o na la he kanahiku o ko lakou holo ana. Aole i pau.

He ninau Helu.

                E ku ana kekahi kapu nui auau ma Haliimaile waho, nona ke kiekie 2 kapuai, a o kona ana waena 144 iniha, a o kona hohonu ua like pu me kona kiekie. Eia nae ka ninau, he hapa aha o ua kapu la ke hookuuia aku ka wai ino, 3 auau ana i ka la, a o ka hapa hea hoi o ua kapu la ke hoopihaia a like me ka makemake o ke kanaka, a he hapa aha hoi o na karani wai 4 e pono ai e hoopiha i ua pahu nei i pau ai na kanaka he 16 ke auau. Aie ka lana o ko'u manao e loaa aua no.

(He Aha ia ?.)

E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :
            I waena o keia mau la malie, a ka makani e lawe malie mai ana i kona pa ana, a he mea oluolu ia i ka poe e noho ana malalo iho o na laau nui e ulu nei maloko o na pa o keia kulanakauhale. Ke ike nei au ma ka nupepa o ke Au Okoa ; he olelo e i ana, pela hoi ka Ahahui Euanelio o Kawaiahao, e kipulu mai nei i kona mau poka i ka Ekalesia Enerani. Aloha ino keia poe e kapae loa ia nei ma waho o ka Aha, (eia hoi ka ninau mawaho hea ?) He pono paha oe e * * *, e ekemu koke mai i keia ninau, e like me kau e ninau aku nei ia oe. Heaha ia ? a heaha hoi keia leo e pae mai nei ma ko'u mau kumu pepeiao ? " Aole anei ia he leo no Inidulupa."
            No ka mea, i keia mau la, aohe mea i olelo ia pela, e kue ana ka Ahahui Euanelio o Kawaiahao, i ka ekalesia o Enelani. Aka, ma na kumu i hoopaapaa ia, no loko mai no ia o ka Buke a Anesona i kakau ai. A oia anei ka mea e olelo ia nei, ua hoino aku keia ekalesia i ka ekalesia Enelani, a ke ninau aku neia au ia oe e na Hokuekolu ko inoa, ihea oe kahi i moe ai, a ala ae ai oe me kou manao kuhihewa lalau e kahakaha iho i kou manao ma ke Au Okoa me ka noonoo ole.
            Nolaila, ke olelo aku nei au ia oe, aole loa he mea e nele ai a hoka keia aoao, a kapae ia ae hoi mawaho o ka Aha, (pela iho) a pela aku ; a ke pae mai nei ka leo mai Siona mai, e olelo ana. Auwe na keiki kipi wahi a Iehova. Pela no * * * oe e ke keiki.
(Aole i pau.)

No ke Kokinela (Cochineal)

                O ke Kokinela ka mea e ulu nei maluna o ka Papipi, a ma Mesiko kahi i loaa mua ai. I ka manawa i lanakila ai o ka poe Sepania (Paniolo) ma Mesiko, i ka makahiki 1523, ua ike no lakou i na kamaaina e hana ana ia mea i mea hooluu. Ua manao ia, ua kokoke 200 makahiki o ka manaoia ana o ia mea he hua, aole ia he mea kolo, pela ka na kanaka o Europa. Ua aneane like pu ka nui me ka bale, a he ulaula kona ano. Ma Mesiko wale no e loaa ai ia mea mamua, aka, ua hoouluia no kekahi ma Honedurasa, Kuatimala, a ma Karolina Hema, a ua lawe ia aku no hoi ma Iava a ma Sepania. Ua kahiia mai ua mau mea ia i manaoia he mau mea kolo mai ka papipi mai, a ho-oia iloko o na eke, a mahope iloko o ka waiwela, alaila, kaulai i ka la a maloo ; ma ia hope iho, hookomo iloko o na eke ili, a hoouna aku i Enelani. Elua haneri paona o ka eke hookahi, a he 70,000 ka nui, alaila lele ka paona. Hookahi houluulu ana i ua mau mea la i ka makahiki hookahi. I ka makahiki 1852, ua nui loa na mea o ia ano i hoounaia aku i Enelani, aneane he 22,000 haneriweta. I ka wa e hooluu ai i ka lole, ua kuiia ke Kokinela a aeae me he pauda la, alaila, hooia iloko o ka waiwela me ka lole, a oia ka mea e aweawea ula ai ka lole. Ua pii loa ke kumukuai o keia mea i keia manawa, a he nani hoi ka lole ke nana iho ina e hooluuia.

HANAU.

