Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 30, 29 July 1865 — Page 2

Page PDF (1.67 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

No Ka Lilo o ke Aupuni.

                Eia na palapala e maopopo ai ke ano o ka lilo ana o ke Aupuni i ke Alii Wahine o Beritania. O ka la 25 o Feberuari, oia ka la i kukalaia'i na palapala hoolilo. H. B. M. Moku Carysfort, Oahu, Feb 11, 1843. Aloha oe,— No kuu hiki ana mai maluna o H. B. M. Carysfort, malalo iho a'u e kokua i na kanaka Beritaniat a e kokua no hoi i ka noho ana o ke kanaka o ke'Lii Wahine Beritania o ka mea i hoino pinepineia e na Luna o ke Aupuni o keia Pae Aina, nolaila, ke manao nei au e kamailio me ke'Lii wale no, ke koi aku nei au e lohe koke au ma ka Luna nana e lawe keia Palapala a maopopo ua kii ia paha ke'Lii e holo mai maanei a me kona la i manaoia ai e hiki mai oia, no ka mea, aole e maopopo ia, alaila holo koke aku au i kona wahi maluna o ko'u moku e olelo pu me ia. Owau no me ka mahalo kau kauwa hoolehe,
            (Inoa,) GEORGE PAULET, Kapena. M. Kekuanaoa, ke 'Lii Kiaaina, Oahu. Unuhiia e G. P. JUDD, Kakauolelo, a me Unuhi olelo no ke Aupuni.
Honolulu, Oahu, Feberuari 11, 1843.
                Aloha oe, e ka Haku, George Paulet, ke Kapena o H. B. M. S. Carysfort.

            Ua loaa mai ia'u kau palapala ma ka lima o kou Luna, a ke olelo aku nei ia oe me ka mahalo aole makou i kii aku nei i ke'Lii, no ka maopopo ole o ka hana ; no kau palapala ana mai e kii aku e huli au i moku a kii aku. Aia no ia ma Wailuku ma ka aoao Hikina o Maui. Ina e maikai ka makani, eono paha la e koe hiki mai.
Owau no me ka mahalo, M. KEKUANAOA.
Moku Manuwa Beritania. Honolulu. Feb. 16, 1843.
                Aloha oe,— Ke hai aku nei au ia oe e ka mea Hanohano ua ku mai ma keia awa H. B. M. S. Carysfort malalo iho o'u a e like me ke kauoha ana mai ia'u ua oleloia mai au e olelo aku ia oe e halawai malu kaua, a e hele aku no hoi au me ka unuhi olelo pono a me ke akamai.

            Nolaila ke nonoi aku nei au ia oe e hai mai oe i ka hora o ka la apopo e halawai kaua. Owau no me ka mahalo kau kauwa hoolohe.
            (inoa.) GEORGE PAULET, Kapena. No ka Moi Kamehameha III. He unuhi oiaio. G. P. JUDD, Kakauolelo, a me Unuhiolelo no ke Aupuni.
Honolulu, Oahu, Feberuari 17, 1843.
            Aloha oe; e ka Haku, George Paulet, ke Kapena o H. B M. Ship Carysfort.
            Ua loaa mai ia maua kau palapala o ka la inehinei, aole maua e ae aku i ka halawai malu, aole hoi e like me ke ana o kau olelo. E makaukau no maua i ka laweia mai o kau palapala i ka la apopo, a e noonoo nui no hoi maua ma ia mea.
            Ina he hana malu kau, alaila e koho maua ia Kauka G. P. Judd i ko maua Luna e hiilani nui nei e kamailio me oe, he kanaka pono, a ua kokua nui mai i ko makou aupuni, ua ike pono no hoi oia i ka makou hana a pau loa, oia ke lohe i kau olelo ana a e kamailio (malu) i na mea a pau elike me kou manao, alaila hai mai i na mea, a pau ia maua. Me ka mahalo,
KAMEHAMEHA III.
KEKAULUOHI.

