Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 30, 29 July 1865 — Ka Nupepa Kuokoa. KE KAAO O ASIMEDA! [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

KE KAAO O ASIMEDA!

lIELU 9. (I unuhiia neloko ae o ka Buke Moolelo a Geberiana.) I kekahi la, hele aku la o Tamala imua 0 ka Epitobo, a olelo aku i na meaa Asimeda i oielo aku ai, me Ka i aku, " I hele mai nei au imua ou e hai aku i na mea a kuu kane i olelo mai nei, me kuu manao no nae, nole e_pono ana ia mea imua ou i na e olelo aku ana wau ia oe." I mai la ka Epitobo, " Heaha ia mea ? " I aku la o Tamala, " Ma ke awakea o ka la i nehinei, olelo mai la kuu kane ia'u, e hoi maua i koua aina, i ike mai na makua o maua, a me'kona Aupuni pu." A lohe ua Epitobo Nui nei i kein olelo, ua ano-e kena manao ia me ka haohao no hoi i ke kumu i emoole ai ko Asimeda nianao e u-hai i kq olelo aelike ana i kakau inoa aku ai malalo o ka pala'pala hoopaa i kakau ia i ka la o l iua 1 mareia'i: A Uuliu iki, pane aku 1(4 ua Epitobo nei, " E hoi oe i keia wa, a loaa ia'u ka wa pono, alaila, e hiki no„ au i o olua la ; ala nae a hala ka ka hora." Hoi aku la o Tamala, $ mahope hiki aku la ua Epitobo nei i ka manawa ana i olelo ai ia Taioala. Ike mai la o Asimeda ua ano-e ka helehelena o ka Eoitobo, noonoo nui iho la o Asimeda i ka inanao e pono ai oia ke olelo aku. I aku la ka. Epitobo, " He oiaio anei, e īuanao ana oe e puka hou ana iwaho me kau wahine mai keia wahi aku ?" I aku la o Asiiaeda, " Aōle uu e manao ana e puka wale aku iwaho; o ka'u mea no i olelo aku ai ia ianei e olelo aku ia oe, no kuu maKemake nui e hoi aku au i kuu Aupuni i ike mai ai ko'u mau makua ia'u a me ka'u wahine." ī aku la ka Epitobo, " Aole e hiki ia oe e puka aku iwaho mai keia wahi aku, aole loa no hoi e hiki pu me kau wahine, no ka naea, ua kakau oe i kou inoa malalo o keia palapala hoopaa, a pehea la e hiki ai kou manao ?" I aku la o Asimeda, " Aole na'u iho ko'u manao, aka, na ka. Haku mai no." Alaila, olelo mai la ka Epitobo, " E ke Keike! mai kuhihewa oe. Aole e hiki i ka Haku ke'olelo mai ma ka mea ku ole i ka maikai, e like me kau maikai ole e hana mai nei, mamuli o kau pale ana i ka hoohiki ona." I aku o Asimeda, "E ka Makua! He oiaio, ua kakau inoa aku au malalo oia palapala me kuu manao maikai. Aka, o ko'u manao ia ko ke kanaka, he okoa loa ko ka Haku manao." I aku la fra Epitobo, " Na ka Haku anei oe i olelo mai e hoi oe i kou aina me ko kaiii pu aku i kau wahine ? " " Ae," wahi a Asiioeda, no ka mea, ia'u ma ko maua hale nei, heluhelu iho la au i kahi hapa o ke Kauoha Hou, ike iho Ja au, penei: \ { O ke kane ke poo o ka wahine, e like me īesu ke*poo o ka Ekalesia." A nolaila, ma keia mea, aole he kuleana e ae maluna o keia Tamala, owau wale no, ma ka'u wahi e hele ai, malaila pu au me ka'u wahine : A ua oleloia no hoi ma ka moolelo o ke ke Akua hana ana i ke kanaka. " He Iwi Aoao ka wahine no ke kane." No ia mea, ua oluolu kuu manao e lawe i kuu wahine ma ko'u aina mamuli o keia mau kuhikuhi a'u e olelo nei. A o ko'u kakau inoa kuhihewa ana, ke mihi nei au i ke Akua nia ia mea." Ike iliola ka Epitobo, ua ano ole kana mea i manao ai, a ua ku hoi i ka Baibala ka Asimeda meo i kamailio ai, nolaila, hoopuka koke ae Ia oia i olelo.ae e hoi o Tamala me kana kane i ke one hanau o kana kane : Hooki loa-ae la ka Epitobo i kana olelo. A maopopo ia Asimeda ka pono o koi 'na mea i manaolana ai. Nolaila, hoouna aku la o Asimeda i ka Ahaiolelo i ka Puuku Nui, e hookaawale i puu dala na ka Epitobo Nui mamua o ko laua haaiele ana i k ihi o laua i mare ai. He mau la mahope iho, hoohuiia ae la ka lehnlehu ma l;a luakini, i hai aku ai laua (Asimeda ma) i ko laua manao mamua o ko laua haalele ana i keln wahi.