Iulai 16, ma Waikiki-kai, Oahu, hanau o Kaluakala, (k.,) na Kapule-elua me Kahiko.
Iulai 18, ma Peleula, Honolulu, hanau o Pok (k.) na Koalalaina, he keiki kamehai.

MAKE.

Iulai 13, ma Kapalama, Oahu, make o Kaheana (w.)
Iulai 16, ma Waikiki-kai, Oahu, make o Kaluakala.
Iune 13, ma Kewalo-kai, Oahu, make o a. Kapahu (w.)
Mei 26, ma Waianae-uka, Oahu, make o Amane (w.)
Iune.15, ma Kamaile, Waianae, Oahu, make o Haiao (w.)
Iulai 20, ma Manana, Ewa, Oahu, make o G. V. Nohona, he hao a me ka pehu ka mai i make ai.


Na ke Aupuni.

Ma ke Kauoha.

                Papa Inoa o ka Poe Luna Ohi Auhau no ka M. H. 1865.
            NO HAWAII.— Hilo, J. Kaapa. Puna, Makia. Kohala Hema, J. W. Iaukea. Kohala Akau, S. P. Koko. Kona Hema, Geo H. Davies. Kona Akau, Kapukui. Hamakua, J Jones. Kau, F. S. Lyman.
            NO MAUI.— Lahaina, P. H. Treadway. Wailuku, A. Jas. Makawao, Keopokaua. Hana, T. Forsyth. Molokai, Kaopeaina. Lanai, P. H. Treadway.
            NO OAHU.— Honolulu, G. H Luce. Koolaupoko, Ch. Judd. Koolauloa, J. W. Keawehunahala. Waialua, W. C. Lane. Ewa a me Waianae, H. Thompson.
            NO KAUAI.— Lihue, G. N. Wilcox. Koloa, V. Knudsen. Waimea, D. Mcbryde. Hanalei, Kaiu. Anahola, E. Krull. Niihau, Sinclair.
C. DE VARIGNY,
Kuhina Waiwai

Iulai 12th, 1865.

            Ua kohoia e ka Moi o J. D. Naiapaakai, oia kekahi o na Lunakanawa Kaapuni o ka Apana Hookolokolo akolu, a o D. McBride i Lunakanawai Kaapuni no ka Apana Hookolokolo eha.
            I ka hele ana o ka Mea Kiekie, Jno. O. Dominis, ke Alii Kiaaina o Oahu, ua kohoia o D. Kalakaua, ka Hope Kiaaina o keia Mokupuni.

Ua Hookohu ia.

                No ka make ana o B. H. Sniffin, kekahi o na Luna Helu o ka Apana o Lahaina o B. F. Sanford ka mea i kohoia ma kona wahi. C. DE VARIGNY. Kuhina Waiwai. Keena Waiwai, Iulai 12, 1865.
            I mea e ku like ai me ka pauku 1253 o ke Kanawai Kivila, ma keia ke koho no au ia G. N. Wilcox o Nawiliwili, a me John S. Low o Hanalei, i mau Luna no keia Keena, no ka hooiaio ana i ke kakau inoa ana i na palapala kuai, a me na palapala e ae o kela ano keia ano, no ka mokupuni o Kauai.
THOMAS BROWN. Luna Kakau Kope.
Honolulu, Iulai 14, 1865.

OLELO HOOLAHA.

                O MAKOU O NA KAHU WAIWAI O ka Ekalesia O WAIMEA, Mokupuni o Kauai. Ke hoopuka aku nei makou maloko o ka " Nupepa Kuokoa" i ka makou Olelo Papa i G. B. Rowela, ke Kahunapule o Waimea i oki ia iho nei no kona hewa moekolohe. Eia malalo iho ua olelo papa ia ia.
WAIMEA, KAUAI. }
Iulai 10, 1865. }

            O makou o na Kahu Waiwai o ka Halepule o ka Ekalesia o Waimea. Ke papa aku nei makou ia oe G. B. Rowela, mai hele hou oe e haiolelo, a hapai i na hana okoa o na Kahunapule ma ko makou Luakini, no ka mea, ua oki ia oe mai ka Oihana Kahuhanapule aku no kou hewa.
V. KNUDSEN, J. KANAI, J. W. H. COLES, D. KANAKAHELELA, BERKINEKA, L. KAEHU, J. W. KAPAHU.
Na Kahu Waiwai o ka Ekalesia o Waimea, Iulai, 1865. 190-1t

Olelo Hoolaha !
He Umi ($10.00) Dala Makana !