Ko ke'Lii Wahine Beritania Moku Manuwa. }
Carysfort, Oahu, Feb. 17, 1843. }

            Aloha oe,— No kau palapala ana mai ia'u i keia la (no ko'u mahalo ana ia oe, ke manao nei au aole nau i hana, aka na ka poe kokua pono ole,) nolaila ke olelo aku nei au ia oe aole au e kamailio iki aku me Dr. G. P. Judd, no ka mea, ua hoike pono ia ia'u, oia no ke kumu hakaka nana i paipai i na hana ana o kou Aupuni ua kue i ke kanawai a me na kanaka Beritania no hoi.
            No ka mea, ua hoole mai oe i ka halawai me au, nolaila ke hoike aku nei au ia oe i na mea au e koi aku ai i kou Aupuni e hana. Ina aole i ae ia ua mau mea la ma ka hora 4 a mamua mai paha o ia hora i ka la apopo (Satude) alaila e hoomaka au i ka hoopai, a loaa keia mau pono no kanaka o ko'u aina. Owau no, e ka mea hanohano, kau kauwa hoolohe, (Inoa,) GEORGE PAULET, Kapena.
            Ka Moi Kamehameha III.
            Unuhiia e G. P. JUDD, Kakauolelo, me Unuhiolelo no ke Aupuni.
            O ke koi ana mai a ka Haku Hanohano, George Paulet, Kapena R. N., oia ke 'lii Moku o ko ke 'Llii Wahine Moku Carysfort, i ke 'lii o ko Hawaii Pae Aina. AKAHI, Ma ka palapala hoolaha, he olelo maoli kahi he olelo haole kahi, a ua kakauia ka inoa o ke Kiaaina o keia mokupuni a me F. W. Thompson — e hoonoa koke ai ka hoomalu ana i ka waiwai o Mr. Charlton ; E hoihoi i ka aina i laweia e ke aupuni, aka, no Mr. Charlton ia : A e uku aku ina hope o Mr. Charlton e like me ko lakou poho nui ma ka hana kaumaha a me ka hewa o ke Aupuni o Hawaii nei.
            ALUA, E ae koke mai i ka pono ia Mr. Simpson e hana i na oihana a Mr. Charlton i haawi mai ai ia ia ; oia ka oihana Kanikela hope no ke 'Lii Wahine Beritania a lohe ia ka manao o ke 'Lii Wahine no ka pono, o kou hoole ana ia ia — E ae ia no hoi ka pono e hana ai oia i kana oihana, a me ka mihi no ka hoino ana aku i ke 'Lii Wahine ma kona hope Kanikela, e lawe oe i kana Palapala hoolilo ma ke akea, alaila e ki pu aloha no ka hae Beritania he 21 — alaila ki pu aloha e like me ia mau pu maluna o H. B. M. S. Carysfort malalo iho o'u.
            EKOLU, He kumu hoomalu e malu ai na kanaka o Beritania aole lakou e paa i ka hao ma keia hope aku ke ole oia i hoopii ia mai i ka hewa ua kapaia he felony ma na kanawai Beritania.
            EHA, E hana no e like me ka Palapala i kakauia e Kamahameha ke 'Lii a haawi ia Kapena Jones o H. B. M. S. Curacoa, e hana no i hookolokolo hou a me ka pono no ka hoopii ana mai o H. Skinner ; aka, aole i hooko pono ia kela olelo.
            ELIMA, E hoomaka koke i ka hana me ka luli ole e hooponopono ai i na hihia mawaena o na haole Beritania a me na kanaka o ka aina, a me na mea e ae a pau e noho ana maanei, e hanaia imua o na Jure, he hapalua o lakou he poe haole Beritania ua ae ia lakou e ke Kanikela, a e hoohiki lakou a pau, ua kaawale lakou, aole lakou i noonoo a maopopo e ka manao aole hoi waiwai ma ia mea. EONO, E kamailio maoli Kamehameha ke 'Lii a me ka hope o ke Kanikela Beritania, e hoopau koke ai i na hihia a me na hoopii a ka poe haole Beritania, e hoopii mai ai e hewa ai ke aupuni Hawaii.
            Kakauia maluna o H. B. M. S. Carysfort, Oahu, i keia la 17 o Feb. 1843.
(Inoa,) GEORGE PAULET, Kapena.
Unuhiia e G. P. JUDD, Kakau. a me Un. no ke Au. H. B. M. Moku Carysfort, Oahu, Feb. 17, 1843.
                Aloha oe,— Ke hai aku nei au ia oe me ka mahalo e hoomakaukauia ka H. B. M. Moku o Carysfort malalo iho o'u e kaua koke aku i keia kulanakauhale ma ka hora 4 o ka la apopo (Satude) ke ae ole ia mai na mea au e koi aku nei maluna o ke 'Lii o keia pae aina, a hiki mai ia hora.

Owau no me ka mahalo,
kau kauwa hoolohe,
(Inoa,) GEORGE PAULET, Kapena. Kapena Long, Commander U. S. S. Bosetona, Honolulu.

Unuhiia e G. P. JUDD. Kakauolelo a me ka Unuhiolelo no ke Aupuni.
Honolulu, Febuari 18, 1843.
                Aloha oe, Rt. H. Haku, George Paulet, ke Kapena o H. B. M. Ship Carysfort.

            Ua loaa mai ia maua kau palapala a me na olelo e koi mai ana, a ke hai aku nei maua ia oe e ka Haku, ua hoolilo aku nei ke Lii ia Sir George Simpson a me Wiliam Richards i mau Luna Hooponopono a me na Elele Nui e hele i ke aupuni Beritania Nui, aia no ia laua ka Palapala e hiki ai ke hooponopono i na hihia a pau loa au i hoike mai nei e olelo aku i ke'Lii Wahine i ko makou aloha mau aku, a e imi pu me kona mau Luna Nui i mea hoopaa i ke aloha mawaena o makou.
            O kekahi mau mea au i koi mai ai ia makou e hana e pilikia loa auanei ia makou ke aupuni nawaliwali no ke ku e i ke kanawai i hooholoia, e malu like ai na mea a pau, aka hoi, e hana no maua e like me kou manao, me ka hoopii nae, a e palapala koke i ka olelo e maopopo loa ai ko makou oiaio i na'lii o ke'Lii Wahine o Beritania ma na Luna e hoounaia e hilinai ana ma ka pono Nui o ke 'Lii o ke aupuni Nui i aoia makou e mahalo me ke aloha aku, malaila e loaa mai ai ka hoaponoia, ke kali nei maua i kau olelo hou ana mai.
Me ka manao mahalo,
KAMEHAMEHA III.
KEKAULUOHI.

H. B. M. Moku Carysfort, Oahu, Feb. 18, 1843.
                Aloha oe :— Ua loaa mai ia'u me ka mahalo i ka palapala au a ka Moi o keia la, i kau olelo ana mai e ae mai no oe i ka'u mau mea e koi aku nei i na mea a'u i manao nei e pono au ke koi aku i ke Aupuni ou e ka Moi.