la manawa, lilo mua ae la ka olelo i ka Epitobo, a pau kona nianao, ku mai la o Tamaia imua o ke anaina, a elelo mai la me na mapuna waimaka i hiolo iho ma kona mau papalina lahilahi iho. " E na makua, na kupuna, na kaikuaana a me na kaikaina, ka poe i kapaia he poe haipule : Mai ko'u wu kamaiii mai a hiki i ka lona ana o keia kane ia'u, ua hookiekie ae oukou ia'u, a hooiilo hoi ia'u i Pookela maluna o oukou. A owau hookahi ka mea nui ma keia wahi, ua hookaawale ae hoi oukou ia'u mai ka leliulehu ae mamuii o ko kakou haipule a hemolele hoi. Aka, i keia la, e kaawaie loa ana wau inai o oukou ae, a e hele ana au mamuli o ka mea nona ka lima akau a'u i hoopaa ai, aole nae he kumu i e ae o ko'u kaawale ana mai o oukou ae, eia wale no; o ka Haku a kakou e hiiinai nui ai, oia ka%Mea nana i olelo mai, " O ke kane ke poo o ka wal»ine.' > A ua olelo hou mai hoi, " E hoopili aku ka wahine i ke kane, e lilo laua i hookahi io." A mamuli o keia mau mea, ke hoopiii nei au mamuli o kuu kane a kakou i oluoiu like ai, e like me ka ka Haku kauoha, a ke hele nei maua a kaawale loa, aka, me kuu manao kaniuhu, a me ke aloha kuhohonu i ko kakou noho ana, ke maeiaoiana nei au i ka Haku e loan ana no ia'u ka. hooluoluia mai, ke loohia mai au e ka naau haaluiu no ke aloha ia oukou. A mamuii o ko'u kaawaie ana ma kaiii e, mni kaumaha me ko oukou manao, e iiaulehia ana au iioko o na hoowaiewale e kaawale ai ka manao kupaa haipule mni a'u ae : No ka mea, o ka Haku pu me n'u ma keia kaawale ana." Kn mai hoi o Asimeda, a oieio mai la, " Mamuli o na mea a oukou i lohe ae nei mai ka'u wahine ae, ka " Hua hoi o ko oukou opu," he mea nui no ia; ako, mamuii o ko oukou ano haipuie a me maua pu nei, mai kaumaha oukou ma ! keia kaawale ana o maua, no ka mea, ke ' manaoiana nei au i ka Haku." A mamuli o keia mau mea, ua hooha- { niniia mai na mapuna waimaka o ka )e--hulehu, no ke kaawale ana'ku o ka lakou mea i hoaiii ae ai. A pau keia mau mea, puka aku Ia o Asimeda me kana Lady (Aiiiwahine) iwaho, a iiiki aku la ma ka Hale Aiii o Cinigamalaina. No ka Hale Alii o Ginigamalmna. I ka la a Asimeda ma i komo ai iioko e mare ai, nonoi koke ae ia na kaikamahine a Ginigamaiaina i ko laua makuakane, e hoihoiia'ku ka mana o ka Ilaie Alii malaio o laua, i hana aku ai laua i ka mea hiki ia laua ke hana. Aka, ua - nani ia mea i ko iaua makuakane, noiaiia, liio ka mana o ka Hale Aiii ia iaua. I keia hoi ana mai hoi a Asimeda me Tamara, me ka manao ma ka Hale Alii ana i noho mun ai, malaila e hui aioha ai 0 Asimeda me Ginigamaiaina, a kaawale aku i ka iewa o ka moana, noiaiia, heie pololei ai o Asimeda ina ina ua Hale Alii nei. Aka, i ka hiki ana aku o laua nei, aoie i ae ia o Asimeda e komo hou kona poo iloko o ka Haie Aiii, mamuii o ka maiuhia o ka Haie Aiii malalo o na kaikamahine. A mamuii o keia mea, hoi aku la o | Asimeda ma maiuna o ka moku, me ka ! ike no nae i ke kumu »*kona hooneleia ■ ana ma ua Haie Aiii nei. A no ka pau | ole o ko Asimeda manaoiana e iauna pu hou me Ginigamaiaina no na hana mai<kai pau ole he nui i hooiliia mai maiuna ona iioko o kona mau ia ma ka Haie Alii. A i mea e pono ai oia, noiaiia, hoouna aku la o Asimeda i palapala kauoha ma ka iima o kona Ahaiolelo Penei: 1 ka Moi Lokomaikai > Ginigamlaina 5 Aloha oe : Ua hiki hou ma) maua me ka'u Alii Wahine mawaho o ka puka pa o kou Hale Alii Hanohano, me kuu manaolana nui e haiawai maka hou ana kaua, mhmua o ko'u haaieie ana i kou Mokupuni nei, aka, ma ka mana nui o na Kanawai o kou Haie Aiii, ua haule paho ko'u manaolana koikoi e haiawai me oe, mamuii 0 ka huaolelo pokole a na Koa Kiai ou 1 'pane mai ai: "E hoi oiua, no ka mea, ua lele aku ka maluhia o ka Hale Alii nei ; mai a oe ae." A no keia mea, ua miua-