                UA AIHUE IA KEKAHI WATI DAla. Ua kapaia keia wati, he Wati Amerika. Eia ka Helu maloko o ua wati la 116.358, a eia hoi kekahi Helu 8300. Ua hanaia e Applebaum, Tracy & Co., Amerika Wati Company. Ma ka aoao mawaho o ka wati, ua kakau ia keia mau hua H. P. B. Ina e loaa i kekahi kanaka kela wati, e pono iaia ke lawe ae ma ka Halekuai o A. D. Cartwright, ma Honolulu, a i ole ma ka Halekuai o E. P. Adamu ma Lahaina, a e loaa no i ua kanaka la, na dala i haiia ae maluna, oia hoi he umi.
190-lm H. P. BALDWIN (PALAUWINA )

OLELO HOOLAHA.

                E IKE AUANEI OUKOU A PAU LOA. Owau o Kauhi, ke kane mare a KEAWE, no Nawiliwili, ke papa aku nei au ia oukuu e ka poe waiwai, na haole, pake, kanaka maoli i loaa ka waiwai, mai noho oukou a hoaie mai i kuu wahine, no ka mea, i na oukou e hoaie mai ia ia, maluna iho no auanei ona ko oukou poho, aole au e hookaa ana i kona aie. Na KAUHI. Nawiliwili, Kauai, Iulai 10, 1865. 180-1t*

Lio Nalowale !

                ELUA O'U MAU LIO I HELE AUwana'ku ma Halawa. Hookahi Lio puakea i kuniia i ka hao H ma kekahi uha, a o keia hao (N* 18) ma kekahi uha. O kekahi Lio, he Lio ahinahina, a o kona hao, eia no ia B R. Ina o ka mea e loaa ai o keia mau Lio, a hoihoi mai ma ka   Halepule Katolika, e uku ia no ia me ka uku kupono. 190-1t A. A. DOIRON. (APALE)

OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI }
o Kealoha. }

                E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU I keia e like me ka mana i loaa ia'u mai ka Mea Hanohano A. M. Kahalewai, ka Luna Kanawai Kaapuni oa ka Apana Elua o Maui, i Lunahooponopono Waiwai no Kealoha o Honopou, Hamakualoa, MAUI i make aku nei : Nolaila, ke kahea nei au, o ka poe a pau i aie mai, a aie aku. E hele mai lakou ma ka hale noho o J. Keohokaua ma Honopou, Hamakualoa, Maui ; no ka hookaa ana'ku, a hookaa ana mai no na ai o ka mea i oleloia maluna ; Iloko o na malama elua mai keia la'ku. J KEOHOKAUA,
Lunahooponopono Waiwai.
Honopou, Hamakualoa, Maui, Iulai 1, 1865. 190-2m*

OLELO HOOLAHA.

                O KA'U WAHINE MARE O M. KAEnaena J. Alapai (w.,) ke papa aku nei au ia oukou e ka Lahui Hawaii, a me na haole, me na pake, ame ka poe o na Aupuni e, e noho ana iloko o ko Hawaii nei Pae Aina, i na aie aku ana kuu wahine ia oukou, ma keia hope. Aole au e uku iki aku, a ua papa aku nei au ia oukou, aole e hoaie iki iaia ; o ka poe e hookuli, e loaa no ia oukou ke poho. He umikumamalua (12) makahiki ko maua noho pono ana, a ua malama pono au i ko maua mare ana i na lako kino kupono ; a ua pane mai e haalele i ka maua pili, me ka olelo ana, e holo oia a e aie i na Halekuai : Ke hoole nei au ia oukou, mai ae mai iaia e aie. Eia kahi, aole au i ae iaia e haalele i kuu wahi moe me ia. Ina e hookipa ana kekahi iaia ma ko lakou mau hale noho, a hale hoolimalima me ia, e hoopii no au ia poe ma ke ano hihia Kivila a ma ano Mikamina, ina e hae naia ana kuu Olelo Aelike i keia la. Owau no me ke aloha.
J. ALAPAI Ulakoheo, Honolulu, Oahu, Iulai 18, 1865. 190-3t

LOLE HOU.

                E WEHEIA ANA MA KA POAKOLU ma ka la 28 o Iune, ma ka Halekuai ma ke Alanui Papu e huli kokoke aku ana i ka Halekuai o Mika Von Holt a me Heuck, na LOLE KINOHINOHI, na KAMAA BUTI, na KAMAA HAAHAA, me na KAMAA OPUA LIO, no na MEA A KA MANAO E IINI AI A KA POE KANAKA : O ka laweia ana mai nei no ia e ka moku   POLYNESIAN mai Kapalakiko mai, a e kuaiia ana keia mau mea a pau loa ma ke kumukuai haahaa loa. C. FRED. PFLUGER. July 12, 1865. 180-3m*