            Ke hoakaka aku nei au, i ka hora elua o keia la e ki pu aloha, alaila, e kali au i kau hai ana mai i ka hora o ka la Monede e halawai ai oe me maua o ke kanaka o ke'Lii Wahine.
Owau no me ka mahalo
Kau kauwa hoolohe,
(Inoa,) GEORGE PAULET, Kapena.
                Ka Moi Kamehameha III.
                Unuhiia e G. P. JUDD, Kakauolelo a me ka Unuhiolelo no ke Aupuni.

Honolulu, Oahu, Feb. 18, 1843.
                Aloha oe e ka Haku, George Paulet, ke Kapena o H. B. M. Ship Carysfort.

            Ua loaa mai ia'u kau palapala, a ke hoike aku nei au ia oe, aia i ka la Monede o Feberuari 20, a i ka hora 11 o kakahiaka, halawai au me oe a me ke kanaka o ke'Lii Wahine o Beritania.
Owau no me ka mahalo,
KAMEHAMEHA III.
            No ka hihia i hoopilikia ia mai, a no ko makou manao aole loa e hiki ke ae i na mea i koiia mai e like me ke ano o ke koi ana mai a ka Luna o ke'Lii Wahine o Beritania ia makou no na hoopii o na haole Beritania. Ke haawi aku nei ma keia palapala i ka Pae Aina i kapaia ko Hawaii Pae Aina Rt. Hon. Haku Geo. Paulet Kapena o ko ke'Lii Wahine moku kaua Carysfort ka Luna o Victoria ke Lii Wahine o Beritania Nui a me Irelani, mai keia la aku, a no keia manawa e noho nei, ua haawiia nae keia me ka manao e hanaia no e like me ka olelo au me ke aupuni o ke'Lii Wahine o Beritania, poina paha, ua holo ole ka olelo aelike mamua o ke kakau ana o keia, alaila, e hanaia e like me ka hooponopono ana o ke aupuni o ke'Lii Wahine o Beritania ma ke kamailio pu ana me na Luna i kohoia e maua, a i na paha ua loaa ole i na Luna o maua, a ua hooleia paha ko laua hoolilo ana ; alaila, e hanaia e like me ka manao o ke aupuni o ke'Lii Wahine i hoikeia mai mahope o ka hiki ana'ku ilaila o na palapala hoike a maua a me ka ka Rt. Hon. Haku Geo. Paulet. A no ka oiaio o keia olelo ke kau nei maua i ko maua inoa a me ko maua wepa i keia la iwakaluakumamalima o Feberuari, i ka makahiki o ko kakou Haku, hookahi tausani ewalu haneri me kanahakumamakolu. Ma Honolulu, Oahu, ko Hawaii Pae Aina. Ike maka i ke kakau ana, G. P. JUDD, Kakauolelo, }
a me ka Unuhiolelo no ke }
Aupuni. )

KAEEHAMEHA III.
KEKAULUOHI.

            No ka mea, ua haawiia ko Hawaii nei Pae Aina i keia la e KAMEHAMEHA III., ke Alii, a me KEKAULUOHI, ke Kuhina o ke Aupuni, ia Rt. Hon. Haku Geo. Paulet ke Lii o H. B. M. Moku Carysfort, ma ka aoao o Victoria, ke Lii Wahine o Beritania Nui a me Irelani, me ka manao e hanaia e like me ka hooponopono i hooholoia a e hooholoia paha mahope me ko Aupuni o ke Lii Wahine o Beritania.
            Nolaila, ke Kukala nei au,
            AKAHI. E kauia ka hae Beritania ma na mokupuni a pau o keia Pae Aina ; a e malu na kanaka maoli a pau e like me na kanaka o Beritania Nui.
            ELUA. E hanaia na oihana o ke aupuni a hiki i ka wa e loaa mai ai i na palapala mai Beritania Nui, penei :
            Na ke Lii Nui a me na Lii, a me na Luna malalo iho o lakou e hooponopono i na kanaka maoli, a
                Na ka poe Luna i kohoia e a'u, oia o Kamehameha III., a i ole ia o kona Luna e kohoia, a me Rt. Hon. Haku Geo. Paulet, a me Duncan Forbes Mackay, Esq. a me ka malama moku o Fere, R. N. e hooponopono ma na mea kupono i na olelo me na aina e (aole nae me ke aupuni o Beritania,) a e hooponopono i na haole e noho ana ma keia pae aina, (koe na kanaka maoli o keia pae aina.)