mina nni au no ko kaoa haiawai pu oie, a noiaiia, ke nonoi aku nei au ia oe e ae mai ia'ne halawai pu kaua he maka no he maka, maiuna o kekahi o ko'u mau moku manuwa nei. Owau no me ka inahalo, Asimeda, Kau Kauwa. A hiki aku la keia paiapala ma ka puka pa o ka Hale Aiii, oiai ma ka lima o na koa kiai, lawe loa ia aku la ua paiapaia nei ia Ginigamalaina, aka, aoie nae i ioaa aku keia paiapala ia ia, no ka mea, ua lilo e i na kaikamahine; ia manawa no i loaa aku ai ma ka iima o ua mau kaikamahine nei, ua hoopau kokeia kela paiapala i ke ahi, me ka ike ole oko laua mākuakane. 1,/nai la nae ua mau kaikamahine nei i ke koa nana i iawe aku i ka paiapaia a Asimeda : "E hoi aku oea ka mea hana i Inwe mai keia palapala, e hai aku, ua hoopau kokeia ka palapaia i ke ahi me ka ike oie o Ginigamaiaina." Hoi aku la ke koa a.hiki ma ka puka, hai nku la i ka Ahaiolelo no keia mau mea, e like me ke kauoha a na kaikamahine. Nolaila, hoi akivia ua Ahaioieio nei, a hai aku ia e iike me ka oleio a na koa kiai. Ia manawa, noonoo nui iho la 0 Asimeda i mea e pono ai oia ke pane uku i na kaikamahine Aiii, no ka mea, ua minamina nui oin no ka loaa ole nna aku o kana paiapala ia Ginigamalaina, nolaila, palapala hou aku la o Asimeda i palapaia e like me mamua, a hoouna aku la i ka Ahaioielo, me na dala lie hookahi haneri, i mea e uku kipe nku ai i na koa kiai puka o ka Hale Alii, i hiki ponoi aku ai ka palapala ia Ginigamalaina, me ka ike mua oieo na knikamahine. A mamuii oia ano, ua loaa pono aku ka paiapala a Asim6da ia Ginigamaiaina. la manawn, hoopuka koke aku la o Gihigamalaina i kana paiapaia penei: 1 ka Hooilina Alii ) Asimeda 5 Aloua oe : Ua minamina kuhohonu ioa wau no ka loaa oie ana mai o kau paiapala mua ia'u, mamuli o ka hoopau ana ae o ko*u mau Hooiiina Aiii i kau palapala i keahi. Aka, ua hoahewa au ia*u iho no kuu wikiwiki ana e haawi i ka mana a pau loa oka Hale Aiii nei maiuna o ka'u mau kaikamahine, mnmuii lioi o ka laua nonoi koke ana mai ia'u mahope iho o kooiua komo anaaku iioko e mare ai. Ua menemene no hoi au no ke kipaku ana aku ana koa krai puka ia olua, a nolaiia, mamua o ko'u hele ana aku e haiawai maka me olua, e kupaa olua e kaia mai ia'u ma ka inoa oko olua Akua. Ke noi hou aku nei hoi au ia oe, e palapala hoahewa mai i ua mau Hooiiina Alii ia o'u, no ko laua hana pono ole ann i kau paiapala, i ike ai olua, aole au i hui pu me laua e hana ino aku ia oe nia ka hoopau ana 1 kau palapaia ike ahi; maiia paha ua ku ia hana ana a kuu mau kaikamai hine Alii i ke Kanawai o kou Aupuni. Owau no me ka mahalo. Ginigamlaina. A hiki keia palapaia ia Asimeda, ia manawa, hoouna aku la oia he paiapala i na kaikamahine penei: Diakamura & Seneiudy ) Na Hooilina oka Noho Alii y Ua loaa mai hoi ia'u ka palapala hoike mai ko elua Makua Moi mai, no ka hiki ole ana aku o ka'u palapala mua ia ia, mamuli o ka oiua hoolilo ana i ua palapala la a'u i Uku iioko oke ahi. A mamuli o keia mea, a no ke ku ana o ka olua hana i ke Kanawai o kuu aina ma ko olua ano Karaima Nui, nolaila, e hoomaka no au e hoopii ia <olua imua o na Aha Hookolokolo ma ka inoa o kuu Aupuni. Asimeda Ka Hooilina AHi o -Beritania. Laweia aku la keia paiapala a hiki i na kaikamahine Alii, ia manawa, ike iho ia ua mau kaikamahine nei, ua hiki ka palapala a Asimeda ia Ginigamaiaina, ua nui ko laua huhu i ko laua makuakane, ia wa, heie aku la laua imur. oko laua makuakane me ka i aku, "Pehea la oe i hana mai nei i keia ino mawaena o maua ame oe ? No ka mea, na hiki mai nei ko maua iva e hoahewaia'i ma ke Kanawai o BeKtania, ma na Aha Hookolokolo oka aina nei; a nolaila, e pono ia oe e hai mai i pono no mauia ma keia hewa o maua e hoopiiia nei. A ina aole e hiki ia oe, e hai mai i mea e pono ai maua, e hoomaka no maua e hookaawalew maua mai keia Hale Alii.ae." {Aiīe i pau.)