            EKOLU. E mau no na kanawai e noho nei, a me na kanawai e hanaia ma ka Ahaolelo o ke Lii a me na Lii, (e lohe nae ka poe i kohoia e a'u ;) no na kanaka maoli, a e lilo ia i kumu no na mea i kohoia no ka hooponopono ana iwaena o na haole e noho ana ma keia Pae Aina.
            EHA. E mau no na Luna e noho nei, e hooponopono i ka waiwai o ke Aupuni e like me ka makemake o Lii a me na Lii maoli, a na lakou no e hooponopono i ka uku o lakou no ka makahiki e noho nei ; a e mau no na palapala o ke Aupuni ma ko lakou lima : E hoikeia nae na Buke dala i ka poe Luna i kohoia e like me na olelo maluna. Pela no na moku, koe nae ka hana e pono ai, ke Lii Wahine o Beritania.
            ELIMA. Aole kuai, aole hoolimalima, aole haawi aina i ka haole, aole na ka Luna i kohoia e like me ua olelo maluna, aole hoi na kekahi kanaka, mawaena o wa ka mai ka la 24 o keia malama a hiki mai ka lohe mai Beritania Nui no na hooponopono ana malaila — i na e hooliloia ka aina aole ia e lilo, aole hoi e kakauia ka inoa o ke Lii a me ke Kuhina.
            EONO. E mau no na olelo aelike o ke Lii Maoli a me ke Kuhina, a e hanaia no e like me ka ole o keia haawina. Kakauia e ko'u lima i keia la iwakaluakumamalima o Feberuari, i ka makahiki o ko kakou Haku hookahi tausani ewalu haneri kanahakumamakolu, ma Honolulu, Oahu, ko Hawaii Pae Aina.
(Inoa) GEORGE PAULET,
Kapena H. B. M. Moku Carysfort. Ike maka i ke kakau ana,
G. P. JUDD, Kakauolelo, a me ka Unuhiolelo no ke Aupuni.
ALEX. SIMPSON, H. B. M. Hope Kanikela.

            Eia kekahi palapala a ke Alii i kukala'i imua o na kanaka i ka la i lilo ai ka aina ; aole nae i aelike ia keia palapala e na lii a me ke lii manuwa Beritania. Na ke Alii a me ke Kuhina o Hawaii nei wale no keia ; a ua maopopo ma keia palapala ko laua manao, ua lilo kumu ole ke aupuni, a ua manao no hoi laua, aole lilo loa ; e hoihoiia mai no.
            AUHEA oukou, e na'Lii a me na kanaka, a me na makaainana mai kuu kupunakane mai, a me na kanaka o ka aina e.
            E hoolohe mai oukou, ke hai aku nei au ia oukou, ua pilikia wau no ko'u hoopilikia ia mai me ke kumu ole, nolaila, ua haawi au i ke EA o ka aina o kakou, i lohe oukou. Aka, e mau ana no Ko'u Alii ana maluna o oukou, a ma ko oukou pono, no ka mea, ke lana nei no Ko'u manao e hoihoiia mai ana no nae ke EA o ka aina, ke hooponoponoia mai Ka'u hana ana.
Hoopaaia ma Honolulu. Oahu, i keia la 25 o Feberuari, 1843.
Ike maka, JOHN PAALUA.

KAMEHAMEHA III.
KEKAULUOHI.


Ka Olelo Hoikeike.

                A. Admiral Tomas, ka Luna Kiekie o na Moku Manuwa o ke Aliiwahine o Beritania ma ka moana Pakipika ; no na mea i hanaia ma na Aina Hawaii, mahope iho o ka hiki ana mai o H. B. M. Moku Carysfort, i ka malama o Febuari 1843. Ia KAMEHAMEHA III, ke Aliinui o na Aina Hawaii, a i na alii iho kekahi :
            I ka lohe ana a ka Luna Kiekie ma Valeparaiso i ka malama o Iune, 1843, ua haawi ia na aina Hawaii i ka Rt. Hon. Haku George Paulet, kekahi Luna o ke Aliiwahine o Vitoria, wikiwiki iho la au e holo mai i keia pae aina e ike i ke kumu o kela hana ana, a e lohe paha i ka manao i alakai aku ai a hiki i kela mea.
            A hiki mai la au, o kuu pono mua no ke ike i ke Alii Kamehameha III, a e lohe maopopo i na mea pilikia i hoopuni iaia, a me ka manao o ua Alii nei, ma na mea i hiki ole ai iaia ke hookaa aku i na mea hookaumaha i kauia'i maluna ona, na mea i koi aku ai iaia e haalele i kona nohoalii ana maluna o kona Aupuni ia manawa ; a e ike hoi, ua haawi maoli mai paha ia me ka oluolu, a me ke noi ole ia aku.
            A lohe iho la wau, o ka Admiral, e hiki no ke hoopau aku ia mau mea hoopilikia i haawiia'ku ai i ke aupuni, a hoomoakaka aku au i ua Alii la, aole oia i maopopo lea i na kanawai hoopono a me ka manao maikai a ka Aha Kuhina o ke Aliiwahine Beritania e hooponopono mai nei, ma ko lakou kukakuka ana a pau i na mea pili i ko na aina e. A i ka manawa hoi e pono ai ke kokua i ka pono o na kanaka Beritania, a e hoopai aku paha i ko lakou hoopea wale ia, ua malama pono like no ka poe malama Aupuni i ka pono ponoi o kela aina-e o keia aina-e, o na aina ikaika a me na aina ikaika ole. He kanawai keia ia lakou, aole ka hookaumaha aku a hiki i ka wa e pau e ai mamua na olelo aloha a pau i ka lilo i mea ole.
            A ua ike hoi au, he lana ko ke Alii Hawaii manao, e hiki no ke hoaponoia kana hana ana ; a mamuli o ia hoaponoia ana e hoihoiia aku ai kona aupuni ana i haawi mai ai i ka pilikia. Ua hooiaio aku hoi au imua o ua Alii nei, o ka makemake nui keia o na alii o Beritania Nui, e hookuikahi maikai ma na mea maikai a pau me na Aupuni kuokoa a pau, a e papa aku i na kanaka Beritania, aole e hoopilikia lakou i na kanaka o na aina e, aole i ko lakou kino, aole hoi i ko lakou waiwai, ma na wahi a pau i noho ai lakou. A ina e hiki ke waiho, malie i ka hoopai aku i ke aupuni nawaliwali ma ka hoouku iaia, e waiho no, ke pilikia ia ilaila : aole oia wale no, e kokua aku no iaia kekahi i na olelo ao, a i ka hana lokomaikai aku hoi i ka poe noi mai ia kokua ana. Aole no e makemake aku lakou i ka uku, aka, o ka malu like a me ka pono like no na kanaka Beritania me ia i haawiia aku ai no na kanaka o na aina punahele loa. Eia hoi, ua ae mai ke Alii o Hawaii i kekahi manao hou no ka hooponopono ana i na mea hihia, na mea i lilo i kumu i haawia'ku ai kona Aupuni.
            No ia mau mea; Owau o ka Luna Kiekie o na Manuwa o ke Aliiwahine o Beritania ma ka Moana Pakipika, a ma ka oihana Luna Kiekie o ke Aliiwahine o Vitoria, ke Aliiwahine o ke Aupuni kuiia o Beritania Nui me Irelani, ke hai aku nei au me ka hoomaopopo, Aole no au e ae aku i ka haawi ana mai i ke Aupuni Hawaii i ka la 25 o Feberuari iho nei 1843; aka, ke hooia aku nei au i ke Alii Kamehameha III, oia ke Alii maoli nona ua pae aina nei. Ke hai aku nei no hoi au i ua Alii nei, he aloha a he makemake wale no ka manao o ke Aliiwahine o'u iaia ; a ke makemake nui nei ua Aliiwahine la e hanaia aku ai o Kamehameha III i Alii Kuokoa, e waiho ana i ka hoomalu ana ma kona mau lima, i hookupuia'i i ka pomaikai o kona mau aina ma kana hooko Kanawai ana mamuli o ka pono.
            No ka mea, o ka pono no na Alii Nui a pau, me na Luna Aupuni a me na Kuhina a pau e hoomalu maikai i na malihini e noho pu ana me na kanaka ona ; a ina aole e hiki i kekahi Alii ke hoomalu maikai ia lakou e like me kona poe kanaka ponoi, alaila aole no e pono ke ae ia mai lakou e noho ma kona Aupuni ke hooia ole mai oia e noho maluhia lakou. Aka, aole no e manao ke Alii Beritania ua hihia maoli ke Alii o kekahi aina, i hou iho nei kona puka ana ae mai loko mai o ka naaupo, mamuli o ke kokua ia mai e ko na aina naauao, no ka hana kekee a kekahi mau kanaka ona, ke kokua ole ua alii la mamuli o kela hana kekee a pono ole, a ke noho malie ole kela i ka wa e ohumu ana a e hana ana lakou i ua hewa la, a ke ae ole aku ia i ka noho maluhia o lakou me ka hoopai ole ia.
            Ina paha e hiki mai i kekahi manawa e hunaia'i kekahi hewa, a e hoole ia mai ai ka hoopono ana e na'lii i ka pono no na kanaka Beritania, ua maopopo ilaila ka mea e hanaia'i ; alaila he pono ko ka Luna Kiekie, ke hiki mai ka hewa io, a koe no ua hewa la me ka hooponopono ole ia, e imi ikaika aku a loaa mai ia mea pono a ka Mea Hoopunipuni a me ka Hoopono ole i hoole mai ai.
            Ke lana pono nei ka manao o ka Luna Kiekie e lawe no ke Alii o na Aina Hawaii i keia hoihoi ana aku i kona Aupuni nona, me ka hoomaopopo io i ka pono e kau mai ana maluna ona, e uku koke aku i na hala io i lawehala ai na kanaka ona i ka na kanaka Beritania ; a e hoomaopopo hoi i ka pono o ka hoomau ana i na manao aloha i kuikahi ai ia mau aupuni elua i na makahiki he nui i hala ae nei. Ke lana nei hoi kuu manao, aole e hoopoina ke Alii, aole hoi kona mau hooilina mahope ona i ka mea a Kapena Kuke, a ka mea mua i holo mai ai i keia pae aina, ma ona la i hookipa muaia'i na kanaka Hawaii iloko o ka ohana nui o na lahuikanaka. A ma ka waha mai o Vanekouva, (kekahi kanaka Beritania,) i lohe mua ai o Kamehameha I i ka hoohiki ana i ka inoa o ke Akua oiaio, ke kumu ia i hopuia'ku ai, mahope wale mai, ka pule wahahee, ka hoomanakii, a me na mohai kanaka. A ma ka hana ikaika, a me ka hoomau molowa ole o na Misionari Amerika i hookupaaia'i ka hoomana oiaio, haumia ole, i hookuiia me ke Ao palapala a me na oihana hoonaauao. A ina e huipu ia, a e ao pono ia keia mau mea, e hooulu mai no ia i ka maluhia o ke ola a me ka waiwai, i ka Luna pono, i ka hoomahuahua i ka Naauao, i ka Pomaikai o ke Aupuni, i ka mahalo a me ka manao manao maikai mai o ko na lahuikanaka e, o ka poe e oi aku ana mamua o oukou ma ka ike, i ka Manaoio i ke Akua, a me ke akamai i ka oihana malama Aupuni.
            O keia mau mea e pomaikai ai a e pono ai, ka na Alii Beritania e makemake nei e hooulu ia a e hoolanaia'e iwaena o na kanaka Hawaii mamuli o na hana pono a pau e hiki ai ia lakou.: A pela e hoohuliia'i ke Alii me kona mau Luna ma ka aoao o ka Hoopono; o ke kumu ia o ka Noho maluhia, a me ke Apo paa o ka oihana Kalepa.
            Ua hookoia keia maluna o H. B. M. Moku Dubelina, ma Honolulu, Oahu, i keia la kanakolu kumamakahi o Iulai, i ka makahiki o ko kakou Haku, hookahi tausani ewalu haneri me kanaha kumamakolu." (Kakau inoa ia) RICHARD. THOMAS.
Unuhiia e A. BIHOPA no ka Nonanona.

Aha Hookolokolo
AHA KIEKIE MA KE KEENA IA R. G. DAVIS.

                Iulai 20, Hihia waiwai hooilina o Kalauli, ua hooholoia e ka Aha, e hookohu i Lunahooponopono nana e mahele i keia waiwai iwaena o na hooilina. Hihia waiwai o Hoomanawanui w, a ua hookohuia o Hikiau i Luna Hooko, a ua hooiaioia na palapala kauoha. Hihia oki mare imua o E. H. Alani, o Kailiaukea kue ia Kekuni, a ua hooholoia e ka Aha e oki.
            Iulai 23, Hihia waiwai o Hikoula k, a me Kaialua w. Ua haawiia no ka waiwai no Kahalekapu, oia no hoi ka hooilina i oleloia ma ka Palapala Hooilina.
            Iulai 17, Hihia waiwai o Kanakaole. Ua kohoia o Kealiiwahanaku i Lunahooponopono.
            Iulai 25, Hihia waiwai hooilina o Philip J. Hoffner. Ua hookoia na palapala noi a Mika Schaeffer, a oia ka Lunahooponopono. Palapala noi a Opeakau, no ka waiwai o Keo Keopulua. Ua kohoia o Makuakane, ka wahine kanemake, a me Opeakau, ke kaikaina ponoi o ka mea i make, i mau Lunahooponopono, oiai ua manao iho ka Aha, o laua no na hooilina i pili pono loa.

Aha Hoomalu.

                Iulai 21, J. Dawson, kuai rama ma ka la Sabati, hoopaiia he $102.
            G. Bride, ona, hoopaia $6.
            Kaholoku k, moekolohe, hoopaiia he $30. me $3.37 1/2. Mary Puhipaka w, moekolohe, hoopaiia he $30. me $3.37 1/2.
            Iulai 24, Apai hoeha wahine, hoopaiia $6. me $3.62 1/2. Kapa, holonui belaia, $10. Moohe, holonui belaia he $10. Keaniani ona maluna o ka lio, hoopaiia $2. me $1.
            Iulai 25, Asee (Pake) kue i ka Pauku e 627 o ke Kanawai Kivila, hoopaiia $24. me $1 50. Frederick Heiman, ona belaia $6

            KA LA HOIHOI EA. O keia Poakahi ae, oia ka la 31 o keia malama, oia hoi ko kakou la Hoihoi Ea, e ki ia ana na pu o Puoina i ke kakahiaka, i ke awakea, a me ke ahiahi. E ahaaina ana ka ahaaina ma Huehue i ka hora 10 o ia la, a ma ka hora 12 e ai ana ka ahaaina ma Kaumakapili. E hanaia ana na hana lealea, oia hoi ka mokomoko, ka o-o ihe, ka uma a me kekahi mau hana lealea e ae, ae hula haole ana i ka po o ua la la, me ka hooleleia o na ahi kao lele. He nui wale na ahaaina i waihoia a ia la, no ke aloha i ka hoihoiia ana mai o ke Ea o ka Hae Hawaii.

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU IULAI 29, 1865.

Ka la Kanakolukumamakahi o Iulai.

                Aohe la nui e ae o ko kakou Aupuni elike me ka la kanakolukumamakahi o Iulai. Ma ia la, iloko o ka makahiki hookahi tausani ewalu haneri kanahakumamakolu, ua hoihoi ia mai ke ea o ke Aupuni, i kaili kolohe ia e ka poe hao wale i ka hai. Ma keia pepa ke hoolaha nei makou i na palapala i kakau ia i waena o ka Moi, Kamehameha Ekolu, a me Lo Keoki, ka haole nana i lawe wale i ke Aupuni. E oluolu ana paha ka poe heluhelu pepa ke heluhelu ia mau palapala, a e ike hoi i na mea nui e pili ana i ua la kaulana nei o kakou.
            Hookahi mea nui i ikeia iloko o ka palapala hoolilo a ka Moi, oia kona hilinai ana maluna o ka pono o kana mea i hana ai. Waiho aku la oia i ke ola o ka aina maloko o ka lima o ke kanaka e, me ke aloha a me ka minamina nui; no ka mea, ua hoopilikia ia oia. Olelo aku la ka Moi i kona poe alii a me na makaainana : " Ke haawi aku nei au i ke ea o ka aina, aka, he lana ko'u manao e hoihoi ia mai ke ike ia ka pono o ka'u hana." Hanohano ia mau olelo au e Kauikeaouli ! Kohu Alii maoli ia pane ana au ! Hilinai oe ma ka pono o kau hana, a i kou hilinai ana, aole oe i hoohoka ia. Ua ike lea ia ka pono o ka ke Alii hana ana, a ua hoihoi ia ke ea o ka aina. Ua noho na mamamo a Kamehameha maluna o ka noho Alii, a hiki wale i keia la 31 o Iulai, 1865. I ka la 25 o Febuari, 1843, ka hoolilo ia ana o ke Aupuni ia Beritania. Mai ia la a hiki i ka la 31 o Iulai o ia makahiki, he elima mahina. A he mau la pouli ia no ko kakou aina. Ua kaumaha ka manao o na hoaloha o Hawaii ; no ka mea, aole i ike ia ka hope o ka hana a na haole. Mai ka wa i waiho ia aku ai ke Aupuni iloko o na lima o Lo Keoki, a hiki i ka wa i hoihoi ia mai ai o ka aina i na'lii, he mea e ka hanaino o kekahi poe haole. Ua hanaino lakou i na'lii o kakou. Ua hookiekie a ua olelo ino aku, a hoole no hoi i na Kanawai a na Alii i kau ai ; Aneane pio ka manao laua o na kanaka iloko o ia mau la pouli. Aole nae i pio ka manao lana o na Alii a me kekahi poe e ae. Aia no ka olelo kaulana a Kauikeouli, ua hele ma-o a maanei; " he lana ko'u manao e hoihoi ia mai ke ea o ka aina, ke ike ia ka pono o ka'u hana." Ua paa ka aina i kela olelo. A ua hilinai nui ka manao o ka lehulehu ma ka ka Moi.
            Pela ka noho pilikia ana a hiki i ka malama o Iulai. Ma ka la 31 o ia malama, puka hou mai ka la maluna o ke Aupuni Hawaii. Ola hou mai ko kakou aina. Na Amirala Toma i hoihoi mai ke ea o ka aina. E ola mau loa kona inoa iloko o na naau o na kanaka Hawaii. He la hauoli nui loa ua la 31 nei o Iulai no na mea a pau. He umi la i hoopaaia ai na hale oihana Aupuni no ka nui o ka olioli. A ua hookuuia na paahao a pau. Ua olioli nui na mea a pau me ka hauoli nui. No ka mea, o ka aina nei o na kupuna, ua lilo, a ua hoihoi hou ia mai. O Hawaii keia, ua pio, a ua ola hou mai.
            Ma keia Poakahi ae, e malama ana kakou ia la kaulana, ka la hoihoi ea o ke Aupuni. O ko makou makemake, e oi ae ka hanohano maikai o keia la 31 mamua o na la kaulana e ae a pau i hala mua. He makemake ko makou e ike i ka lawa like ana o ka olioli iwaena o na ano kanaka a pau o keia aina, mai ka poe kiekie a i ka poe haahaa loa, e hauoli like kakou a pau. A ke kauleo aku nei makou i na makamaka, e malama ia oukou iho i keia la nui. E hauoli nui, mai hoohilahila nae kekahi iaia iho. O ka olioli ka pono, aole o ka uhauha. O ka uhauha, aole ia he lealea. He ino ia ; He hilahila. Mai noho a hoohilahila kekahi i ka inoa maikai o ka la nui o ko kakou aina.
            E hoomanao i ka olelo a ia Moi aloha o kakou; " e hoihoi ia ana ke ea o ka aina ke ike ia ka pono o ka'u hana." E ola ko kakou aina me na'lii a kakou i ke Akua.

            KA MAKE I ALOHA NUI IA.— Ua lohe mai nei makou ua make ka wahine a Toma Matina o Kau, Hawaii. He hanau keiki ka mea i make ai. Ke ola nei no nae ke keiki, aka, o ka makuahine ua hele aku ia i ke ao polohiwa a Kane, kahi hoi a kakou e hele like aku ai, a ke noho kaumaha nei o Kane me kona kaikunane a me kona nui a pau. Me ka ohana o ka mea i make ko makou aloha luuluu.

            MAIKAI MAOLI.— Ua ike iho makou i ka eleu o na komite iaia ka hana o ka lanai ahaaina o ka la 31 e hiki mai ana. Ua hoakeaia'e, a ua nui kupono no na kanaka ekolu tausani. Ua nui maoli ke nana'ku.

            NO MIKA DONE MA.— I ke kakahiaka o ka Poalua iho nei ku mai ka moku Smyrniote me Mika Done me kana wahine a me Kake (Curtis Lyons) keiki a Laiana. Ua maikai ko lakou ola a pau, a e hoi koke ana no laua i ko laua kahua hana ma Maikonisia maluna o ka moku kialua Pfeil.

            NO KAUKA HILIBARANI.— Ua lohe mai nei makou ua pae oluolu aku o Kauka Hilibarani me kona ohana i Honekona i ka la 24 iho nei o Iune.

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

                KA MAI MA KAUPO.— Ua lohe mai makou ia Iosepa Naloloa, o Kaupo, Maui, i ka hoomaka ana ae o ka mai anu, ka mai nahu, ka luai, me ka lepo hehee. He mea nui loa keia malaila i keia manawa, ua laha loa ae iwaena o na kamaaina o ia wahi.

            MAAUAUWA LEI MA ONOMEA.— Ua poloaiia mai makou e J. S. Paaluhi o Onomea, Hilo, Hawaii, ke hoomakaia nei ka ka maauauwa ana o ka lei ma ia wahi. Ke kuhi ia nei he mau poi ia keia e laweia mai nei, eia ka he mau poi lei. He mea hou keia wahi ana malaila.

            PAKELE MAI MAKE.— I ke ku ana mai nei o ka moku Smyrniote i ka Poalua iho nei, aia hoi e puuluulu ana na kanaka ma ka uwapo, a ia wa i haule aku   wahi keiki iloko o ke kai, a pakele mai kaomiia mai e ka moku me ka uwapo. No ka mahaoi no ka mea i haule ai iloko o ke kai i ka hele a ka " pali manu ole."

            ALOHA OLE.— I ke ahiahi iho nei o ka Poalua, e holo ana kekahi wahine, a iaia e holo maikai ana, puiwa iho la kona lio, a haule iho la oia ilalo, eia nae, aole i kokua mai kekahi mea iaia, oiai e ku koke ana no kekahi kanaka nui maikai.

            NO KA LOHI LOA O KA MAKOU MAU LETA.— Ua kakau mai o E. Nakoolani o Holualoa, Kona Akau, i ka lohi loa o ka lakou mau leta, no ka laweia ka e na moku a hala i Kona Hema, a malaila e waiho a hala he mau pule, me ko lakou manao aohe io no he leta i hiki aku, eia no ka auanei i Kealaakeakua kahi i waiho ai a polopolona loa mai la.

            KA WEHEIA ANA O NA KULA O HONOLULU NEI.— E wehe hou ia ana ke Kula Alii ma Kahehuna i ka la 14 o keia malama ae, no na keikikane wale no nae ; a o ke Kula ma Mililani no na kaikamahine. He mau kumu hou nae na kumu e hoonohoia ana ma ua mau kula la.

            KA MAUU MANIENIE LOLOA.— Aia ma Pawaa ma kahi o Makale na mauu manienie loloa, aneane umi kapuai ka loloa. Noloko o ka eka hookahi e loaa no na tona mauu he umi. He keu io no ka manienie o ia wahi.

            PAKE HANA.— Ua hiki mai nei na Pake hana ma ko kakou Kaona nei, a ua makaukau lakou e imi i ko lakou ola ma ka hou o ko lakou mau lae. Ua lohe mai makou eha dala no ka malama o ka Pake hookahi me kou kokua pu aku i ka ai. E hoi ana lakou ma na Mala-ko o Hawaii nei, oiai he haalele ko kakou mau kanaka i ka hana ke haawiia mai ia lakou.

            HE MAU LA WELAWELA KEIA.— Iloko o keia mau la, aole o kana mai ka wela. Ua haalele mai ka uliuli ma na kula, a ma ke alo iho o na puu, me he mea la, ua mahi ia a nemo hulu ole no ka maloo, a no ka wela a me ka ikiiki. Nolaila, ke hoi nei na haole ma Waikiki, a ma Manoa e kanaaho ai.

            NA MEA ONO O KA LA 31.— Ke hoomakaukau nei o Mika F. Horne i na mea ono o kela ano keia ano me na ko pakaawili o kela ano keia ano no ka la 31 e hiki mai ana. E pono ia kakou e kipa aku a e hoolaulea aku iaia.

Mea Hou o ke alo Alii.

                NO KA MOIWAHINE EMMA. Ua lohe mai nei makou ua hiki aku ko kakou Moiwahine i Acapulco i ka la 5 iho nei o Iune. Ua maikai ke ola o ka Moiwahine me kona mau ukali. Ekolu la o lakou malaila, a holo aku i Panama a ku i ka la 16 iho nei. Ua hai mai ua Moiwahine aloha la o kakou i ke ano o Acapulco. Ua ane like pu me Kona, ma Hawaii ka waiho ana, a o ko laila poe kanaka i kana nana'ku, he poe kanaka poupou ano pupuka ka nanaina. Ua hai mai no hoi ia i ko Panama ano. Ua oi aku ka nani o ia Kulanakauhale mamua o Honolulu nei. O na hale ua kapiliia i na pohaku uinihapa, a pela wale iho no ka ke ano o ko laila mau hale, no ka wikiwiki loa o ko lakou holo ana'ku i Enelani, nolaila, aole ia i kakau mai i kona mau makamaka a pau, aka, ua hoouna mai nei oia i kona wahi pahu lole i kona mau kahu e noho nei ma kona one hanau.

Na Mamo Alii o Hawaii nei.

                Ua lohe mai makou ua maikai no ke ola o ka Moi ma Molokai, i kela mau la i hala aku nei, a e holo ana ia i Maui. Ua holo aku ke Kiaaina J. O. Dominis i Hawaii a loaa aku kana Aliiwahine ma Hilo.
            Ua pomaikai no ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa i ka loaa ana iaia o ka oluolu kupono i awiliia me ka aweawea huihui o ka olu o Papakanene. Aio no ia ma ua home la ona kona wahi i noho ai. I ke ahiahi Poakahi iho nei, ua naue ae ia i ka holokaa ma ko kakou mau alanui.
            Ua ano poluluhi ke ola o ka Mea Kiekie ke Kama Aliiwahine i kela mau la i au wale aku nei, a nolaila, ua hoi aku nei ia e hooluolu iaia iho ma ka uka iuiu o Luakaha. Ua maikai no ke ola o ke Aliiwahine kane make H. K. Kapakuhalii, ma Haimoeipo no laua i hoohala iho nei i keia mau la kikiki o ko kakou Kulanakauhale alii nei.